CZĘŚĆ OGÓLNA. sprawach życia codziennego, potrzebna. chwilą wykonania)

Transkrypt

1 1 Mateusz Popiel CZĘŚĆ OGÓLNA Warunek Potestatywny spełnienie całkowicie zależy od woli stron Conditio iuris wynika z prawa, zdarzenie przyszłe, niepewne. Skutki z mocy prawa. Zawieszający lub rozwiązujący. Warunek umowny wola stron Umowa przedwstępna Zobowiązująca Zobowiązująco rozporządzająca (Ewentualnie) rozporządzająca (nie karalnych koncepcja umów ograniczonych praw rzeczowych) Art. 59 nie można stosować do umowy przedwstępnej Bezskuteczność Względna bezskuteczna względem określonych osób Zawieszona bez potwierdzenia Falsus procurator (103) Czynność z samym sobą pełnomocnika (108) Brak zdolności do czynności Ograniczona zdolność do prawnych czynności prawnych Wiek Poniżej 13 lat Ubezwłasnowolnienie Całkowite Częściowe Charakter nadzoru / Opieka Kuratela reprezentacji Czynność prawna Nieważna chyba że Gdy zaciąga zobowiązanie lub umowa zawierana w drobnych rozporządza prawem sprawach życia codziennego, potrzebna zgoda nie pociąga rażącego przedstawiciela, chyba że: pokrzywdzenia (ważna z - przedmioty oddane na chwilą wykonania) osobisty użytek - umowa o pracę - rachunek oszczędnościowy - rozporządzanie zarobkiem - umowy zawierane w drobnych sprawach życia codziennego + bez zgody ważna gdy potwierdzi.

2 2 Mateusz Popiel Zarzut (i skutki dla roszczenia) A) Dylatoryjny przejściowe, np. zaofiarowanie świadczenia wzajemnego (488 par. 2) służą ograniczeniu możliwości dochodzenia roszczenia, ale tylko w ograniczonym czasie B) Peremptoryjny niweczy dane prawo (trwale). Np. potrącenie, przedawnienie, dochodzenie roszczeń z określonego stosunku cywilnoprawnego. Może być skutecznie unicestwione przez dłużnika w każdej chwili. Jednostronna czynność prawna dokonana przez falsus procuratora jest nieważna Fundacja prywatna osoba prawna Niemajątkowe Niezbywalne Zbywalne, ale wyjątki: Użytkowanie (254) Prawa niemajątkowe (co do zasady) Majątkowe Służebności osobiste (300) (np. mieszkania) Pactum de non cedendo (509) Lokatorskie spółdzielcze Prawa akcesoryjne Charakter bezwzględny zastaw, hipoteka Charakter względny poręczenie Odstąpienie (491) Ex tunc dla ruchomości skutek rzeczowy Nieruchomości skutek obligacyjny zwrot (494) Skutek rzeczowy Drozd Umowa przedwstępna nie jest wzajemna (380) Umowa inna forma szczególna (77 par. 3) Rozwiązanie zgoda obu stron taka forma jaką ustawa zastrzegła w celu jej zawarcia Odstąpienie / wypowiedzenie pismo (stwierdzenie pismem) Art. 82, 83 Błąd, groźba, podstęp Bezskuteczność zawieszona Bezwzględna nieważność Nieważność względna, art. 88, termin zawity Pełnomocnictwo (udzielenie pełnomocnictwa) jednostronna czynność prawna. Rodzaje: Rodzajowe Szczególne Ogólne

3 3 Mateusz Popiel Uznanie Właściwe umowa Niewłaściwe oświadczenie wiedzy Najem nie można wypowiedzieć Po nabyciu forma pisemna z datą pewną Skutki odstąpienia (tak, jak rozwiązania) od umowy Obligacyjne Rzeczowe Zależy od przedmiotu Nieruchomości obligacyjne Ruchomości rzeczowe Odstąpienie od umowy Ustawowe art. 491 umowa wzajemna (487 par. 2) Umowne art Umowne prawo odstąpienia traktujemy jak warunek Odstąpienie czynność jednostronna; sporny skutek Rozwiązanie czynność dwustronna (umowa) Wypowiedzenie czynność jednostronna, skutki ex nunc. Art. 365^11 bezterminowe o charakterze ciągłym (najem, dzierżawa) Czy umowa przedwstępna dwustronnie zobowiązująca jest umową wzajemną? Nie jest (pogląd dominujący) Umowne prawo odstąpienia przy umowach zobowiązująco rozporządzających sprzedaży nieruchomości SN dopatrzył się terminu / warunku zakazanego przy nieruchomościach warunek działa. Skutek odstąpienia ex tunc. Glosa prof. Drozda skutki rzeczowe odstąpienia (wówczas analogicznie do warunku). Orzecznictwo SN skutki zobowiązujące odstąpienia. SN nie przejmuje się typu, nie wolno zawrzeć umowy zobowiązująco rozporządzającej z prawem odstąpienia skutek umowa ma tylko charakter zobowiązujący (z prawem odstąpienia). Odwołanie darowizny - skutek A) SN tylko skutek zobowiązujący do powrotnego przeniesienia własności B) Prof. Drozd jest skutek rzeczowy, bo znika kauza

