WPŁYW DOLISTNEGO STOSOWANIA NAWOZÓW TYPU CAMPOFORT NA PLONOWANIE ZIEMNIAKA PRZYDATNEGO DO PRZETWÓRSTWA SPOśYWCZEGO

Transkrypt

1 ZESZYTY PROBLEMOWE POSTĘPÓW NAUK ROLNICZYCH 2008 z. 530: WPŁYW DOLISTNEGO STOSOWANIA NAWOZÓW TYPU CAMPOFORT NA PLONOWANIE ZIEMNIAKA PRZYDATNEGO DO PRZETWÓRSTWA SPOśYWCZEGO Cezary Trawczyński 1, Bartosz Korycki 2 1 Zakład Agronomii, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, Oddział w Jadwisinie 2 Agra Polska Sp. z o.o. w Opolu Wstęp Nawozy dolistne mogą być stosowane w okresie wegetacji roślin do uzupełniania niedoboru składników pokarmowych, stwierdzonego na podstawie obserwacji wizualnych lub eliminowania niedoborów nie ujawniających się zmianami morfologicznymi roślin. Niedobory tego typu mogą zmniejszać plon do 20% [FABER, FOTYMA 1988] lub jak podaje CZUBA [1996] o 7 t ha -1. Precyzyjną metodą oceny odŝywienia roślin w składniki pokarmowe w okresie wegetacji i wnioskowania na jej podstawie o potrzebach nawozowych jest analiza ich składu chemicznego. Do analizy wykorzystuje się całkowitą zawartość składników pokarmowych w tzw. częściach wskaźnikowych roślin. Części wskaźnikowe są to wybrane organy, np. liście czy łodygi lub cała nadziemna masa rośliny, pobrane w ściśle określonych fazach wzrostu lub rozwoju. Konieczność pobierania w ściśle określonych fazach wynika z faktu, Ŝe zawartość składników w roślinach ulega znacznym zmianom w okresie wegetacyjnym i kalibracja testu odnosi się tylko do tej fazy, dla której została przeprowadzona. Analizy naleŝy przeprowadzać w moŝliwie wczesnym stadium rozwoju roślin, aby niedobór składników moŝna było uzupełnić poprzez dolistne nawoŝenie [GORLACH, MAZUR 2001]. Mając na uwadze powyŝsze zagadnienie przeprowadzono badania polowe, których celem było określenie wpływu zabiegów dolistnych stosowanych w formie nawozów typu Campofort na wielkość plonu i skład chemiczny bulw ziemniaka. Materiał i metody Doświadczenie polowe przeprowadzono w latach w Instytucie Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, Oddział w Jadwisinie na glebie lekkiej o składzie granulometrycznym piasku gliniastego lekkiego. Warstwa orna gleby charakteryzowała się kwaśnym odczynem, bardzo wysoką zawartością fosforu przyswajalnego oraz niską do wysokiej potasu i magnezu. Odczyn oraz zawartość w glebie składników w poszczególnych latach badań przedstawiono w tabeli 1. Tabela 1; Table 1 Charakterystyka gleby z doświadczeń ( ) Soil characteristics in the experiments ( )

2 198 C. Trawczyński, B. Korycki Rok Year % C organiczny % organic C ph w 1 N KCl ph in 1 N KCl Zawartość w glebie; Content in the soil (mg kg -1 ) P K Mg ,67 0,83 0,55 5,7 4,7 5, Analizując przebieg pogody naleŝy stwierdzić, Ŝe rok 2005 był suchy. W roku 2006 zanotowano duŝy niedobór opadów w lipcu i znacznie wyŝszą od średniej z wielolecia temperaturę powietrza w tym okresie, co spowodowało zahamowanie rozwoju ziemniaka, a następnie obfite opady w sierpniu spowodowały wtórny wzrost roślin i bulw ziemniaka. Natomiast rok 2007 charakteryzował się dostateczną ilością opadów w okresie wzrostu i akumulacji plonu bulw oraz umiarkowanymi temperaturami powietrza. W tabeli 2 zestawiono ilości opadów i wysokości temperatur w okresach wegetacji w