ISSN DIPTERON

Transkrypt

1 ISSN DIPTERON BIULETYN SEKCJI DIPTEROLOGICZNEJ POLSKIEGO TOWARZYSTWA ENTOMOLOGICZNEGO BULLETIN OF THE DIPTEROLOGICAL SECTION OF THE POLISH ENTOMOLOGICAL SOCIETY Sekcja Dipterologiczna Polskiego Towarzystwa Entomologicznego Wrocław 2012

2 REDAKCJA (EDITORIAL) ANDRZEJ WOŹNICA (Redaktor Naczelny, Wrocław) WOJCIECH GIŁKA (Gdańsk) ELŻBIETA KACZOROWSKA (Sekretarz, Gdynia) AGNIESZKA SOSZYŃSKA-MAJ (Łódź) BOGUSŁAW SOSZYŃSKI (Łódź) PAWEŁ TRZCIŃSKI (Poznań) REDAKCJA NAUKOWA (EDITORIAL ADVISORY BOARD) LADISLAV JEDLIČKA (Bratislava, Slovakia), THOMAS PAPE (Copenhagen, Denmark), RYSZARD SZADZIEWSKI (Gdynia, Poland), PRZEMYSŁAW TROJAN (Warszawa, Poland), JAROMIR VAŇHARA (Brno, Czech Republic) ADRES REDAKCJI Dipteron - Biuletyn Sekcji Dipterologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego, Dr ANDRZEJ J. WOŹNICA (Redaktor Naczelny), Instytut Biologii Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, ul. Kożuchowska 5b, Wrocław, Polska ( heleo@interia.pl). EDITORIAL ADDRESS Dipteron - Bulletin of the Dipterological Section of the Polish Entomological Society, Dr. ANDRZEJ JÓZEF WOŹNICA (Editor in Chief), Institute of Biology, Wrocław University of Environmental & Life Sciences, Kożuchowska 5b, Wrocław, Poland ( heleo@interia.pl). ISSN Copyright by Polskie Towarzystwo Entomologiczne

3 Artykuły (Proceedings) BYSTROWSKI CEZARY. Pierwsze stwierdzenie Peleteria varia (FABRICIUS, 1794) (Diptera: Tachinidae) w Polsce. First record of Peleteria varia (FABRICIUS, 1794) (Diptera: Tachinidae) from Poland DOMINIAK PATRYCJA. Pierwsze stwierdzenie Xylomya maculata (MEIGEN, 1804) (Diptera: Xylomyidae) na Pomorzu (Polska Płn). First record of Xylomya maculata (MEIGEN, 1804) (Diptera: Xylomyidae) in Pomerania (North Poland) DURSKA EWA, TADEUSZ MALEWSKI, MAGDALENA CHMIELEWSKA, JACEK BARDOWSKI. Gatunek Megaselia scalaris (LOEW, 1866) (Diptera: Phoridae) i biofarmacja. Megaselia scalaris (LOEW, 1866) (Diptera: Phoridae) & biopharmacy GRZYWACZ ANDRZEJ. Pierwsze stwierdzenie Helina deleta (STEIN, 1914) (Diptera: Muscidae) na obszarze Polski. Helina deleta (STEIN, 1914) (Diptera: Muscidae) a species newly recorded from Poland SKRZYPCZYŃSKA MAŁGORZATA & EWELINA SZYMCZAK. Częstość występowania wyrośli powodowanych przez pryszczarki (DIPTERA: CECIDOMYIIDAE) na liściach buka zwyczajnego FAGUS SYLVATICA L. The occurrence frequency of plant galls caused by gall midges (DIPTERA: CECIDOMYIIDAE) on the leaves of beech FAGUS SYLVATICA L SOSZYŃSKA-MAJ AGNIESZKA & WOŹNICA ANDRZEJ JÓZEF. Uwagi na temat biologii, systematyki i rozmieszczenia Scoliocentra (Leriola) nigrinervis (WAHLGREN, 1918) w Polsce i Europie (Diptera: Heleomyzidae). Comments on the biology, systematics and distribution of Scoliocentra (Leriola) nigrinervis (WAHLGREN, 1918) in Poland and Europe (Diptera: Heleomyzidae) SPRAWOZDANIA i KOMUNIKATY (Reports and Announcements) PIOTROWICZ MAŁGORZATA. Sprawozdanie z XXXI Zjazdu Sekcji Dipterologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego, Ojców Report of the XXXI Meeting of the Dipterological Section of the Polish Entomological Society, Ojców

4 Biuletyn Sekcji Dipterologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego DIPTERON Bulletin of the Dipterological Section of the Polish Entomological Society ISSN Tom 28: 2-6 Akceptacja: Wrocław 31 XII 2012 Pierwsze stwierdzenie Peleteria varia (FABRICIUS, 1794) (Diptera: Tachinidae) w Polsce First record of Peleteria varia (FABRICIUS, 1794) (Diptera: Tachinidae) from Poland CEZARY BYSTROWSKI Instytut Badawczy Leśnictwa, Zakład Ochrony Lasu, Sękocin Stary, ul. Braci Leśnej 3, Raszyn C.Bystrowski@ibles.waw.pl lub cbystrowski@yahoo.com ABSTRACT: Information of the first Polish record of Peleteria varia (FABRICIUS, 1794) (Diptera: Tachinidae) collected in the Narew National Park is given. A few specimens of the species were observed on two localities of the Narew Valley near Rzędziany and Pajewo village. KEY WORDS: Peleteria varia, Tachinidae, first record, Polish fauna, Narew National Park, Poland WSTĘP Przedstawiciele rodzaju Peleteria ROBINEAU-DESVOIDY, 1830 to duże muchówki (długość ciała zazwyczaj przekracza 1cm), przeważnie z żółtawym lub czerwonawym odwłokiem oraz z dobrze wykształconą, ciemną pręgą środkową. Ogólnym wyglądem przypominają przedstawicieli rodzaju Tachina MEIGEN, 1803 lub Nowickia WACHTL, 1894, od których odróżniają się silnymi, parzystymi szczecinach w dolnej części skroni (ryc. 1A, 1B) oraz odmienną budową zaodwłoka u samców. Niekiedy ubarwienie osobników jest czarne, tak jak u występującego w niemal całej Europie gatunku P. ruficornis (MACQUART, 1835) zaliczanego niegdyś do oddzielnego rodzaju Cuphocera MACQUART, 1845 ze względu na silną redukcję głaszczków, podobnie jak u gatunków z rodzaju Linnaemya Robineau- Desvoidy, Rodzaj Peleteria jest na świecie szeroko rozprzestrzeniony a jego przedstawiciele występują na większości kontynentów, z wyjątkiem Australii (O'HARA 2011). Jest on licznie - 2 -

5 reprezentowany zarówno we wschodniej Azji (RICHTER 2004, O HARA i in. 2009) jak i w Ameryce Północnej (O HARA 2011). Natomiast do fauny europejskiej należy jedynie 9 gatunków (TSCHORSNIG 2004). W Polsce do tej pory wykazano 5 z nich: P. ferina (ZETTERSTEDT, 1844), P. popelii (PORTSCHINSKY, 1882), P. prompta (MEIGEN, 1824), P. rubescens (ROBINEAU-DESVOIDY, 1830) oraz P. ruficornis (MACQUART, 1835) (DRABER- MOŃKO 2007:239). W Europie żywicielami muchówek z rodzaju Peleteria są zarówno sówkowate (Lepidoptera: Noctuidae), na których rozwija się P. rubescens, znana jako parazytoid sówek z rodzajów Agrotis spp. i Euxoa spp., jak również niedźwiedziówki (Lep.: Arctiidae), na których przechodzą swój rozwój: P. ferina, pasożytująca na Hyphoraia aulica (L.), Arctia villica (L.), Parasemia plantaginis (L). oraz rączyca P. popelii, wyhodowana z gąsienic Coscinia striata (L.) i Coscinai cribaria (L.). Także barczatki (Lep.: Lasiocampidae) mogą być żywicielami tych rączyc, rozwój P. abdominalis R.-D., stwierdzono na barczatce Lasiocampa trifolii (D.-S.), natomiast P. rubecens była wyhodowana w Turcji z Malacosoma castrensis (L.) (HERTING 1960:108, TSCHORSNIG & HERTING 1994:145, BYSTROWSKI 2010:9, KARA & TSCHORSNIG 2003:468, CERRETTI & TSCHORSNIG 2010:320). Żywiciele pozostałych gatunków nie zostali, jak dotychczas w Europie poznani. TEREN BADAŃ Obserwacje faunistyczne w roku 2012 prowadzono na kilku stanowiskach w dolinie rzeki Narwi - w jej środkowym biegu, na tzw. odcinku Bagiennej Doliny Narwi, między Surażem a Rzędzianami, w obrębie Narwiańskiego Parku Narodowego (NPN). Regularnie wizytowane były cztery stanowiska (st.): 1) łąki k/ jazu w pobliżu wsi Rzędziany (N ; E ) [UTM FD29], 2) grąd (mineralna wyspa) o nazwie Sosnowiec w pobliżu wsi Radule (N ; E ) [UTM FD28], 3) grąd k/ wsi Bokiny (N ; E ) [UTM FD29], 4) torfowisko Rynki k/ miejscowości Uhowo (N ; E ) [UTM FD29]. Owady były obserwowane, fotografowane a w przypadku muchówek również odławiane siatką entomologiczną. Prowadzone badania stanowiły część prac realizowanych w ramach inwentaryzacji entomofauny na potrzeby planu ochrony Narwiańskiego Parku Narodowego. WYNIKI I DYSKUSJA W trakcie prac terenowych rączyca Peleteria varia (FABRICIUS, 1794) została stwierdzona na dwóch stanowiskach. W dniu 21VII 2012r. (st. 1) zaobserwowano samicę odżywiająca się na kwiatach ostrożenia polnego [Cirsium arvense (L.)] (ryc. 2). Kolejne osobniki stwierdzono w dniu 27 VII 2012r. na grądzie Sosnowiec (st. 2). W tym dniu kilkanaście muchówek obserwowano na kwiatach lebiodki pospolitej (Origanum vulgare L.), 4 z nich (3 i 1 ) zostały odłowione i znajdują się w kolekcji autora. Jest to pierwsze stwierdzenie P. varia w Polsce. Identyfikacja gatunku nie nastręcza większych trudności ponieważ P. varia, podobnie jak wspomniana wcześniej rączyca P. ruficornis, posiada silnie zredukowane głaszczki (ryc. 1C i 1D), co jest rzadko spotykaną cechą w tym rodzaju. U pozostałych, znanych w Polsce gatunków z rodzaju Peleteria, głaszczki są cienkie i długie, w przybliżeniu tak długie jak czułki (ryc. 1A)