4 4 Mateusz Popiel Termin A) Na korzyść dłużnika dłużnik może spełnić wcześniej, wierzyciel nie może wcześniej dochodzić B) Na korzyść wierzyciela wierzyciel nie musi przyjąć wcześniej, może dochodzić wcześniej C) Dla obu stron dłużnik może spełnić wcześniej, a wierzyciel wcześniej dochodzić Czynności powiernicze Zabezpieczające przewłaszczenie na zabezpieczenie gdy spłacona pożyczka B, przenosi on własność na A. Zarządzające przeniesienie rzeczy z A na B zarządcze (po jakiś czasie musi przenieść własność z powrotem) SN ważna umowa, ale mamy zobowiązanie warunkowe banku, trzeba zawrzeć umowę rozporządzającą. Zlecenie powiernicze, nabycie nieruchomości dopuszczalne Umowa powiernicza analogicznie do umowy przedwstępnej bez zachowania formy aktu notarialnego Ustawa o ochronie niektórych praw konsumenckich Umowa poza lokalem przedsiębiorstwa Odstąpienie na piśmie, w ciągu 10 dni Zwrot 14 dni Obowiązek informacji (wzór oświadczenia o odstąpieni itp.). 10 dni od informacji (max 3 dni) Umowa na odległość 10 dni na odstąpienie brak potwierdzenia informacji 3 miesiące. Wykonanie umowy 30 dni Umowa o usługi finansowe odstąpienie 14 dni. Ubezpieczeniowa 30 dni. Wzruszalność (nieważność względna) może czynność być wzruszona np. poprzez uchylenie się od błędu np. z powodu groźby Bezskuteczność względna czynność prawna jest ważna, lecz nie wywołuje skutków w odniesieniu do określonego podmiotu (art. 59, 590) Bezskuteczność zawieszona zależne od zgody / potwierdzenia przez uprawnioną osobę. Negotium claudicans. Zastępstwo pośrednie działa w imieniu własnym, lecz na rzecz zastąpionego (np. komisant).

5 5 Mateusz Popiel ZOBOWIĄZANIA Potrącenie (498) Potrącają się wierzytelności, a nie długi Niemożliwe przy przejęciu długu (524 par. 1) z wierzytelności dotychczasowego dłużnika Potrącenie ustawowe (498) i umowne Można potrącenie wyłączyć (ius dispositivum) (nieskuteczne wyłączenie w umowie sprzedaży) Czy wykonawca ponosi odpowiedzialność za osiągnięcie określonego rezultatu? TAK Umowa o dzieło Umowa o świadczenie usług / zlecenie NIE - nie musi dotyczyć przedmiotu materialnego (wygłoszenie wiersza) Wykonawca ponosi odpowiedzialność za staranne działanie - stosuje się przepisy o dziele Umowa o działo Roboty budowlane budowa / rozbudowa Jeżeli jest wielość podmiotów / stron stosunku prawnego; jeden jest w złej wierze, to cała strona jest w złej wierze czarna owca niszczy stado Wierzytelność warunkowa traktowana jak wierzytelność przyszła Przelew uprawnienia prawo kształtujące (uchylanie się pod wpływem błędu) powinno dokonywać się wobec nabywcy wierzytelności Nowacja (506) Datio in solutum (453) - nowy stosunek prawny oparty o stary, gdzie wolą stron dochodzi do zaciągnięcia nowego zobowiązania kosztem starego zobowiązania - nie musi, ale może być inna podstawa prawna - odstąpienie w razie wadliwości świadczenie powoduje przywrócenie pierwotnego stosunku prawnego - coś zastępuje coś - Wygaśniecie pierwotnego zobowiązania i jego causae - odstąpienie może spowodować upadek datio in solutum

6 6 Mateusz Popiel Actio Pauliana (527) Causa paulina (529) - zabezpieczenie lub ograniczenie w skutkach działania dłużnika zmniejszająca jego masę majątkową ( z reguły roszczenie pieniężne) + Przesłanki: a) dłużnik staje się niewypłacalny lub mniej wypłacalny b) świadomość pokrzywdzenia wierzycieli c) osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową d) osoba trzecia wie, lub mogła się dowiedzieć - unieważnienie czynności prawnej (rozwód zdarzenie prawne) - umowa o podział majątku może być zaskarżona Actio paulina - wytycza się p-ko osobie trzeciej, a nie dłużnikowi - roszczenie pieniężne - wierzytelność nie musi być wymagalna - zaspokojenie z majątku - nastawione na realne wykonanie zobowiązania - przysługuje nam roszczenie do rzeczy / prawa, które było przedmiotem rozporządzenia na podstawie umowy ta osoba zawarła umowę z kimś innym, korzystam z art. 59, bo ubezskuteczniłam czynność - Drozd i doktryna przeciwni stosowania art. 59 do pierwokupu i odkupu i innych uprawnień (SN tak) prawo kształtujących, ponieważ nie jest to roszczenie, ale prawo podmiotowe kształtujące (od momentu skorzystania z pierwokupu) - roszczenie pieniężne i niepieniężne - konkretne świadczenie Sprzedaż konsumencka 1. Towar konsumpcyjny (rzecz ruchoma) 2. Przedsiębiorca 3. Konsument Ustawa o sprzedaży konsumenckiej zastosowanie: A) do zamiany B) w drodze analogii do umów nienazwanych Niezgodność towaru z umową nie obejmuje konstrukcji wad Chciałem laptop, a dostałem gazetę nie spełnienie wymagań świadczenia z kc, a nie wada Sprzedaż Rzecz ruchoma ustawa o sprzedaży konsumenckiej Nieruchomość - kc Teoria zaufania działa, gdy klient nie mógł rozróżnić Umowa o dzieło remont łazienki

7 7 Mateusz Popiel Zlecenie (umowa zlecenie) A) Pełnomocnicze zawierając UZ jednocześnie udzielam pełnomocnictwo osobie, która ma dokonać za mnie tej czynności. Decyduje wiara pełnomocnika (zła wiara) B) Nie pełnomocnicze Osoba prawna / organ jeżeli chociaż jeden członek organu w złej wierze, to zła wiara. Organ jest jak ta partia jedna czarna owca decyduje Rozwiązanie zlecenia opiera się na konstrukcji odstąpienia ex nunc, na przyszłość Nie ma rękojmi i nie ma gwarancji Art. 391: A (beneficjent gwarancji) - - C (osoba trzecia) - - B (gwarant, przyrzekający dłużnik) umowa z 391 A. Np. kupujący sprzedawca, a serwis gwarancyjny Art. 392: W D roszczenie, umowa z 392 osoba trzecia Art. 393: A stosunek waluty C stosunek zapłaty (wykonanie) B stosunek pokrycia A Zwolnienie z długu Możliwa odpłatność i per facta concludentia Umowa wierzyciela z dłużnikiem Czynność rozporządzająca Czynność kauzalna Na przyszłość forma aktu notarialnego Niezbywalne Niepodzielne Dziedziczne Prawo odkupu (5 lat) Niezbywalne Niepodzielne Dziedziczne A) nieruchomość miesiąc B) inne rzeczy tydzień Prawo pierwokupu Oddanie osobie trzeciej w podnajem/ dzierżawę/ bezpłatne użytkowanie Najem może jeżeli umowa tego nie zabrania Najem lokalu nie można bez zgody wynajmującego (nie jest wymagana na osoby względem których ciąży obowiązek alimentacyjny)

