OPIS DOBREJ PRAKTYKI. 1. Dane dotyczące podmiotu/podmiotów realizujących lub zasłużonych dla realizacji opisanych inicjatyw lub praktyk

Transkrypt

1 OPIS DOBREJ PRAKTYKI 1. Dane dotyczące podmiotu/podmiotów realizujących lub zasłużonych dla realizacji opisanych inicjatyw lub praktyk nazwa inicjatywy OCHRONA ŚRODOWISKA NATURALNEGO KRAINY WIELKICH JEZIOR MAZURSKICH Realizacja Masterplanu dla Regionu Wielkich Jezior Mazurskich nazwa podmiotu Fundacja Ochrony Wielkich Jezior Mazurskich dokładny adres Giżycko, ul. Nowowiejska 4a województwo warmińsko-mazurskie telefon , adres strony internetowej faks adres 2. Rodzaj(e) współpracy (zaznacz): miedzy sąsiednimi gminami między sąsiednimi gminami i powiatami miedzy województwami gmin i powiatu gmin i powiatów z województwem inne 3. Przedmiot współpracy Fundacja Ochrony Wielkich Jezior Mazurskich działa w imieniu i na rzecz 29 gmin mazurskich. Obecnie realizowane są 2 duże projekty inwestycyjne, w tym projekt pn. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury wodno-ściekowej w regionie Wielkich Jezior Mazurskich Masterplan dla Wielkich Jezior Mazurskich", który obejmuje inwestycje w 11 gminach. W zakres projektu wchodzi budowa ponad 600 km sieci wodno-kanalizacyjnych, modernizacja 4 oczyszczalni ścieków i modernizacja 5 stacji uzdatniania wody.

2 4. Opis działań 4.1. Geneza realizacji Masterplanu dla regionu Wielkich Jezior Mazurskich W skali krajowej i międzynarodowej region Wielkich Jezior Mazurskich (WJM) jest jednym z najcenniejszych pod względem zasobów przyrodniczych i krajobrazowych. Stanowi unikalny kompleks mało zdegradowanych ekosystemów wodnych, błotnych i leśnych, współistniejących z obszarami wykorzystywanymi rolniczo, obejmującymi łącznie powierzchnię ponad 5400 km 2. Jeszcze w latach 50-tych ubiegłego stulecia wszystkie jeziora mazurskie były mezotroficzne do eutroficznych, a wpływ człowieka na środowisko był umiarkowany. Niestety przez szereg lat zbiorniki te były traktowane jako dogodne miejsca zrzutu nieczystości z przyległych osiedli mieszkaniowych i zakładów produkcyjnych. Już pod koniec lat 80-tych zaobserwowano w jeziorach znaczne zmniejszenie przejrzystości wody, wzrost zawartości chlorofilu spowodowany masowym rozwojem fitoplanktonu, długotrwałe zakwity glonów, zmiany w populacji ryb, wysokie stężenie azotu i fosforu i inne niekorzystne zjawiska. Zaniedbania ostatnich dziesięcioleci XX wieku doprowadziły do powstania poważnych zagrożeń dla środowiska, przede wszystkim ze strony niedoinwestowanego i źle prowadzonego sektora usług komunalnych, rolnictwa oraz turystyki. Pogarszanie się jakości wód w jeziorach spowodowane było przede wszystkim brakiem kompleksowej gospodarki ściekowej w regionie. Wzrastająca szybkość degradacji środowiska wodnego zmusiła władze lokalne i regionalne do szukania środków zaradczych, m.in. do opracowania programów inwestycyjnych, mających na celu ograniczenie lub wyeliminowanie spływu zanieczyszczeń do jezior mazurskich. W 1991 r. kierownictwo Programu PHARE Wspólnot Europejskich w uzgodnieniu z Rządem RP podjęło decyzję o sfinansowaniu na Mazurach szeregu działań proekologicznych, w pierwszej zaś kolejności o opracowaniu Planu Generalnego (MASTERPLANU) dla regionu Wielkich Jezior Mazurskich. Opracowany plan obejmował szeroki zakres zagadnień ochrony środowiska i był pomyślany jako strategiczny dokument planistyczny o 10-letnim horyzoncie oraz instrument pozyskiwania funduszy na inwestycje w ochronie środowiska. Ogromna waga jezior w całokształcie zasobów naturalnych regionu oraz ówczesny zły stan gospodarki