Metodyka prac prowadzonych przez firmę WERONA Ogólne założenia metodyki pracy, jakie są przyjęte w firmie Werona Sp. z o.o.

Transkrypt

1 Metodyka prac prowadzonych przez firmę WERONA Ogólne założenia metodyki pracy, jakie są przyjęte w firmie Werona Sp. z o.o. i zastosowane dla analizowanego przedsięwzięcia: - po uzyskaniu zlecenia analizuje się materiały otrzymane od zleceniodawcy / inwestora (w tym przypadku materiał otrzymany od biura projektowego), - przygotowuje się materiał wyjściowy do opracowania dokumentacji, tzn. poszukuje się wszelkich materiałów, publikacji, informacji dotyczących samego przedsięwzięcia, jak i terenu gdzie przedsięwzięcie będzie zlokalizowane. Występuje się również do różnych jednostek o uzyskanie materiałów informacyjnych, w tym do WIOŚ o tło, do gminy o mpzp czy klasyfikację akustyczną i inne dokumentacje będące w ich posiadaniu jak np. waloryzację przyrodniczą gminy. Wiele materiałów informacyjnych można pozyskać ze stron internetowych z baz danych gromadzonych przez jednostki, jak np. dokumenty strategiczne, wyniki monitoringu, rejestry; - uzyskane informacje obrazuje się na wstępnych mapach terenowych, które wykorzystywane są do prac polowych łącznie z GPS; - wyjazdy terenowe, podczas których prowadzi się obserwacje (też z użyciem lornetki), wykonuje pomiary, zdjęcia, nasłuchy, jak również korzysta się z czerpaka. Poszukuje się okazów roślin i zwierząt wskazanych w dokumentacjach archiwalnych, jako cenne czy objęte ochroną gatunkową analizuje się siedliska, oznaki przebywania (tropy, odchody, nory, wygniecenia roślinności, uszkodzenia roślin, itd.). Po pracach polowych weryfikuje się mapy terenowe, a kolejne wyjazdy terenowe stanowią uzupełnienie i potwierdzenie obserwacji (różne miesiące, różne pory dnia, różne warunki pogodowe). Prace terenowe prowadzone są na trasach podłużnych i poprzecznych na terenie objętym granicami analizowanego przedsięwzięcia, jak i na obszarze w jego otoczeniu w zasięgu możliwego potencjalnego oddziaływania, dostosowując zasięg do lokalnych uwarunkowań środowiskowych (gdy istnieją w otoczeniu monokultury rolnicze zasięg obserwacji jest do około 100 m, gdy w otoczeniu są złożone siedliska trasy się zagęszcza, a obserwacje prowadzone są na dalsze odległości). Uzupełnienie danych o środowisku i zmianach zachodzących w terenie są rozmowy z napotkanymi mieszkańcami terenu; - zebrany materiał z terenu służy do przedstawienia wyników pracy, ale przede wszystkim pozwala na szacowanie potencjalnego oddziaływania na środowisko przyrodnicze, pozwala ustalać zakres czy nawet terminy możliwych do prowadzenia prac, pozwala ustalić konieczne zabezpieczenia środowiska czy inne działania eliminujące albo przynajmniej ograniczające uciążliwość projektowanego przedsięwzięcia. W ramach opracowania dokumentacji ocenie podlegały walory przyrodnicze analizowanego terenu i jego otoczenia (siedliska przyrodnicze, gatunki roślin i zwierząt występujące na analizowanym terenie i w jego otoczeniu), powierzchnia terenu, wody powierzchniowe i podziemne, walory krajobrazowe (obecne zagospodarowanie i użytkowanie terenu inwestycji oraz terenu w jej otoczeniu), stan sanitarny, wartości kulturowe oraz zasięg i wielkość oddziaływania inwestycji na poszczególne elementy środowiska. Opis środowiska przyrodniczego dla terenu w rejonie przedmiotowej inwestycji