8 8 Mateusz Popiel Dzierżawa nie można bez zgody wydzierżawiającego Leasing nie można oddać do używania bez zgody finansującego Częściowa niemożliwość świadczenia Umowa o dzieło Umowy usługowe Wady dzieła i prosty mechanizm obniżania ceny Zobowiązanie rezultatu Np. umowa przewozu Zasada ryzyka Brak mechanizmu rękojmi, nie ma prostego mechanizmu, ale obniżenia ceny jak przy dziele Zobowiązanie starannego działania Umowa zlecenia Zasada winy Zwolnienie z długu umowa wyłącznie rozporządzająca Pożyczka umową konsensualną, nigdy nie wzajemną Ustawa o sprzedaży konsumenckiej Przedsiębiorca (w zakresie działalności przedstawicielskiej) Rzecz ruchoma Osobie fizycznej (w celu niezwiązanym z działalnością zawodową / gospodarczą) Stwierdzenie niezgodności w ciągu 6 miesięcy domniemywa się, że istniała w chwili wydania 14 dnia na ustosunkowanie się sprzedawcy do roszczenia klienta, po upływie znaczy, że przyjmuje 2 miesiące na zawiadomienie sprzedawcy o wadach 2 lata okres trwałości rękojmi za niezgodność towaru od daty jej stwierdzenia (1 rok rzecz używana, minimalny okres) 1 rok przedawnienie roszczeń o naprawę / wymianę / odstąpienie / obniżenie 6 miesięcy roszczenie zwrotne Nieaktualna zasada kauzalności czynności przysparzających Skutki prawa odkupu (594) A) Drozd kupujący złożył ofertę powrotnej sprzedaży (umowa zobowiązująco rozporządzająca) B) w momencie umowy sprzedaży zobowiązanie roszczenie o przeniesienie własności C) Roszczenie o zawarcie umowy zobowiązująco rozporządzającej Można zasiedzieć część nieruchomości Prekarzysta nie może zasiedzieć

9 9 Mateusz Popiel Odstąpienie od umowy 0 charakter prawo kształtujący - tak, jakby umowa nigdy nie była zawarta. Wygaśnięcie zobowiązań Z zaspokojeniem Bez zaspokojenia Inne Świadczenie w miejsce Zwolnienie z długu przez Połączenie w jednej osobie wypełnienia (datio in solutum) wierzyciela wierzyciela i dłużnika Potrącenie Rozwiązanie stosunku Nadejście terminu prawnego Odnowienie Wygaśnięcie zobowiązania z Zakończenie stosunku powodu nadzwyczajnych prawnego wypadków Złożenie do depozytu Śmierć jednej ze stron sądowego / zachowane Spełnienie się warunku rozwiązującego Potrącenie A) Umowne ex tunc / ex nunc B) ustawowe ex nunc Novatio (odnowienie) ex nunc, nie dotyczy zmian: czasu, miejsca, sposobu spełnienia świadczenia, zmiany zabezpieczenia świadczenia głównego (dodatkowego), ale można utrzymać poręczenie. Cessio przelew wierzytelności. Nie dotyczy dokumentów na okaziciela Postanowienie osoba trzecia zaspokaja wierzyciela, najpierw w części i wstępuje w prawa zaspokojonego wierzyciela Przejęcie długu zmiana podmiotu zobowiązanego do świadczenia Ryzyko zwierzchnika Ryzyko właściciela Ryzyko przedsiębiorcy Zasada ryzyka Nadzór Małoletni władza rodzicielska / opieka Niedorozwiniętych, chorych psychicznie opieka Piecza ze względu na podeszły wiek, chorobę, kalectwo kuratela

10 10 Mateusz Popiel Bezskuteczność Bezskuteczność zawieszona art. 18 Bezskuteczność względna art. 59, 527 Nieważność względna art. 388 Zadatek a zaliczka Zadatek art Kara za niewykonanie. Nie można domniemywać, musi być wyraźnie wyrażone. Zaliczka brak uprawnienia z 394. Zaliczka na poczet ceny. Przedawnienie 10 lat (118) Odpowiedzialność pracownika Wina umyślna odpowiedzialność pracownika Wina nieumyślna odpowiedzialność pracodawcy i regres 3x wynagrodzenia Solidarność dłużników skutek a) ma skutek względem współdłużników b) nie ma skutku względem współdłużników - odnowienie między wierzycielem, a jednym z - przerwanie lub zawieszenie biegu dłużników solidarnych zwalnia przedawnienia w stosunku do jednego z współdłużników, chyba że zastrzeżono inaczej dłużników - zwłoka wierzyciela - zwolnienie z długu lub zrzeczenie się solidarności przez wierzyciela PRAWO RZECZOWE Współwłasność A) Współwłasność udziałowa B) Współwłasność łączna / ustawowa bez udziałów Art. 5, 6 UoKWiH nabycie pod tytułem darmym rękojmia niech roni. Ustanowienie hipoteki czynnością prawną odpłatną Służebność mieszkania można zasiedzieć (prof. E. Drozd) Władztwo faktyczne: posiadanie samoistne, prekarium, dzierżenie Hipoteka może obciążać Rzecz ruchomą jeśli jest przynależnością Części składowe, ale nie są wtedy rzeczą ruchomą Wierzytelność hipoteczną (nie hipotekę) Może obciążać inne prawo rzeczowe