odniesieniu do średnich z wielolecia. Tabela 2; Table 2 Opady i temperatura powietrza w okresie wegetacji ( ) Rainfall and air temperature in the vegetation period ( ) Rok Year Odchylenie od średniej wieloletniej; Deviations from long term average opady; rainfall (mm) temperatura powietrza; temperature air ( C) V VI VII VIII IX V VI VII VIII IX 19,6-0,6 26,4-41,7-27,1 32,6-7,6-65,8-18,9-47,7 96,1 12,3-25,7-39,5 52,7-1,2-0,9-0,5-1,6-1,4-0,8 1,3 3,7-0,8-1,0-0,8 0,0 1,9 1,7-2,3 NawoŜenie organiczne pod ziemniaki stanowiła słoma pszenna, pocięta i przyorana podorywką w dawce około 5 t. ha -1 łącznie z azotem w ilości 50 kg ha -1 oraz międzyplon ścierniskowy gorczycy białej w dawkach: 27 t ha rok, 5 t ha rok i 37 t ha rok, przyorywany orką przedzimową. NawoŜenie mineralne fosforowo-potasowe stosowano jesienią przed wykonaniem orki przedzimowej w dawkach jednakowych na powierzchni całego doświadczenia: 34,9 kg P ha -1 i 99,6 kg K ha -1. Badania prowadzono w układzie losowanych bloków, w czterech powtórzeniach, uwzględniając dwa czynniki. Czynnik pierwszego rzędu stanowiły dwa podbloki: kontrolny (bez dolistnego nawoŝenia) i z dolistnym nawoŝeniem. ZróŜnicowany poziom nawoŝenia azotem w formie saletry amonowej: 30, 60, 90, 120 kg N ha -1 był czynnikiem drugiego rzędu. NawoŜenie azotem aplikowano z podziałem dawki: pierwszą część do 60 kg N ha -1 stosowano przed sadzeniem bulw, a drugą bezpośrednio przed wschodami roślin. Badania przeprowadzono na średniowczesnych jadalnych i przydatnych do przetwórstwa spoŝywczego (frytki, chipsy) odmianach: Tokaj (lata 2005, 2006) i Triada (rok 2007). Tabela 3 na końcu art.

3 WPŁYW DOLISTNEGO STOSOWANIA NAWOZÓW TYPU CAMPOFORT Na tle zróŝnicowanych dawek azotu przeprowadzano 3-krotnie w okresie wegetacji ziemniaków zabiegi dolistne w formie nawozów typu Campofort. W II dekadzie czerwca (faza BBA 35, 39 - długość pędów roślin ziemniaka około 25 cm) przeprowadzano zabiegi dolistne przy uŝyciu nawozu Campofort Fortestim-gama (12% N, 3% P 2 O 5, 3% K 2 O). Następnie w III dekadzie czerwca (faza BBA 52 - koniec zawiązywania pąków kwiatowych) pobierano próby roślin do oznaczenia składu chemicznego. Uzyskane wyniki analiz chemicznych opracowano przy pomocy programu komputerowego i w efekcie powstawał protokół o stanie odŝywienia z wyznaczeniem kolejności limitujących składników (tab. 3). Na podstawie otrzymanego protokółu stosowano w I dekadzie lipca (faza BBA 61, 65 - początek do pełni kwitnienia) zgodny z zaleceniem nawóz dolistny - Campofort Specjal B (15% N, 2,5% MgO, 2% S, 1,5% B), gdyŝ we wszystkich latach badań wykazywano głównie deficyt boru w roślinach. Drugie opryskiwanie nawozem dolistnym Campofort Specjal B przeprowadzano w II lub III dekadzie lipca (faza BBA 71 - początek zawiązywania jagód). Nawóz Campofort Fortestim Gama stosowano w dawce 7 dm 3 ha -1 a nawóz Campofort Specjal B w dawce 10 dm 3 ha -1 rozpuszczone w 300 dm 3 ha -1 wody. Ziemniaki wysadzano w II lub III dekadzie kwietnia a zbiór przeprowadzano w II lub III dekadzie września. Podczas zbioru, oceniano wielkość ogólnego plonu bulw oraz pobierano z kaŝdego poletka 5-kilogramowe próby w celu oznaczenia procentowego udziału frakcji bulw handlowych w plonie, zawartości skrobi