sporządzono, wykorzystując dostępne materiały źródłowe oraz dane literaturowe. Korzystano z dokumentów udostępnianych na stronach internetowych urzędów administracji, w tym urzędów gmin, przez które przebiegają przedmiotowe drogi wojewódzkie. Prowadzono wywiady (w tym również z przedstawicielami poszczególnych gmin) dokonano rozpoznania środowiska (siedlisk, warunków przyrodniczych) podczas badań terenowych. Do opisu środowiska przyrodniczego w rejonie inwestycji i jej otoczenia posłużyły min. takie opracowania jak Program Ochrony Środowiska, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, Strategia rozwoju gminy, materiały dostępne na stronach inter- 1

2 netowych Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Krakowie, materiałów z forum internetowych (m.in. forum wędkarskie), nadleśnictw, kół łowieckich. Pierwszy etap prac, przed rozpoczęciem prac terenowych, stanowiło wstępne rozpoznanie obszaru opracowania, określenie zasięgu koniecznych analiz przyrodniczych z uwzględnieniem obszarów najcenniejszych pod względem przyrodniczym. Przeanalizowano dostępne dane literaturowe dotyczące środowiska przyrodniczego terenu objętego inwestycją. Przeanalizowano dostępną dokumentację pod kątem występowania siedlisk i stanowisk chronionych prawem krajowym i europejskim gatunków zwierząt oraz materiały kartograficzne. Na etapie tym korzystano z map topograficznych, ortofotomapy, różnych materiałów źródłowych i bazy literaturowej. Na podstawie tych materiałów określono zasięg szczegółowych badań terenowych i wytypowano fragmenty obszaru stanowiące szczególnie wartościowy element środowiska, czy też element szczególnie zagrożony w związku z realizacją przedmiotowej inwestycji. Badania terenowe prowadzono pod kątem identyfikacji występujących gatunków roślin i grzybów, zaobserwowanych zwierząt, w tym gatunków chronionych, rzadkich bądź zagrożonych wyginięciem, siedlisk roślinnych, gniazd ptasich, śladów i tropów występujących gatunków zwierząt, miejsc ich rozrodu oraz szlaków migracji. Badania terenowe weryfikowano i uzupełniano o dane Nadleśnictwa, Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska czy inne pozyskane materiały źródłowe. W terenie posługiwano się mapami topograficznymi, ortofotomapami z odniesieniem do zakresu i zasięgu inwestycji z wykorzystaniem GPS. W czasie inwentaryzacji przyrodniczej prowadzono obserwacje bezpośrednie (wzrokowe, słuchowe) oraz z wykorzystaniem sprzętu specjalistycznego w zakresie obserwacji przy użyciu lornetki, wykonywania zdjęć wraz z lokalizacją GPS, czy odsłuchu dźwięków ptaków. Część gatunków i siedlisk określano bezpośrednio w terenie, część natomiast została określona dopiero na etapie dalszych prac studialnych przy wykorzystaniu zdjęć zrobionych w terenie, nasłuchów oraz specjalistycznej literatury fachowej z weryfikacją na podstawie materiałów archiwalnych. Etap studyjny obejmował późniejsze prace mające na celu opracowanie danych pozyskanych w terenie, identyfikację poszczególnych gatunków, których nie oznaczono bezpośrednio w terenie. Prace studyjne obejmowały analizy zdjęć, opracowanie wyników prac w formie tekstowej i kartograficznej. Analizie poddano możliwość wystąpienia potencjalnych zagrożeń wynikających z realizacji przedsięwzięcia, odniesiono się również do wpływu inwestycji na obszary chronione. Status ochronny