Czeskie czasowniki oznaczające stany psychiczne sposoby ustalania polskich ekwiwalentów na podstawie korpusu równoległego InterCorp

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Czeskie czasowniki oznaczające stany psychiczne sposoby ustalania polskich ekwiwalentów na podstawie korpusu równoległego InterCorp"

Antoni Laskowski
6 lat temu
Przeglądów:

1 Czeskie czasowniki oznaczające stany psychiczne sposoby ustalania polskich ekwiwalentów na podstawie korpusu równoległego InterCorp Elżbieta Kaczmarska

2 Kontakt z językiem obcym Konieczność rozumienia i przekładu Nieoczekiwane trudności podczas konfrontacji języków blisko spokrewnionych Fałszywi przyjaciele tłumacza Nieprzetłumaczalność (również leksyka bezekwiwalentna) Niemożność wyrażenia dokładnie tego samego (w zgrabny sposób) Szczególnie ryzykowne czasowniki wyrażające stan psychiczny Słowniki klasyczne Elżbieta Kaczmarska 2

3 InterCorp jako źródło danych Analiza przebiegała w oparciu o dane z korpusu równoległego InterCorp Część Czeskiego Korpusu Narodowego, Wiązanie na poziomie zdania Aktualnie online wersja 6: 31 języków + czeski Liczba słów: 867/100 MW (obce/czeskie), z tego beletrystyka 139/62 MW Tagi morfologiczne i lematyzacja Polskie teksty: 30 MW, z tego beletrystyka: 13 MW Rozróżnienie na oryginały: czeskie/polskie/obce Elżbieta Kaczmarska 3

4 Elżbieta Kaczmarska 4

5 Elżbieta Kaczmarska 5

6 Elżbieta Kaczmarska 6

7 Elżbieta Kaczmarska 7

8 Automatyczna ekstrakcja ekwiwalentów z czesko-polskiego korpusu równoległego Narzędzia: word-to-word alignment: GIZA++ tagging: Morfeusz+TakIPI, Hajič+morče Teksty: korpus InterCorp wersja 6, tylko beletrystyka bez rozróżnienia na czeskie/polskie/obce oryginały tylko wiązanie 1:1 czeskie teksty: KW polskie teksty: KW Wyniki: wyekstraktowane pary lematów: K wyekstraktowane hasła dwujęzyczne: 528 K Automatyczna ekstrakcja dr inż. Alexandr Rosen (FF UK, Praha) Elżbieta Kaczmarska 8

9 302 touha pragnienie 2 touha marzyć 105 touha tęsknota 2 touha wizja 97 touha chęć 2 touha zachcianka 92 touha pożądać 2 touha zainteresować 68 touha żądza 2 touha zapał 16 touha ochota 2 touha życzenie 16 touha pragnąć 1 touha boleć 13 touha potrzeba 1 touha fantazja 9 touha głód 1 touha gorącość 9 touha namiętność 1 touha miłość 8 touha chuć 1 touha misja 8 touha pokusa 1 touha niepokój 7 touha pożądanie 1 touha oferta 6 touha dążyć 1 touha stęsknić 3 touha apetyt 1 touha tęsknić 3 touha pasja 1 touha umiłować 3 touha pęd 1 touha zamiar 2 touha dążenie 1 touha zawiść Elżbieta Kaczmarska 9

10 Czasowniki wyrażające stany psychiczne... są często wieloznaczne... ile tracimy w przekładzie... jak trudno je przełożyć... co właściwie znaczą (niektóre z nich) Elżbieta Kaczmarska 10

11 mrzet przykro żałować przepraszać żal szkoda martwić być niezadowolony być zły, być źle dąsać się drażnić gniewać irytować mieć wyrzuty sumienia nie podobać się nudzić się oburzać się pożałować przeszkadzać przykrość wkurzać się wstydzić się wybaczyć zasmucać złościć zmartwić znudzić się Elżbieta Kaczmarska 11