i azotanów w świeŝej masie oraz azotu, fosforu i potasu w suchej masie bulw. Wyniki doświadczeń opracowano posługując się analizą wariancji i odczytując wartości krytyczne dla badanych czynników (przy poziomie istotności p = 0,05) z tablic w układzie F-Snedecora. Wyniki i dyskusja W przeprowadzonych badaniach stwierdza się na ogół korzystne oddziaływanie zabiegów dolistnych róŝnymi nawozami na wzrost plonu bulw ziemniaka [TRZECKI 1976; BOLIGŁOWA 1996; GĄSIOROWSKA 1996; CZUBA i in. 1999; GRZEŚKIEWICZ, TRAWCZYŃSKI 1998, 1999; JABŁOŃSKI 1999; TRAWCZYŃSKI 2004]. Zwrócić jednak naleŝy uwagę, Ŝe efekt plonotwórczy wykazany został na podstawie zabiegów profilaktycznych czy uzupełniających i nie opierał się na analizie chemicznej roślin pozwalającej stwierdzić niedobór konkretnego składnika czy składników w roślinie, co wykazano w niniejszych badaniach stosując nawozy dolistne typu Campofort. Na podstawie analizy statystycznej, niezaleŝnie od wielkości doglebowej dawki azotu, stwierdzono istotny przyrost plonu bulw ziemniaka pod wpływem zabiegów dolistnego stosowania nawozów Campofort Fortestim gama oraz Campofort Specjal B w stosunku do kontroli (bez dolistnego nawoŝenia). Średnio za trzy lata przyrost ogólnego plonu bulw wyniósł 2,6 t ha -1, co stanowiło około 7%, a plonu handlowego 3,4 t ha -1, czyli około 13,0% w stosunku do kontroli (tab. 4). W plonie handlowym bulw wykazano większy o 1% udział bulw o średnicy 4-5 cm i 5-6 cm oraz o 2% udział bulw duŝych o średnicy powyŝej 6 cm na obiekcie z dolistnym nawoŝeniem. Stwierdzono ponadto, Ŝe na efekt plonotwórczy dolistnego nawoŝenia istotny wpływ miał przebieg pogody odnoszący się do ilości opadów i średniej temperatury powietrza w okresie wegetacji poszczególnych lat badań. W latach suchym i wilgotnym , uzyskano korzystniejszy przyrost ogólnego plonu bulw niŝ w roku bardzo zmiennym (2006). Natomiast przyrost plonu handlowego bulw był zdecydowanie większy średnio o 24,1% w stosunku do kontroli w roku suchym niŝ w dwóch pozostałych latach (średnio około 8% w porównaniu do kontroli) - tabela 5.

4 200 C. Trawczyński, B. Korycki Wpływ dolistnego nawoŝenia w warunkach zróŝnicowanych dawek azotu na ogólny i handlowy plon bulw ziemniaków (t ha -1 ), ( ) Effect of foliar fertilization under the conditions of different nitrogen doses on the total and marketable potato tuber yield (t ha -1 ), ( ) Tabela 4; Table 4 Obiekt; Object Dawka N; N dose (kg ha -1 ) Średnio Mean Kontrola*; Control* 34,8 23,7 37,0 26,6 39,2 28,2 41, ,0 27,2 Campofort 37,7 26,4 39,6 29,3 41,1 32,5 44,1 34,0 40,6 30,6 NIR 0,05; LSD 0.05 plon ogólny; total yield plon handlowy; marketable yield Przyrost; Increase (t ha -1 ) 2,9 2,7 2,6 2,7 1,9 4,3 2,9 3,9 2,6 3,4 Przyrost; Increase (%) 8,3 11,4 7,0 10,2 4,8 15,2 7,0 13,0 6,8 12,5 * bez dolistnego nawoŝenia; without foliar fertilization 1 plon ogólny; total yield 2 plon handlowy; marketable yield 0,8 0,5 Wpływ dolistnego nawoŝenia w latach badań na ogólny i handlowy plon bulw ziemniaków (t ha -1 ) Effect of foliar fertilization in the years of the investigations on the total and marketable potato tuber yield (t ha -1 ) Obiekt; Object Lata; Years 0,6 0,4 Tabela 5; Table Kontrola*; Control* 26,5 14,5 58,0 41,1 29,6 