ściekowej sprawiły, że autorzy pierwotnej wersji Masterplanu skupili się głównie na zagadnieniach ochrony wód przed zanieczyszczeniami pochodzącymi ze ścieków, co znalazło wyraz w realizowanych projektach inwestycyjnych. Plan obejmował również zagadnienia z zakresu ochrony powietrza, gospodarki odpadowej, ochrony przyrody, leśnictwa, rolnictwa, gospodarki rybackiej, turystyki czy edukacji ekologicznej Sposób realizacji przedsięwzięcia Raport Końcowy Masterplanu dla regionu Wielkich Jezior Mazurskich został sporządzony w roku 1993, opracowany przez duńsko-polski zespół ekspertów na zlecenie Ministerstwa Ochrony

3 Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, a sfinansowany przez Wspólnoty Europejskie w ramach programu PHARE I. Zespół opracowujący Masterplan przyjął za priorytet poprawę stanu środowiska przyrodniczego w regionie, m.in. dzięki lepszemu uzbrojeniu technicznemu. Zakładano i słusznie, że czyste środowisko wpłynie pozytywnie na rozwój gospodarczy Mazur. Poprawa warunków sanitarnych i środowiskowych w ośrodkach wypoczynkowych i na biwakowiskach podnieść miała jakość usług turystycznych i przyciągnąć większe rzesze turystów. Ogólną pieczę nad wdrażaniem i koordynację działań w ramach Masterplanu powierzono Fundacji Ochrony Wielkich Jezior Mazurskich, z siedzibą w Giżycku, jako dobrowolnej, celowej organizacji pozarządowej skupiającej samorządy regionu. Fundacja została powołana do życia w styczniu 1991 r., a jej pracownicy brali czynny udział przy opracowaniu i tworzeniu Raportu Końcowego tego dokumentu. W efekcie opracowania Masterplanu: - dokonano oceny ówczesnego stanu środowiska w Regionie, - określono działania ochronne i naprawcze, jakie należało podjąć, - sformułowano propozycje projektów, - ustalono hierarchię ważności projektów na podstawie kryteriów efektywności, - opracowano wariantowe scenariusze działań inwestycyjnych i oceniono potencjalne efekty tych działań. Program został zlokalizowany w układzie ekologicznym systematu Wielkich Jezior Mazurskich w układzie administracyjnym ówczesnych województw olsztyńskiego i suwalskiego, na obszarze gmin miast : Giżycko, Kętrzyn, Mrągowo : miast i gmin : Biała Piska, Mikołajki, Orzysz, Pisz, Ruciane Nida, Ryn, Węgorzewo oraz gmin: Giżycko, Kętrzyn, Kruklanki, Miłki, Mrągowo, Piecki, Pozezdrze, Sorkwity, Stare Juchy, Świętajno, Wydminy. Obecnie wszystkie te gminy leżą na obszarze województwa warmińsko-mazurskiego. W wyniku studiów i analiz autorzy Masterplanu sformułowali listę przedsięwzięć niezbędnych do realizacji założonych celów, nazwaną długą listą oraz 3 warianty projektów inwestycji i kosztów, określanych jako pakiety: nisko, średnio i wysokonakładowe. Tzw. długa lista zawierała inwestycje z zakresu gospodarki ściekowej, gospodarki odpadami stałymi i zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza. Na podstawie m.in. oszacowania wielkości ładunku zanieczyszczeń, w oparciu o wyniki analizy efektów, a także mając na uwadze znaczne różnice w kosztach pomiędzy wariantem średnio-nakładowym i wysokonakładowym oraz konieczność zrealizowania najważniejszych zadań, autorzy zalecili wariant średnio-nakładowy, z położeniem nacisku na przedsięwzięcia z zakresu ochrony wód. W sektorze gospodarki ściekowej autorzy Masterplanu zalecili realizację programu przewidującego m.in. wybudowanie 10 oczyszczalni ścieków we wszystkich miastach regionu WJM, 10 oczyszczalni ścieków w siedzibach gmin wiejskich, budowę odpowiednich systemów kanalizacyjnych, a także realizację szeregu przedsięwzięć z zakresu gospodarki odpadami oraz ochrony powietrza.

