Wojciech Stępniewski. Analiza prawna i księgowa usługi offsetowania

Transkrypt

1 Wojciech Stępniewski Analiza prawna i księgowa usługi offsetowania Wstęp Celem projektu jest opracowanie innowacyjnego modelu wsparcia instytucji prospołecznych poprzez wykorzystanie offsetu emisji gazów cieplarnianych, w tym CO 2, w formie inwestycji w zieloną energię. Kluczowym adresatem i beneficjentem działań będą instytucje i podmioty realizujące cele społeczne m.in. ośrodki edukacji, domy pomocy społecznej, osiedla socjalne, domy dziecka, biblioteki i inne placówki często prowadzone przez podmioty ekonomii społecznej, bądź organizacje pozarządowe. Placówki te borykają się z wieloma problemami, w tym także finansowymi. Poprzez realizacje projektu chcemy wesprzeć je w realizacji podjętych zadań umożliwiając im pozyskiwanie własnej, zielonej energii, co wydatnie obniży ich koszty energii, będące zwykle znacznym obciążeniem w funkcjonowania. W ten sposób podmioty te nie muszą być tylko biorcami pomocy społecznej i środków finansowych z budżetu państwa, ale poprzez aktywność zarabiać na swe utrzymanie. Ważnym elementem projektu jest połączenie edukacji, rehabilitacji, terapii, zatrudnienia osób niepełnosprawnych z ekologią. Zakładając, iż szereg problemów społecznych powiązane jest z wyzwaniami środowiskowymi, to bazując na kompetencjach i doświadczeniu lidera konsorcjum (Fundacji Aeris Futuro FAF) projekt ma wprowadzać założenia gospodarki niskoemisyjnej, a przede wszystkim neutralizować emisje dwutlenku węgla (CO 2 ) i innych gazów cieplarnianych poprzez działania zmniejszające zużycie energii oraz offset tworzonych emisji. Offset realizowany będzie dzięki wdrażaniu małych instalacji produkujących zieloną energię w instytucjach prospołecznych. Działania te mają zwrócić uwagę na aktualne problemy społeczne m.in. zmiany klimatu, smog, zużycie zasobów naturalnych, przeciwdziałanie ubóstwu energetycznemu, rozwój innowacji i tworzenie nowych miejsc pracy dzięki gospodarce niskoemisyjnej. Dla rozwiązania powyższych problemów i realnej zmiany społecznej chcemy pokazać, że wielostronne partnerstwo szeregu podmiotów, począwszy od nauki i biznesu, przez jednostki administracji lokalnej po organizacje pozarządowe i podmioty ekonomii społecznej, generuje korzyści dla każdej ze stron. Obecnie bieżących problemów społecznych i środowiskowych nie można rozwiązać bez zaangażowania biznesu. Dlatego w projekcie biznes jest punktem wyjścia, tym bardziej, że od kilku lat w Polsce koncepcja społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR Corporate Social Responsibility) ma coraz więcej zwolenników. Przedsiębiorstwa realizując swoją działalność uwzględniają wpływ społeczny i środowiskowy, dążąc do jego minimalizacji oraz do generowania korzyści dla siebie i dla społeczeństwa. Jednym z filarów swoich działań w ramach CSR firmy standardowo wyznaczają obszar ochrony środowiska i dążą w szczególności m.in. do minimalizacji emisji gazów cieplarnianych (w tym CO 2 ), poprzez ograniczanie zużycia energii elektrycznej, cieplnej oraz paliw itp. W dalszej części opracowania firmy te będą nazywane firmami offsetujacymi lub donorami. Analiza Wydaje się, że powyższe sformułowanie przedmiotu projektu czyli offsetowanie poprzez wdrażanie małych instalacji produkujących zieloną energię w instytucjach prospołecznych jest niepełne. Wykluczeniu zatem ulegają projekty efektywności energetycznej, czyli