11 11 Mateusz Popiel A) spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego - żadne prawo rzeczowe, ale klasyczny stosunek obligacyjny (zbliżony jest najem) - nie dziedziczne (wygasa ze śmiercią) - niezbywalne - nieegzekwowalne Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych B) prawo odrębnej własności lokalu - odrębny od gruntu i budynku przedmiot własności - w budynku, gdzie istnieją dwa lokale. + Ustanowienie odrębnej własności lokalu: a) umowa między współwłaścicielami (lub między współwłaścicielem, a nabywcą, lub umowa deweloperska) b) jednostronna czynność prawna właściciela nieruchomości c) orzeczenie sądu znoszące współwłasność - forma aktu notarialnego, konstytutywny wpis C) własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego - zbywalne - przechodzi na spadkobierców - podlega egzekucji - może być przedmiotem hipoteki - Można założyć księga na to prawo, ale nie jest to konieczne - uprawnienie do posiadania (formalnie jest to ograniczone prawo rzeczowe) Rzecz A) Część składowa nieruchomości Jabłka na drzewie częścią składową gruntu, drzewo też Części składowe gruntu (art. 48): budynki, urządzenia trwale związane, drzewa i krzewy Służebność Pożytki rzeczy B) Przynależność Wpis przy sprzedaży nieruchomości deklaratoryjny Prof. E. Drozd: Wpis nie sanuje braku podstawy wpisu zasada ta oznacza, iż jeżeli wpis został dokonany bez podstawy prawnej, to z faktu, że został dokonany nie może doznać uzdrowienia. Sam z siebie wpis nie może sanować. Z faktu, że wpis został dokonany nie możemy znaleźć podstawy jego dokonania. Rękojmia nie broni wpisów w dziale I. Rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych wyjątkiem, a nie zasadą art. 8 UoKW. Wpis do księgi konstytutywny. Zbywanie niewyodrębnionych lokali od momenty złożenia wniosku Obecnie (od 2007) prawo typu lokatorskiego i odrębna własność.

12 12 Mateusz Popiel Skutek odwołania darowizny Ruchomości rzeczowy Nieruchomości obligacyjny (Prof. E. Drozd rzeczowy) Odwołanie darowizny skutek obligacyjny zobowiązujący. Ustawowe odstąpienie darowizna nie wywołuje skutku rzeczowego Prawo pierwokupu nie działa przy darowiźnie. Tylko przy sprzedaży. Orzeczenie TK stwierdzające niezgodność z konstytucją przepisów o przejściu hipoteki na wszystkie nieruchomości powstałe w wyniku podziału. Rękojmia 1. Chroni nabycie w drodze czynności prawnej (nie chroni prawa rzeczowego powstałego na podstawie dziedziczenia ustawowego / czy postępowania egzekucyjnego). 2. Przedmiotem nabycia prawo rzeczowe lub inne ujawnione w księdze. 3. Nabycie jest wynikiem czynności pod tytułem szczególnym, a nie ogólnym (1051) 4. Nabycie ma charakter odpłatny 5. Nabywca działa w dobrej wierze Działa na korzyść nabywcy i Nie działa przeciw: Prawem obowiązującym ex lege Dożywociu Służebnością ustanowionym przez organ administracji Służebnością drogi koniecznej Służebnością przesyłu Nie można zasiedzieć użytkowania Ekspektatywa odrębnej własności lokalu: zbywalna, dziedziczna, podlega egzekucji Wpis do księgi wieczystej Przy lokalu konstytutywny przy ustanowieniu, a później już nie Konstytutywny wpis użytkowania wieczystego Deklaratoryjny zniesienie współwłasności nieruchomości Użytkowanie Niezbywalne, używanie i pobieranie pożytków, Przedawnienie roszczeń 1 rok Nie można zasiedzieć Wygasa niewykonywane przez 10 lat Niedziedziczne (Timeshare zbywalne i dziedziczne) Użytkowanie może być wykonywane przez osobę trzecią (służebność mieszkania już nie)

13 13 Mateusz Popiel Służebność osobista Niedziedziczna (wygasa wraz ze śmiercią) Niezbywalna Nie można zasiedzieć Służebność gruntowa Można zasiedzieć Niewykonywana przez 10 lat wygasa Użytkowanie wieczyste Można ustanowić na udziale Dziedziczne Zbywalne Podlega egzekucji Budynki wniesione w trakcie trwania są odrębnymi nieruchomościami Umowa w formie aktu notarialnego Wpis (czynnością realną) do księgi Możliwość zasiedzenia translatywnie Nie jest ograniczonym prawem rzeczowym Można obciążyć służebnością (np. drogą konieczną) Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu Zbywalne Dziedziczne Podlega egzekucji Od nie może powstać Możność ustanowienia hipoteki i użytkowania Wpis do księgi wieczystej Konstytutywny Deklaratywny - użytkowanie wieczyste - deklaratywny regułą - wpis odrębnej własności lokalu - użytkowanie - nabycie lokalu - Timeshare - wpis odrębnej własności budynku stojącego - przeniesienie własności na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste - sprzedaż lokalu (?) - wpis do księgi tworzący hipotekę - umowy dotyczące rzeczy przyszłej - wpis odrębnego lokalu powstałego z podziału