4 Zgodnie z przyjętym statutem, działalność Fundacji skupiła się na wdrażaniu Masterplanu oraz pozyskiwaniu środków finansowych na ten cel, m.in. na opracowywaniu i pilotowaniu wniosków o kredyty i dotacje, doradztwo techniczne gminom, przygotowywaniu i prowadzeniu przetargów na prace projektowe i inwestycyjne. Do chwili obecnej zrealizowano znaczną większość ujętych w tym dokumencie zadań z zakresu gospodarki ściekowej. Efekty ekologiczne dotychczasowej realizacji Masterplanu są imponujące 65% mieszkańców regionu jest obsługiwanych przez nowoczesne oczyszczalnie ścieków, co przełożyło się na redukcję ładunku fosforu doprowadzanego do wód o około 250 ton/rok, bardzo wyraźny spadek stężeń biogenów w rzekach i jeziorach oraz, w wielu przypadkach, na widoczną gołym okiem poprawę jakości wód. Czynnikiem, który znacznie dopomógł w osiągnięciu takich efektów, były radykalne zmiany w rolnictwie, skutkujące redukcją zanieczyszczeń ze źródeł obszarowych o około 30%. W ciągu przeszło 17 lat od opracowania pierwotnego tekstu Masterplanu sytuacja w zakresie gospodarki wodno-ściekowej w regionie zmieniła się diametralnie; w 1993 r. nie było w regionie Wielkich Jezior Mazurskich ani jednej nowoczesnej komunalnej oczyszczalni mechanicznobiologicznej, nie mówiąc już o oczyszczalniach z podwyższonym usuwaniem biogenów. Dzisiaj takie oczyszczalnie obsługują dwie trzecie mieszkańców regionu, w tym ponad 90% ludności miejskiej. Realizacja Masterplanu w zakresie gospodarki ściekowej weszła w etap sanitacji średnich i małych wsi, który w pierwotnej wersji dokumentu był jedynie zasygnalizowany. Z drugiej strony istnieje pokaźny, materiał z monitoringu wód, który może rzucić światło na skuteczność dotychczasowych działań oraz ułatwić prognozowanie efektów ekologicznych inwestycji, które jeszcze pozostały do zrealizowania Aktualizacja Masterplanu w zakresie gospodarki wodno-ściekowej W obliczu zachodzących gospodarczych zmian w regionie, a także biorąc pod uwagę upływający czas i zmianę uwarunkowań inwestycyjnych, w roku 2006 Fundacja Ochrony Wielkich Jezior Mazurskich zleciła opracowanie aktualizacji Masterplanu dla regionu Wielkich Jezior Mazurskich - podobnie jak w przypadku pierwotnego Masterplanu autorzy: - ocenili bieżącą sytuację gospodarki ściekowej w aspekcie prawnym, technicznym i ekonomicznym, - ocenili zmiany jakości wód powierzchniowych i zanalizowali ich związki z dotychczasowymi działaniami ochronnymi, - wytyczyli kierunki i priorytety dalszych działań inwestycyjnych w gospodarce ściekowej, - oszacowali wpływ zaplanowanych działań na jakość wód powierzchniowych, w tym w szczególności jezior, - zasygnalizowali inne działania niezbędne lub przydatne dla osiągnięcia zadowalającej jakości wód. Aby w pełni uporządkować gospodarkę ściekami komunalnymi w regionie zaplanowano inwestycje w wysokości około 500 mln zł, obejmujące rozbudowę sieci oraz budowę, rozbudowę i modernizację oczyszczalni ścieków. Działania te dadzą efekt w postaci redukcji ładunku fosforu o kolejne 88 ton P/rok, a w konsekwencji osiągnięcie w większości jezior systematu WJM stężeń

