Maciej Żylicz. III Kongres Obywatelski Warszawa 2008 r.

Transkrypt

1 Jaka reforma nauki i szkół wyższych w Polsce? Maciej Żylicz III Kongres Obywatelski Warszawa 2008 r.

2 Podstawy reformy zwiększyć nakłady na naukę i zmienić strukturę zarządzania nauką wprowadzić zasady większej konkurencyjności przy pozyskiwaniu środków na naukę stosować kontraktowanie zatrudnienia (otwarte międzynarodowe konkursy, nostryfikacja dyplomów, zwolnienia podatkowe) przesunąć w dół granice uzyskiwania samodzielności naukowej pobudzić mobilność naukowców (European Research visa) podwyższyć płace dla najlepszych naukowców zrestrukturyzować Polską Akademię Nauk

3 Zwiększenie nakładów na naukę Niski poziom finansowania nauki z budżetu oraz zła struktura zarządzania nauką powoduje, że w Polsce nie można osiągnąć efektu progowego, po przekroczeniu którego sektor przemysłowy i prywatny inwestowałby w naukę Poziom wydatków z budżetu państwa Poziom wydatków ze środków prywatnych 0,3 05% PKB 0,3 0,5% PKB 0,5 0,9% PKB 0,5 0,9% PKB > 0,9% PKB > 1% PKB Ministerstwo Nauki

4 Zmiana struktury zarządzania nauką Premier Rada ds. Nauki i Innowacyjności: Premier + 4 Min + 4 doradców Minister NiSzW Zespoły Doradcze Ministra Komitet Koordynacyjny Minister + 3 dyrektorów Departament MNiSzW Bazy Naukowej Eksperci, w tym przedstawiciele RNCBR oraz RNCN Propozycje ekspertów przedstawiają: KRASP, PAN, PAU, KRJBR Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (National Center for Research & Development) Rada NCBR Narodowe Centrum Nauki (National Science Center) Rada NCN (28 członków) okres przejściowy: Komisja Badań na rzecz Rozwoju Kraju docelowo: wybory spośród wskazanych kandydatów lub model ERC

5 Zwiększenie konkurencyjności o środki przeznaczane na naukę Sukcesywne przesuwanie środków z działalności statutowej do systemów grantowych (w roku 2011 dotacja bazowa) Powiększenie finansowania poszczególnych grantów, w tym kosztów pośrednich realizowanych projektów badawczych

6 Zatrudnienie w sektorze nauki etatyzacja (określenie minimalnej liczby naukowców zatrudnionych w danej jednostce na czas nieokreślony lub na zasadzie nominacji) wprowadzenie kontraktów (rolling tenure) zatrudnienie tylko na podstawie otwartych międzynarodowych konkursów (Code of Conduct) uznawanie dyplomów uzyskanych za granicą unifikacja rozwiązań podatkowych dla osób powracających z zagranicy

7 Pobudzenie mobilności wprowadzenie na dużą skalę systemu finansowania staży podoktorskich na uczelniach zagranicznych (na wzór programu Marie Curie i KOLUMB Fundacji na rzecz Nauki Polskiej) zapobieganie zjawisku brain drain poprzez tworzenie systemu zachęt dla polskich i zagranicznych naukowców do otwierania laboratoriów w Polsce w ramach grantów przyznawanych np. przez ERC (na wzór np.programów HOMING/ POWROTY, FOCUS, WELCOME Fundacji na rzecz Nauki Polskiej) stosować już przyjęte formalnie w Polsce, rekomendowane przez UE, zasady przyznawania wiz dla naukowców (European Research visa)

8 Płace w sektorze nauki podwyższenie płac dla najlepszych pracowników naukowych poprzez zwiększenie nakładów na naukę wprowadzenie zasady konkurencyjności, uzależnienie płac od osiąganych w pracy dydaktycznej i badawczej wyników; w ten sposób uda się zachęcić najlepszych studentów do wyboru kariery naukowej Z płacami nieodłącznie związane jest wprowadzenie rzeczywistego systemu stypendiów naukowych dla studentów i doktorantów, ale to powinno być powiązane z zasadą odpłatności za studia (konieczna osobna dyskusja)

9 Świeża krew w nauce przesunąć w dół granicę uzyskiwania samodzielności naukowej, poprzez zmianę struktury klanowej, obecnej na wielu polskich uczelniach i instytutach PAN (struktura ta nie ma nic wspólnego z klasyczną relacją mistrz uczeń) umożliwić doktorom z poważnym dorobkiem naukowym budowanie własnych samodzielnych zespołów naukowych z prawem do podejmowania decyzji finansowych, zatrudniania pracowników i wytyczania kierunków badawczych (na wzór działającego w Polsce Międzynarodowego Instytutu Biologii Molekularnej i Komórkowej)

10 Restrukturyzacja Instytutów Badawczych PAN po audycie zewnętrznym, przeprowadzonym niezależnie od struktur PAN, należy zamknąć słabe jednostki (oraz zlikwidować słabe zespoły naukowe w dobrych jednostkach) w ich miejsce należy utworzyć trzy sieci jednostek naukowych zajmujące się odpowiednio naukami humanistycznymi i społecznymi, naukami o życiu i nauki o Ziemi oraz naukami ścisłymi i inżynierskimi

11 Zgromadzenie Ogólne PAN Wybór Prezesa PAN Wydziały Prezes PAN - nominacja dyrektorów Sieci wyłanianych na podstawie międzynarodowych konkursu - nominowanie członków Międzynarodowych Rad Naukowych Sieci Sieć Instytutów Naukowych PAN Rada Dyrektorów Sieci IN PAN Nauki Humanistyczne i Społeczne Nauki o Życiu Nauki Ścisłe i Inżynierskie Międzynarodowa Rada Naukowa Sieci Międzynarodowa Rada Naukowa Sieci Międzynarodowa Rada Naukowa Sieci - konkursy na Dyrektorów Instytutów - okresowa ocena Instytutów - zamykanie i tworzenie nowych Inst. Instytuty Instytuty Instytuty

12 Dziękuję za uwagę Fundacja na rzecz Nauki Polskiej ul. Grażyny Warszawa Tel Fax