zinwentaryzowanych gatunków roślin i zwierząt określono na podstawie: Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 roku w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz. U. z 2014 roku poz. 1409) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 roku w sprawie ochrony gatunkowej grzybów (Dz. U. z 2014 roku poz. 1408) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 roku w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2014 roku poz. 1348) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 roku w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia, jako obszaru Natura 2000 (tekst jednolity Dz. U poz. 1713) Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 marca 2005 roku w sprawie ustalenia listy gatunków zwierząt łownych. (Dz. U. Nr 45, poz. 433). 2

3 Stopień zagrożenia gatunków określono na podstawie Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. Kręgowce (Głowaciński, 2001), oraz Czerwonej listy zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce (Głowaciński 2002). Część stwierdzonych w terenie gatunków weryfikowano pod kątem rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2011 roku w sprawie listy roślin i zwierząt gatunków obcych, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym lub siedliskom przyrodniczym (Dz. U. z 2001 rok, Nr 210, poz. 1260). Podstawowym podręcznikiem do oznaczania siedlisk przyrodniczych była pozycja Matuszkiewicza Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Metodykę inwentaryzacji płazów oparto na wskazaniach zawartych w fachowej literaturze: Poradnik ochrony płazów Ochrona dziko żyjących zwierząt w projektowaniu inwestycji drogowych Problemy i dobre praktyki, Rafał T. Kurek, Mariusz Rybacki, Marek Sołtysiak, Monitoring gatunków zwierząt Poradnik metodyczny, Inspekcja Ochrony Środowiska. Oprac. zbior. pod red. Małgorzaty Makomaskiej-Juchiewicz i Pauliny Baran. Istotną rolę w określaniu gatunków ssaków oprócz bezpośrednich obserwacji odegrały wszelkie ślady i tropy zwierząt (między innymi odchody, nory, ślady żerowania). Gatunki zwierząt określono na podstawie bezpośrednich wizji terenowych oraz na podstawie oznaczeń z literatury fachowej. Poza pracami terenowymi wykonywane są obliczenia komputerowe w zakresie emisji gazów i pyłów do powietrza, emisji hałasu, emisji ścieków. Obliczenia prowadzi się specjalistycznym oprogramowaniem, z wykorzystaniem przyjętej metodyki, ale standardowo stosowanych wytycznych (jak np. wzory obliczeniowe do ustalenia ilości wód opadowych). W tekście dokumentacji podawano informacje, jako materiał źródłowy z którego korzystano, jako program który wykorzystano w obliczeniach, jako wzory zastosowane do obliczeń, itd. Wielkość emisji gazów i pyłów do powietrza wraz z rozprzestrzenianiem, jak również wielkość emisji hałasu wraz z zasięgiem poszczególnych izofon ustalano na podstawie przyjętych danych z koncepcji, bądź danych inwestycyjnych (opisanych w raporcie), z wykorzystaniem przyjętej i powszechnie stosowanej metodologii, z wykorzystaniem specjalistycznego oprogramowanie zakupionego w firmie Werona. Podstawę prawną wykonania niniejszego opracowania stanowią obowiązujące akty prawne - odpowiednie ustawy i rozporządzenia. W czasie prac nad sporządzeniem dokumentacji korzystano z różnych dostępnych danych, materiałów źródłowych i dokumentacji dotyczących terenu opracowania. W