6 A B C D Ryc. 1. Przedstawiciele rodzaju Peleteria; P. rubescens - głowa, widok z boku (A); P. varia - głowa, widok z boku (B); ssawka ze zredukowanymi głaszczkami, widok z boku (C), widok od przodu (D) (strzałki wskazują elementy morfologiczne) P. varia w Europie jest szeroko rozsiedlona. Zasięg jej występowania rozciąga się od Półwyspu Apenińskiego poprzez Francje, Szwajcarię, Włochy, Słowenię, Chorwację, Austrię, Serbię, Grecję, Czechy, Słowację, Węgry, Rumunię, Bułgarię, Mołdawię, Ukrainę, Białoruś, Łotwę i Rosję (TSCHORSNIG i in. 2004). Muchówka znana jest również ze wschodniej Palearktyki: Japonii, Korei oraz Kazachstanu i Zakaukazia, a nawet z północnej Afryki (RICHTER 2004:282). W Europie Środkowej P. varia uważana jest za bardzo rzadką muchówkę, częściej notowaną na południu kontynentu, gdzie występuje w ciepłych i otwartych środowiskach (TSCHORSNIG & HERTING 1994:145). Żywiciele rączycy w - 4 -

7 europejskiej części jej zasięgu, jak dotychczas, nie zostali poznani. Ryc. 2. Peleteria varia (Fabricius) - samica na kwiatostanie ostrożenia polnego, dolina rzeki Narwi k/ wsi Rzędziany r. Ryc. 3. Południowo-wschodni skraj grądu Sosnowiec k/ wsi Radule, dolina rzeki Narwi r. Autor przez szereg lat prowadził obserwacje i zbierał rączycowate w bardzo podobnych środowiskach na terenie doliny Biebrzy, mimo to nie stwierdził występowania P. varia. W - 5 -

8 Biebrzańskim PN, podczas wspomnianych badań, zostały wykazane natomiast dwa inne gatunki z tego rodzaju: P. popelii i P. rubescens (BYSTROWSKI 2010, BYSTROWSKI dane niepublikowane). Obserwacje licznych osobników P. varia nad Narwią można wiązać z występującą w ostatnich latach wyraźną ekspansją gatunków południowych i ciepłolubnych oraz obserwowanym przesuwaniem się granic ich zasięgów w kierunku północnym. Przykładem na to może być chociażby stwierdzenie w ostatnich latach Ectophasia crassipennis (FABRICIUS, 1794) w Skandynawii (BERGSTRÖM, HALL 2008). Pomimo, że P. varia została wykazana z Łotwy (TSCHORSNIG i in. 2004), czyli zdecydowanie dalej na północ niż stwierdzone stanowiska w Narwiańskim PN, to na terenie Polski gatunek ten, mimo licznych badań, nie był dotychczas podawany. Zwrócenie uwagi na pojaw P. varia w przyszłości, może dostarczyć interesujących danych o zmianach jej zasięgu oraz dynamice rozprzestrzeniania się populacji tej muchówki. LITERATURA BERGSTRÖM C., HALL K De första fynden av parasitfluan Ectophasia crassipennis (Fabricius, 1794) (Diptera, Tachinidae) från Norden. Ent. Tidskr., 129: [po szwedzku] BYSTROWSKI C A few interesting new host records for European Tachinidae. Tachinid Times 23: CERRETTI P., TSCHORSNIG H.-P Annotated host catalogue for the Tachinidae (Diptera) of Italy. Stuttgarter Beiträge zur Naturkunde (A), Neue Serie 3: , Stuttgart. HERTING B Biologie der westpaläarktischen Raupenfliegen. Dipt., Tachinidae. Monographien zur angewandten Entomologie, No. 16. P. Parey, Hamburg, Berlin, ss KARA K. & TSCHORSNIG H.-P Host catalogue for the Turkish Tachinidae (Diptera). Journal of Applied Entomology 127: O HARA J.E, SHIMA H., & ZHANG C Annotated Catalogue of the Tachinidae (Insecta: Diptera) of China. Magnolia Press. Auckland, New Zealand. Zootaxa. 2190: (online edition). O'HARA, J.E World genera of the Tachinidae (Diptera) and their regional occurrence. Version 6.0. PDF document, ss. 75. Available from: Tach/Genera/Gentach_ver6.pdf. RICHTER V. A Family Tachinidae tachinids. In: Sidorenko V. S., ed., Key to the insects of Russian Far East. Vol. VI. Diptera and Siphonaptera. Part 3, pp Vladivostk, Dal nauka, ss. 657 [po rosyjsku]. TSCHORSNIG H. P., HERTING B Die Raupenfliegen (Diptera: Tachinidae) Mitteleuropas: Bestimmungstabellen und Angaben zur Verbreitung und Ökologie der einzelnen Arten. Stuttgarter Beitrage zur Naturkunde. (A) 506: TSCHORSNIG, H.-P., RICHTER, V. A., CERRETTI, P., ZEEGERS, T., BERGSTRÖM C., VAŇHARA, J., VAN DE WEYER, G., BYSTROWSKI, C., RAPER C., ZIEGLER, J. & HUBENOV, Z Tachinidae [W:] Fauna Europaea, (available online 16.XII.2004), version

9 Biuletyn Sekcji Dipterologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego DIPTERON Bulletin of the Dipterological Section of the Polish Entomological Society ISSN Tom 28: 7-8 Akceptacja: Wrocław 31 XII 2012 Pierwsze stwierdzenie Xylomya maculata (MEIGEN, 1804) (Diptera: Xylomyidae) na Pomorzu (Polska Płn) First record of Xylomya maculata (MEIGEN, 1804) (Diptera: Xylomyidae) in Pomerania (North Poland) PATRYCJA DOMINIAK Katedra Zoologii Bezkręgowców i Parazytologii, Uniwersytet Gdański, Wita Stwosza 59, Gdańsk heliocopris@gmail.com ABSTRACT. Xylomya maculata (MEIGEN, 1804), a rare saproxylic wood soldier fly, is reported for the first time from North Poland. KEY WORDS: Diptera, Xylomyidae, Xylomya maculata, new locality, Poland W ostatnim numerze Dipterona (DOMINIAK Dipteron 27: 2 4) opublikowałam informację o nowym stanowisku koziułki Ctenophora ornata MEIGEN, zlokalizowanym w Gdańsku, na terenie parku miejskiego. Z materiału zebranego w tym samym miejscu wyhodowałam także Xylomya maculata (MEIGEN), gatunek rzadko notowany w całym zasięgu swojego występowania. Muchówka ta znana jest z Wielkiej Brytanii, Francji, Danii, Szwecji, Polski, Rosji, Szwajcarii, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Turcji oraz Syberii (ÜSTÜNER i HASBENLI 2011). W naszym kraju X. maculata wykazana została z nielicznych stanowisk, z Puszczy Białowieskiej oraz ze Śląska (PALACZYK 2004, HEBDA 2010), a obecnie po raz pierwszy została stwierdzona na Pomorzu. W Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt gatunek ten otrzymał kategorię zagrożenia VU (PALACZYK 2004). Nowe stanowisko tej muchówki znajduje się w Gdańska, w parku Akademickim. Materiał zebrany został przeze mnie z próchna z dziupli kasztanowca zwyczajnego (Aesculus hippocastanum L.) w dniu Z hodowli uzyskałam jedną samicę (data wylotu: ). Zbadany okaz X. maculata znajduje się w moich zbiorach

10 Ryc Xylomyia maculata (MEIGEN), samica: 1 tułów, widok od strony grzbietowej; 2 - genitalia, widok od strony brzusznej; 3 tułów, widok z boku. LITERATURA DOMINIAK P Nowe stanowisko Ctenophora ornata Meigen (Diptera: Tipulidae) w Polsce. Dipteron 27: 2 4. HEBDA G Xylomyia maculata (MEIGEN, 1804) (Xylomyiidae) and Ctenophora ornata MEIGEN, 1818 (Tipulidae) new records of rare saproxylic flies (Diptera) from tree holes in Poland. Opole Scientific Society Nature Journal 43: PALACZYK A Xylomyia maculata (Meigen, 1804). [W:] Z. GŁOWACIŃSKI, J. NOWACKI (red.), Polska Czerwona Księga Zwierząt - Bezkręgowce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków. ÜSTÜNER T., HASBENLI A New data about Xylomya species from Turkey (Diptera: Xylomyidae). Florida Entomologist 94:

11 Biuletyn Sekcji Dipterologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego DIPTERON Bulletin of the Dipterological Section of the Polish Entomological Society ISSN Tom 28: 9-12 Akceptacja: Wrocław 31 XII 2012 Gatunek Megaselia scalaris (LOEW, 1866) (Diptera: Phoridae) i biofarmacja Megaselia scalaris (LOEW, 1866) (Diptera: Phoridae) & biopharmacy EWA DURSKA 1, TADEUSZ MALEWSKI 2, MAGDALENA CHMIELEWSKA 3, JACEK BARDOWSKI 3 1 EWA DURSKA, Pracownia Ekologii i Bioróżnorodności, Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Wilcza 64, Warszawa edurska@miiz.waw.pl 2 TADEUSZ MALEWSKI, Pracownia Technik Molekularnych i Biometrycznych, Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Wilcza 64, Warszawa tmalewski@miiz.waw.pl 3 MAGDALENA CHMIELEWSKA, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, Pawińskiego 5a, Warszawa chmielewska_magdalena@wp.pl 3 JACEK BARDOWSKI, Instytut Biochemii i Biofizyki PAN, Pawińskiego 5a, Warszawa jacek@ibb.waw.pl ABSTRACT. Insects have developed antimicrobial peptides (AMPs) to fight off pathogens. The authors have arranged preliminary studies on Megaselia scalaris (LOEW) larvae to induce the novel AMPs against bacteria in the hemolymph. The larvae were subjected to stress by pricking, immunization and heat shock. The extract obtained from the hemolymph hampered growth of both Gram-positive and Gram-negative bacteria. KEY WORDS: Phoridae, Megaselia scalaris, heat shock proteins, antimicrobial peptides, biopharmacy WSTĘP Rodzaj Megaselia RONDANI, 1856 jest najliczniejszym w gatunki rodzajem zadrowatych (ok gatunków). Dotychczas zostały wykazane 224 gatunki, co stanowi ok. 70% ogólnej liczby Phoridae fauny Polski (DURSKA 2007; DISNEY & DURSKA 2011)