14 14 Mateusz Popiel Współwłasność Zwykłe Łączna (w częściach ułamkowych) (bezudziałowa, do niepodzielnej ręki) - spadkobranie (1035) - wspólny majątek małżonków - czynność prawna (kupno jednej rzeczy przez - współwłasność wspólników spółki cywilnej kilku) + zwykły zarząd większość - ex lege zasiedzenie + ponad zwykły zarząd - jednomyślność - połączenie / przemieszanie (ex lege) - zniesienie współwłasności i rzecz wspólna dla kilku (ex lege) - ustanie ustroju wspólności majątkowej (art. 46 kro, - rozwiązanie spółki cywilnej, współwłasności łącznej - grunt, części budynku i inne urządzenia w razie wyodrębnienia odrębnej własności lokalu Hipoteka + (65 ust. 2) Służebność Dzierżawa + Najem co do udziału Współwłasność Ustanowienie oddzielnej własności lokalu Umowa Jednostronna czynność prawna Orzeczenie sądowe ale nie orzeczenie o zniesieniu współwłasności Nie może powstać w drodze zasiedzenia, ale można zasiedzieć wyodrębniony lokal Ograniczone prawa rzeczowe A) Użytkowanie B) Służebność C) Zastaw D) Hipoteka E) Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu (powstanie w zasadzie niemożliwe) Samoistne: A, B, E Akcesoryjne: C, D Powstanie: A) Umowa B) Testament C) Orzeczenie sądowe

15 15 Mateusz Popiel D) Orzeczenie administracyjne E) Zasiedzenie Ustanowienie hipoteki nie musi poprzedzać zobowiązanie właściciela nieruchomości wobec właściciela hipoteki Hipoteka Nowe przepisy: r. Prawo akcesoryjne (wyjątek: wierzytelności przyszłe) Obciąża: nieruchomość (także części składowe, przynależności, roszczenia okresowe), użytkowanie (współudziału), spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu (współudziały), subintabulat (wierzytelność zabezpieczona hipoteką), udział współwłaściciela (zgoda współwłaściciela do tego nie jest wymagana) Zabezpiecza wierzytelności pieniężne Odpowiedzialność współdłużników (rzeczowego i osobistego) in solidum Hipoteka łączna nieruchomość obciążona ulega podziałowi Zastaw Ruchomości (części składowe, przynależności, obligacje, akcje, pwp) i niektóre prawa (zbywalne: wierzytelność) Zastaw antychretyczny nie występuje, możność zabezpieczenia z pożytków nie zaś z samej rzeczy Zastaw rejestrowy Ad solemnitatem na piśmie Wierzytelność obciążona hipoteką może być obciążona zastawem rejestrowym Zabezpieczyć można tylko wierzytelność pieniężną Zaspokojenie egzekucja Wpis do rejestru konstytutywny Nieformalny nabywca jest w złej wierze Zasiedzenie Zasiedzieć można tylko już ustanowiony odrębny lokal Służebność gruntową, służebność przesyłu Można zasiedzieć część nieruchomości, ale nie udziałowe współwłasności Nie można zasiedzieć konstytutywnie, ale translatywnie (gdy już istnieje) Nie można zasiedzieć części nieruchomości lokalowej Niezbywalne: użytkowanie i służebności osobiste

16 16 Mateusz Popiel Prawa rzeczowe Własność Użytkowanie wieczyste Ograniczone prawo rzeczowe Użytkowanie Służebność Zastaw, spółdzielcze prawo do lokalu, hipoteka Odrębne własności lokalu Umowa Jednostronna czynność prawna Orzeczenie sądowe Ex lege Podział quo ad usum nie jest czynnością zwykłego zarządu, ale możemy w drodze analogii stosować przepisy o tym. Podstawa dokonania takiego podziału art. 199 zd zd. 2 Zniesienie współwłasności A) Nieruchomość forma aktu notarialnego B) Rzeczy ruchome nie wymaga żadnej formy Lokale KC zarząd Czynność zwykłego zarządu zarząd samodzielnie Czynności przekraczające zwykły zarząd zgoda i pełnomocnictwo współwłaścicieli Umowa z zarządcą, Umowa określająca zarząd forma aktu notarialnego Umowa przedwstępna nie jest umową wzajemną! 1 rok (390) zadatek 10 lat (410) zaliczka Naruszenie reguł zarządu rzeczą wspólną A) Umowa nieważna B) Różny skutek ze względu na rodzaj Zobowiązująco rozporządzająca bezskuteczna nieważność Rozporządzająca bezskuteczna nieważność Zobowiązująca ważna

17 17 Mateusz Popiel Zasiedzenie użytkowania wieczystego A) Można zasiedzieć użytkowanie wieczyste (SN) B) Nie można nabyć przez zasiedzenie użytkowania wieczystego, ale służebności gruntowe czynne Służebność drogi koniecznej nie wygasa wskutek niewykonywania przez 10 lat SN uznaje hipotekę za odpłatną (ks. wieczysta rękojmia) Można zasiedzieć własność państwowa od 1990 r. Podział quo ad usum czynność zwykłego zarządu Rękojmia nie chroni rozporządzania pustym miejscem jeżeli jest niezgodność (prof. J. Pisuliński) Umowa znosząca współwłasność rozporządzająca Można wydzierżawić udział Służebność gruntowa nie wygasa wskutek nie wykonywania przez lat 10 Dopuszcza się obciążenie zastawem mimo hipoteki SPADKOWE Dział spadku zniesienie współwłasności i majątku wspólnego Zapis zwykły - roszczenie (nie przenosi własności) - warunek i termin + - możliwy w każdym testamencie - przedmiot co tożsamości i co do gatunku - możliwy ciąg zapisów zwykłych - brak odpowiedzialności za długi spadkowe - zapis jest długiem spadkowym Zapis windykacyjny - przejście / nabycie (przenosi własność) - niedopuszczalność warunku i terminu (nieistniejący / zapis zwykły/ nieważność) - akt notarialny - przedmiot co do tożsamości - jeden zapis windykacyjny dalsze zwykłe - odpowiedzialności za długi spadkowe - zapis nie jest długiem spadkowym Dolicza się Niegodnych Tych co odrzucili Podstawa do obliczania zachowku Nie dolicza się Zrzekli się Wydziedziczonych Nie uwzględnia się Zapisy zwykłe Polecenia Substrat zachowku Dolicza się Darowizny Zapisy windykacyjne

