Decyzje lokalizacyjne

Transkrypt

1 Wydział Nauk Ekonomicznych SGGW Dr Mariusz Maciejczak LOGISTYKA Decyzje lokalizacyjne Rutkowski, Beier. Logistyka. SGH 2006 Rozdz. VI Baran, i inni. Logistyka wybrane zagadnienia. SGGW 2008, Rozdz. IV

2

3

4

5

6

7

8

9

10 Teoria lokalizacji

11 Lokalizacja obiektów logistycznych Lokalizacja obiektów logistycznych wpływa bezpośrednio na: koszty transportu, poziom obsługi klienta, koszty zapasów. W analizie krótkoterminowej lokalizacja obiektu logistycznego jest stałą, w długoterminowej staje się zmienną.

12 Decyzje lokalizacyjne Według teorii klasycznych podstawowym czynnikiem lokalizacji są koszty transportu. Lokalizacja, uwzględniająca rynki zbytu i zaopatrzenia, ma wpływ na wysokość kosztów transportu, a tym samym wpływa na rentowność firmy. W związku z tym należy wybrać taki wariant lokalizacji, który minimalizuje globalne koszty transportu. Decyzje lokalizacyjne muszą uwzględniać przewidywane warunki działania w przyszłości.

13 Klasyczne teorie lokalizacji Pierścienie Thunena IV III II I I IV kolejne strefy pierścienie lokalizacji produkcji: I rolnictwo intensywne i produkcja artykułów nietrwałych (mleko, warzywa), II gospodarka leśna, III rolnictwo ekstensywne (produkcja zbóż), IV ekstensywna produkcja hodowlana.

14 Teoria Webera Alfred Weber sformułował w 1909 r. teorię lokalizacji przemysłu, w której przedsiębiorstwo jest lokowane w miejscu, gdzie koszty transportu surowców i wyrobów gotowych są minimalne. Wyodrębniał dwa specjalne przypadki. W pierwszym masa produktu końcowego jest mniejsza niż masa surowców użytych do jego wytworzenia (przypadek utraty masy). W drugim W drugim przypadku produkt finalny jest cięższy niż surowiec, który wymaga przewiezienia. Zwykle jest to przypadek dostępnych wszędzie surowców, takich jak woda, które wchodzą w skład produktu. (przypadek zwiększenia masy). Założenia teorii lokalizacji Webera: identyczna dostępność transportu w dowolnym miejscu, identyczne koszty transportu przy danej wadze i odległości, stałe rozmieszczenie geograficzne siły roboczej, optymalna lokalizacja to taka lokalizacja, dla której występują najniższe koszty transportu. Koszty transportu w okresie powstawania teorii dochodziły do 40% końcowej ceny produktu.

15 Lokalizacja rynkowa a surowcowa w lokalizacji produkcji

16 Neoklasyczna teoria lokalizacji Teoria rynku była podstawą dla następnych teorii lokalizacji. Teoria neoklasyczna największy nacisk kładzie na znaczenie rynku, konkurencji i ceny. Przedstawicielem tego nurtu jest T. Palander. Według jego założeń między lokalizacją przedsiębiorstw i ich obszarami zbytu zachodzi współzależność gdyż lokalizacja określa przestrzenną rozciągłość obszarów rynkowych, a wielkość obszarów rynkowych jest współwyznacznikiem optymalnej lokalizacji przedsiębiorstw.

17 Nowe teorie lokalizacji Podejście behawioralne koncentruje się na zachowaniach decydentów z ograniczoną racjonalnością ekonomiczną (niepełną informacją nt. wpływu czynników lokalizacji na efektywność podejmowanej decyzji). Odrzucenie założeń racjonalności ekonomicznej pozwala uwzględnić zachowania zadawalające i kwestie pozaekonomiczne. Do przedstawicieli tego nurtu należą G. Törnquist oraz D. Ramströom. Lokalizacja produkcji zmienia się w czasie, co wyjaśnia cykl życia produktów. W fazie rozwoju (innowacji) korzystna jest lokalizacja przedsiębiorstwa w aglomeracji miejsko-przemysłowej. W fazie standaryzacji produkt się starzeje a co za tym idzie atrakcyjność lokalizacyjna miejsc spada. Cykl życia produktów trwa przeciętnie trzydzieści lat. Cykl ten ulega skróceniu, gdy produkcja opiera się na nowoczesnej zaawansowanej technologii i wynosi średnio 5 7 lat. Wskutek braku fazy standaryzacji (nasycenia), a co za tym idzie braku produkcji seryjnej następuje ciągłe wykorzystanie siły roboczej o wysokich kwalifikacjach.

18 Nowe teorie lokalizacji Innym nurtem jest teoria gron (klastrów) M. Portera. Grono to znajdująca się w geograficznym sąsiedztwie grupa przedsiębiorstw i powiązanych z nimi instytucji zajmujących się określoną dziedziną, połączona podobieństwami i wzajemnie się uzupełniająca. Zasięg geograficzny grona nie jest jednoznacznie określony i może obejmować jedno miasto, region, kraj lub grupę sąsiednich państw. Grona oferując szereg korzyści inwestorom mogą liczyć na działanie synergii.

19 Kryteria decyzyjne ILOŚCIOWE JAKOŚCIOWE WEWNĘTRZNE ZEWNĘTRZNE

20 Artyzm, rozsądek, intuicja w podejmowaniu decyzji lokalizacyjnych Podejmowanie decyzji lokalizacyjnych zaczyna się najczęściej od określenia obszarów oferujących najniższe koszty transportu, co należy do kompetencji logistyki. Następnie analiza obejmuje także szereg elementów pozalogistycznych, takich jak dostępność i koszt terenu, koszt siły roboczej, a także elementy kulturowe regionu, i inne Wymagana jest również koordynacja między logistyką a innymi działami przedsiębiorstwa.