12 Do rodzaju Megaselia należy kosmopolityczny gatunek - Megaselia scalaris (LOEW, 1866) (ryc.1). Dieta larw M. scalaris jest bardzo różnorodna (DISNEY 1994). Tak szerokiego spektrum nie znajdziemy w świecie owadów: od żywych roślin, po fakultatywne pasożytnictwo na innych bezkręgowcach i kręgowcach, w tym - muszyce u ludzi. Larwy zanurzone w wodzie połykają powietrze, unikając w ten sposób utonięcia. Mają też one niezwykłą zdolność do penetrowania i wydostawania się ze szczelnie zamkniętych pojemników. Błyskawicznie lokalizują zranione, czy umierające owady (postacie dorosłe i larwy). Larwy M. scalaris mogą być nie tylko drapieżcami, parazytoidami i pasożytami, ale także mogą odżywiać się bakteriami, grzybami i roślinami. Osobniki dorosłe tego gatunku możemy spotkać we wszystkich środowiskach: od budynków mieszkalnych po lasy tropikalne. Imagines mogą odżywiać się nektarem, a także materią organiczną (DISNEY 2008). Od wielu lat, w laboratoriach naukowych prowadzone są badania nad tym ciekawym gatunkiem (także na Uniwersytecie w Cambridge). Hodowla M. scalaris nie jest zbyt skomplikowana, ponieważ muchówki można hodować na pożywce takiej, jak dla Drosophila melanogaster (ASHBURNER 2005). Ta łatwość w hodowli nakłoniła autorów artykułu do przeprowadzenia doświadczenia, które może zaowocować istotnym dla nauki rezultatem. Zdolność do życia larw w środowiskach bogatych w bakterie sugeruje, że mogą one wydzielać substancje antybakteryjne. Synteza peptydów w odpowiedzi na zakażenie jest najbardziej charakterystyczną cechą układu odpornościowego bezkręgowców. Na przykład infekcja popularnej muszki owocowej (Drosophila melanogaster) wywołuje w ciągu kilku godzin syntezę aż siedmiu różnych peptydów o działaniu antybiotycznym, zdolnych do zabijania bakterii Gram ujemnych, Gram dodatnich oraz grzybów (ILMER 2005). Należy dodać, że po raz pierwszy do badań nad peptydami antybakteryjnymi zastosowano gatunek M. scalaris. DOŚWIADCZENIE Pierwsze, przeprowadzone przez zespół doświadczenie polegało na nakłuwaniu larw trzeciego stadium (50 larw) igłą preparacyjną. Po nakłuciu, larwy były przetrzymywane w cieplarce (T= 29 C) przez 30 minut i ponownie nakłuwane, aby pozyskać hemolimfę (ryc. 2). Ryc.1. Samice M. scalaris. Fot. PIOTR ŚLIPIŃSKI

13 00:00:14 00:45:15 01:30:15 02:15:15 03:00:15 03:45:15 04:30:15 05:15:15 06:00:15 06:45:16 07:30:15 08:15:15 09:00:15 09:45:16 10:30:16 11:15:16 12:00:16 12:45:16 13:30:16 14:15:16 15:00:16 15:45:16 16:30:16 17:15:16 18:00:16 18:45:16 19:30:16 20:15:16 21:00:16 21:45:16 22:30:16 23:15:16 24:00:16 24:45:16 Ryc. 2. Larwy M. scalaris (24 h po doświadczeniu). Strzałka wskazuje położenie aparatu gębowego larwy. Fot. PIOTR ŚLIPIŃSKI. Ekstrakt pozyskany z larw został dodany do hodowli szczepów bakteryjnych (Enterococcus faecalis, Staphylococcus sp. i Lactococcus lactis ). Następnie, próbki poddano analizie mikrobiologicznej poprzez monitorowanie wzrostu (pomiar gęstości optycznej płynu) badanych bakterii w czytniku mikrobiologicznym Bioscreen (Labsystem). Zaobserwowaliśmy wyraźne zahamowanie wzrostu bakterii Gram + i Gram - (ryc. 3). 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 L. lactis L. lactis + ekstrakt L. lactis + PBS Ryc. 3. Wzrost bakterii Lactococcus lactis (LISTER 1873; SCHLEIFER ET AL. 1985) w obecności lub bez ekstraktu z larw (Wykres zaznaczony kolorem czerwonym hamowanie wzrostu bakterii po dodaniu ekstraktu z hemolimfy larw M. scalaris) (Czas badania w godzinach). W celu zweryfikowania wyników, przeprowadziliśmy kilka kolejnych doświadczeń, poszerzając badania m. in. o immunizację larw trzeciego stadium bakteriami Gram + i Gram. Analiza wyników tych doświadczeń jest w toku

14 WNIOSKI W oparciu o uzyskane wyniki możemy sformułować następujące wnioski-hipotezy: W hemolimfie Megaselia scalaris mogą znajdować się bardzo silnie działające substancje (prawdopodobnie peptydy), które hamują rozwój bakterii. Można sądzić, że stres wywołany nakłuciem, wysoką temperaturą, a szczególnie immunizacją larw Megaselia scalaris, pobudza syntezę antybakteryjnych peptydów (= AMPs). Jest bardzo prawdopodobne, że nowe biofarmaceutyki uzyskane w wyniku badań nad białkami stresu u Megaselia scalaris, mogą zastąpić antybiotyki (również stosowane przeciw grzybom). Spodziewamy się, że przynajmniej niektóre z wyżej przedstawionych hipotez okażą się trafne, a M. scalaris zyska miano modelowego gatunku stosowanego w badaniach laboratoryjnych XXI wieku. LITERATURA ASHBURNER M. GOLIC K. & HAWLEY R.S Drosophila: A Laboratory Handbook. 2nd Edition. Cold Spring Harbor Laboratory Press, Cold Spring Harbor, NY, USA, ss DISNEY R. H. L Scuttle flies: The Phoridae. Chapman & Hall, London, ss DISNEY R. H. L Natural history of the scuttle fly, Megaselia scalaris. Annual Review of Entomology 53: DISNEY R. H. L. & DURSKA E Five new species and three new records of Megaselia Rondani (Diptera: Phoridae) from Pisz Forest (Poland). Annales Zoologici 61(3): IMLER J. L, BULET P.2005 Antimicrobial peptides in Drosophila: structures, activities and gene regulation. Chemical Immunology and Allergy 86: SCHLEIFER K. H., KRAUS J., DVORAK C., KLIPPER BÄLZ R., COLLINS M. D. & FISCHER W Transfer of Streptococci lactis to the genus Lactococcus gen. nov. Systematic and Applied Microbiology 6: DURSKA E Zadrowate (Phoridae). [W:] Fauna Polski: Charakterystyka i wykaz gatunków, Tom II (W. Bogdanowicz, E. Chudzicka, I. Pilipiuk i E. Skibińska, red.): Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Warszawa

15 Biuletyn Sekcji Dipterologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego DIPTERON Bulletin of the Dipterological Section of the Polish Entomological Society ISSN Tom 28: Akceptacja: Wrocław 31 XII 2012 Pierwsze stwierdzenie Helina deleta (STEIN, 1914) (Diptera: Muscidae) na obszarze Polski Helina deleta (STEIN, 1914) (Diptera: Muscidae) a species newly recorded from Poland ANDRZEJ GRZYWACZ Zakład Ekologii Zwierząt, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, UMK ul. Lwowska 1, Toruń hydrotaea@gmail.com ABSTRACT. Helina deleta (STEIN, 1914) is reported from Poland for the first time. Two females were collected in the forest area adjoining the edge of the airfield of the Pomeranian Aeroclub in Toruń (UTM: CD37) in October 2008 and July 2009, respectively. One female is characterized by presence of four (2+2) katepisternal setae, though anterior lower seta is distinctly smaller and hair-like. Second female possesses three (1+2) developed katepisternal setae and anterior lower one is indistinct from hairs on the surface of katepisternum. Although HENNIG (1957) have described such feature state in H. deleta, the information has been omitted by GREGOR et al. (2002) and SHINONAGA (2003). To avoid erroneous species identification modification of one of the couplets in the key for the identification of females of Helina (GREGOR et AL. 2002) is proposed here. KEY WORDS: Diptera, Muscidae, Helina deleta, new record, Poland WSTĘP Rodzaj Helina ROBINEAU-DESVOIDY, 1830 jest jednym z najliczniejszych w gatunki rodzajów w obrębie rodziny Muscidae. Dotychczas na świecie opisano ponad 520 gatunków (ZHANG et al. 2011), spośród których 81 zostało wykazanych z terenu Europy (PONT 2004), a 38 odnotowanych jako występujące w Polsce (DRABER-MOŃKO 2007). Helina deleta (STEIN, 1914) jest gatunkiem o euroazjatyckim zasięgu występowania (GREGOR et al. 2002). Do tej pory, jego obecność została wykazana w Europie z Austrii, Chorwacji, Czech, Hiszpanii, Niemiec, Rumunii, Słowacji, Szwajcarii, Węgier i Włoch oraz we wschodniej Azji z Japonii. Wśród cech morfologicznych charakterystycznych dla osobników dorosłych wymienić można owłosione oczy, dwie pary przedszwowych i cztery

