Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni RENESANS I MANIERYZM W POLSCE

Transkrypt

1 Polska za panowania dynastii Jagiellonów w XVI wieku Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni RENESANS I MANIERYZM W POLSCE Impuls do rozwoju sztuki renesansowej w Polsce spowodowany był pożarem... (nazwa obiektu) w... (miasto). Pożar nastąpił w roku... Miało to miejsce za czasów panowania króla... z dynastii... 1

2 Dwa etapy rozwoju sztuki renesansowej w Polsce: : wpływy włoskie : wpływy... Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni Pod koniec XVI wieku w Polsce trwał okres wielonurtowy (od manieryzmu do baroku). Wtedy nastąpiła lokalizacja Zamościa zaprojektowanego przez Bernarda Moranda, zbudowano kościół jezuitów w Nieświeżu pierwszy barokowy poza Włochami (1582), miał miejsce manieryzm pińczowski (Santi Gucci), a w Polsce północnej pojawił się niderlandyzm KRAKÓW Zamek... Opisz wygląd kolumn III kondygnacji krużganków:.... Gotycko-renesansowe portale zostały wykonane przez.. z Wnętrza zamku charakteryzuje:

3 Przykładowe komnaty na zamku wawelskim to.... Jedną z ciekawszych sal była..., znana też jako Dekorację stropu stanowiły w niej... wykonane w...(materiał) przez Sebastiana... Pierwotnie było... głów, do naszych czasów zachowało się.... W latach rzeźbiarz... wykonał 12 głów wawelskich, które do dziś są własnością zamku. Kaplica Zygmuntowska ( ), konsekracja w 1533 Architekt: Funkcja:.. Opisz bryłę budowli Opisz plan budowli.. Podaj symbolikę zwieńczenia latarni

4 Opisz: Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni Nagrobek Zygmunta Starego Nagrobek Zygmunta Augusta.... Opisz wnętrze kopuły Kaplica Zygmuntowska jako neoplatoński model świata Kaplica została zbudowana na planie kwadratu, nakryto ją kopułą z latarnią, wspartą na ośmiościennym tamburze z okrągłymi oknami. Latarnia, wieńcząca kopułę, ma kształty dwunastościanu pięciokątnego. Kopuła w starożytności i w renesansie była kojarzona ze sklepieniem niebieskim. Platon czterem żywiołom przyporządkowywał cztery figury regularne. Tak więc, zgodnie z jego teorią, sześcian symbolizował Ziemię, ośmiościan powietrze, dwudziestościan wodę, a czworościan ogień. Dwunastościan pięciokątny, natomiast, według Platona, był symbolem steru. Odnosząc wspomnianą wyżej teorię Platona do figury Kaplicy Zygmuntowskiej można założyć, że ma ona symbolizować przechodzenie sześcianu Ziemi poprzez ośmiościenną bryłę tamburu, symbolizują powietrze oraz poprzez widzialne sklepienie niebieskie w eter, czyli niebo niewidzialne, w którym przebywają Bóg, aniołowie i święci. Znajdujące się w omawianej kaplicy formy pomników nagrobnych królów Zygmunta I Starego i Zygmunta Augusta, które przedstawiają wspomnianych władców jako śpiących rycerzy, otoczonych przez postacie świętych: Floriana, Wacława, Marka i Mateusza mają swój pierwowzór w starożytnych przedstawieniach śpiącego Herkulesa, otoczonego przez postacie Cnoty i Rozkoszy, oraz śpiącego Parysa, otoczonego przez boginie Afrodytę, Herę i Atenę. Również licznie występujące w kaplicy łuki triumfalne, są wzorowane na rzymskich łukach triumfalnych. Płaszczyzny dolnej części królewskiego mauzoleum są ozdobione arabeskową dekoracją roślinną, zwierzęcą i postaciami wyjętymi z mitologii i są ułożone według Ficinowskiego schematu, zgodnie z którym formy niższe przechodzą w formy wyższe. Podsumowując, Kaplica Zygmuntowska miała być modelem Kosmosu w myśl neoplatońskiej zasady traktowania wszechświata jako świątyni, a świątyni jako wszechświata. 4

5 Sukiennice Rzeźba sepulkralna w Krakowie: Nagrobek... w... Autor:. To pierwsze dzieło renesansowe w Polsce z roku... 5

6 Nagrobek Stefana Batorego, Santi Gucci, 1595, katedra wawelska Opis: Ważnym artystą włoskiego pochodzenia działającym w Polsce był Jan Maria Padovano. Działał w wielu miastach w Polsce, m.in. w.. Na początku pobytu w Polsce był zatrudniony w warsztacie Bartolomeo. Od roku 1533 działał samodzielnie. Do jego współpracowników zaliczamy Jana Michałowicza z. W kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu wykonał przebudowę nagrobka, polegającą na... Dla Sukiennic krakowskich zaprojektował. Największym jego dziełem są prace z katedry w Tarnowie. Wykonał tam. 6

