PROFIL KOMPETENCYJNY ZAWODU NAUCZYCIEL BIOLOGI 1

Transkrypt

1 INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE NAUCZYCIEL BIOLOGII KOD ZAWODU Nauczyciel biologii to jeden z 2443 zawodów ujętych w obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1145). W poprzedniej wersji klasyfikacji obowiązującej w okresie od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2014 r. zawód ten miał tę sama nazwę i kod. Do zawodu nauczyciela biologii przygotowuje kierunek studiów biologia. Każda uczelnia dla poszczególnych kierunków studiów, w których prowadzi kształcenie ustala efekty kształcenia w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych. Określa cele kształcenia i kwalifikacje absolwenta. Informacje te umieszcza na swoich stronach internetowych. Wykaz uczelni i kierunków można odnaleźć przy pomocy portalu: Natomiast standardy kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 roku w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela. Cała treść tego rozporządzenia dostępna jest pod adresem: PROFIL KOMPETENCYJNY ZAWODU NAUCZYCIEL BIOLOGI 1 Kompetencje zawodowe to odpowiednia wiedza, określone umiejętności oraz właściwa postawa. Poza określonym rodzajem wiedzy w danej dziedzinie i konkretnymi umiejętnościami zawodowymi trzeba również zachowywać się w sposób świadczący o zrozumieniu pełnionej roli zawodowej. Wszystkie te rzeczy pozwalają na wypełnianie obowiązków zawodowych na odpowiednim poziomie. Im kompetencje są większe a ich poziom wyższy tym dana osoba jest większym fachowcem a jej praca jest lepiej oceniana. Osoby które wykonują zawód biologa, by sprawnie wywiązywać się z zadań zawodowych, poza formalnymi wymaganiami kwalifikacyjnymi powinny jeszcze charakteryzować się co najmniej czterema kompetencjami: 1. Dbałość o rozwój i relacje Dbałość o nawiązywanie kontaktów i utrzymywanie dobrych relacji oraz przekazywanie wiedzy i doświadczenia przez współprace w rozwiązywaniu problemów, z korzyścią dla wszystkich. Dostrzeganie współpracowników potrzebujących pomocy i zapewnienie im oczekiwanego wsparcia. 2. Komunikacja interpersonalna Przekazywanie konkretnych informacji w sposób zrozumiały dla innych. Przystępne wyjaśnienie skomplikowanych, specjalistycznych kwestii. Przekazywanie najważniejszych zagadnień i sprawdzenie, czy rozmówca rozumie komunikat. Dostosowywanie stylu wypowiedzi do odbiorcy. 3. Otwartość na innych 1 Profil pochodzi z podręcznika dla doradców zawodowych Narzędzie do badania kompetencji, Warszawa

2 Pozytywne nastawienie i traktowanie innych ludzi oraz okazywanie chęci ich zrozumienia. 4. Rozwiązywanie konfliktów Osiąganie porozumienia i rozstrzyganie sporów w zespole. ANALIZA REJESTROWANEJ SYTUACJI W ZAWODZIE NA RYNKU PRACY BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE NAUCZYCIEL BIOLOGII W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani w okresie ogółem Bezrobotni według stanu na koniec okresu sprawozdawczego Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu sprawozdawczego Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej ogółem Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec okresu sprawozdawczego Z danych statystycznych analizowanego okresu wynika, że liczba osób z kwalifikacjami do wykonywania zawodu nauczyciela biologii, zarejestrowanych jako osoby bezrobotne w województwie kujawsko pomorskim, utrzymuje się na względnie stałym poziomie. W ciągu ostatnich lat zawód nauczyciela biologii został sklasyfikowany jako zawód nadwyżkowy 3, tzn. taki na który na rynku pracy istnieje mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Na koniec każdego roku do dyspozycji osób zarejestrowanych w powiatowych urzędach nie pozostawała żadna wolna oferta pracy w zawodzie nauczyciela biologii. Od 2015 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zmieniło metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Według nowej metodologii zamiast wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodów dokonuje się wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie trzech 2 Informacje te opracowano na podstawie załącznika nr 3 do Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy Bezrobotni oraz wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej według zawodów i specjalności. Zgodnie z programem badań statystycznych statystyki publicznej załącznik ten jest przekazywany przez powiatowe urzędy pracy do wojewódzkich urzędów pracy do 10. dnia roboczego lipca z danymi za I półrocze danego roku oraz do 10. dnia roboczego stycznia z danymi za II półrocze roku poprzedniego. 3 Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. 2