2 działania mające na celu minimalizację zużycia energii w budynku czy na terenie instytucji prospołecznej. Takie projekty jak nowoczesne oświetlenie, docieplenie budynków, racjonalizacja użytkowania sprzętu/hardware IT, czy szerzej wykorzystanie technologii IT do minimalizacji podróży i zakupów. Należy zwrócić uwagę, że niekiedy bez działań efektywnościowych w obiektach organizacji prospołecznych osiągnięcie pozytywnego efektu bilansu gazów cieplarnianych może być problematyczne. Istotnym elementem tego innowacyjnego sposobu finansowania i powstawania nowych instalacji OZE będzie wpływ na obecnie konstruowane w gminach polskich Plany Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN). Instalacje takie będą niekiedy w gminach istotnym elementem w portfolio istniejących instalacji odnawialnych i stanowić przykład do naśladowania. Jednak mając już zdefiniowany przedmiot projektu trzeba mieć na uwadze potencjał oszczędności energii cieplnej i elektrycznej u beneficjetów tak aby nie przewymiarować instalacji OZE. Obliczając moc instalowanego urządzenia OZE nie należy przekraczać mocy cieplnej która jest potrzebna w budynku. Z instalacjami elektrycznymi OZE moc determinowana jest w sposób podobny, jeżeli planujemy wykorzystywać energię wyłącznie do celów własnych. Oczywiście można zainstalować większą moc (do 40kW) i wytracać ją w urządzeniach grzewczych lub sprzedawać do sieci ale cena (poza skorzystaniem z ustawy OZE) uzyskiwana za sprzedaną energię jest niska: ok.16 groszy za 1kWh. Sprzedaż do sieci stanowi przychód, od którego jest należny podatek dochodowy. Jeżeli beneficjent chce skorzystać z ustawy OZE należy pamiętać, że w takim przypadku nie można przekroczyć z instalacją produkcji energii elektrycznej tzw. mocy zamówionej dla budynku/obiektów. Przede wszystkim ważne jest, aby finansowanie z offsetu było wykorzystane na inwestycje, które zaistnieją w przyszłości a nie te, które już istnieją. W ten sposób finansuje się redukcje emisji, które nastąpią a nie te już nastąpiły. Oczywiscie istotny jest czas jaki upływa od sfinansowania mikroinstalacji OZE u beneficjenta do jej wybudowania/zainstalowania. Jest to istotne z punktu widzenia firmy-donora, który chciałby szybko widzieć efekt offsetu. Z tego też powodu autor analizy skłania się ku poglądowi, ze najwłaściwszym scenariuszem realizacji istoty pomysłu opisywanego sposobu offsetowania byłoby stworzenie funduszu offsetu w FAF. Fundusz umożliwiałby wczesne poszukiwanie beneficjentów i rozpoczynanie procesu offsetu w momencie gdy fizycznie instalacja energetyki odnawialnej zaczynałaby pracować. Aby schemat opisany w projekcie mógł ruszyc bezzwłocznie nalezałoby zabezpieczyc pewne kwoty startowe. Pozostaje pytanie o źródło takiego prefinansowania. Ważnym aspektem pozostaje zapis w statucie beneficjenta który musi dopuszczać przyjmowanie darowizn bądź (choć lepiej równocześnie mieć możliwość) prowadzenia działalności odpłatnej pożytku publicznego, co daje możliwość wystawiania faktur. Zagrożenie dla przepływów finansowych w projekcie offsetowania Ponieważ fizyczna instalacja OZE w organizacji społecznej następowałaby po pewnym czasie od wpłacenia darowizny pieniężnej /poniesienia kosztu offsetu do FAF, firmy-donorzy mogą zażądać aby specjalnie na cele tego projektu został założony tzw. rachunek powierniczy: Stronami umowy rachunku powierniczego są bank, który otwiera i prowadzi rachunek oraz posiadacz rachunku (powiernik). Osoba trzecia wpłacająca środki pieniężne na rachunek powierniczy nie jest stroną umowy rachunku powierniczego. Środki pieniężne znajdujące się