16 pary zaszwowych szczecinek śródplecowych (dc), szczecinkę przedszwowa (pra) dłuższą od tylnej szczecinki notopleuralnej, płytkę notopleuralną i meron nieowłosione, nasadę skrzydeł oraz łuski skrzydłową i tułowiową intensywnie żółto zabarwione (HENNIG 1957, GREGOR ET AL. 2002). Biologia owadów dorosłych, jak i form larwalnych pozostaje nieznana. Jedyne informacje literaturowe dotyczące biologii gatunku, opisują wyhodowanie imagines H. deleta z larw zebranych z odchodów niedźwiedzi brunatnych (NISHIJIMA & IWASA 1979) oraz krów (IWASA 2007) w Japonii. Biorąc pod uwagę dobrze udokumentowane wśród innych przedstawicieli rodzaju Helina obligatoryjne drapieżnictwo (SKIDMORE 1985), larwy H. deleta najprawdopodobniej realizowały strategię drapieżnictwa, żerując na gatunkach współwystępujących w zwierzęcych odchodach. Ryc. 1. Helina deleta (STEIN, 1914),, widok z boku. Fig. 1. Helina deleta (STEIN, 1914),, lateral view. WYNIKI I DYSKUSJA Stwierdzenie występowania gatunku H. deleta (Ryc. 1 2) na terenie Polski jest oparte na odłowie dwóch samic (11 X ; 28 VII ) na terenie sąsiadującym z lotniskiem Aeroklubu Pomorskiego w Toruniu (UTM: CD37). Okazy dowodowe znajdują się w kolekcji autora. KARL (1928) opisał H. deleta, jako gatunek posiadający trzy (1+2) szczeciny katepisternalne oraz jedną dodatkową, słabiej rozwiniętą szczecinkę położną poniżej przedniej. HENNIG (1957) umieścił H. deleta w grupie gatunków posiadających cztery (2+2) szczeciny katepisternalne, zawierając jednocześnie w opisie gatunku informację, iż przednia dolna szczecina jest mniejsza od pozostałych i przyjmuje formę włoska. GREGOR ET AL. (2002) wśród cech umożliwiających identyfikację samic H. deleta również wyliczyli

17 obecność czterech (2+2) szczecinek katepisternalnych, jednakże bez podania jakiejkolwiek informacji na temat wielkości opisywanych szczecinek. Podobnie uczynił SHINONAGA (2003). Wśród okazów odłowionych przez autora, obecna jest jedna samica posiadająca trzy duże szczecinki katepisternalne oraz czwartą znacznie słabiej rozwiniętą (Ryc. 2) oraz druga, charakteryzująca się obecnością tylko trzech (1+2) szczecinek, bez śladu obecności nawet zredukowanej czwartej szczecinki. Z uwagi na zmienność opisywanej cechy u H. deleta, w opinii autora pominięcie informacji o wielkości szczecin katepisternalnych (GREGOR ET AL. 2002, SHINONAGA 2003) może prowadzić do błędnej identyfikacji gatunkowej. W celu uniknięcia opisanego błędu proponuję modyfikację klucza do identyfikacji Środkowoeuropejskich gatunków Muscidae (GREGOR et AL. 2002): 24. Helina Robineau-Desvoidy Females 37. Katepisternals Katepisternals 2+2, if 1+2 strong and fourth, anterior lower seta hair-like or absent then mid tibia without ad Ryc. 2. Helina deleta (STEIN, 1914),, katepisternum z czterema szczecinami, przednia dolna szczecinka (strzałka) słabo rozwinięta. Fig. 2. Helina deleta (STEIN, 1914),, katepisternum with four setae, lower anterior seta (arrow) weakly developed. PODZIĘKOWANIA Serdecznie dziękuję za cenne informacje dotyczące H. deleta, których udzielili mi Pani dr VERA S. SOROKINA (Nowosybirsk) oraz Pan dr ADRIAN C. PONT (Oksford)

18 LITERATURA DRABER-MOŃKO A Muscidae. [W:] BOGDANOWICZ W., CHUDZICKA E., PILIPIUK I., SKIBIŃSKA E., Fauna Polski Charakterystyka i wykaz gatunków, Tom II, MiIZ PAN, Warszawa, p , GREGOR F., ROZKOŠNÝ R., BARTÁK M., VAŇHARA J The Muscidae (Diptera) of Central Europe. Brno, Folia Biologia. 280 ss. HENNIG W b. Muscidae. [W:] LINDNER E. (ed.) Die Fliegen der Palaearktischen Region, 1110 ss. IWASA M Review of the flies associated with animal dung and human feces in Japan. Medical Entomology and Zoology 58(3): KARL O Zweiflügler oder Diptera II: Muscidae. [W:] DAHL F. (red.) Die Tierwelt Deutschlands 13. Jena. 232 ss. NISHIJIMA Y., IWASA M Flies occurring from wild brown bear dungs in Hokkaido. Japanese Journal of Sanitary Zoology 30(4): PONT A.C. 2004: Muscidae. [W:] PAPE T., BEUK P. (red.) Fauna Europaea: Diptera. Fauna Europaea version SHINONAGA S A monograph of the Muscidae of Japan. Tokai University Press, Tokyo. 347 p. SKIDMORE P The Biology of the Muscidae of the World. Dr W. JUNK. Dordrecht. 550 ss. ZHANG K., LI K., WANG M Helina subpyriforma sp. n, a new muscid fly (Diptera: Muscidae) from Yunnan, China. Entomologica Fennica 22:

19 Biuletyn Sekcji Dipterologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego DIPTERON Bulletin of the Dipterological Section of the Polish Entomological Society ISSN Tom 28: Akceptacja: Wrocław 31 XII 2012 Częstość występowania wyrośli powodowanych przez pryszczarki (DIPTERA: CECIDOMYIIDAE) na liściach buka zwyczajnego Fagus sylvatica L. The occurrence frequency of plant galls caused by gall midges (DIPTERA: CECIDOMYIIDAE) on the leaves of beech Fagus sylvatica L. MAŁGORZATA SKRZYPCZYŃSKA & EWELINA SZYMCZAK Katedra Ochrony Lasu, Entomologii i Klimatologii Leśnej Uniwersytetu Rolniczego, al. 29 Listopada 46, Kraków rlwaga@cyf-kr.edu.pl ABSTRACT. The paper contains results of the studies on the species composition and the occurrence frequency of galls caused by gall-midges on the leaves of Fagus sylvatica L. The studies were conducted in three localities: the Staszów Forest District (the Radom Forest Region), the Wolski Forest - near an urban agglomeration of Kraków and the Ojców National Park in A total of 1,023 galls on the 6,000 analyzed leaves were found. The galls represented 2 maker-species: Hartigiola annulipes (HARTIG) and Mikiola fagi (HARTIG). The index of occurrence frequency (Tab. 1) and the Agrell's index of species co-occurrence (Tab. 2) have been calculated. KEY WORDS: Diptera, Cecidomyiidae, galls, Fagus sylvatica, Poland WSTĘP W naszym kraju buk zwyczajny Fagus sylvatica L. jest jednym z głównych gatunków lasotwórczych. W ostatnich latach kondycja buków uległa znacznemu osłabieniu. Przejawem tego jest m.in. masowe występowanie na liściach buka wyrośli garnusznicy bukowej Mikiola fagi (HARTIG) (Diptera: Cecidomyiidae). Zjawisko to obserwowano w wielu krajach m.in. w Czechach, Słowacji (SKUHRAVÝ & SKUHRAVÁ 1998) i Polsce (SKRZYPCZYŃSKA 2001, SKUHRAVÁ et al. 2008). W Polsce wzmożone występowanie wyrośli M. fagi notowano w Gorcach, Beskidzie Śląskim, Beskidzie Żywieckim i Beskidzie Sądeckim, w Bieszczadach (ĆWIKLIŃSKI & KOZIOŁ 1987, NOWAK 2004) oraz w Górach Świętokrzyskich (BĄK 2000). Ponadto liczne wyrośla M. fagi wykazano z terenu Tatrzańskiego Parku Narodowego i Lasu Wolskiego (SKRZYPCZYŃSKA 1983), Ojcowskiego Parku Narodowego (SKRZYPCZYŃSKA 1990, 1993, 2001) oraz Bieszczadzkiego Parku Narodowego (PIOTROWSKA 2004)

20 Niekiedy, oprócz masowego występowania M. fagi, notowano wzmożony pojaw pokrewnego gatunku hartigiolówki bukowej Hartigiola annulipes (HARTIG). Należy zaznaczyć, że gatunek ten jeszcze w latach 60. ubiegłego wieku uważany był za rzadki (SKRZYPCZYŃSKA 1996). Informacje na temat częstości występowania M. fagi i innych gatunków powodujących wyrośla na liściach buka podaje SKRZYPCZYŃSKA (1983, 1996, 2006). Do tej pory ukazało się mało publikacji na temat częstości występowania tych wyrośli w drzewostanach o różnorodnej funkcji (SKRZYPCZYŃSKA 2001, 2006). Dlatego uzasadnione było podjęcie badań, których celem było: - przeprowadzenie analizy jakościowej i ilościowej wyrośli spowodowanych przez muchówki pryszczarkowate, w drzewostanach o różnorodnej funkcji, - porównanie częstości występowania tych wyrośli, - określenie powiązania między stwierdzonymi gatunkami w wybranych drzewostanach. METODYKA Materiał do badań pobierano w lipcu 2010 r. na wyznaczonych trzech powierzchniach próbnych. Były one zlokalizowane w trzech obiektach: (1) Nadleśnictwo Staszów, Leśnictwo Sichów, oddział 336 (NS) - las gospodarczy; (2) Las Wolski (LW) - w pobliżu aglomeracji miejskiej Krakowa; (3) Ojcowski Park Narodowy (OPN) - obszar prawnie chroniony. Na każdej powierzchni losowo wyznaczono 20 buków Fagus sylvatica. Z ich dolnych gałęzi również losowo pobierano próby po 100 liści; ogółem do badań przeznaczono 6000 liści z 60 drzew. Wymienione stanowiska położone były na siedlisku lasu wyżynnego, 280 m n.p.m. (LW), m n.p.m. (NS) oraz w lesie mieszanym wyżynnym, na wysokości m n.p.m. (OPN). W laboratorium zebrane liście poddano analizie pod kątem obecności wyrośli. Oznaczano je przy użyciu pracy BUHR'a ( ) oraz innych opracowań (CSÓKA 1987, REDFERN et al. 2002, SKUHRAVÁ et al. 2008). Aby porównać nasilenie występowania wyrośli w trzech obiektach, zastosowano wzór na obliczenie wskaźnika (F) częstości występowania wyrośli (SEGEBADE & SCHAEFER 1979) (zmieniono oznaczenia literowe): z F = x a x d n gdzie: n - liczba badanych drzew, z - liczba drzew z wyroślami, a - udział zasiedlonych liści w stosunku do wszystkich analizowanych liści d - średnia liczba wyrośli przypadająca na zasiedlony liść. Aby określić powiązania pomiędzy badanymi gatunkami obliczono wskaźnik współwystępowania gatunków przy zastosowaniu wzoru Agrell'a (TROJAN 1975)