7 Wyjaśnij pojęcie: Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni Horror vacui Sgraffito to.... Miasto idealne to.. Przykłady miast idealnych:.. Narysuj plany trzech wybranych miast idealnych i podpisz je. 7

8 ZAMOŚĆ Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni a) Wyjaśnij pojęcie urbanistyka a) Podaj nazwę miasta, którego plan przedstawiono poniżej i scharakteryzuj jego układ przestrzenny. Ratusze: W ratuszu w... po raz pierwszy zastosowano arkadowanie w elewacji zewnętrznej 8

9 Zamki i pałace: Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni Jest to pałac... zbudowany w... dla... przez palazzo in fortezza to.... 9

10 Przykłady manierystycznej zabudowy w Kazimierzu Dolnym: Kamienice Przybyłów kamienica Celejowska Jan Michałowicz z Urzędowa Cechy plastyki sepulkralnej Michałowicza:

11 Bernardino Zanobi de Gianotis, Płyta ostatnich książąt mazowieckich (Piastów mazowieckich) w kolegiacie... Arrasy to Marcin Kober ( ) Malarz nadworny Stefana Batorego, Rudolfa II, Zygmunta III Wazy. Kober był pierwszym malarzem działającym na ziemiach Rzeczypospolitej, wyspecjalizowanym w sztuce portretu tzw. oficjalnego i jest przez to uważany za prekursora owego gatunku w Polsce. Jego portrety królewskie zyskały wielką popularność i miały wpływ na ukształtowanie się ikonografii monarszych wizerunków, która to tradycja przetrwała kolejnych sto lat. Chociaż powszechnie nazwisko Kobera kojarzy się dziś z polskim portretem oficjalnym, źródeł jego charakterystyki należy szukać w sztuce śląskiej, będącej w strefie oddziaływań niemieckich, a zwłaszcza w środowisku artystycznym Pragi. 11

12 Wykonaj zadania związane z ilustracją Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni 1. Autor pracy. 2. Nazwisko osoby sportretowanej. 3. Miejsce ekspozycji dzieła. 4. Technika wykonania. Kim był autor dzieła? Kodeks Baltazara Behema, U ludwisarza Bitwa pod Orszą Malarstwo renesansowe wolniej od rzeźby i architektury zaczęło pojawiać się w Polsce. Jeszcze w latach czterdziestych nie słychać tu o żadnym Włochu tworzącym w naszym kraju. Z tej też przyczyny polskie malarstwo było bardziej niezależne od włoskiego, a zewnętrzne wpływy na nie wywierali przede wszystkim niemieccy malarze przybyli do naszego kraju. Malarstwo tamtego okresu skupiało się głównie na problematyce konstrukcji przestrzeni i bryły przedstawianych przedmiotów korzystając z badań nad perspektywami linearną i barwną. Charakteryzowało się ono zwrotem ku naturze i próbami wiernego jej naśladowania na drodze rzetelnej obserwacji, a tworzenie pejzaży dawało artystom możliwość rozwoju na drodze eksperymentowania z barwą i światłem. Mimo to najbardziej wyzwolone od tradycyjnych prądów twórczych było w Polsce malarstwo ścienne i miniaturowe. W Krakowie powstaje wówczas wiele pracowni miniatorskich, z których kręgu wywodzi się najwybitniejszy malarz polskiego renesansu Stanisław Samostrzelnik, cysters z klasztoru w Mogile pod Krakowem. W malarstwie renesansowym istotną rolę odgrywał portret dworski, magnacki, a także mieszczański. I tak, najwybitniejszym portrecistą tworzącym w naszym kraju był przybyły z Magdeburga Marcin Kober, który, łącząc osiągnięcia dworskiego portretu środkowoeuropejskiego z lokalnymi tendencjami, namalował wiele wybitnych portretów, w tym portret Zygmunta III (1592, na blasze), Anny Austriaczki, Anny Jagiellonki czy portret trumienny Stefana Batorego. Kolber tworzył również popularne wówczas miniatury królewskie. 12