3 na rachunku powierniczym pozostają jednak jej własnością. Posiadacz rachunku jest jedynie ich dysponentem. Stan ten trwa do momentu, gdy zgodnie z warunkami umowy rachunku powierniczego spełnią się warunki do ich wypłaty na rzecz posiadacza rachunku. Jeśli do tego nie dojdzie, środki powinny być zwrócone powierzającemu. Powierzający wpłaca pieniądze na rachunek powierniczy po to, aby zostały przeznaczone na cel ustalony z posiadaczem rachunku, czyli w naszym przypadku instalację urządzeń OZE. Posiadacz rachunku dysponuje powierzonymi środkami we własnym imieniu, ale jest zobowiązany wobec powierzającego do rozliczeniasię ze sposobu ich wykorzystania. Zobowiązany jest także zwrócić te środki pieniężne, które nie zostały wykorzystane w czasie obowiązywania umowy powierniczej. Kwestie te powinna regulować umowa powiernicza, zawarta przez powierzającego z posiadaczem rachunku powierniczego. Pomiędzy umową powierniczą a umową rachunku powierniczego nie występuje formalny związek. Umowa powiernicza nie musi być w ogóle ujawniona bankowi, nie ma takiego wymogu prawnego. Gdyby taka była konstrukcja przepływów finansowych w projekcie mogłoby dojśc do zaburzeń w instalowaniu urządzeń OZE w instytucjach społecznych, ze względu na czas potrzebny na zakup, montaż i ew. zgłoszenie o rozpoczęciu produkcji energii. Z tego względu należałoby unikac tworzenia rachunku powierniczego. Zagrożenie II Bespośredni zakup i bezpośrednia umowa - nie generuje przychodu dla FAF Istnieje teoretyczna możliwość, ze firma-donor będzie skłaniała się do zawarcia bezpośredniej umowy nt instalacji OZE z beneficjentem. Taka konstrukcja umów wygeneruje korzyści środowiskowe lecz nie będzie korzystna dla FAF,. Zagrożenie III Firmy działające w Polsce mogą w łatwy sposób offsetować swoje emisje i otrzymywać odpowiednie certyfikaty poprzez firmy poza granicami Polski. Aby projekt FAF pozostał konkurencyjny cena unikniętej emisji 1 Mg (tony) CO 2 nie powinien przekraczać 37 PLN Dla porównania ceny 1 tony CO2 w Europejskim Systemie Handlu Emisjami (dla dużych instalacji przemysłowych) oscyluje obecnie wokół 7, 3. Certyfikacja kredytów offsetowych W dłuższym horyzoncie czasowym warto pomyśleć o uzyskaniu certyfikatu offsetowania np. Gold Standard. Certyfikat oznacza ze offset odbywa się według miedzynarodowo uzgodnionych reguł cechujących m.in. dobre projekty ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII. Certyfikat umożliwia rejestrację projektu i uzyskanie miedzynarodowych zapisach w rejestrach kredytów Gold Standard Voluntary Emission Reduction (VER). Wszystkie kredyty Złotego Standardu VER mają unikalne numery w rejestrze. Wykorzystując infrastrukturę Markit Environmental Registry, rejestr zarządza kredytami od ich wytworzenia do ich końca życia danego projektu. Zagadnienia techniczne/ przykład instalacji

4 Inwestycja w panele fotowoltaiczne (PV), przy założeniu, że jesteśmy inwestorem prywatnym zakładającym mikroinstalację (a więc nie ma potrzeby mieć zarejestrowanej działalności gospodarczej), wymaga tylko zgłoszenia do zakładu energetycznego. W związku z tym brak dodatkowych kosztów administracyjnych. Zakładam, że instalacja będzie posiadała moc 4kWp. W skali roku produkcja energii w naszej strefie klimatycznej wyniesie ok kwh. Koszt takiej instalacji wynosi ok zł. Zakładam, że instalacja projektowana jest w głównej mierze na zużycie własne energii. Przy kosztach energii na poziomie 0,65 zł/kwh brutto inwestor jest w stanie rocznie zaoszczędzić ok zł. Do tego dochodzi ewentualna odsprzedaż nadwyżek energii do sieci, po stawce 0,16 zł/kwh brutto (nie jest to warunek konieczny do pracy instalacji). Okres zwrotu całej inwestycji wyniesie ok lat. Korzystając z programów wsparcia, można, (pod pewnymi warunkami- na razie organizacje społeczne ich nie spełniają) ten okres skrócić. Program Prosument zakłada dopłatę w wysokości 40% inwestycji do roku 2015, a później 30%, co skraca okres zwrotu inwestycji w tym wypadku do 7-8 lat. Niestety Prosument nie obejmuje organizacji NGO, jedynie osoby fizyczne i spółdzielnie/wspólnoty mieszkaniowe. Przykładowe ceny zestawów PV z inwerterem o róznych mocach można łatwo znaleźć w wyspecjalizowanych sklepach i firmach. Pompa ciepła plus panele PV Idealnym rozwiązaniem jest wykorzystanie własnej wytworzonej przez system fotowoltaiczny