21 WYNIKI Analiza 6000 liści buka Fagus sylvatica wykazała 1023 okazów wyrośli spowodowanych przez pryszczarkowate (Diptera: Cecidomyiidae). Wyrośla te wywołane były przez dwa gatunki sprawców: hartigiolówkę bukową Hartigiola annulipes (HARTIG) egz. i garnusznicę bukową Mikiola fagi (HARTIG) egz. (tab.1). Najwięcej wyrośli H. annulipes stwierdzono w próbach z Lasu Wolskiego egz., a najmniej, zaledwie 2 egz. - w materiale z Nadl. Staszów. Średnia liczba wyrośli przypadająca na jeden zasiedlony liść była największa w przypadku prób z Ojcowskiego PN, a najmniejsza - dla prób z Nadleśnictwa Staszów; wartości te wynosiły odpowiednio 2,0 i 1,0. W odniesieniu do Mikiola fagi najwięcej wyrośli odnotowano w próbach z Nadl. Staszów egz., a najmniej - z Lasu Wolskiego - 41 egz. Średnia liczba wyrośli przypadająca na jeden zasiedlony liść wahała się od 1,36 (Las Wolski) do 1,64 (Nadl. Staszów). Wskaźnik częstości występowania wyrośli (F) był najwyższy w odniesieniu do M. fagi i wynosił 0, próba z Nadl. Staszów. Najmniejszy wskaźnik dotyczył H. annulipes - 0, próba z Nadl. Staszów. Wyraźne różnice omawianego wskaźnika wystąpiły w przypadku H. annulipes, który w odniesieniu do próby z Nadl. Staszów był 2926-krotnie większy w porównaniu ze wskaźnikiem dla Lasu Wolskiego (tab. 1). Wskaźnik Agrell'a współwystępowania gatunków (Ag) osiągnął najwyższą wartość, tj. 0,60 dla prób z Lasu Wolskigo. Najmniejsza wartość tego wskaźnika odnosiła się do prób zebranych w Nadl. Staszów. Wartość omawianego wskaźnika wynosiła 0,05 i była 12-krotnie mniejsza w porównaniu z największą wartością wskaźnika, co poprzednio podano (tab. 2). DYSKUSJA Częstość występowania wyrośli na roślinach ulega wyraźnym zmianom w czasie i przestrzeni (SKRZYPCZYŃSKA 2001). W odniesieniu do wyrośli występujących na liściach buka, które badano przed pięciu laty na tych samych stanowiskach, tj. w Lesie Wolskim i Ojcowskim Parku Narodowym, stwierdzono wyraźne różnice w nasileniu ich pojawu (SKRZYPCZYŃSKA 2006). W przypadku Hartigiola annulipes wartość omawianego wskaźnika wynosiła odpowiednio 0,0837 i 0,0007. Oznacza to, że dla Lasu Wolskiego wskaźnik częstości występowania wyrośli H. annulipes był około 120-krotnie większy w porównaniu z jego wartością dla Ojcowskiego PN (SKRZYPCZYŃSKA 2006). W 2010 r. wartości tego wskaźnika nie były tak wyraźnie zróżnicowane (tab.1) (0, LW; 0, OPN); dla Lasu Wolskiego wskaźnik ten był około 3-krotnie większy. W odniesieniu do Mikiola fagi, przed pięciu laty, dla Lasu Wolskiego i Ojcowskiego PN wartości wskaźnika częstości występowania wynosiły odpowiednio 0,0578 i 0,200 (SKRZYPCZYŃSKA 2006). Oznacza to, że wyrośla M. fagi około 3-krotnie częściej występowały w Ojcowskim PN niż w Lesie Wolskim. W 2010 r. wartości tego wskaźnika były zbliżone do siebie (0, LW; 0, OPN) (tab. 1). Wskaźnik Agrell'a współwystępowania gatunków (Ag) wykazywał stosunkowo małe wahania przed pięciu laty w obu obiektach (0,950 - LW; 0,250 - OPN) (SKRZYPCZYŃSKA 2006). W 2010 r. wartości tego wskaźnika były zbliżone do siebie (0,6 - LW; 0,50 - OPN) (tab. 2)

22 Można przypuszczać, że na częstość występowania wyrośli wpływa wiele czynników, np. układ warunków meteorologicznych, czynniki biotyczne w tym parazytoidy. Badanie tych czynników wykraczało poza ramy tej pracy. Tab.1. Wskaźnik częstości występowania (F) wyrośli na liściach buka zwyczajnego Fagus sylvatica L. na wybranych stanowiskach w 2010r. Tab. 1. Specification of index of occurrence frequency (F) for galls on the leaves of Fagus sylvatica L. in the selected localities in Stanowisko Locality Nadl. Staszów drzew* (trees) z wyroślami (with galls) H. annulipes Liczba okazów (Number of specimens) liści** (leaves) z wyroślami (with galls) H. annulipes wyrośli (galls) H. annulipes drzew (trees) z wyroślami (with galls) M. fagi liści (leaves) z wyroślami (with galls) M. fagi wyrośli (galls) M fagi H. annulipes F M.fagi , ,2115 Las Wolski ,1463 0,0182 Ojcowski Park Narodowy ,0442 0,04165 Razem (Total) * Na ogólną liczbę 20 analizowanych drzew - Per total number of 20 analyzed trees ** Na ogólną liczbę 2000 analizowanych liści - Per total number of 2,000 leaves Tab. 2. Wskaźnik Agrella (Ag) współwystępowania gatunków powodujących wyrośla na liściach buka zwyczajnego Fagus sylvatica L. na wybranych stanowiskach w 2010 roku. Tab. 2. Specification of index of co-occurrence of the Agrell's species (Ag) in relation to the species causing galls on Fagus sylvatica L. in the selected localities in Gatunek Species Nadl. Staszów H. annulipes M. fagi Las Wolski Ojcowski PN Nadl. Staszów Las Wolski Ojcowski PN Hartigiola annulipes X X X 0,05 0,60 0,50 Mikiola fagi 0,05 0,60 0,50 X X X

23 WNIOSKI 1. Lokalizacja buków - w drzewostanach gospodarczym, w pobliżu aglomeracji miejskiej czy na terenie parku narodowego nie miała wpływu na skład gatunkowy owadów powodujących wyrośla na liściach buka zwyczajnego. 2. Częstość występowania wyrośli jest wyraźnie zróżnicowana w drzewostanach o różnorodnej funkcji. 3. Powiązania pomiędzy gatunkami powodującymi wyrośla na różnych stanowiskach, ulegają zmianie; relacje te są silniejsze lub słabsze. SUMMARY In 2010 the studies were conducted on the species composition and the occurrence frequency of galls caused by gall-midges (Diptera: Cecidomyiidae) on the leaves of beech Fagus sylvatica L. In three localities: in a management forest the Staszów Forest District, the Sichów Forest Range (the Radom Forest Region), near an urban agglomeration of Kraków the Wolski Forest, and in a protected area - the Ojców National Park, 2,000 beech leaves (6,000 in total) were randomly collected. A total of 1,023 galls were found. The galls represented 2 maker species: Hartigiola annulipes (HARTIG) and Mikiola fagi (HARTIG). The species composition of galls was identic in all three localities (Tab. 1). Mikiola fagi was the most abundant species in the Staszów FD (423 galls). The index of occurrence frequency (F) reached the highest value in the case of M. fagi, namely in the Staszów FD, and the lowest in the case of H. annulipes in the same locality (Staszów FD). The frequency of galls occurrence varied considerably in the investigated localities (Tab. 1). On the basis of the Agrell's index of species co-occurrence it was shown that the strongest bond existed between H. annulipes and M. fagi in the Wolski Forest (Tab. 2). Location of beech-trees: in a managed forest, near an urban agglomeration or an area of national park had not made an influence the species composition of insects causing galls on the leaves of Fagus sylvatica. The frequency of the gall's occurrence was distinctly different in the investigated stands. The bond between the species causing galls varied considerably in different localities. LITERATURA BĄK J Przyczynek do znajomości owadów wywołujących miny i wyrośla na liściach buka Fagus sylvatica L. w Górach Świętokrzyskich. Sylwan 144(9): BUHR H Bestimmungstabellen der Gallen (Zoo- und Phytocecidien) an Pflanzen Mittel- und Nordeuropas. Bd I, II. Gustav Fisher, Jena, ss tabl. CSÓKA Gy Gubacsok. Plant galls. Erdészeti Tudományos Intézet. Forest Research Institute. AGROINFORM Kiado es Nyomda Kft., Budapest, ss ĆWIKLIŃSKI L., KOZIOŁ M Garnusznica bukowa (Mikiola fagi HARTIG) mało znany szkodnik buka. Las Polski 21: 8-9. NOWAK Ł Badania populacji owadów wywołujących wyrośla na liściach buka

24 zwyczajnego Fagus sylvatica L. w wybranych drzewostanach południowo-wschodniej Polski. Praca magisterska. Kat. Entomol. Leśnej, AR w Krakowie, pp. 83. PIOTROWSKA M Badania liczebności populacji owadów wywołujących wyrośla na liściach buka zwyczajnego Fagus sylvatica L. w wybranych drzewostanach Bieszczadzkiego Parku Narodowego. Praca magisterska. Kat. Entomol. Leśnej, AR w Krakowie, pp. 34. REDFERN M., SHIRLEY P., BLOXHAM M British plant galls identification of galls on plant and fungi. Field studies 10: SEGEBADE R., SCHAEFFER M Zur Ökologie der Arthrapodenfauna einer Stadtlandschaft und ihrer Umgebung. II. Pflanzengallen und Pflanzenminen. Anz. Schädlingskunde, Pflanzenschutz, Umweltschutz 52: SKRZYPCZYŃSKA M Wstępne badania gęstości populacji gatunków wywołujących wyrośla i miny na liściach buka pospolitego Fagus sylvatica L. w Polsce. Polskie Pismo Entomologiczne 53: SKRZYPCZYŃSKA M Wstępne badania muchówek pryszczarkowatych (Diptera, Cecidomyiidae) w Ojcowskim Parku Narodowym. Prądnik 1: SKRZYPCZYŃSKA M Badania owadów i pajęczaków powodujących wyrośla na liściach buka pospolitego Fagus sylvatica L. w Ojcowskim Parku Narodowym. Polskie Pismo Entomologiczne 62: SKRZYPCZYŃSKA M Masowe występowanie pryszczarka Hartigiola annulipes (Hartig) w Ojcowskim Parku Narodowym. Wszechświat 2: 46. SKRZYPCZYŃSKA M Badania częstości populacji owadów i pajęczaków powodujących wyrośla na liściach buka pospolitego Fagus sylvatica L. w południowej Polsce. Acta Agr. et Silv. ser. Silv. 39: SKRZYPCZYŃSKA M Częstość występowania wyroślosprawców na liściach buka zwyczajnego Fagus sylvatica L. na wybranych stanowiskach w południowej Polsce Acta Agraria et Silvestria series Silvestris 44: SKUHRAVÁ M., SKUHRAVY V., SKRZYPCZYŃSKA M., SZADZIEWSKI R Gall midges (Cecidomyiidae, Diptera) of Poland. Pryszczarki (Cecidomyiidae, Diptera) Polski. Annals of the Upper Silesian Museum (Entomology), Bytom 16: SKUHRAVY V., SKUHRAVÁ M Bejlomorky lesnich stromu a keřu. Matice lesnicka, s.r.o., Pisek, ss TROJAN P Ekologia ogólna. PWN, Warszawa, ss