5 fosforu odpowiadających I klasie czystości. Ponadto, plan przewiduje doprowadzenie do zgodności z przepisami i uporządkowanie gospodarki wodami opadowymi. Nakłady na ten cel szacuje się na 32 mln zł. Trzecim obszarem objętym aktualizacją Masterplanu jest zaopatrzenie regionu WJM w wodę. W celu zapewnienia pełnego zwodociągowania regionu oraz odpowiadającej normom jakości wody zaplanowano inwestycje polegające na modernizacji i rozbudowie ujęć, stacji uzdatniania wody oraz sieci wodociągowych. Niezbędne nakłady na ten cel szacuje się na kolejne 135 mln zł. Zwiększony został zakres geograficzny opracowania, który oprócz gmin ujętych w pierwotnym Masterplanie obejmuje jeszcze gminy wiejskie Budry, Dźwierzuty i Gołdap. Przyjęte ramy czasowe planu obejmują dwa okresy budżetowe Unii Europejskiej, tj. w sumie 14- letni okres od 2007 r. do 2020 r. Mając na uwadze potrzeby regionu WJM w zakresie dalszej realizacji inwestycji wodnokanalizacyjnych, biorąc pod uwagę zalecenia opracowanej aktualizacji Masterplanu, władze Fundacji podjęły szereg działań w celu pozyskania funduszy dla regionu w ramach pojawiających się, wraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej, funduszy strukturalnych. W ostatnich latach region WJM (i Fundacja OWJM) skupiał się na realizacji zadań określonych we wspomnianej aktualizacji Masterplanu w ramach dwóch dużych programów (projektów) inwestycyjnych przygotowanych przez Fundację, a mianowicie zadań dofinansowanych z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Funduszu Spójności dla aglomeracji powyżej 15 tys. RLM oraz zadań dofinansowanych z Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata dla aglomeracji od 2 15 tys. RLM. Obecnie w ramach projektu nr 1 pn. Regulacja gospodarki wodno-ściekowej w gminach regionu Wielkich Jezior Mazurskich" aplikującego do Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko funkcjonują pod wspólnym szyldem projekty obejmujące mazurskie aglomeracje (powyżej 15 tys. RLM), m.in. aglomeracja Kętrzyn, Giżycko, Pisz i Węgorzewo. W zakres prac wchodzą: budowa i modernizacja sieci kanalizacji sanitarnych, budowa sieci wodociągowych i stacji uzdatniania wody, rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków. Beneficjentami projektów są spółki gminne zajmujące się gospodarką wodno-ściekową lub same gminy, które zajmą się wdrażaniem projektów samodzielnie. Pozostałe aglomeracje od 2 tys. do 15 tys. RLM funkcjonują w ramach projektu nr 2 pt. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury wodno-ściekowej w regionie Wielkich Jezior Mazurskich Masterplan dla WJM", a przewidziane w projekcie inwestycje są dofinansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach "Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia - Mazury na lata ". Projekt ten jest projektem kluczowym dla województwa warmińsko-mazurskiego, obejmuje inwestycje w 11 gminach regionu WJM (w tym Miasto i Gmina Biała Piska, Miasto i Gmina Gołdap, Miasto i Gmina Mikołajki, Miasto i Gmina Ruciane-Nida, Miasto i Gmina Ryn, Gmina Dźwierzuty, Gmina Piecki, Gmina Pozezdrze, Gmina Stare Juchy, Gmina Świętajno, Gmina Wydminy). Całkowita wartość projektu wynosiła

6 pierwotnie 40,48 mln euro, obecnie wykonanie szacowane jest na ok. 140 mln zł. Przeciętne dofinansowanie z UE wynosi do 80%. W zakres rzeczowy projektu wchodzi 46 zadań, w tym: - 37 sieci wodno-kanalizacyjnych (dł. ponad 600 km) - 4 modernizacje oczyszczalni ścieków - 5 modernizacji stacji uzdatniania wody Główne nakłady na roboty budowlano-montażowe przewidziane zostały na lata Podobnie jak w przypadku wcześniej opisanych projektów, Fundacja pełni tutaj rolę koordynatora projektu. Taka rola Fundacji wynika z decyzji Zarządu Województwa podjęta na podstawie wspólnego wniosku beneficjentów. Beneficjentami środków pomocowych są gminy. Gminy składały wnioski i podpisywały umowy o dofinansowanie poszczególnych zadań. 