energii elektrycznej na ogrzewanie domu czy też przygotowanie ciepłej wody użytkowej. Jest to proste zagadnienie, jeżeli istnieją w budynku elektryczne ogrzewacze c.w.u., kocioł elektryczny czy grzejniki. Znacznie bardziej ekonomicznym rozwiązaniem jest pompa ciepła. Popularne w Polsce pompy ciepła typu powietrze-woda to rozwiązania atrakcyjne cenowo i ekologiczne. W sytuacji, kiedy posiadamy własną mikroelektrownię fotowoltaiczną, część wyprodukowanej energii będzie wykorzystywana przez pompę ciepła, reszta przez pozostałe urządzenia elektryczne w gospodarstwie domowym a nadwyżka ewentualnie przekazywana do sieci. Kluczem jest inteligentny system regulacji decydujący o aktualnym przeznaczeniu wyprodukowanej energii elektrycznej. System taki może mieć możliwość zapamiętywania taryf energii elektrycznej oraz stawek za odsprzedaż energii do sieci energetycznej, co przyczyni się do maksymalnej optymalizacji całego procesu. Rozwiązania z pompą ciepła prowadzą do obniżenia kosztów energii elektrycznej, gdyż pracuje ona przy wystarczająco dużej ilości energii z systemu fotowoltaicznego lub w czasie tańszych taryf energetycznych. Niektóre pompy ciepła posiadają wbudowaną funkcję chłodzenia. Można ją więc wykorzystać latem do obniżenia temperatury w budynku, zwłaszcza, że promieniowanie słoneczne jest wtedy największe, mamy więc duży zapas energii do wykorzystania. Pozwolenie na budowę Dużo kontrowersji wzbudzały różne interpretacje Prawa Budowlanego dotyczące pozwoleń na budowę instalacji fotowoltaicznych. Konieczność uzyskania pozwolenia na budowę zależy od parametrów planowanej inwestycji, jak również od tego, w jaki sposób instalacje PV zostaną posadowione.. Zgodnie z brzmieniem Prawa budowlanego, obowiązującego od 11 września 2013 r., pozwolenia na budowę ani zgłoszenia nie wymaga wykonywanie robót budowlanych polegających na montażu urządzeń fotowoltaicznych o zainstalowanej mocy elektrycznej do 40 kw. Nowe przepisy nie wskazują jednak, czy urządzenia PV wchodzące w skład farmy PV

5 mogą być budowane bez pozwolenia na budowę, o ile każde z nich ma moc do 40 kw, czy ich łączna moc ma wynosić do 40 kw. Przepisy prawa nie definiują też ani urządzenia fotowoltaicznego ani kolektora słonecznego. Pomimo zmian wprowadzonych od 11 września 2013 r., jeśli inwestycja obejmuje, oprócz budowy urządzeń PV także niezbędną infrastrukturę, uzyskanie pozwolenia na budowę w praktyce i tak może okazać się konieczne. Odnosząc się natomiast do ustawy o OZE, utrzymuje ona w Prawie budowlanym przepis stanowiący, że pozwolenie budowlane nie będzie wymagane, ale tylko w przypadku mikroinstalacji PV, czyli systemów o mocy nominalnej do 40 kw. Implementowanie takiego zapisu oznacza, że na budowę instalacji fotowoltaicznych większych niż 40 kw może być wymagane pozwolenie na budowę. Podatek od nieruchomości Kwestia podatku od nieruchomości uregulowanego ustawą o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: u.p.o.l.) jest traktowana odmiennie w przypadku gruntów i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej i tych z nią niezwiązanych. Zarówno grunt, na którym znajduje się instalacja fotowoltaiczna związana z prowadzeniem działalności gospodarczej, jak i taki, na którym istnieje instalacja niezwiązana z prowadzeniem działalności gospodarczej, podlegać będą opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości, którego stawka ustalana jest uchwałą rady gminy. Obecnie (2015 r.) maksymalna stawka podatku od nieruchomości gruntu kształtuje się na poziomie 0,46 zł za 1 m2 gruntu niezwiązanego z prowadzeniem działalności gospodarczej i 0,89 zł za 1 m2 gruntu związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej. Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych definiuje działalność gospodarczą jako taką, o której mowa w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. Skoro zatem, zgodnie z ustawą o OZE, sprzedaż energii przez prosumenta nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu u.s.d.g., grunt, na którym znajduje się instalacja prowadzona przez prosumenta, powinien być uznany za niezwiązany z działalnością gospodarczą i jako taki winien podlegać opodatkowaniu wg stawki nie wyższej niż 0,46 zł/1 m2 (w pewnych przypadkach grunt w ogóle nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości, np. w przypadku użytków rolnych). Zakładając, że instalacje fotowoltaiczne będą stanowić przedmiot opodatkowania podatkiem od nieruchomości (jako budowla w rozumieniu przepisów prawa budowlanego), będą one podlegać opodatkowaniu, ale tylko wtedy, jeśli są związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Uzasadniony jest zatem wniosek, że instalacja fotowoltaiczna prosumenta, jako niezwiązana z działalnością gospodarczą w rozumieniu u.p.o.l., nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Opodatkowanie prosumentów Dochody osób fizycznych prowadzących instalację fotowoltaiczną w ramach działalności gospodarczej stanowić będą, co do zasady, przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT). Dochód ten podlegać będzie, zgodnie z zasadami ogólnymi, opodatkowaniu wg skali podatkowej stawkami 18% i 32% lub, w przypadku wyboru rozliczenia stawką liniową, stawką 19%. Należy zwrócić uwagę, że zgodnie z ustawą o OZE, sprzedaż nadwyżki niewykorzystanej energii przez osobę fizyczną, nieprowadzącą działalności gospodarczej, która przetwarza energię z odnawialnego źródła na energie elektryczną w celu zużycia na własne potrzeby ( prosument ), nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Mając na uwadze autonomiczność przepisów podatkowych,

6 uregulowanie to nie przesądza jednak o tym, jak dla celów podatkowych kwalifikowane będą przychody prosumenta z tytułu sprzedaży nadwyżki przetworzonej przez niego energii. Ustawa o PIT zawiera własną definicję działalności gospodarczej, w związku z czym możliwe są sytuacje, w których określona aktywność stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy o PIT, nie stanowiąc jednak działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. A zatem możliwa będzie interpretacja, zgodnie z którą dochody prosumenta zostaną opodatkowane tak jak przychody osób fizycznych, prowadzących działalność gospodarczą. Pojawia się wątpliwość, czy taki był cel rozwiązania, zgodnie z którym prosument nie prowadzi działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o swobodzie prowadzenia działalności. Z drugiej strony, nawet jeśli prosument nie będzie uznawany za osobę prowadzącą działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o PIT, może powstać wątpliwość co do źródła i sposobu opodatkowania dochodu z tytułu sprzedaży nadwyżki niewykorzystanej energii. Dzierżawa nieruchomości tytuł własności Umowa dzierżawy pozostaje obecnie popularną formą tytułu prawnego do nieruchomości na której realizowana jest większa inwestycja z zakresu energetyki odnawialnej. Istotnym elementem dzierżawy jest fakt, że może być ona zawarta na 30 lat przy zachowaniu ograniczonych możliwości wypowiedzenia. Dla inwestora OZE ważne jest to, aby po dokonaniu inwestycji nie był zmuszony do zmiany lokalizacji w wyniku wypowiedzenia umowy. Umowa dzierżawy powinna być zawarta na wyraźnie określony czas, przy czym ważne jest nie tylko wskazanie terminu, ale także wyraźnego momentu początkowego, od którego ten termin biegnie. Najwłaściwszym byłoby jednak, żeby organizacja prospołeczna była właścicielem budynku czy terenu do lokalizacji urządzeń OZE. W innym przypadku należy dopilnować ww. warunków używania terenu/budynku Ustawa o odnawialnych źródłach energii OZE Sejm RP 