13 Renesans niderlandzki w architekturze: Zespół Szkół Plastycznych w Gdyni Manieryzm niderlandzki rozwija się głównie w Gdańsku ze względu na środowisko protestanckie oraz liczne kontakty handlowe i przynależność miasta do Hanzy Rozwija się zaraz po gotyku, renesans nie zdążył dotrzeć Ważne są wzorniki ornamentów manierystycznych Cornelisa Florisa i Jana Vredemana de Vries Stosowanie porządków jako ozdobników Zamiast kolumn i pilastrów - kariatydy, hermy Swobodna redukcja belkowania Dekoracja - fantasmagoryczne formy, fantazyjny świat zwierzęcy, abstrakcyjne formy, okucia i rollwerkowe kartusze Ozdabianie przy pomocy rautów i kaboszonów (formy przypominające oszlifowany lub surowy kamień szlachetny) ornament okuciowy ornament małżowinowo-chrząstkowy rollwerk (ornament kartuszowo-zwijany) Wilhelm van den Blocke ( ) Nagrobek Kosów, katedra w Oliwie, Opis: Epitafium Blemkego z kościoła NMP w Gdańsku Centralne pole tego epitafium stanowi płaskorzeźbiona dramatyczna Wizja Ezechiela (dolina Jozafata), która stanowić ma obietnicę zmartwychwstania u schyłku dziejów. W środku kompozycji stoi prorok Ezechiel. Wokół niego widać krąg kłębiących się ciał. Pierwszy plan ukazuje kolejne stadia przyoblekania się ludzkich szkieletów w ciała. Leżące lub podnoszące się ciała ujęte są bardzo dynamicznie, w wydłużonych proporcjach i nienaturalnych skrótach. Perspektywę podkreśla wysoko podniesiony horyzont. Nad tą sceną w sferze niebieskiej widać tetragram i cztery główki aniołów wydmuchujących wiatry w kierunku pola zmartwychwstania. W bocznych uchach arkady wykończone zostały ażurowo tak, by wpadające przez nie światło tworzyło efektowne refleksy na stojących w przeźroczach postaciach alegorycznych Sprawiedliwości i Roztropności. 13

14 Epitafium Doroty i Jana Brandesów z kościoła NMP w Gdansku, 1588 W epitafium Brandesów, rodziny patrycjuszowskiej z Gdańska, van den Blocke odwołuje się do wzorów Cornelisa Florisa. Charakterystyczne dla stylu van Blocke a są w tym epitafium wydłużone kariatydy, kolista wić roślinna, modelunek szat, fryz pałeczkowy i kanelowane konsole z lwimi maskami. W porównaniu z dziełami Florisa, u van den Blocke a popiersia zyskują zdecydowaną dominację nad inskrypcją. Centralną częścią epitafium jest duża tablica inskrypcyjna. Nad nią znajduje się belkowanie podtrzymywane przez dwie kariatydy: Wiarę i Nadzieję oraz przez dwie kolumny z jońskimi kapitelami. Kolumny wsparte są na dwóch konsolach z lwimi maskami. Dolną część zamyka wolutowy kartusz z tarczą herbową, na której znajduje się herb Radwan. Brama.. Opis dekoracji rzeźbiarskiej: Abraham van den Blocke ( ), syn Wilhelma W 1611 r. został budowniczym miejskim. van den Block stworzył dzieła oryginalne. Wprowadził nowy typ epitafium z zaakcentowanym portretem zmarłego. Będąc utalentowanym artystą rzeźbiarzem, działał równocześnie jako architekt, tworząc monumentalne dzieła. 14

15 Izaak van den Block ( ), syn Wilhelma Hans Kramer 15

16 Opisz funkcję i symbolikę Sali Czerwonej w gdańskim ratuszu Anton van Obberghen Elementy dekoracji rzeźbiarskiej:

17 ĆWICZENIA UTRWALAJĄCE WIEDZĘ Z RENESANSU POLSKIEGO Podkreśl dwa dzieła powstałe pod wpływem mecenatu Anny Jagiellonki: A. Nagrobek Kazimierza Jagiellończyka B. Kolumna Zygmunta C. Portrety Marcina Kobera D. Nagrobek Stefana Batorego E. Pałac w Wilanowie Spośród wymienionych obiektów podkreśl trzy, które powstały w kręgu mecenatu Jagiellonów: a) Kaplica Zygmuntowska b) Ratusz w Poznaniu c) Arrasy wawelskie d) Nagrobek Stefana Batorego w Katedrze Wawelskiej e) Pałac w Baranowie Sandomierskim Podkreśl nazwy trzech dzieł, które powstały w kręgu mecenatu Jagiellonów a) Kaplica Zygmuntowska b) Portret Michała Korybuta Wiśniowieckiego Daniela Schulza c) Rotunda Najświętszej Marii Panny na Wawelu d) Krużganki wawelskie e) Kolumna Zygmunta w Warszawie f) Pałac na Wodzie w Łazienkach g) Hołd Pruski Jana Matejki h) Kościół św. Aleksandra w Warszawie i) Nagrobek Zygmunta I Bartolomea Berrecci Uzupełnij poniższe zdania. Kaplica Zygmuntowska powstała w kręgu mecenatu [nazwa dynastii]... w Polsce. Nagrobek króla [imię króla i przydomek]... jest dziełem twórcy kaplicy [imię i nazwisko twórcy],.... Znacznie późniejszy jest nagrobek męża Anny Jagiellonki [imię i nazwisko władcy]... którego autorem jest wybitny architekt i rzeźbiarz {imię i nazwisko twórcy]... 17