5. Ocena efektów Realizacja Programu Masterplan oraz późniejszych zadań inwestycyjnych na Mazurach była wielkim sukcesem całego regionu. Przedsięwzięcia te są przykładem pozytywnej współpracy kilkunastu małych gmin mazurskich, którym pod wspólnym szyldem Fundacji Ochrony Wielkich Jezior Mazurskich udało się sięgnąć po fundusze zagraniczne i duże środki krajowe. Małe gminy, których wartość planowanych inwestycji zazwyczaj mieści się poniżej progów finansowych określonych w funduszach celowych, z reguły nie mają szans ubiegać się z nich o dofinansowanie. W przypadku łączenia inwestycji w projekty grupowe taka szansa wzrasta, a na przykładzie opisanych przedsięwzięć widać, że może stać się realna. Godnym podkreślenia jest również fakt, że samorządy lokalne są w pełni świadome niezwykłego bogactwa przyrodniczego, jakie posiadają oraz wagi problemu związanego z koniecznością jego ochrony, nie szczędzą, więc swoich wysiłków w celu jego zachowania w jak najlepszym stanie dla przyszłych pokoleń. O celowości, zasadności realizacji Masterplanu i słuszności przyjętych rozwiązań świadczy najlepiej samo środowisko naturalne i prowadzony od lat przez służby Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska monitoring wód jeziornych. Ponad wszelką wątpliwość należy podkreślić pozytywne zmiany zachodzące w jakości i przejrzystości wód jeziornych, widoczne gołym okiem, zwłaszcza w akwenach na południe od Giżycka tj. w jeziorze Niegocin, czy jeziorze Mikołajskim i Bełdany. Od kilku lat zmniejszają się zakwity glonów w jeziorach, powiększa się strefa przejrzystości wody, a zbiorniki są w większości dopuszczane do użytkowania jako kąpieliska. Poprzez budowę systemów kanalizacji na terenie wiosek likwidowane są kolejne punktowe miejsca zrzutu surowych ścieków do jezior. Zrealizowane inwestycje wpłynęły też w znaczący sposób na rozwój gospodarczy regionu. Poprawa czystości wód, a także postępujące uzbrojenie coraz to nowych terenów przyczynia się

7 do powstawania np. nowoczesnych obiektów turystycznych, a tym samym zwiększa się liczba zatrudnionych w tym sektorze osób. Wzrasta też ogromnie świadomość ekologiczna mieszkańców Mazur: żyjące i pracujące tu osoby mają świadomość tego, że tylko zdrowe i czyste środowisko naturalne, czyste wody i lasy są w stanie przyciągnąć rzesze turystów, którzy napędzą tutejszą gospodarkę, zaś ekologiczne rolnictwo stworzy znakomitą bazę do produkcji zdrowej żywności. Ugruntowana i sprawdzona pozycja Fundacji w regionie WJM i województwie warmińskomazurskim sprawia, że przygotowywane przez nią propozycje projektów inwestycyjnych stają się dla partnerów i instytucji wdrażających propozycjami wiarygodnymi i godnymi dofinansowania z funduszy zewnętrznych. 6. Oszacowanie nakładów poniesionych na organizację i realizację projektu Począwszy od roku 1993, w wyniku działalności Fundacji Ochrony Wielkich Jezior Mazurskich i wdrażania Programu Masterplan wykonano na Mazurach wiele znaczących inwestycji w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, co miało niebagatelny wpływ na poprawę stanu czystości jezior. Masterplan okazał się nieocenioną pomocą w planowaniu i monitoringu działań inwestycyjnych, jak również w pozyskiwaniu środków finansowych na realizację działań związanych z ochroną środowiska. Dzięki temu programowi w