18 18 Mateusz Popiel Niedziedziczne Użytkowanie Służebności osobiste Prawo do renty Członkowstwo w spółdzielniach mieszkaniowych Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu (własnościowe jest dziedziczne, a tutaj podlega dziedziczeniu wkład) Dziedziczenie dzierżawy sporne Prelegat / zapis naddziałowy zapis, który spadkobierca otrzymuje ponad swój udział w spadku Różnice w spadkach otwartych przed i po Roszczenia z zapisu dziedziczne RODZINNE Małżeństwo Istniejące Nieistniejące Nie - unieważnialne Unieważnialne Nie ma nieważności małżeństwa Przesłanki zawarcia małżeństwa Zgodne oświadczenie (nie oświadczenie woli!) Przed kierownikiem USC Jednoczesna obecność nupturientów Różnice płci Majątki Robota na czarno wspólny Totolotek wspólny Premia wspólny Miliard w rozumie osobiste osiągnięcie Ograniczenie przepisów kro poprzez czynność prawną zawartą w formie aktu notarialnego Przesunięcie majątkowe Intercyza Zakup z majątku wspólnego i osobistych za np. nieruchomość: Cała nieruchomość w majątku wspólnym i małżonkowie mają regres

19 19 Mateusz Popiel Proporcjonalne do udziałów wkładów Kurator Osoba ubezwłasnowolniona częściowo Brak organów osoby prawnej INNE Forma aktu notarialnego (forma notarialna) pod rygorem nieważności (ad solemnitatem) Majątkowa umowa małżeńska (art. 47 par. 1 kro) umowy między małżonkami Umowa przeniesienia własności nieruchomości, zobowiązanie się do tego (art. 158) Ustanowienie / przeniesienie użytkowania wieczystego (art. 234, art. 237) Oświadczenie właściciela przy ustanowieniu ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości (art. 245) Oświadczenie darczyńcy w umowie darowizny / oświadczenie obu stron / chyba, że spełnione świadczenie (sanacja) Testament z zapisem windykacyjnym (art. 981^1) Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia (art. 1048) Umowa o ustanowienie hipoteki Forma pisemna pod rygorem nieważności Umowa o przejęcie długu i oświadczenie zgody wierzyciela na przejęcie długu (522) Oświadczenie poręczyciela co do objęcia poręczenia (876) Umowa o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego (art. 9 ust. 4) [tylko z członkiem spółdzielni] Umowa o budowę lokalu (10 ust. 1) Pełnomocnictwo ogólne (99 par. 2) Udzielenie prokury (art. 109^2) Wstąpienie w prawa wierzyciela za zgodą dłużnika (art. 518 par. 2 pkt. 3) Umowa wykonawcy z podwykonawcą (art. 647^) o roboty budowlane Umowa leasingu Hipoteka bankowa (oświadczenie właściciela) Forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi (ad solemnitatem) Zbycie / wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub ustanowienie na nim użytkowania (art. 75^1) Wpis przenoszący ograniczone prawo rzeczowe na rzecz nabywcy

20 20 Mateusz Popiel Forma pisemna ad eventum Najem nieruchomości lub pomieszczenia na czas dłuższy niż rok (660), to samo dzierżawa brak formy: najem, dzierżawa na czas oznaczony Podpis urzędowo poświadczony Przyjęcie / odrzucenie spadku (pełnomocnictwo do tego) / albo ustanie przed notariuszem lub sądem (1018) Forma pisemna dla celów dowodowych (ad probationem) Przelew wierzytelności stwierdzony pismem (art. 511) Oświadczenie konsumenta o odstąpieniu od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa Umowa ubezpieczenia Umowa spółki Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego poza lokalem przedsiębiorstwa Umowa spółki Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem groźby / błędu (88 par. 1) Zawiadomienie dłużnika skierowane do wierzyciela o złożeniu przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego (468) Oświadczenie darczyńcy w stosunku do obdarowanego o odwołaniu darowizny Forma pisemna z datą pewną Ad solemnitatem: ustanowienie zastawu na prawie (329 par. 1) Ad eventum: skuteczne zastrzeżenie własności (590 par. 1), zbycie przedmiotu najmu w czasie jego trwania (678 par. 2) Forma aktu notarialnego Przeniesienie własności nieruchomości (158) Umowa o przedłużenie użytkowania wieczystego (236 par. 3) Forma oświadczenia darczyńcy i obdarowanego (890 par. 1) Umowa o dział spadku (1037 par. 1) Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia (1048) Umowa o uchylenie zrzeczenia się dziedziczenia (1050) Umowa zobowiązująca do zbycia spadku (1052 par. 3) Ustanowienie odrębnej własności lokalu (7 ust. 2 UoWL) Przeniesienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, Umowa deweloperska i umowa przedwstępna do niej

21 21 Mateusz Popiel Ekspektatywa odrębnej własności lokali Terminy (przedawnienia) Opis Termin Artykuł Utrata uprawnień z tytułu rękojmi w razie 1 miesiąc niepowiadomienia w ciągu miesiąca od wykupu Sprzedaż 2 lata 554 Uprawnienia z wyzysku 2 lata 388 Możliwość wyznaczenia terminu do zawarcia umowy przyrzeczonej w umowie przedwstępnej 1 rok 389 par. 2 Roszczenie z umowy przedwstępnej 1 rok Roszczenie o naprawienie szkody wywołanej deliktem 3 lata od dowiedzenia się lat od zdarzenia Szkoda na osobie 3 lata (od dowiedzenia się) 442^1 par. 3 Roszczenie o naprawienie szkody wywołanej przez produkt niebezpieczny 3 lata 10 lat (max) Roszczenie z tytułu zapisu 5 lat Roszczenie z zachowku o zmniejszenie zapisów 5 lat (od ogłoszenia zwykłych i poleceń testamentu) Roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do 5 lat (od otwarcia spadku) uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych zapisów windykacyjnych lub darowizn Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku 6 miesięcy Żądanie uznania odrzucenia spadku za bezskuteczne 6 miesięcy (od dowiedzenia się) 3 lata (max) Możność uzyskania stwierdzenia nabycia spadku lub akt Po 6 miesiącach poświadczenia dziedziczenia Roszczenie z Actio Pauliana 5 lat Uznanie za zmarłego zaginionego 10 lat -//- zaginiony w chwili uznania 70 lat 5 lat Uznanie za zmarłego w katastrofie 6 miesięcy -//- nie można stwierdzić katastrofy 1 rok + 6 miesięcy -//- nie miał portu przeznaczenia 2 lata + 6 miesięcy Zaginięcie w związku z bezpośrednim 1 rok niebezpieczeństwem Termin przedawnienia 10 lat 118 -//- o świadczenia okresowe, związany z prowadzeniem 3 lata działalności gospodarczej Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem 10 lat 125 -//- chyba że chodzi o świadczenia okresowe / okresowe 2 lata należne w przyszłości Odstąpienie konsumenta od umowy zawartej poza 10 dni (od lokalem przedsiębiorstwa poinformowania o prawie)