3 wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnika płynności bezrobotnych 4. Wprowadzona zmiana spowodowała, że sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona nie przynależy do żadnej z grup, ponieważ żaden ze wskaźników nie osiągnął wymaganego poziomu. Nauczyciel biologii w 2015 r. również został zakwalifikowany do grupy zawodów nieokreślonych. MOŻLIWOŚCI ZATRUDNIENIA Osoby z przygotowaniem pedagogicznym w zależności od jego formy, mogą być zatrudnione jako nauczyciele przyrody w szkołach podstawowych oraz jako nauczyciele biologii w gimnazjach i liceach (więcej informacji w następnym punkcie tego opracowania). W badaniu pracodawców 5 realizowanym przez Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu w latach zawód nauczyciela biologii nie pojawił się w planach zatrudnienia. Pojawił się w planach zwolnienia w 2013 r., kiedy to planowano zwolnienie czterech nauczycieli biologii. W badaniu internetowych ofert pracy 6 realizowanym na zlecenie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Toruniu obejmującym okres wrzesień-listopad 2014 oraz luty-kwiecień 2015 nie pojawiła się żadna oferta pracy w zawodzie biolog. W badaniu przeprowadzonym w powiatach województwa kujawsko-pomorskiego pn. Barometr zawodów 7, które jest prognozą zapotrzebowania na pracowników w poszczególnych zawodach w 2016 r., nauczyciele biologii na poziomie województwa zostali zaklasyfikowani do zawodów nadwyżkowych tzn. takich, w których znalezienie pracy może być trudniejsze ze względu na niskie zapotrzebowanie oraz wielu kandydatów spełniających wymagania pracodawców. 4 Wskaźnik dostępności ofert pracy: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu. Wskaźnik płynności bezrobotnych: iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 5 Badanie 2000 pracodawców jest realizowane w ramach projektu WUP Rynek Pracy pod Lupą. Raport z badania pracodawców znajduje się na stronie internetowej WUP oraz na stronie 6 Badanie internetowych ofert pracy dla województwa kujawsko-pomorskiego to kolejne realizowane w ramach projektu Rynek Pracy pod Lupą II badanie, które ma na celu poszerzenie informacji na temat regionalnego rynku pracy. Celem badania jest analiza ilościowa i jakościowa treści internetowych ofert pracy dla województwa kujawsko-pomorskiego zamieszczonych na 4. portalach ogólnopolskich: Pracuj.pl, Praca.Gratka.pl, GazetaPraca.pl, Regiopraca.pl. Badanie obejmowało okres wrzesień-listopad 2014 oraz luty-kwiecień Raport z badania dostępny jest na stronie internetowej WUP w Toruniu 7 Barometr zawodów jest prognozą zapotrzebowania na pracowników w 2016 r. Badanie zostało przeprowadzone na przełomie III i IV kwartału 2015 r. W przypadku wystąpienia nieprzewidzianych zdarzeń, sytuacja w niektórych zawodach może ulec zmianie. Barometr uwzględnia kwalifikacje pracowników i rzeczywiste przygotowanie do wykonywania zawodu. Raport z badania dostępny jest pod adresem: 3