12 mrzet 74 przykro 27 cs Mrzí mě, že musím kalit spokojenost Vaší Milosti nepříjemnou zprávou. pol Przykro mi, że muszę zmącić spokój Waszej Książęcej Mości nieprzyjemną wiadomością. żałować 4 cs Příliš jsi zvlčil ve vězení a pak by tě tvé slovo mrzelo. pol Za bardzo zdziczał eś w tym więzieniu, a potem żałował by ś swego słowa. szkoda 3 cs Trochu mě to mrzí, ale zas ne tolik jako Kačenku. pol Trochę mi szkoda, ale znów nie tak bardzo jak Kasieńce Elżbieta Kaczmarska 12

13 drażnić 3 cs Mrzelo ho, že se tak shazuje. pol Drażniło go, że Jola tak się obnaża. "Kecáš, řekla suše Jolana. Nevyvíjelo se to dobře. Mrzelo ho, že se tak shazuje. "Ušetřil bys mimo jiné za výstřižkovou službu, zasmála se Jolana. Bzdury gadasz. Rozmowa nie szła w dobrym kierunku. Drażniło go, że Jola tak się obnaża. - Poza tym zaoszczędziłbyś na agencji dostarczającej ci wycinki z gazet - zaśmiała się. irytować 1 cs Mě to víc mrzí než vás. pol Mnie to jeszcze bardziej irytuje niż pana Elżbieta Kaczmarska 13

14 mít rád lubić kochać podobać się uwielbiać polubić pokochać w naszym guście Elżbieta Kaczmarska 14

15 cs Víte, pane Dvořák, já mám rád rodinu a dělám pro ni všechno. pl Wie pan, panie Dworzak, jak kocham rodzinę i że robię dla niej wszystko. cs Mám tě strašně rád, řekl. pl Strasznie cię kocham rzekł. cs Tak tě mám ráda. pl Takim cię lubię. cs Já mám podzim ráda. pl Ja lubię jesień Elżbieta Kaczmarska 15

16 kochać «darzyć kogoś uczuciem miłości» «bardzo lubić kogoś lub coś» «żywić do osoby płci odmiennej gorące uczucie połączone z pożądaniem» lubić «czuć do kogoś sympatię» «znajdować w czymś przyjemność» «o roślinach, zwierzętach, rzeczach: wymagać, potrzebować czegoś» Elżbieta Kaczmarska 16

17 Ovšem mít rád to člověk může mít knihu, kamaráda, psa... v tom není nic erotického. Vidím to přesně jako Arnika. Pro mě byly hranice teda vždy jasný. Zamilovaná jsem byla ze začátku do současného přítele. Už jsme spolu několik let, ale pořád ho miluju. Ráda mám třeba ex, se kterým jsme se rozešli už před 5 lety, ale v dobrém. Takže asi takhle zamilovanost zezačátku, miluju někoho potom, co prvotní zamilovanost přešla. A ráda mám kamarády, blízké atd Ono mít ráda můžu i rajskou nebo svoje hady, ale milovat... je prostě něco jiného Miluji tě má jistý sexuální náboj. Milenci po setkání odhazují oblečení, cesta vede směrem k ložnici. Je v tom touha, láska, zamilovanost a chtíč. Pro dnešek, zítřek, rok, snad dva. Méně citu a porozumění. Mám tě rád je v tom všechno: cit, porozumění, láska, podpora. Že se jeden na druhého může spolehnout, budou spolu, až jim bude ouvej. Nebudou nikdy sami. Je to jako v němém filmu, kdy není třeba slov, protože hovoří oči, činy. V nich se zobrazuje láska, něha, starost. Mám tě rád už není jen o slovech. Je to o životě Elżbieta Kaczmarska 17

18 toužit chcieć dążyć do łaknąć marzyć mieć ochotę pożądać pragnąć tęsknić do tęsknić za złakniony pragnienie spragniony Elżbieta Kaczmarska 18