22 22 Mateusz Popiel 3 miesiące (max) Odstąpienie od usługi finansowej 14 dni Odstąpienie od umowy ubezpieczeniowej 30 dni Wygaśnięcie uprawnień tytułu rękojmi za wady 1 rok fizyczne -//- za wady budynku (chyba że wada podstępnie 3 lata zatajona) Rękojmia za wady główne (zwierzęta) 3 miesiące Rękojmia za wady prawne (od dowiedzenia się / od 1 rok wyroku) Gwarancja (bez odrębnego uregulowania) 1 rok Prawo odkupu 5 lat (?) Prawo pierwokupu 1 miesiąc (nieruchomości) 1 tydzień inne rzeczy Przedawnienie z tytułu kontraktacji 2 lata Przedawnienie roszczeń z tytułu umowy o dzieło 2 lata (647^) Sprzeciw inwestora na podwykonawców 14 dni Zaleganie z czynszem umożliwiające ustawowe prawi 1 rok pierwokupu Przedawnienie roszczeń wynajmującego z powodu 3 lata uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy / najemcy o zwrot nakładów / inne (np. zaległy czynsz) Roszczenie użyczającego o naprawienie szkody 1 rok Roszczenie biorącego pożyczkę 6 miesięcy Zwrot pożyczki w braku oznaczenia po wypowiedzeniu 6 tygodni Roszczenie z tytułu rachunku bankowego 2 lata 732? Roszczenie z tytułu zlecenia osób zajmujących się tym 2 lata zawodowo, lub z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania Przewóz osób 1 rok Umowa przewozu 1 rok Przewoźnika względem innych współ-przewoźników 6 miesięcy Umowa spedycji 1 rok Umowa ubezpieczenia 3 lata 819 Zagubienie rzeczy w hotelu 6 miesięcy (od dowiedzenia się) 1 rok (od zaprzestania korzystania) Roszczenie hotelarza 2 lata 851 Umowa składu 1 rok Możliwość odwołania darowizny 1 rok Możliwość rozwiązania darowizny 2 lata Uznanie umowy dożywocia za bezskuteczną 916 par. 2 Roszczenie o wyłączenie małżonka od dziedziczenia 6 miesięcy

23 23 Mateusz Popiel Powoływanie się na nieważność testamentu z powodu błędu lub groźby Stwierdzenie testamentu ustnego Moc testamentu szczególnego Rzeczowe Roszczenia właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi za korzystanie z rzeczy / samoistnego posiadacza przeciwko właścicielowi o zwrot nakładów na rzecz Użytkowanie wieczyste Roszczenie z użytkowania wieczystego Wygaśnięcie użytkowania w skutek niewykonywania Roszczenie z tytułu użytkowania Wygaśnięcie służebności gruntowej wskutek niewykonywania Roszczenie posesoryjne o ochronę posiadania Tempus deliberandi przy małżeństwie Utrata mocy skuteczności zaświadczenia kierownika USC o braku przeszkód do wstąpienia w związek małżeński Możliwość unieważnienia małżeństwa z powodu groźby (w każdym czasie) lub błędu itp. od ich ustania Powrót po rozwodzie do starego nazwiska Powództwo kobiety o zaprzeczenie macierzyństwa Powództwo mężczyzny o zaprzeczenie macierzyństwa 1 rok (max) 3 lata 10 lat (max) 1 rok (spisanie 6 miesięcy (zgodne zeznania świadków od otwarcia spadku) 6 miesięcy 1 rok lat 3 lata 10 lat 1 rok 10 lat 1 rok 1 miesiąc 3 miesiące 3 lata Powództwo dziecka o zaprzeczenie macierzyństwa -//- Powództwo męża o zaprzeczenie ojcostwa -//- -//- przedstawiciela ustawowego 6 miesięcy Od uchylenia ubezwłasnowolnienia Od powzięcia wiadomości Od ustania choroby psychicznej Zaprzeczenie ojcostwa przez matkę Dziecko o zaprzeczenie ojcostwa Potwierdzenie matki przy uznaniu ojcostwa Uznanie ojcostwa od wiadomości o śmierci dziecka Powództwo o ustalenie bezskuteczności uznania Powództwo o ustalenie bezskuteczności uznania Roszczenia o świadczenia alimentacyjne 3 miesiące 6 miesięcy 6 miesięcy 18 lat ukończone (max) 18 lat ukończenie (max) 6 miesięcy 6 miesięcy 6 miesięcy 6 miesięcy 18 lat (ukończone) + 3 lata (po) 3 miesiące 6 miesięcy 6 miesięcy 3 miesiące + 18 lat 3 lata