25 Biuletyn Sekcji Dipterologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego DIPTERON Bulletin of the Dipterological Section of the Polish Entomological Society ISSN Tom 28: Akceptacja: Wrocław 31 XII 2012 Uwagi na temat biologii, systematyki i rozmieszczenia Scoliocentra (Leriola) nigrinervis (WAHLGREN, 1918) w Polsce i Europie (Diptera: Heleomyzidae) Comments on the biology, systematics and distribution of Scoliocentra (Leriola) nigrinervis (WAHLGREN, 1918) in Poland and Europe (Diptera: Heleomyzidae) AGNIESZKA SOSZYŃSKA-MAJ 1, ANDRZEJ J. WOŹNICA 2 1 Department of Invertebrate Zoology and Hydrobiology, University of Łódź, ul. Banacha 12/16, Łódź, Poland agasosz@biol.uni.lodz.pl 2 Institute of Biology, Wrocław University of Environmental & Life Sciences, ul. Kożuchowska 5B, PL Wrocław, Poland andrzej.woznica@up.wroc.pl ABSTRACT. New records of Scoliocentra (Leriola) nigrinervis (WAHLGREN, 1918) from the snow in Poland and Romania are given; geographical distribution and biology of the species are annotated. Based on the material examined, the species is compared with other European Scoliocentra of the nigrinervis species group, and the systematic position and diagnostic characters of adults are illustrated and discussed. A key to European species of the subgenus Leriola is also given. KEY WORDS: Diptera, Heleomyzidae, Scoliocentra, systematics, new records, Poland, Romania WSTĘP Heleomyzidae to średniej wielkości muchówki - długość ich ciała zazwyczaj nie przekracza 1cm, szczególnie liczne w strefie klimatu chłodnego i umiarkowanego (WOŹNICA 2007). Przedstawiciele plemienia Heleomyzini, do którego należy m.in. rodzaj Scoliocentra, to gatunki typowo zimnolubne, liczne na północy Europy, a na południu spotykane przede wszystkim w okresie zimowo-wiosennym, bądź na dużych wysokościach (powyżej 600 m n.p.m.) albo w jaskiniach. W Polsce większość z nich notowana jest jesienią i zimą na śniegu, stąd niektóre z nich zaliczane są w naszym kraju do fauny naśnieżnej jako gatunki niwalne. W Polsce muchówki te są jedną z grup dominujących w okresie zimowym (SOSZYŃSKA 2004)

26 MATERIAŁ W pracy wykorzystano trzy okazy Scoliocentra (Leriola) nigrinervis zebrane na śniegu w Rumunii i Polsce. Materiał z Rumunii oznaczono na podstawie zdjęć fotograficznych (ryc. 1). Materiały wykorzystane do analizy morfologicznej zostały zebrane metodą na upatrzonego wprost ze śniegu w ramach badań nad Ekologią owadów naśnieżnych Polski, prowadzonych w różnych rejonach kraju. W okresie kilkunastu sezonów zimowych pozyskano zaledwie dwa osobniki omawianego gatunku: Rumunia, Karpaty Południowe, Masyw Retezat ok m (1, ) C. MANCI leg (ryc. 1). Polska, Gorce, Szczawa, dolina Kamienicy, DV49, 700 m n.p.m. (1, , +1 o C, na śniegu) A. DROZD leg. Polska, Tatry, Bukowina Tatrzańska, DV36, 1000 m n.p.m. (1, ,-5 o C, na śniegu) M. SOSZYŃSKI leg. Ryc. 1. Scoliocentra nigrinervis na śniegu (, Rumunia, P. N. Retezat ) Fot. C. MANCI. UWAGI SYSTEMATYCZNE Rodzaj Scoliocentra to muchówki posiadające dwie pary szczecin orbitalnych i co najmniej jedną parę szczecin prosternalnych z wydatnym owłosieniem nóg i odwłoka u samców. Gatunki z podrodzaju Leriola GORODKOV, 1962 (GORODKOV 1962) ogólnym wyglądem przypominają przedstawicieli rodzaju Heleomyza FALLÉN, od których odróżniają się przeważnie krótszą przednią parą szczecin orbitalnych, wyraźnie odmienną budową tylnych nóg i zaodwłoka u samców. Diagnozowanie Leriola i Heleomyza należy do najtrudniejszych spośród błotniszkowatych (Heleomyzidae), bowiem gatunki tu

27 klasyfikowane charakteryzuje duża zmienność ubarwienia i chetotaksji tułowia (CZERNY 1924, 1927; GORODKOV 1972; WOŹNICA 1996). Leriola skupia szeroko rozprzestrzenione na półkuli północnej gatunki zimnolubne. W Europie do podrodzaju Leriola zaliczamy zaledwie pięć gatunków notowanych prawie wyłącznie w górach na południu Europy i na północy (Skandynawia). W podrodzaju tym wyróżniamy dwie grupy gatunkowe. Grupę niginervis wyróżniają charakterystyczne plamki na żyłkach poprzecznych skrzydła, jedna szczecina katepisternalna, szczeciny zgrupowane w formie grzebyka osadzonego po wewnętrznej stronie uda tylnej nogi samca, cerci zwężające się apikalnie (ryc. 2A), VIII sternit samicy rozdwojony (ryc. 2E) oraz brachypterna mająca skrzydła bez plamek i dwie wyraźne wibrysy, bez dodatkowych szczecin na wewnętrznej stronie uda samca i z VIII sternitem pojedynczym palcowatym u samicy (WOŹNICA 2004). Scoliocentra (L.) nigrinervis jest gatunkiem posiadającym anepimeron i anepisternum gołe (ryc. 1) oraz swoistą budowę aparatu kopulacyjnego samca z krótkim bazistylusem, szerokim okrągławym distystylusem (ryc. 2B, C) i charakterystycznymi postgonitami (ryc. 2D). Ryc. 2. Przydatki płciowe Scoliocentra nigrinervis (bez skali), : A - D; : E - F (A cerci, B bazistylus, C dististylus, D- postgonity, E- sternit VIII, F spermateki)

28 Drugi gatunek, Scoliocentra (Leriola) maculipennis (BECKER, 1897) ma anepimeron i anepisternum owłosione (patrz: Klucz do oznaczania gatunków), a distystylus jest nieregularnego kształtu (GORODKOV 1962). BIOLOGIA I ROZMIESZCZENIE W Polsce Scoliocentra (Leriola) nigrinervis został stwierdzony do tej pory tylko raz z Beskidu Żywieckiego, na śniegu w okolicach Pilska (WOŹNICA 1993). Ostatnie doniesienia na temat występowania tego gatunku w Karpatach wskazują na zwiększenie częstości jego występowania, choć w środkowej i południowej Europie dotychczas notowany był bardzo rzadko, wyłącznie w wysokich górach (Alpy, Karpaty). Gatunek ostatnio został po raz pierwszy wykazany z Czech (PREISSLER & ROHACEK 2012), a znany jest także z Bułgarii, Estonii, Finlandii, Kazachstanu, Niemiec, Norwegii, Rosji, Słowacji i Szwecji (WOŹNICA 2012). Nie był dotychczas wykazany z Rumunii. Jednakże jedna samica (det. A. WOŹNICA 2008r.) została odłowiona z masywu Retezat (Karpaty Południowe - COSMIN MANCI leg.). Ze względu na zasięg gatunek ten może być uznany za relikt postglacjalny jako element zoogeograficzny arktyczno-alpejski (WOŹNICA 2007) lub borealno-górski (PREISSLER & ROHACEK 2012) i zasługuje na umiejscowienie w Czerwonej Liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Imagines tego gatunku spotykane jest od listopada do kwietnia, zwykle w okresie zalegania pokrywy śnieżnej. W środkowej Szwecji i południowej Norwegii okazy zbierane były na śniegu przy temperaturze od -2 C do nawet -8 C (SVENSSON 1966, HÅGVAR & GREVE 2003), a granica przeżywalności tej muchówki została ustalona na -16 o C (SÖMME & ÖSTBYE 1969). Do kopulacji dochodzi zwykle wiosną po zaniku pokrywy śnieżnej, dlatego zimę przeżywają obie płcie, ale obserwowano również w południowej Norwegii kopulację na śniegu (HAGVAR & GREVE 2003). Osobniki dorosłe mają tendencje do przebywania w podziemnych siedliskach ponieważ, pułapki do których były odławiane w Czechach (Szumawa, regiel górny) znajdowały się głęboko wśród kamieni (PREISSLER & ROHÁČEK 2012). Larwy są saprofagiczne (CZERNY 1927) i mogą być spotykane w odchodach ssaków. Ryc. 3. Występowanie Scoliocentra (L.) nigrinervis w Polsce (fragment mapy UTM obejmuje Polskę południową)