latach pozyskano dla gmin regionu WJM : ponad 25 mln zł z rezerw celowych budżetu państwa, ok. 2,5 mln ECU z programów PHARE UE oraz 600 tys. USD z Amerykańskiej Agencji Ochrony Środowiska (US EPA). W ramach PHARE I zrealizowano 23 przedsięwzięcia, na ich realizację przeznaczono 1 976,5 tys. ECU. W ramach Programu PHARE II zrealizowano 3 przedsięwzięcia, na ich realizację przeznaczono 511,9 tys. ECU. Łącznie z programów PHARE I i PHARE II na inwestycje ekologiczne na Mazurach wydatkowano ECU. W ramach swej działalności w latach Fundacja w Giżycku pozyskała na rzecz gmin regionu WJM ponad 28 mln zł bezzwrotnych dotacji ze źródeł krajowych i zagranicznych. Biorąc pod uwagę założenia Masterplanu w latach w zakresie gospodarki ściekowej zrealizowano: 10 projektów budowy, bądź modernizacji oczyszczalni ścieków dla miast regionu W chwili obecnej każde z 10 miast regionu WJM posiada sprawnie działającą, nowoczesną oczyszczalnię ścieków, oczyszczalnie ścieków dla 9 większych wsi Zrealizowano 9 z 10 planowanych oczyszczalni dla większych wsi ; zrezygnowano z budowy oczyszczalni w Kruklankach z uwagi na połączenie tej miejscowości kolektorem tłocznym do oczyszczalni ścieków w Giżycku, sieci kanalizacyjne, głównie w miejscowościach gminnych

8 Ogólny stan zaawansowania budowy lub modernizacji systemów kanalizacyjnych w regionie wynosi ok. 65 %. Zrealizowano przede wszystkim kanalizację podstawową, związaną z nowo wybudowanymi, bądź zmodernizowanymi oczyszczalniami ścieków. Poniesione w tym czasie nakłady pozwoliły na stworzenie podstawowej infrastruktury ochrony środowiska w kluczowym obszarze ochrony wód, lecz z uwagi na ograniczenia finansowe po stronie głównych inwestorów - gmin regionu, nie pozwoliły na kompleksowe rozwiązanie zagadnienia. Jednocześnie w roku 1998, decyzją Ministra Finansów, finansowanie Programu Masterplan z rezerw celowych budżetu państwa zostało wstrzymane ze wskazaniem możliwości jego dalszego finansowania z budżetów regionalnych nowotworzonych województw. W tym stanie rzeczy Fundacja Ochrony Wielkich Jezior Mazurskich skupiła się na poszukiwaniu innych niż dotychczasowe źródeł finansowania zadań ujętych w Programie Masterplan dla regionu WJM oraz na działaniach zmierzających do uwzględnienia zagadnień ujętych w tym dokumencie w strategii województwa warmińsko-mazurskiego, podejmując szereg prac w latach W wyniku tych działań zrealizowano 2 duże projekty inwestycyjne w ramach kontraktu dla województwa warmińsko-mazurskiego oraz Programu PHARE Wartość obu projektów wyniosła ponad 42,5 mln złotych. Oprócz ww. projektów, w latach , po wstąpieniu Polski do struktur Unii Europejskiej, w regionie WJM zostało zrealizowanych jeszcze kilka znaczących inwestycji ekologicznych w gospodarce ściekowej, wykonanych bezpośrednio przez gminy w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (finansowanego przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego), co również przyczyniło się do poprawy stanu czystości wód jeziornych. W sumie wykonano ok. 58,6 km sieci i 30 przepompowni ścieków na łączną wartość ponad 25 mln zł. Podsumowanie osiągnięć Fundacji przy wdrażaniu Masterplanu do roku 2006 przedstawia poniższy diagram obrazujący procentowy rozkład montażu finansowego w ramach zrealizowanych inwestycji w gospodarce wodno-ściekowej: 18% 18% 8% 52% 4% Środki własne gmin Dotacje z funduszy celowych Dotacje z Budżetu Państwa Dotacje z innych źródeł ZPORR