24 24 Mateusz Popiel Roszczenia alimentacyjne (regresowe) Roszczenie matki o utrzymanie w trakcie porodu Roszczenie z tytułu opieki 3 lata 3 lata 3 lata Warunek lub termin Niedopuszczalny (-) Dopuszczalny (+) Przy ustanowieniu zapisu windykacyjnego Zapis zwykły (975) uważa się za nie istniejące wywołuje skutki zapisu zwykłego (art. 981^3) Przy powołaniu spadkobiercy testamentowego Przelew (509) (art. 962), chyba że się ziści przed otwarciem spadku skreśla się warunek Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu Odnowienie spadku (nieważne 1018) Własność nieruchomości nie może być Ustanowienie ograniczonego prawa przeniesiona pod warunkiem, lub z rzeczowego i jego przeniesienie (245) zastrzeżeniem terminu (157) Solidarność Za szkodę wyrządzona przez produkt niebezpieczny (producent, kto 449^4 wprowadził go do obrotu, importer) -//- osoba trzecia -//- 449^6 Za długi spadkowe nabywca i zbywa spadku 1055 Skarb Państwa z państwową osoba prawną w razie nieodpłatnego przejęcia 40 par. 2 mienia od państwowej osoby prawnej Odpowiedzialność nabywcy przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego ze 55^4 zbywcą Zlecająca jst / Skarb Państwa i wykonawca za wykonanie zadań z zakresu 417 władzy publicznej Solidarność kilku osób odpowiedzialnych za szkodę wyrządzoną czynem 441 niedozwolonym Kilka osób prowadzących gospodarstwo za kontraktację wobec 614 kontraktujących Za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane zawierający umowę z 647^1 podwykonawcą oraz inwestor, wykonawca Za zapłatę czynszu i innych należnych opłat wraz z najemcą stale 688^1 zamieszkujące z nim osoby pełnoletnie Jeżeli przyjmujący zlecenie ponosi odpowiedzialność za czynności zastępcy jak za swoje własne Kilku osób za przyjęte wspólnie zlecenie 745 Nabywca przedmiotu ubezpieczonego ze zbywcą za składki od chwili 823 par. 2 przejścia przedmiotu na nabywcę Odpowiedzialność przechowawcy i jego zastępcy jeżeli przechowawca ponosi 840 odpowiedzialność jak za swoje własne czyny Wspólnicy za zobowiązania spółki cywilnej

25 25 Mateusz Popiel Osobista odpowiedzialność współwłaścicieli nieruchomości za rentę 910 Kilka osób zaciągnęło zobowiązanie dotyczące ich wspólnego mienia (chyba 370 że postanowią inaczej) Odpowiedzialność współwłaścicieli za utrzymanie służebności gruntowej 289 par. 2 Zapisobiercy windykacyjni względem uprawnionego do zachowku 999^1 Niedopuszczalność domniemania solidarności Solidarność Dłużników Wierzycieli Solidarność bierna Solidarność czynna Kauzalność Przelew wierzytelności (cesja wierzytelności (510 par. 2) Zwolnienie z długu (sporne, ale to jest pogląd dominujący) Poręczenie Umowne (395) Ustawowe (491) Odstąpienie Pełnomocnictwo Mocodawca Pełnomocnik Wynik wiary całego stosunku Dobra wiara Dobra wiara Dobra wiara Zła wiara Zła wiara Zła wiara Dobra wiara Zła wiara Zła wiara Zła wiara Dobra wiara Dobra wiara, ale nie można nabyć w dobrej wierze z art. 169 Źródło Zoll s. 238 Jednostronna czynność prawna przyrzeczenie publiczne Pro viribus patrimoni ograniczenie odpowiedzialności nabywcy do wartości przedsiębiorstwa lub gospodarstwa wg stanu z chwili nabycia, a wg cen w chwili zaspokojenia wierzyciela (art. 55^4) Oferent składa ofertę Oblat jest adresatem oferty Świadczenie okresowe świadczenie rentowe, czynsz najmu, odsetki; druga i następna opłata z leasingu, ale już nie sprzedaż na raty (sumują się raty w cenę) Jednostronna czynność prawna Przyrzeczenie publiczne (919) Testament (941) Zgoda przedstawiciela ustawowego (17) Udzielenie pełnomocnictwa

26 26 Mateusz Popiel Porzucenie rzeczy Przyjęcie spadku Komisant zastępca pośredni, przyjmuje rzeczy do komisu Komitent oddaje rzecz w komis, żeby mu coś sprzedali Dzierżawca płaci czynsz i pobiera pożytki Wydzierżawiający oddaje rzecz w dzierżawę dzierżawcy Stosunek umowny o charakterze ciągłym rachunek bankowy, najem, dzierżawa, umowa o TV. Zakończenie wypowiedzenie. Krzywda szkoda niemajątkowa. Szkoda Zwłoka dłużnik ponosi odpowiedzialność Opóźnienie dłużnik nie ponosi odpowiedzialności Konstytutywność - orzeczenie uznania za zmarłego (31) - orzeczenie sądu o waloryzacji świadczeń - orzeczenie o niegodności dziedziczenia - wpis do księgi - uznanie za niegodnego - Sporządzenie aktu małżeństwa (1 par. 2 kro) przy kościelnym Wygaśnięcie - prokura wraz ze śmiercią prokurenta - pełnomocnictwo wraz ze śmiercią mocodawcy / pełnomocnika (chyba że inaczej zastrzeżono) - posiadanie niedziedziczne (E. Drozd) - zlecenie wskutek śmierci zleceniobiorcy i wskutek utraty przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych (chyba, że inaczej zastrzeżono) - Służebność osobista (299) Deklaratywność - wpis prokury do rejestru - stwierdzenie nabycia spadku i akt poświadczenia dziedziczenia - orzeczenie stwierdzające stan księgi - wpis przy sprzedaży nieruchomości - zniesienie współwłasności nieruchomości - nabycie własności nieruchomości przez zasiedzenie (172) ex lege - podział quo ad usum nie trzeba wpisywać, aby powstał Brak wygaśnięcia - prokura wraz ze śmiercią przedsiębiorcy - Prawo odkupu dziedziczenie - wskutek śmierci zleceniodawcy, Anie wskutek utraty przez niego zdolności do czynności prawnych (chyba, że inaczej zastrzeżono, art. 747) - Posiadanie się dziedziczy (w.) skutki posiadania są dziedziczne (SN)