29 Spośród gatunków zaliczanych do grupy nigrinervis, których imagines poławiane są na śniegu, drugi z gatunków Scoliocentra (Leriola) maculipennis jest gatunkiem holarktycznym i zaliczany jest do elementu arktycznego, bowiem występuje w okolicy kręgu polarnego [Nowa Ziemia, Północna Syberia i arktyczna część Ameryki Północnej (GORODKOV 1962)]. Jak wynika z analizy rozmieszczenia (ryc. 3), S. (L.) nigrinervis w Polsce jest gatunkiem występującym wyłącznie w górach na dużych wysokościach (od 700 do ponad 1500m n.p.m.). PODZIĘKOWANIA Autorzy składają serdeczne podziękowania Pani ANNIE DROZD oraz Panu MIROSŁAWOWI SOSZYŃSKIEMU za przekazanie materiału do badań oraz Panu COSMINOVI OVIDIU MANCI, pracownikowi Parku Narodowego Retezat (Rumunia) za udostępnienie fotografii do niniejszej publikacji. Klucz do oznaczania europejskich gatunków podrodzaju Leriola w obrębie Scoliocentra (LOEW) (w nawiasach kwadratowych zaznaczono gatunki nie wykazane z Polski) 1. Żyłki poprzeczne i ich okolice nieprzyciemnione Żyłki poprzeczne i ich okolice przyciemnione Głaszczki dwukolorowe, żółto-czarne... brachypterna (LOEW) -. Głaszczki jednokolorowe Dwie szczeciny katepisternalne nierównej długości. I i II-gi tarsomer stopy tylnej nogi samca prawie równej długości. Mniej niż 10 włosków w przednim rogu anepisternum, szczeciny dorsocentralne osadzone na malutkich czarnych plamkach... [alpina (LOEW)] -. Co najmniej dwie szczeciny katepisternalne równej długości. I tarsomer tylnej stopy samca krótszy od II-go. Więcej niż 10 włosków w przednim rogu anepisternum... [collini WOŹNICA] 4. Anepisternum w przednim rogu i z tyłu oraz anepimeron owłosione, postpronotum szare, I flagellomer czerwono-brązowy do brunatnego... [maculipennis (BECKER)] -. Anepisternum za szwem, podobnie jak anepimeron nieowłosione, postpronotum szarożółte, I flagellomer pomarańczowy, w części apikalnej brązowy... nigrinervis (WAHLGREN) LITERATURA CZERNY L Monographie der Helomyziden. Abhandlungen der Zoologisch-Botanischen Gesellschaft in Wien 15(1): CZERNY L Helomyzidae, Trichoscelidae und Chiromyidae. [W:] LINDNER. Die Fliegen der Palaearktischen Region 5(2): GORODKOV K. B Revision of the Palearctic species of the genus Leria R.-D. (Diptera, Helomyzidae). Entomologicheskoe obozrenie. 41(3): GORODKOV K. B A system of Holarctic Helomyzidae (Diptera, Acalyptratae). Doklady XXIII ezheg. chtenii pam. N.A. Kholodkovskogo, 2 april 1970: [po rosyjsku]

30 HÅGVAR S. & GREVE L Winter active flies (Diptera, Brachycera) recorded on snow - a long-term study in south Norway. Studia dipterologica 10: PREISLER J., ROHÁČEK J New faunistic records of Heleomyzidae (Diptera) from the Czech Republic and Slovakia, and notes on the distribution of three rare Suillia species. Časopis Slezského Zemského Muzea - série A - vedy prírodní 61(1): SOSZYŃSKA A The influence of atmospheric factors on supranivean activity of flies (Diptera) in Central Poland. European Journal of Entomology 101(3): SÖMME L., ÖSTBYE E Cold-Hardiness in Some Winter Active Insects. Norsk Entomologisk Tidsskrif.16(1): SVENSSON S.A Studier över vissa vinteraktiva insecters biologi. Norsk Entomologisk Tidsskrift 13: WOŹNICA A. J New records of the Polish Heleomyzidae (Diptera) with taxonomic notes on the Central European fauna. Annals of the Upper Silesian Museum, Entomology 4: WOŹNICA A. J Rewizja systematyczna palearktycznych błotniszek rodzaju Scoliocentra LOEW (Diptera: Heleomyzidae). PhD thesis, Gdynia, 122 ss + 45 tablic. WOŹNICA A. J Redescription of Scoliocentra (Leriola) brachypterna (LOEW, 1873) with description of a new species from Europe (Diptera: Heleomyzidae). Polskie Pismo Entomologiczne 73: WOŹNICA A. J Błotniszkowate (Heleomyzidae). [W:] Fauna Polski. Charakterystyka i wykaz gatunków. (red. W. BOGDANOWICZ ET AL.), tom II: , WOŹNICA A. J Fauna Europaea: Heleomyzidae. [W:] PAPE T., BEUK P. (ed.) (2012) Fauna Europaea: Diptera: Brachycera. Fauna Europaea version 2.5,

31 Biuletyn Sekcji Dipterologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego DIPTERON Bulletin of the Dipterological Section of the Polish Entomological Society ISSN Tom 28: Akceptacja: Wrocław 31 XII 2012 Sprawozdanie z XXXI Zjazdu Sekcji Dipterologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego, Ojców, 2012 Report of the XXXI Meeting of the Dipterological Section of the Polish Entomological Society, Ojców, 2012 MAŁGORZATA PIOTROWICZ Katedra Zoologii Bezkręgowców i Parazytologii, Uniwersytet Gdański, ul. Wita Stwosza 59, Gdańsk malgorzata-piotrowicz@wp.pl Tegoroczny XXXI Zjazd Sekcji Dipterologicznej PTE połączony z VI Konferencją Dipterologiczną " Biologia i Systematyka Muchówek" upłynął w cieniu ruin zamku na Złotej Górze w Ojcowie. Przez 3 dni ( ) Ojcowski Park Narodowy gościł dwudziestu pięciu uczestników zjazdu z ośrodków badawczych w Gdańsku, Krakowie, Łodzi, Ojcowie, Opolu, Toruniu, Warszawie i Wrocławiu. W piątek, po zakwaterowaniu wszystkich uczestników w Ośrodu Edukacyjno-Dydaktycznym, udaliśmy się na obiad do Piwnicy pod Nietoperzem. Dnia o godzinie 16:00 przewodniczący Sekcji Dipterologicznej dr Andrzej J. Woźnica zainaugurował sympozjum i pod przewodnictwem prof. dr. hab. Wiesława Krzemińskiego rozpoczęła się pierwsza sesja referatowa. Harmonogram był napięty ze względu na dużą ilość zgłoszonych referatów. Wyniki swoich badań zaprezentowali: EWA DURSKA (MIIZ PAN, Warszawa): Czy gatunek Megaselia scalaris (Diptera: Phoridae) może pomóc nam w walce z bakteriami opornymi na antybiotyki? ANDRZEJ PALACZYK (ISEZ PAN, Kraków): O tworzeniu bytów zbędnych kilka uwag o składzie gatunkowym polskich Rhagionidae. TADEUSZ ZATWARNICKI (Uniwersytet Opolski): Fotografowanie drobnych muchówek. (wcześniej zaplanowany temat został zmieniony w związku z opracowaniem nowatorskiej metody fotografowania niewielkich obiektów dipterologicznych przez prof. dr. hab Tadeusza Zatwarnickiego). AGNIESZKA SOSZYŃSKA-MAJ (Uniwersytet Łódzki): Rodzaj ponowiec Chionea (Diptera: Limoniidae) w Polsce. ALEKSANDRA URBANEK (Uniwersytet Gdański): Morfologia i histologia struktur umożliwiających oddychanie kutikularne u apneustycznych larw kuczmanów (Diptera: Ceratopogonidae) żyjących w siedliskach lądowych. MAŁGORZATA PIOTROWICZ (Uniwersytet Gdański): Stożki celokoniczne zmienność

32 budowy i funkcji sensorycznego organu naprowadzającego wśród krwiopijnych kuczmanów (Diptera: Ceratopogonidae). ŁUKASZ MIELCZAREK (Uniwersytet Rolniczy w Krakowie): Bzygowate (Diptera:Syrphidae) w obrębie Oleszno (Nadleśnictwo Włoszczowa RDLP w Radomiu). IWONA SŁOWIŃSKA-KRYSIAK (Uniwesytet Łódzki): Nowe dla Bieszczadów gatunki Hemerodromiinae (Diptera: Empididae). MARIA GROCHOWSKA (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie): Przystosowanie muchówek (Diptera) do pasożytniczego trybu życia. Ryc. 1. Podczas obrad - Fot. ANDRZEJ PALACZYK. Po owocnych obradach pierwsza sesja referatowa została zamknięta o godzinie 19:30. Uczestnicy udali się na posiłek i odpoczynek, by po niespełna 2 godzinach uroczyście spotkać się z okazji nadania stopnia doktora habilitowanego Pani dr MARII GROCHOWSKIEJ. W atmosferze życzeń i gratulacji, wzniesiono toast za "świeżo habilitowaną". Przy tej sympatycznej okazji odbyły się również wybory nowego przewodniczącego Sekcji. Dotychczasowy przewodniczący dr ANDRZEJ J. WOŹNICA nagrodzony burzą oklasków i podziękowań ustąpił ze stanowiska. Na nowego przewodniczącego jednomyślnie wybrano prof. dr. hab. TADEUSZA ZATWARNICKIEGO. Rozmowy towarzyskie i naukowe trwały do późnych godzinyn nocnych. Dnia po śniadaniu, o godzinie 9:40 rozpoczęła się druga sesja referatowa, której przewodniczył prof. dr hab. TADEUSZ ZATWARNICKI. Referaty wygłosili: ALICJA ALWIN (Uniwersytet Gdański): Kuczmany rodzaju Stilobezzia KIEFFER (Diptera: Ceratopogonidae) notowane na terenie Polski. MARTA ZAKRZEWSKA (Uniwersytet Gdański): Preferencje pokarmowe kuczmanów z rodzaju Atrichopogon KIEFFER i Forcipomyia MEIGEN (Insecta: Diptera: Ceratopogonidae) - plan badań