21 Szkielet sieci logistycznej Poczty Polskiej przed i po przeprojektowaniu sieci

22 Metoda sieciowa

23 Lokalizacja centrum masy centrum masy? zaopatrzenie zbyt

24 Lokalizacja techniką sieciową Technika sieciowa pomaga przedsiębiorstwom działającym na wielu rynkach zaopatrzenia i zbytu znaleźć miejsce lokalizacji (zakładu produkcyjnego, składu) charakteryzujące się najniższymi kosztami dostaw zarówno surowców, jak i wyrobów gotowych w ramach sieci geograficznej. Założenia: źródła pochodzenia surowców i rynki zbytu wyrobów gotowych są ściśle określone, znana jest ilość produktów zakupywanych i sprzedawanych, nakłada się siatkę na obszar geograficzny obejmujący źródła zaopatrzenia i rynki zbytu, można podać położenie każdego źródła zakupu i rynku zbytu za pomocą współrzędnych na siatce

25 Technika sieciowa Jeśli stawki transportowe są takie same zarówno dla surowców, jak i wyrobów gotowych, lokalizację zakładu produkcyjnego/składu możemy określić stosując wzór matematyczny pomijający je. W rzeczywistości stawki przewozowe są jednak zróżnicowane. Przesuwają one punkt lokalizacji w kierunku towarów przemieszczanych po wyższych stawkach. ri di Si + Ri Di Mi C = ri Si + Ri Mi UWAGA! Liczymy oddzielnie dla Współrzędnej pionowej i Współrzędnej poziomej gdzie: C- centrum masy lub pracy przewozowej Ri stawka przewozowa dla wyrobu gotowego i, ri stawka przewozowa dla surowca i. Di odległość od punktu 0 na siatce do punktu lokalizacji rynku zbytu i na siatce, di odległość od punktu 0 na siatce do punktu lokalizacji źródła surowca i na siatce, Mi wolumen wagowy wyrobów gotowych sprzedawanych na rynku i, Si wolumen wagowy surowców nabywanych w źródle zaopatrzenia i.

26 Przykład

27

28 Centra logistyczne

29 Teoria lokalizacji centrów logistycznych

30 Istota centrum logistycznego Ze względu na dużą różnorodność punktowej infrastruktury logistycznej, występuje znacząca rozbieżność zdań w zdefiniowaniu pojęcia centrum logistycznego jak i określenia jego podstawowych typów. Problem ten istnieje nie tylko w Polsce ale również w krajach Europy Zachodniej, gdzie idea centrów logistycznych znana jest od ponad trzydziestu lat

31 Definicja centrum logistycznego Centrum logistyczne obiekt przestrzenno-funkcjonalny wraz z infrastrukturą i organizacją, w którym realizowane są czynności logistyczne związane z przyjmowaniem, magazynowaniem, rozdziałem i wydawaniem towarów oraz usługi towarzyszące świadczone przez niezależnych operatorów.

32 Pojęcie centrum logistycznego Najczęściej centra logistyczne utożsamiane są z ogromnymi magazynami i funkcją składowania produktów przed ich wysyłką. W praktyce centra logistyczne coraz częściej formą integracji wielu usług w jednym miejscu, przejmując część operacji wykonywanych przez macierzyste komórki przedsiębiorstw-klientów.

33

34 Klasyfikacja centrów logistycznych

35 Porównanie starych i nowo wybudowanych powierzchni magazynowych

36 Porównanie starych i nowo wybudowanych powierzchni magazynowych

37

38 Główne europejskie koncepcje centrów logistycznych brytyjska "Freight Villages", francuska "Plate Forme Logistique oraz Plate Forme Multimodales", niemiecka "Güterverkehrszentrum" (GVZ), włoska "Interporto", holenderska Rail Service Centre (RCS), duńska Transport Center.

39 Różnice występują nie tylko w nazwach, ale i w istocie koncepcji oraz w wielu rozwiązaniach szczegółowych Niemieckie koncepcje bazują na założeniu racjonalizacji przestrzennego i funkcjonalnego układu aglomeracji miejskich. Francuskie i brytyjskie rozwiązania są inspirowane chęcią ułatwienia w powstających centrach transferu innowacji technologicznych i umiejętności zawodowych w zakresie posługiwania się techniką informatyczną i telekomunikacyjną. Rozwiązania włoskie są powiązane ze strategią liberalizacji usług portowych i wzrostu konkurencji między portami w celu promowania włoskiego eksportu i tranzytu przez włoskie porty Przedsięwzięcia szczegółowe różnią się co do typu przedsiębiorstw będących gospodarzami centrów (państwowe, prywatne, należące do izb handlowoprzemysłowych lub władz lokalnych, komunalne, własność mieszana), a także co do specjalizacji operatorów (transport kombinowany, usługi logistyczne, usługi magazynowe-przeładunkowe, działalność pomocnicza)

40 Najbardziej znane europejskie centra logistyczne w portach morskich Zona Franca Industrial Estate w Barcelonie - Hiszpania, Skandinavisk Transport Centre - w porcie Køge - Dania, Interporto Sud Europa - Włochy, TVT Terminal Multimodal Do Vale Do Tejo - Portugalia, Le Havre - Francja, Bremerhaven - Niemcy, Rotterdam - Holandia, Straightway Southeast Finland Logistics Centre w portach Kotka i Hamina - Finlandia, Bothnia Logistic Centre w okolicy portów Kemi i Tornio - Finlandia, Turku Logistics Centre - Finlandia.

41 Przykłady z Europy i Polski