raporcie wykorzystano również materiały uzyskane od różnych jednostek oraz materiały archiwalne. Podstawę merytoryczną opracowania stanowią materiały literaturowe (publikacje, wytyczne, instrukcje, itp.), dostępne dane środowiskowe, oraz materiały przekazane przez zleceniodawcę poniżej wymieniono jedynie najbardziej istotne dla analizowanego przedsięwzięcia: Mapy: - Mapy topograficzne, - Mapa hydrogeologiczna Polski, - Mapa sozologiczna Polski, - Mapy geologiczne Polski, - Mapy glebowe Polski, - Ortofotomapa, - inne materiały mapowe - RDOŚ, KZGW, RZGW. 3

4 Publikacje ogólne: - Geografia regionalna Polski ; J. Kondracki; 2002, - Geologia Polski dla geografów ; W. Mizerski; 2005, - Geografia fizyczna Polski ; A. Rychling, K. Ostaszewska; 2005, - Geografia krajobrazu ; K. Ostaszewska; 2002, - Hałas pojazdów w trakcie manewrowania z małymi prędkościami model CP2009; J. Ejsmont, G. Ronowski; 2009, - Nowe sposoby odprowadzania wód deszczowych. Poradnik ; W. Geiger, H. Dreiseitl; 1999 rok, - Oczyszczanie ścieków przemysłowych ; B. Bartkiewicz; 2002, - Nowoczesne systemy oczyszczania ścieków ; J. Łomotowski, A. Szpindor; 2002, - Oczyszczanie ścieków przemysłowych ; H. Ruffer K. Rosenwinkel; 1998, - Energetyka a ochrona środowiska ; J. Kucowski, D. Laudyn, M. Przekwas; 1993, - Zanieczyszczenie powietrza a życie roślin ; J.N.B. Bell, M. Treshow; 2004, - Oczyszczanie gazów. Procesy i aparatura ; J. Warych; 1998, - Procesy przenoszenia zanieczyszczeń w środowisku naturalnym ; K. Rup; 2006, - Ochrona i rekultywacja środowiska F. Maciak; 2003, - Środowiskowe zagrożenia zdrowia ; M. Siemiński; 2007, - Ochrona środowiska glebowego ; P. Kowalik; 2001, - Toksykologia środowiska. Aspekty chemiczne i biochemiczne ; S.E. Manahan; 2006, - Ekologia wód śródlądowych W. Lampert, U. Sommer; 2001, - Morfologia rzek i prognozowanie procesów rzecznych ; B. Przedwojski; 1998, - Ocena potrzeb i priorytetów udrożnienia ciągłości morfologicznej rzek w kontekście osiągnięcia dobrego stanu i potencjału części wód w Polsce; KZGW, 2010, - Starorzecza jako istotny element ekosystemu rzecznego, red. M. Jezierska-Madziar, Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu, Wybrane pozycje literatury wykorzystane do badań i analiz środowiska przyrodniczego: - Czerwona Lista Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce, Głowaciński Z. (red.), PAN, Instytut Ochrony Przyrody, Kraków, 2002, - Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski ; W. Matuszkiwicz; 1984, - Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski ; W. Matuszkiwicz; 2008, - Przewodnik do oznaczania drzew i krzewów krajowych i aklimatyzowanych ; J. Mowszowicz; 1979, - Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich ; J. Mowszowicz; 1985, - Ptasie ostoje A. Marczewski, M. Maniakowski; 2010, - Ochrona łączności ekologicznej w Polsce W. Jędrzejewski, D. Ławreszuk; 2009, - Ochrona przyrody terenów otwartych ; R. Kapuściński; 2012, - Lasy Polski ; E. Marszałek; 2011, - Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej; L. Rutkowski, PWN, 2004, - Rośliny leśne ; L. Witkowska-Żuk; 2013, - Atlas roślinności lasów ; L. Witkowska-Żak; 2008, - Rośliny synantropijne ; B. Sudnik-Wójcikowska; 2011, - Rośliny kserotermiczne ; A. Cwener B. Sudnik-Wójcikowska; 2012, - Rośliny chronione ; H. Piękoś-Mirkowa Z. Mirek; 2006, - Rośliny górskie ; H. Piękoś-Mirkowa Z. Mirek; 2007, - Rośliny wodne i bagienne ; S. i G. Kłosowscy; 2007, - Rośliny łąkowe ; Z. Nawara; 2006, - Storczyki ; D. L. Szlachetko, - Porosty, mszaki, paprotniki ; H. Wójciak; 2010, - Zwierzęta Polski ; S. Wąsik; 2007, 4