33 EDWIN SIEREDZIŃSKI (Uniwersytet Warszawski): Ewolucja krwiopijności u muchówek (Diptera). ANDRZEJ GRZYWACZ, KRZYSZTOF SZPILA (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu): Zróżnicowanie budowy szkieletu głowowo-gardzielowego larw trzeciego stadium europejskich gatunków Muscidae ważnych z punktu widzenia entomologii sądowej. PAWEŁ TRZCIŃSKI (Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu): Nowe stanowiska wybranych gatunków Ctenophorinae (Diptera: Tipulidae) w Polsce zachodniej. TADEUSZ ZATWARNICKI (Uniwersytet Opolski) - prezentacja na temat programu CombineZ i jego zastosowania. ALICJA SUBEL, TORKEL FISCHER, ANNA KLASA (Ojcowski Park Narodowy, Sveriges Entomologiska Förening): Walki gladiatorów wśród mikrusów czyli o zachowaniach godowych Paraclusia tigrina (Diptera: Clusiidae). ANDRZEJ J. WOŹNICA (Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu): Obserwacje dotyczące fenologii Bombylius major (Diptera: Bombyliidae) na wybranych stanowiskach w Sudetach Środkowych. Po zakończeniu zaplanowanych referatów poruszono kilka istotnych kwestii. Między innymi omówione zostały warsztaty dipterologiczne zorganizowane w Przedborzu w 2011 i te zaplanowane na rok Ciepło przyjęto pomysł wspólnego łapania owadów i dzielenia się zebranym materiałem z innymi muchówkarzami. Rozważano propozycje miejsca zorganizowania kolejnego zjazdu polskich dipterologów. Szeroko dyskutowany był również Międzynarodowy Kongres Dipterologiczny, który w 2014 odbędzie się w Poczdamie. Jak zwykle mogliśmy liczyć na zabawne historie i anegdoty oraz cenne wskazówki i uwagi dotyczące bieżących spraw i wydarzeń. Sesja referatowa została zamknięta około godziny 13:00. Ryc. 2. Pożegnanie z Ojcowem. Fot. WALDEMAR MIKOŁAJCZYK

34 Dzięki uprzejmości dyrekcji Ojcowskiego Parku Narodowego mogliśmy zwiedzić wspaniałą wystawę Muzeum OPN, a następnie zadowoleni wyruszyliśmy na obiad i korzystając z pięknej pogody na wycieczkę Doliną Sąspowską. Doktor Anna Klasa pełniąca rolę przewodnika opowiadała zarówno o historii parku, jak i o jego walorach przyrodniczych. Wielu z nas poświęciło sporo uwagi zwłaszcza faunie muchówek OPN. Wieczorem wszyscy spotkaliśmy się przy znakomitym jadle (wyborne pstrągi z grilla!). Dyskusja trwała przez wiele godzin. Następnego dnia rano większość uczestników opuściła piękny zakątek OPN i udała się do domu. Pozostaje liczyć, iż w podobnej atmosferze i jeszcze większym gronie odbędzie się kolejny zjazd Sekcji Dipterologicznej PTE (prawdopodobnie w Zatwarnicy, w Bieszczadach, planowany w maju przyszłego roku). Chciałam serdecznie podziękować organizatorom zjazdu i wszystkim jego uczestnikom za wspólnie spędzony czas i doskonałą atmosferę. PODZIĘKOWANIE Autorom zdjęć, Panu dr. WALDEMAROWI MIKOLAJCZYKOWI i ANDRZEJOWI PALACZYKOWI, za ich udostępnienie serdecznie dziękuję

35 INSTRUKCJA DLA AUTORÓW Dipteron jest biuletynem Sekcji Dipterologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego, wydawanym w wersji elektronicznej, w którym publikowane są następujące prace oryginalne: prace metodyczne dotyczące muchówek; notatki faunistyczne dotyczące europejskich muchówek; omówienia aktualnych wydarzeń w polskiej i światowej dipterologii; sprawozdania z konferencji naukowych poświęconych muchówkom; omówienia literatury dipterologicznej (recenzje, komentarze); oraz opracowania popularnonaukowe i przeglądowe Manuskrypty powinny być krótkie, maksymalnie do 20 stron standardowego maszynopisu (30 linii na stronę, 60 znaków w linii). Prace powinny być pisane w języku polskim, z angielskim dodatkowym tytułem oraz abstraktem. W przypadku prac autorów zagranicznych tekst musi być napisany w języku angielskim, wyłącznie z angielskim streszczeniem. Autorzy zobowiązani są do zweryfikowania tekstu anglojęzycznego przed wysłaniem do redakcji. Wszystkie teksty zamieszczane w czasopiśmie są oceniane przez dwóch recenzentów. Redakcja zastrzega sobie prawo do zmian. Teksty powinny być przygotowane w formacie czytelnym dla programu Word for Windows (wersja 2007). Nazwy gatunkowe i rodzajowe należy zaznaczyć kursywą. Zdjęcia i rysunki należy przygotować jako pliki *tif lub *jpg, w rozdzielczości 300 dpi. Rysunki odręczne wykonane w tuszu powinny być zeskanowane w rozdzielczości min. 600 dpi i przesłane wyłącznie pocztą elektroniczną. W razie grafiki edytowanej w programie CorelDraw, prosimy o zapis w wersji nie nowszej niż 13,0 Cytowane piśmiennictwo powinno być zestawione alfabetycznie i chronologicznie w przypadku cytowania większej liczby prac jednego autora: czasopisma: WOŹNICA A. J., PALACZYK A A new genus and species of Heleomyzid fly from Baltic Amber (Diptera: Heleomyzidae). Pol. Pismo Entomol. 74: książki: MCALPINE J. F Manual of Nearctic Diptera. Vol. 2. Research Branch Agric. Canada, Monograph no. 28, IV+p Cytowania w tekście muszą zawierać nazwisko autora cytowanej pracy i daty jej opublikowania (WOŹNICA & PALACZYK 2005) w przypadku dwóch autorów oraz (WOŹNICA et AL. 2005), gdy autorów jest więcej. Adres redakcji: "Dipteron - Wrocław", Dr Andrzej Józef Woźnica, Instytut Biologii, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, ul. Kożuchowska 5b, Wrocław, Polska ( heleo@interia.pl)

36 INSTRUCTION FOR AUTHORS Dipteron is the bulletin of the Dipterological Section of the Polish Entomological Society, issued electronically. There are published original papers that apply: methodical papers of fly research; faunistic records on European Diptera; popular scientific papers as well as review texts; relations of current events of Polish and worldwide dipterology; proceedings of scientific conferences contributed to flies; reviews of dipterological literature (reviews and comments); Manuscripts should be not more than 20 printed pages of a standard manuscript (30 lines per page, 60 signs in the line). Papers should be written in Polish, with English secondary title and abstract. In justifiable cases (e.g. foreign authors), papers in English are accepted, with English abstracts only. Authors are requested to have their manuscripts in English checked for linguistic correctness before submission. All papers included in the bulletin are peer-reviewed by two referees. Editors reserve the right to make modifications of manuscripts before publication. Texts should be prepared in Word for Windows (version 2007). Please use italics for species and generic names and avoid complex tables. Photographs and drawings as TIF, or JPG-files, in 300 dpi resolution are accepted. Original hand-made artwork of good ink quality should be electronically scanned in higher resolution (min. 600 dpi). As for CorelDraw files we strongly ask for a version not newer as 13,0. References should be arranged alphabetically (and chronologically if more than one work of a given author is cited): journals: WOŹNICA A. J., PALACZYK A A new genus and species of Heleomyzid fly from Baltic Amber (Diptera: Heleomyzidae). Pol. Pismo Entomol. 74: books: MCALPINE J. F Manual of Nearctic Diptera. Vol. 2. Research Branch Agric. Canada, Monograph no. 28, IV+p References in the text should include author's name of the cited work and the year of publishing (WOŹNICA & PALACZYK 2005) if two authors; (WOŹNICA et al. 2005) if more authors. Papers should be sent by to: Dr Andrzej Józef Woźnica, Dipteron Editor in Chief, Institute of Biology, Wrocław University of Environmental and Life Sciences, Kożuchowska 5b, Wroclaw, Poland ( heleo@interia.pl)

37 Biuletyn Sekcji Dipterologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego DIPTERON Bulletin of the Dipterological Section of the Polish Entomological Society ISSN Tom 28 Wrocław 31 XII 2012 SPIS TREŚCI (CONTENTS) BYSTROWSKI CEZARY. Pierwsze stwierdzenie Peleteria varia (FABRICIUS, 1794) (Diptera: Tachinidae) w Polsce. First record of Peleteria varia (FABRICIUS, 1794) (Diptera: Tachinidae) from Poland. DOMINIAK PATRYCJA. Pierwsze stwierdzenie Xylomya maculata (MEIGEN, 1804) (Diptera: Xylomyidae) na Pomorzu (Polska Płn). First record of Xylomya maculata (MEIGEN, 1804) (Diptera: Xylomyidae) in Pomerania (North Poland). DURSKA EWA, TADEUSZ MALEWSKI, MAGDALENA CHMIELEWSKA, JACEK BARDOWSKI. Gatunek Megaselia scalaris (LOEW, 1866) (Diptera: Phoridae) i biofarmacja. Megaselia scalaris (LOEW, 1866) (Diptera: Phoridae) & biopharmacy. GRZYWACZ ANDRZEJ. Pierwsze stwierdzenie Helina deleta (STEIN, 1914) (Diptera: Muscidae) na obszarze Polski. Helina deleta (STEIN, 1914) (Diptera: Muscidae) a species newly recorded from Poland. SKRZYPCZYŃSKA MAŁGORZATA & EWELINA SZYMCZAK. Częstość występowania wyrośli powodowanych przez pryszczarki (DIPTERA: CECIDOMYIIDAE) na liściach buka zwyczajnego FAGUS SYLVATICA L. The occurrence frequency of plant galls caused by gall midges (DIPTERA: CECIDOMYIIDAE) on the leaves of beech FAGUS SYLVATICA L. SOSZYŃSKA-MAJ AGNIESZKA & WOŹNICA ANDRZEJ JÓZEF. Uwagi na temat biologii, systematyki i rozmieszczenia Scoliocentra (Leriola) nigrinervis (WAHLGREN, 1918) w Polsce i Europie (Diptera: Heleomyzidae). Comments on the biology, systematics and distribution of Scoliocentra (Leriola) nigrinervis (WAHLGREN, 1918) in Poland and Europe (Diptera: Heleomyzidae). PIOTROWICZ MAŁGORZATA. Sprawozdanie z XXXI Zjazdu Sekcji Dipterologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego, Ojców Report of the XXXI Meeting of the Dipterological Section of the Polish Entomological Society, Ojców DIPTERON, the Bulletin of the Dipterological Section of the Polish Entomological Society is a journal registered by ISI THOMSON MASTER JOURNAL LIST and covered by the ZOOLOGICAL RECORD

38 - 36 -