26,3 Campofort 29,1 18,0 59,9 44,3 32,7 28,4 NIR 0,05; LSD 0.05 plon ogólny; total yield plon handlowy; marketable yield Przyrost; Increase (t ha -1 ) 2,6 3,5 1,9 3,2 3,1 2,1 Przyrost; Increase (%) 9,8 24,1 3,2 7,8 10,4 8,0 * bez dolistnego nawoŝenia; without foliar fertilization 1 plon ogólny; total yield 2 plon handlowy; marketable yield Korzystniejsze oddziaływanie na plon ziemniaków dolistnych nawozów mikroelementowych w roku suchym niŝ wilgotnym wykazał równieŝ JABŁOŃSKI [1996], co potwierdza fakt, Ŝe okres suszy utrudnia pobieranie składników z gleby. W badaniach wykazano równieŝ, Ŝe opryskiwanie roślin ziemniaka nawozami typu Campofort, poza zwyŝką plonu bulw, wpływało dodatnio na efektywność działania azotu stosowanego doglebowo, co pozwoliło na obniŝenie zastosowanej dawki tego składnika. Ogólny plon bulw uzyskany na obiekcie po zastosowaniu doglebowo dawki 30 kg N ha -1 w połączeniu z zabiegami dolistnego nawoŝenia podobny był do plonu uzyskanego po zastosowaniu dawki 60 kg N ha -1 bez dolistnego nawoŝenia, zaś po zastosowaniu dawek 0,7 0,5

5 WPŁYW DOLISTNEGO STOSOWANIA NAWOZÓW TYPU CAMPOFORT i 90 kg N ha -1 z dolistnym nawoŝeniem zbliŝony jak na obiektach z dawkami odpowiednio 90 i 120 kg N ha -1 bez udziału dolistnego nawoŝenia (tab. 4). Uzyskane wyniki wskazują więc na moŝliwość obniŝenia o około 30 kg N ha -1 doglebowej dawki azotu w warunkach zastosowania dolistnego nawoŝenia. ZbieŜność badań w tym aspekcie w odniesieniu do nawozów typu Wuxal potwierdzili FABER i KĘSIK [1992]. Dolistne nawoŝenie, jak i poziom nawoŝenia doglebowego azotem do dawki 120 kg N ha -1, nie miały istotnego wpływu na zawartość skrobi w bulwach (tab. 6), co potwierdzono wcześniej w odniesieniu do nawoŝenia dolistnego róŝnymi preparatami, chociaŝ niektóre z testowanych nawozów dolistnych (Ekolist) wykazały korzystne oddziaływanie na zawartość skrobi w bulwach [GRZEŚKIEWICZ, TRAWCZYŃSKI 1998], zaś inne (Wuxal Basis) działały negatywnie [JABŁOŃSKI 1999]. NawoŜenie dolistne nie modyfikowało istotnie zawartości azotanów w bulwach. Zaobserwowano tylko zwiększenie zawartości azotanów w bulwach przy podwyŝszaniu dawki azotu, ale poziom tego składnika przy najwyŝszej dawce kg N ha -1 był i tak kilkakrotnie niŝszy od ustalonej normy (tab. 6). Po zastosowaniu nawozów dolistnych typu Campofort nie wykazano równieŝ zmian zawartości azotu i fosforu w suchej masie bulw, w stosunku do kontroli, natomiast stwierdzono istotnie większą zawartość potasu w bulwach nawoŝonych dolistnie (tab. 6). Tabela 6; Table 6 Objekty Objects Wpływ dolistnego nawoŝenia i dawek azotu na skład chemiczny bulw ziemniaka ( ) Effect of foliar fertilization and nitrogen doses on chemical composition of potato tubers ( ) Azotany (NO 3) (mg kg -1 św.m.) Nitrates (NO 3) (mg. kg -1 FM) Skrobia Starch (%) Zawartość w suchej masie Content in dry matter (%) N P K Kontrola*; Control* 51,1 13,3 1,60 0,36 2,44 Campofort 48,6 13,3 1,59 0,37 2,69 NIR 0,05; LSD 0.05 r.n.; n.s. r.n.; n.s. r.n.; n.s. r.n.; n.s. 0,14 30 kg N ha -1 30,8 13,4 1,44 0,36 2,50 60 kg N ha -1 47,3 13,3 1,56 0,36 2,58 90 kg N ha -1 55,3 13,3 1,65 0,37 2, kg N ha -1 66,0 13,2 1,73 0,38 2,65 NIR 0,05 LSD 0,05 11,7 r.n.; n.s. 0,06 r.n.; n.s. r.n.; n.s. * bez