4 W województwie kujawsko pomorskim uczelnią, która publikuje na swoich stronach wyniki raportów o losach swoich absolwentów jest Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Poniższe informacje pochodzą ze strony internetowej Biura Karier UMK. Branże oraz stanowiska pracy, w których znaleźli zatrudnienie badani absolwenci biologii rocznika 2009: Ochrona zdrowia i opieka społeczna (referent, rejestracja medyczna, asystentka stomatologiczna, laborant) Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo (urzędnik, laborant, pracownik biurowy) Edukacja (student doktorant, nauczyciel, wykonawca projektu, inżynier zootechnik) Pośrednictwo finansowe (doradca klienta, asystent kierownika, pracownik administracyjny) Administracja publiczna i obrona narodowa (technik w sekcji ds. kadrowoorganizacyjnych, asystent) Pozostała działalność usług., komunalna, społ. i indywid. (laborant, sekretarz projektu) Przetwórstwo przemysłowe (specjalista ds. kontroli jakości) Branże oraz stanowiska pracy, w których znaleźli zatrudnienie badani absolwenci biologii rocznika 2010: Ochrona zdrowia i opieka społeczna (rejestratorka medyczna, laborant, przedstawiciel medyczny, młodszy asystent, asystentka stomatologiczna) Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo (laborant, ornitolog) Edukacja (nauczyciel, instruktor, animator, pomoc nauczyciela w oddziale przedszkolnym, nauczyciel) Handel (sprzedawca, przedstawiciel handlowy, doradca klienta prasa/książki, specjalista ds. rozliczeń z apteką) ANALIZA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE, OFERTA KSZTAŁCENIA Zawód nauczyciela biologii w województwie kujawsko-pomorskim można zdobyć na 2. uczelniach wyższych: Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy oraz na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Standardy kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela zostały określone Rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 stycznia 2012 roku w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela. Cała treść tego rozporządzenia dostępna jest pod adresem: W toku studiów na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy na kierunku biologia na studiach pierwszego stopnia, odpłatnie można uzyskać uprawnienia pedagogiczne do nauczania przyrody i biologii w szkole podstawowej. Studium pedagogiczne trwa 4 semestry i obejmuje też praktykę zawodową w szkole. Istnieje również możliwość zdobycia uprawnień pedagogicznych na studiach drugiego stopnia. Uzyskanie magisterium z przygotowaniem pedagogicznym uprawnia do nauczania 4

5 biologii w gimnazjum i liceum. Uprawnienia do nauczania w szkołach podstawowych można uzyskać zaliczając specjalny kurs pedagogiczny z przyrody. Na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu można studiować biologię ze specjalnością nauczycielską - nauczanie biologii i przyrody na studiach pierwszego i drugiego stopnia nowym programem studiów realizowanym od roku 2012/2013. Poniższa informacja została przygotowana na podstawie przekazanych - na potrzeby prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych, przez Departament Rynku Pracy w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej - danych Głównego Urzędu Statystycznego na temat liczby studentów i absolwentów. Tabela 1.Absolwenci roku 2014/2015 i studenci roku 2014/2015 na kierunku biologia. Lp. Nazwa szkoły Wyszczególnienie Absolwenci roku 2014/ KAZIMIERZA WIELKIEGO W BYDGOSZCZY ogółem studia pierwszego stopnia studia magisterskie studia drugiego stopnia Studenci roku stan w dniu po ostatnim roku bez MIKOŁAJA KOPERNIKA W TORUNIU WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO- POMORSKIE ogółem studia pierwszego stopnia studia magisterskie studia drugiego stopnia po ostatnim roku bez 7 ogółem studia pierwszego stopnia z tytułem licencjata studia magisterskie studia drugiego stopnia po ostatnim roku bez Tabela 2.Absolwenci roku 2013/2014 i studenci roku 2013/2014 na kierunku biologia. Lp. Nazwa szkoły Wyszczególnienie Absolwenci roku 2013/ ogółem Studenci roku stan na

6 KAZIMIERZA WIELKIEGO W BYDGOSZCZY studia pierwszego stopnia studia magisterskie studia drugiego stopnia po ostatnim roku bez MIKOŁAJA KOPERNIKA W TORUNIU WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO- POMORSKIE Opracowanie własne na podstawie danych GUS ogółem studia pierwszego stopnia studia magisterskie studia drugiego stopnia po ostatnim roku bez 10 ogółem studia pierwszego stopnia z tytułem licencjata studia magisterskie studia drugiego stopnia po ostatnim roku bez 10 INNE PRZYDATNE INFORMACJE, LITERATURA wyszukiwarka kierunków studiów Nature jedno z najstarszych i najbardziej prestiżowych czasopism naukowych. Ukazuje się w formie tygodnika ilustrowanego. Science prestiżowy tygodnik naukowy W obu czasopismach publikowane są najnowsze odkrycia w dziedzinie nauk przyrodniczych ale również inżynieryjnych i ekonomicznych. Opracowała: Lilla Załęska doradca zawodowy Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu, Wydział Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Akceptował: Janusz Bokser Data ostatniej aktualizacji: czerwiec 2016 r. 6