9 Jak wspominano powyżej, obecnie w ramach budżetu UE na lata , realizowane są na Mazurach 2 duże projekty inwestycyjne: Projekt nr 1 pn.. Regulacja gospodarki wodnościekowej w gminach regionu Wielkich Jezior Mazurskich dofinansowany z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko dla aglomeracji powyżej 15 tys. RLM. Pierwotna wartość Projektu to ok. 50 mln euro, wysokość dofinansowania z UE wynosi do 85%. Projekt nr 2 pt. "Rozbudowa i modernizacja infrastruktury wodno-ściekowej w regionie Wielkich Jezior Mazurskich Masterplan dla WJM" dofinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach "Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia - Mazury na lata " to inwestycje realizowane na obszarze 11 mazurskich gmin, całkowita jego wartość wynosiła pierwotnie 40,48 mln euro, a przewidywane dofinansowanie do 80%. Wykonany zakres rzeczowy na koniec roku 2012 to prace inwestycyjne o wartości ok. 140 mln złotych. 7. Czy napotkali Państwo trudności, z którymi należało się zmierzyć, aby zrealizować projekt? Podczas realizacji Masterplanu dla Regionu WJM jego koordynator czyli Fundacja Ochrony Wielkich Jezior Mazurskich oraz gminy wokół niej skupione napotykały następujące trudności: - brak dostatecznej ilości środków finansowych na realizację projektu, - brak wzmocnienia instytucjonalnego dla koordynatora projektu, - skomplikowane procedury związane z aplikowaniem o środki pomocowe, - konieczność zapewnienia wkładu własnego, co przy słabej kondycji finansowej niektórych samorządów lokalnych utrudnia, wydłuża bądź uniemożliwia proces inwestycyjny, - nakładanie korekt finansowych dla gmin obecnie realizujących inwestycje z funduszy unijnych. 8. Zalecenia dla innych jednostek samorządu terytorialnego zainteresowanych wdrożeniem projektu Główną płaszczyzną działań Fundacji Ochrony Wielkich Jezior Mazurskich były i są inwestycje w zakresie gospodarki ściekowej. Stało się tak, gdyż autorzy pierwszej wersji Masterplanu ocenili (zresztą słusznie), iż największym bogactwem regionu WJM są akweny i one to w pierwszej kolejności wymagają zintensyfikowania działań inwestycyjnych służących poprawie stanu środowiska naturalnego. Nie bez znaczenia też dla środowiska naturalnego Regionu Wielkich Jezior Mazurskich są działania Fundacji na rzecz innych elementów środowiska tj. czynna i bierna ochrona przyrody, działania związane z ochroną powietrza i szeroko zakrojona edukacja prośrodowiskowa, skierowana w pierwszych latach aktywności Fundacji w stronę budowania przychylnej wśród samorządów lokalnych atmosfery wokół przygotowania i prowadzenia inwestycji ekologicznych. Podstawowym sukcesem regionu WJM i samej Fundacji, oprócz poprawy parametrów wskaźnikowych czystości wód ( co w zasadzie jest w tym wszystkim najistotniejsze). Innym jednostkom samorządu terytorialnego zainteresowanym wdrożeniem projektu zaleca się stworzenie swoistego systemu pracy zespołowej samorządów oraz zmianę sposobu myślenia

10 władz lokalnych w kwestii podejścia do tematu kompleksowej ochrony środowiska. Należałoby też prowadzić działania na rzecz wzrostu odpowiedzialności lokalnego społeczeństwa za środowisko, poczucia z nim więzi, wzrost świadomości w kwestii posiadanych bogactw przyrodniczych i nauka, w jaki sposób z nich umiejętnie i mądrze korzystać, wzrost poczucia własnej wartości czy wspólna dbałość o najwyższe dobro jakim jest przyroda, a co za tym idzie - budowa społeczeństwa obywatelskiego.