dolistnego nawoŝenia; without foliar fertilization NaleŜy zwrócić uwagę, Ŝe zagadnienie nawoŝenia dolistnego związane jest głównie ze stosowaniem mikroelementów. Spośród mikroelementów rośliny ziemniaka wykazują duŝą wraŝliwość głównie na niedobór manganu i cynku [FOTYMA, MERCIK 1995]. Jednak doniesienia literatury wskazują, Ŝe w agrotechnice ziemniaka ujawnia się równieŝ plonotwórczy wpływ stosowanego w nawoŝeniu boru [SZUKALSKI 1979; BOLIGŁOWA 1995]. Przeprowadzone badania udowodniły, Ŝe w całym 3-letnim cyklu badawczym najbardziej deficytowym składnikiem był właśnie bor, a uzyskana zwyŝka plonu bulw mogła wynikać w znacznym procencie z zastosowania na podstawie analizy chemicznej roślin, nawozu o podwyŝszonej zawartości tego składnika (Campofort Specjal B). Badania własne [TRAWCZYŃSKI 2000] oraz NOWAKA i in. [2004] wykazały, Ŝe

6 202 C. Trawczyński, B. Korycki plony bulw po zastosowaniu wieloskładnikowych nawozów mikroelementowych były zbliŝone do uzyskanych po zastosowaniu niektórych mikroelementów pojedynczo, co moŝe sugerować w niektórych sytuacjach brak zasadności stosowania całej gamy mikroelementów w formie nawozów wieloskładnikowych. W badaniach nawoŝenie dolistne stosowano bez mieszania z fungicydami czy insektycydami. Nie ma jednak przeciwwskazań do łącznego wykonania zabiegów dolistnych nawozami typu Campofort z zabiegami ochronnymi przeciwko stonce czy zarazie ziemniaka, jeŝeli jest to moŝliwe. FABER i FOTYMA [1988] wykazali, Ŝe nawoŝenie wieloskładnikowymi nawozami płynnymi typu Wuxal powodowało udowodnioną zwyŝkę plonu bulw sięgającą około 10% w stosunku do kontroli (bez dolistnego nawoŝenia), zaś łączny efekt stosowania tych nawozów razem z fungicydami wyraŝał się zwyŝką plonu od 16 do 30%. Wnioski 1. W warunkach przeprowadzonych badań, na podstawie analizy chemicznej roślin wykazano, Ŝe najbardziej deficytowym składnikiem był bor. 2. Zastosowane nawozy dolistne typu Campofort na tle zróŝnicowanego doglebowego nawoŝenia azotem przyczyniły się do istotnego wzrostu ogólnego plonu bulw, średnio o około 7%, a plonu handlowego o około 13% w stosunku do kontroli. 3. Stwierdzono korzystne działanie nawoŝenia dolistnego na efektywność azotu stosowanego doglebowo, co pozwoliło na obniŝenie o 30 kg N ha -1 dawki tego składnika. 4. NawoŜenie dolistne nie róŝnicowało zawartości skrobi i azotanów w bulwach oraz zawartości makroelementów w suchej masie bulw (z wyjątkiem potasu), w porównaniu do kontroli. Literatura BOLIGŁOWA E Wpływ dolistnego dokarmiania na plonowanie i jakość bulw ziemniaka. Rozp. Nauk. WSR-P Siedlce 41: 79 ss. BOLIGŁOWA E Wpływ dolistnego dokarmiania na zawartość niektórych mikroelementów w bulwach ziemniaka. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 434: CZUBA R NawoŜenie mineralne roślin uprawnych. Wyd. Zakłady Chemiczne Police: CZUBA R., SZTUDER H., ŚWIERCZEWSKA M Efekty dolistnego dokarmiania roślin uprawnych. Cz. IV. Reakcja roślin na dolistne stosowanie magnezu łącznie z mikroelementami oraz magnezu, azotu i mikroelementów w zabiegu łączonym. Rocz. Glebozn. 1(1/2): FABER A., FOTYMA M Dolistne dokarmianie i ochrona roślin w świetle badań i doświadczeń praktyki rolniczej, w: Skuteczność działania wieloskładnikowych nawozów płynnych typu Wuxal. Mat. Sem. Nauk. IUNG Puławy: FABER A., KĘSIK R Ocena skuteczności dolistnego dokarmiania roślin wieloskładnikowymi nawozami płynnymi typu Wuxal. IUNG Puławy: FOTYMA M., MERCIK S Chemia rolna. PWN Warszawa:

7 WPŁYW DOLISTNEGO STOSOWANIA NAWOZÓW TYPU CAMPOFORT GĄSIOROWSKA B Wpływ nawoŝenia dolistnego Ekolistem na plonowanie trzech odmian ziemniaka jadalnego. Biul. Inst. Ziemn. 46: GORLACH E., MAZUR T Chemia rolna - podstawy Ŝywienia i zasady nawoŝenia roślin. Wyd. PWN Warszawa: GRZEŚKIEWICZ H., TRAWCZYŃSKI C Dolistne stosowanie nawozów wieloskładnikowych w uprawie ziemniaka. Zesz. Nauk. AR Szczecin 190, Agricultura 72: GRZEŚKIEWICZ H., TRAWCZYŃSKI C Dolistne dokarmianie ziemniaków jadalnych płynnymi nawozami wieloskładnikowymi. Biuletyn IHAR 209: JABŁOŃSKI K NawoŜenie ziemniaków. Fundacja Rozwój SGGW, wyd. II: JABŁOŃSKI K Wpływ dolistnego nawoŝenia ziemniaków nawozami mikroelementowymi na kształtowanie się plonów i efekty ekonomiczne. Biuletyn IHAR 212: NOWAK K., KOZERA W., MAJCHERCZAK E Wpływ nawoŝenia mikroelementami na plon bulw ziemniaka. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 502: SZUKALSKI H Mikroelementy w produkcji roślinnej. PWRiL Warszawa: 319 ss. TRAWCZYŃSKI C Poradnik Producentów Ziemniaka - sezon 2000/2001, w: Dolistne dokarmianie: TRAWCZYŃSKI C Wpływ dolistnego stosowania koncentratu mikroelementowego Plant Power 2003 na plon oraz zawartość cynku, manganu i miedzi w bulwach ziemniaka. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 502: TRZECKI S Wpływ dolistnego dokarmiania łączonego ze środkami ochrony roślin na plon i skrobiowość ziemniaków. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 184: Słowa kluczowe: ziemniak, dawki azotu, dolistne nawoŝenie, plon, skład chemiczny bulw Streszczenie Celem 3-letnich badań przeprowadzonych w Instytucie Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, Oddział Jadwisin było określenie wpływu nawozów dolistnych typu Campofort na wielkość plonu i skład chemiczny bulw w warunkach zróŝnicowanego nawoŝenia doglebowego azotem (30, 60, 90, 120 kg N ha -1 ). Badania polowe przeprowadzono na glebie lekkiej, kwaśnej, na której jesienią kaŝdego roku przyorywano słomę i poplon gorczycy białej. Zabiegi dolistne w formie nawozu Campofort Specjal B stosowano na podstawie analizy chemicznej roślin. Badania wykazały istotny przyrost ogólnego plonu bulw średnio o około 7% oraz plonu handlowego średnio o około 13% pod wpływem 3- krotnie przeprowadzonych w okresie wegetacji zabiegów dolistnych nawozami Campofort, w porównaniu do obiektu kontrolnego - bez dolistnego nawoŝenia. Dodatni wpływ dolistnego nawoŝenia stwierdzono na kaŝdym poziomie nawoŝenia doglebowego azotem, w porównaniu do kontroli. Poziom plonu przy dawce 60 kg N ha -1 bez dolistnego nawoŝenia był zbliŝony do uzyskanego pod wpływem dawki 30 kg N ha -1 uzupełnionej dolistnym nawoŝeniem i odpowiednio po zastosowaniu dawek 90 i 120 kg N ha -1 bez dolistnego nawoŝenia, podobny jak po zastosowaniu dawek 60 i 90 kg N ha -1 z dolistnym nawoŝeniem. NawoŜenie dolistne nie róŝnicowało zawartości skrobi i azotanów w świeŝej masie bulw oraz poziomu makroelementów (z wyjątkiem potasu) w suchej masie bulw, w porównaniu do kontroli.