5 - Atlas motyli Polski, Część I. Motyle dzienne, J. Buszko, J. Masłowski, 1993, - Klucze i atlasy do oznaczania ważek (Odonata) Wendzonka (2005) oraz Dijkstra (2006), chrząszczy z rodziny biegaczowatych (Coleoptera: Carabidae) Hurka (1996), błonkówek (Hymenoptera, Apidae) Krzysztofiak i in. (2004), Pawlikowski (1999, 2008), mięczaków: Wąsowski i Penkowski (2003), - Błonówki; H. Bellmann; 2011, - Owady ; H. Bellmann; 2007, - Szarańczaki ; H. Bellmann ; 2009, - Ważki ; H. Bellmann; 2010, - Owady Polski. Chrząszcze ; M.W. Kozłowski; 2009, - Jaki to pająk? ; B. i M. Baehr; 2008, - Nietoperze Polski ; K. Sachanowicz, M. Ciechanowski; 2008, - Motyle dzienne ; M. Sielezniew, I. Dziekańska; 2010, - Ślimaki i małże Polski; R. Wąsowski, A. Penkowski; 2003, - Atlas pospolitych ptaków lęgowych Polski. Rozmieszczenie, wybiórczość siedliskowa trendy; Kuczyński, Chylarecki, 2012r. GIOS Warszawa, - Atlas płazów i gadów Polski, status, rozmieszczenie i ochrona; Głowaciński (red.), 2003, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa, - Awifauna Polski - Rozmieszczenie, liczebność i zmiany: L. Tomiałojć, T. Stawarczyk, 2003, - Kombinowana odmiana metody kartograficznej do liczenia ptaków lęgowych. Notatki Ornitologiczne 21; L. Tomiałojć, 1980, - Ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym w Polsce; OTOP, Marki 2010, - Płazy i gady; K. Klimaszewski; 2013, - Płazy; Maciantowicz, - Poradnik ochrony płazów. Ochrona dziko żyjących zwierząt w projektowaniu inwestycji drogowych Problemy i dobre praktyki, Kurek, Rybacki, Sołtysiak, - Ptaki w Polsce; A. G. Kruszewicz; 2008, - Ptasie ostoje; A. Marczewski, M. Maniakowski; 2010, - Ryby słodkowodne Polski: M, Brylińska, 2005, Poradniki metodyczne i monitoring: - Monitoring ptaków, w tym monitoring obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000, Faza I, Etap IV, Zadanie X, Propozycja docelowego monitoringu ptaków, Chylarecki, 2008r., - Monitoring ptaków, w tym monitoring obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000, Faza III, lata , Etap VI. Zadanie 11, P. Chylarecki, T. Chodkiewicz, B. Woźniak, - Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik metodyczny dotyczący gatunków chronionych Dyrektywą Ptasią; P. Chylarecki, A. Sikora, Z. Cenian (red.) 2009, GIOŚ, Warszawa, - Monitoring gatunków zwierząt, Przewodnik metodyczny, część pierwsza, opracowanie zbiorowe pod redakcją Małgorzaty Makomaskiej-Juchiewicz, 2010, - Monitoring gatunków zwierząt, Przewodnik metodyczny, część trzecia, opracowanie zbiorowe pod redakcją Małgorzaty Makomaskiej-Juchiewicz, 2012, - Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura METODYKA MONITORINGU - aktualizacja , M. Makomaska-Juchiewicz, M. Bonk, S. Drobniak, M. Guzik, K. Klimaszewski, T. Majtyka, J. Mazgajska, M. Ogielska, M. Rybacki, M. Smółka, - Monitoring gatunków roślin, Przewodnik metodyczny, część pierwsza, red. Perzanowska, 2010, 5