19 cs Jsi krásná, nepřestanu po tobě toužit a bát se tvé krásy pl Jesteś piękna, nigdy nie przestanę cię pragnąć i bać się twojej urody cs Vždycky jsem toužila po člověku, který by byl prostý a přímý. pl Zawsze marzyłam o człowieku, który był by prosty i bezpośredni. cs Celý život jsem toužila po skutečném domově. pl Całe życie tęskniłam za prawdziwym domem Elżbieta Kaczmarska 19

20 304 toužit pragnąć 455 pragnąć chtít 107 toužit chcieć 304 pragnąć toužit 82 toužit tęsknić 281 pragnąć přát 70 toužit marzyć 55 pragnąć rád 40 toužit pożądać 42 pragnąć snažit 24 toužit ochota 18 pragnąć aby 9 toužit zapragnąć 17 pragnąć potřebovat 8 toužit pragnienie 16 pragnąć touha 8 toužit tęsknota 13 pragnąć přání 8 toužit zależeć 11 pragnąć pokoušet 7 toužit spragniony 11 pragnąć prahnout 6 toužit życzyć 11 pragnąć zatoužit Elżbieta Kaczmarska 20

21 Analiza wymagań walencyjnych toužit po Oabstr (obiekt abstrakcyjny) toužit po Ohum (obiekt ludzki) toužit po / do OR (obiekt realny) po + OR do + OR toužit + inf (bezokolicznik) toužit + S (zdanie podrzędne) toužit, aby toužit po tom, aby Elżbieta Kaczmarska 21

22 toužit po Oabstr (obiekt abstrakcyjny) Netoužím po tomhle slizkém bratrství. toužit po Ohum (obiekt ludzki) Jsi krásná, nepřestanu po tobě toužit a bát se tvé krásy, miluji tě až do smrti, ale ještě více tě nenávidím. toužit po / do OR (obiekt realny) po + OR Když jsem si to uvědomil, přepadlo mne málem zoufalství: cítil jsem se tu jako trosečník a toužil jsem najednou žíznivě po Praze, po své práci, po psacím stolku ve svém bytě, po knihách. do + OR to tělo již toužilo do hrobu Elżbieta Kaczmarska 22

23 toužit + inf (bezokolicznik) Každý z nás touží překročit erotické konvence, erotická tabu, a vstoupit v omámení do království Zakázaného. toužit + S (zdanie podrzędne) toužit, aby Všechno, co se kolem ní dělo, ji obtěžovalo a rušilo a ona toužila, aby se nedělo nic. toužit po tom, aby Nesmírně toužila po tom, aby se s ní oženil, ale bála se, že kdyby k tomu došlo příliš záhy, cítil by se spoután a ztratila by ho pak tím jistěji Elżbieta Kaczmarska 23

24 Filtrowanie jakie odpowiedniki polskie występują w poszczególnych grupach Elżbieta Kaczmarska 24

25 toužit + Ohum Elżbieta Kaczmarska 25

26 toužit + Oabstr Elżbieta Kaczmarska 26

27 toužit + OR Elżbieta Kaczmarska 27

28 toužit + inf Elżbieta Kaczmarska 28

29 toužit po S Elżbieta Kaczmarska 29

30 toužit + S Elżbieta Kaczmarska 30

31 Badanie odwrotne podstawą polskie oryginały bez zmiany wyników Elżbieta Kaczmarska 31

32 Wnioski Tylko toužit + inf Pragnąć, chcieć, pożądać Perspektywy Konieczność zbadania kolokacji Elżbieta Kaczmarska 32

33 Mít rád... I tęskniąc sobie zadaję pytanie: Czy to jest przyjaźń? czy to jest kochanie? Niepewność, A. Mickiewicz Elżbieta Kaczmarska 33

34 Elżbieta Kaczmarska 34

Podobne dokumenty

Elżbieta Kaczmarska. Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej. Uniwersytet Warszawski

Elżbieta Kaczmarska. Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej. Uniwersytet Warszawski Czy naprawdę się rozumiemy? O problemach, uproszczeniach i stratach w przekładzie (na podstawie czesko-polskiej części korpusu równoległego InterCorp) Elżbieta Kaczmarska Instytut Slawistyki Zachodniej