8 204 C. Trawczyński, B. Korycki EFFECTS OF FOLIAR APPLICATION OF CAMPOFORT FERTILIZERS ON THE YIELDING OF POTATO PROCESSED FOR FOOD Cezary Trawczyński 1, Bartosz Korycki 2 1 Department of Potato Agronomy, Institute of Plant Breeding and Acclimatization, Research Division Jadwisin 2 Agra Poland, Opole Key words: potato, nitrogen doses, foliar fertilization, yield, chemical composition of tubers Summary The aim of three-year studies conducted at the Plant Breeding and Acclimatization Institute Division Jadwisin was the determination of the influence of Campofort foliar fertilizers on potato yield and chemical composition of tubers at different doses of nitrogen (30, 60, 90, 120 kg N ha -1 ). Field experiment was carried out on the light, acid soil fertilized organically with straw and aftercrop of white mustard in autumn every year. Foliar combinations of Campofort Specjal B were applied based on plant chemical analyses. Significant increase of the total yield, the average of about 7% and marketable yield the average of about 13% was obtained in combination with 3- times foliar application of Campofort fertilizers in comparison with the control object - without foliar fertilization. The positive influence of foliar application was stated on every level of N - fertilizers applied to the soil in comparison with the control. The yield level at a dose of 60 kg N ha -1 without foliar application was similar to the yield obtained at the dose of 30 kg N ha -1 supplemented with foliar application and after the applied doses of 90 and 120 kg N ha -1 without foliar fertilization the yield was similar to that yield obtained at the doses of 60 and 90 kg N ha -1 with foliar fertilization. Foliar fertilization did not cause a significant differentiation of the content of starch and nitrates in fresh matter of tubers and macroelements (except of potassium) in dry matter of tubers as compared to the control. Dr Cezary Trawczyński Zakład Agronomii Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Oddział w Jadwisinie SEROCK c.trawczynski@ihar.edu.pl

9 Protokół stanu odŝywienia roślin ziemniaka na podstawie prób 1 pobranych w fazie BBA 52 2 (2007) Raport of potato plant nutritional status on the base of sampling at the stage BBA 52 2 (2007) Tabela 3; Table 3 Obiekty nawozowe Fertilizer objects Makroelementy (% s.m.) Macroelements (% DM) Mikroelementy (mg kg -1 s.m.) Microelements (mg.kg -1 DM) Składniki deficytowe Deficit components N P K Ca Mg S B Mn Zn Fe Cu 1* 2* 3* Zalecany nawóz Recommended fertilizer Kontrola; Control 4,18 0,53 3,80 1,48 0,90 0,26 16, , ,62 B K Ca Campofort 30 kg N ha -1 Specjal B Kontrola; Control 4,26 0,53 4,78 1,31 1,00 0,26 19, , ,93 B K Ca Campofort 60 kg N ha -1 Specjal B Kontrola; Control 4,40 0,50 4,80 1,30 1,00 0,28 18, , ,70 B K Ca Campofort 90 kg N ha -1 Specjal B Kontrola; Control 4,54 0,52 4,87 1,32 1,05 0,29 18, , ,06 B K Ca Campofort 120 kg N ha -1 Specjal B Campofort 30 kg N ha -1 4,14 0,51 4,24 1,32 0,81 0,28 16, , ,10 B K Ca Campofort Specjal B Campofort 60 kg N ha -1 4,50 0,48 4,58 1,31 1,00 0,28 18, , ,47 B K Ca Campofort Specjal B Campofort 90 kg N ha -1 4,51 0,49 4,50 1,40 1,00 0,27 18, , ,90 B K Ca Campofort Specjal B Campofort 120 kg N ha -1 4,52 0,50 4,49 1,52 1,10 0,29 19, , ,08 B K P Campofort Specjal B 1 próbę z poletka stanowiła 1 łodyga + liście 4 powtórzenia; the sample from a plot amounted to 1 stem + leaves 4 replications 2 koniec zawiązywania pąków kwiatowych; end of flower bud formation 1* duŝy deficyt; large deficit 2* mały lub średni deficyt; small and medium deficit 3* mały deficyt; small deficit