6 - Monitoring siedlisk przyrodniczych, Przewodnik metodyczny, część pierwsza, opracowanie zbiorowe pod redakcją Wojciecha Mroza, 2010, - Monitoring siedlisk przyrodniczych, Przewodnik metodyczny, część trzecia, opracowanie zbiorowe pod redakcją Wojciecha Mroza, 2012, - Opracowanie tekstów przewodników metodycznych dla gatunków i siedlisk przyrodniczych Etap VI, Zadanie 3, tom 1/3 typy siedlisk przyrodniczych i tom 2/3 - Gatunki roślin (GIOŚ, PAN, 2011), - Opracowanie tekstów przewodników metodycznych dla gatunków i siedlisk przyrodniczych Etap VI. Tom 3/3. Opracowanie tekstów przewodników metodycznych. Gatunki zwierząt (GIOŚ, PAN, 2011), - Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000-Podręcznik metodyczny, ptaki, części I i II, Ministerstwo Środowiska, 2004, - Podręczniki metodyczne - poradniki ochrony siedlisk i gatunków GDOŚ: tom 2 - wody słodkie i torfowiska - siedliska 3150, 3270, tom 3 - murawy, łąki, ziołorośla, wrzosowiska, zarośla - siedliska 6440, 6430, 6510, tom 5 - lasy i bory - siedliska 91E0, tom 6 - gatunki zwierząt z wyjątkiem ptaków, tom 7 i 8 - ptaki (cz. I i cz. II), tom 9 - gatunki roślin. - Ptaki. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 podręcznik metodyczny; M. Gromadzki (red.) 2004, Ministerstwo Środowiska, Warszawa. Informacje bezpośrednio związane z przedsięwzięciem i odnoszące się do terenu: - Dane Państwowej Służby Hydrogeologicznej, - Dane Państwowego Instytutu Geologicznego, - Dane z katastru wodnego prowadzonego przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Krakowie, - Rejestr zabytków prowadzony przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, - Dane Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, - Rejestr form ochrony przyrody prowadzony przez Regionalna Dyrekcję Ochrony Środowiska, - Dane dostępne na stronie internetowej gmin, - inne dane i materiały ogólnodostępne oraz będące w posiadaniu autorów dokumentacji, - wizje lokalne. Natura 2000: - Dobre praktyki planowania gospodarowania wodami na obszarach cennych przyrodniczo zalecenia dla powiązania procesów planowania gospodarowania wodami i ochrony obszarów Natura 2000; RZGW Kraków, 2011, - Natura 2000 a gospodarka wodna; Kowalczyk i inni, Ministerstwo Środowiska, - Natura 2000 w planowaniu przestrzennym - rola korytarzy ekologicznych; M. Kistowski, M. Pchałek, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, - Wytyczne do określania znaczącego wpływu przedsięwzięcia na przedmioty ochrony obszarach Natura 2000, 2009, Poradniki Instytutu Ochrony Przyrody PAN. - inne dane i materiały ogólnodostępne oraz będące w posiadaniu autorów dokumentacji, wizje lokalne, badania terenowe. Ogólna inwentaryzacja terenowa, w połączeniu z materiałami archiwalnymi pozwoliła na przeprowadzenie rzetelnej oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, uwzględniającej faktyczne warunki panujące w rejonie realizacji inwestycji. W trakcie wizji lokalnej oceniono walory krajobrazowe i przyrodnicze, a także stan środowiska w otoczeniu planowanej inwestycji. Dane pochodzące ze źródeł literaturowych, wykorzystane do opisu flory i fauny w rejonie opracowania zostały zweryfikowane z wynikami inwentaryzacji przyrodniczej w terenie na przestrzeni i jeszcze w 2016 roku. 6

7 Przeprowadzone analizy i badania w terenie dla przedmiotowego przedsięwzięcia pozwoliły na ustalenie warunków realizacji modernizacji DW968 i DW969, przy których inwestycja nie pogorszy stanu obecnego, w wielu miejscach i zakresach ten stan poprawi nie spowoduje szkody w środowisku. 7