20 lutego 2015 r. uchwalił ustawę o odnawialnych źródłach energii (OZE), której celem jest rozwój wykorzystania OZE w Polsce. Dokument podpisał prezydent. Najważniejszą zmianą w stosunku do obecnie obowiązujących przepisów z zakresu wspierania OZE jest wprowadzenie w miejsce systemu świadectw pochodzenia energii, systemu aukcyjnego. Ustawa zawiera również rozwiązania promujące rozwój tzw. energetyki prosumenckiej, które polegają na zużywaniu wytwarzanej energii elektrycznej z OZE na potrzeby własne i sprzedawaniu jej nadwyżek do sieci elektroenergetycznej. Zgodnie z ustawą posiadacze przydomowych mikroinstalacji o mocy do 10 kw mieli mieć zagwarantowane odkupienie zielonej energii po cenie gwarantowanej i wyższej niż rynkowa. Niestety ostatnio (w maju 2015r.) Ministerstwo Gospodarki podjęło działania, które w dużej mierze utrudniają inwestorom korzystanie ze stałych taryf i dobrodziejstw prosumenckich ustawy. Istnieje niebezpieczeństwo, w związku z ww. działaniami Ministerstwa, że ustawa pozostanie jedynie martwym zapisem na potrzeby wypełnienia zobowiązań wobec UE, a mali inwestorzy w Polsce będą korzystali z energii z wiatru i słońca na własne potrzeby, oddając namiarowo wyprodukowaną energię do celów oświetleniowych lub ogrzewania wody użytkowej. Nie znamy dziś też jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jak taryfy gwarantowane FiT będą wykorzystywane w firmach. Teoretycznie wg pomysłodawców poprawki prosumenckiej z taryfami gwarantowanymi, zarówno osoby fizyczne, jak i przedsiębiorstwa będą mogły z

7 nich korzystać. Wszystko jednak wyklaruje się w najbliższych miesiącach, wraz z wydaniem rozporządzeń wykonawczych. Ustawa o OZE jest bowiem jedynie zbiorem wytycznych szczegóły określone będą w rozporządzeniach, na których wydanie wszyscy niecierpliwie czekają. Chociaż proces legislacyjny trwa od 2012 r., ciągle jest bardzo wiele niewiadomych. Sama Ustawa jest niedokładnie napisana i jest niespójna. Przykłady: Definicja Wytwórcy w art.2 pkt 39: 39) wytwórca podmiot, który ma siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, wytwarzający energię elektryczną lub ciepło z odnawialnych źródeł energii lub wytwarzający biogaz rolniczy w instalacjach odnawialnego źródła energii znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub w wyłącznej strefie ekonomicznej; Pomimo takiej definicji ustawodawca nie odnosie się już więcej w ustawie do produkcji ciepła. Jest to zaskakujące, ponieważ żyjemy w strefie klimatycznej, gdzie temperatury zewnętrzne zmuszają nas do ogrzewania budynków przez wiele miesięcy, co jest znaczącym obciążeniem dla domowych i instytucjonalnych budżetów. Definicja Wytwórcy w w Ustawie art. 4 art.5 pkt 1 i dalej obowiązki wytwórcy: Art Wytwórca energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji będący osobą fizyczną niewykonującą działalności gospodarczej regulowanej ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672, z późn. zm.[6])), zwaną dalej ustawą o swobodzie działalności gospodarczej, który wytwarza energię elektryczną w celu jej zużycia na własne potrzeby, może sprzedać niewykorzystaną energię elektryczną wytworzoną przez niego w mikroinstalacji i wprowadzoną do sieci dystrybucyjnej. 2. Wytwarzanie i sprzedaż energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, o której mowa w ust. 1, nie stanowi działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Art Wytwórca energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji, będący: 1) osobą fizyczną niewykonującą działalności gospodarczej, która wytwarza energię elektryczną w celu jej zużycia na własne potrzeby, 2) przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej pisemnie informuje operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego, do którego sieci ma zostać przyłączona mikroinstalacja, o terminie przyłączenia mikroinstalacji, jej planowanej lokalizacji oraz o rodzaju tej mikroinstalacji i jej mocy zainstalowanej elektrycznej, nie później niż w terminie 30 dni przed dniem planowanego przyłączenia mikroinstalacji do sieci operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego. 2. Wytwórca, o którym mowa w ust. 1, informuje operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego, do sieci którego została przyłączona mikroinstalacja o:

8 1) zmianie rodzaju mikroinstalacji i jej mocy zainstalowanej elektrycznej w terminie 14 dni od dnia zmiany tych danych; 2) zawieszeniu lub zakończeniu wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji w terminie 14 dni od dnia zawieszenia lub zakończenia wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji; 3) ilości: a) wytworzonej przez niego energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji, b) energii elektrycznej sprzedanej przez niego sprzedawcy zobowiązanemu, o którym mowa w art. 40 ust. 1, która została wytworzona z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji i wprowadzona do sieci operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego w terminie 7 dni od dnia zakończenia kwartału; 4) dacie wytworzenia po raz pierwszy energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji lub o dacie zakończenia modernizacji tej instalacji w terminie 7 dni od tej daty. 3. Przez datę wytworzenia po raz pierwszy energii elektrycznej z odnawialnego źródła energii rozumie się dzień, w którym energia elektryczna została wytworzona w mikroinstalacji i po raz pierwszy wprowadzona do sieci dystrybucyjnej. Taryfy gwarantowane w Ustawie o OZE to swoista nakładka na ogólny system rozliczeń sprzedaży energii z mikroinstalacji o mocy do 40 kw w ustawie, która w obecnych warunkach uniemożliwia realizację inwestycji w zgodzie z rachunkiem ekonomicznym, a którego podstawową zasadą w odniesieniu do osób fizycznych jest prawo sprzedaży nadwyżek energii ponad własne zużycie w rozliczeniach półrocznych za 100 proc. tzw. ceny rynku konkurencyjnego energii elektrycznej, a dla osób prawnych rozliczenie półroczne na zasadzie tzw. net metering). Wprowadzenie systemu cen gwarantowanych w zakresie instalacji o mocy do 10 kw nie odbiera ich właścicielom prawa do rozliczeń za energię wprowadzoną do sieci po cenie rynku konkurencyjnego (dla osób fizycznych), ani też skorzystania z net-metering (dla firm), ale w zakresie do 10 kw w pierwszych kilku latach daje tym najmniejszym wytwórcom możliwość wyboru pomiędzy cenami gwarantowanymi a ww. systemami. Nie ma możliwości łączenia tych systemów wsparcia. Dla celów projektu ZEZS rekomenduje się skorzystanie z zapisu o półrocznym tzw. net meteringu. Ponieważ możliwość rozliczania się z oddanej i pobranej z sieci energii elektrycznej co pół roku opomiarowanie netto, czyli net-metering ma po prostu większy wpływ na opłacalność instalowania mikroinstalacji. Rozwiązanie to polega na tym, że energia elektryczna wytwarzana przez prosumenta we własnej mikroinstalacji i dostarczana do lokalnej sieci dystrybucji jest rozliczana poprzez odejmowanie jej od ilości zużytej energii z sieci elektroenergetycznej. Program PROSUMENT W programie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej można otrzymać nawet 40% dotację do pożyczki bankowej na zakup i montaż mikroinstalacji fotowoltaicznej. Od 2016 r. dotacja ta zmniejsza się do 30%. Pożyczka wraz z dotacją może wynosić do 100% kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia z tym, że dla osób fizycznych maksymalnie wynosi 100 tyś. zł a dla wspólnot mieszkaniowych 300 tyś. zł. Oprocentowanie w skali roku wynosi 1%. Maksymalny okres finansowania to 15 lat od daty wypłaty pierwszej transzy kredytu. Pożyczka może być wykorzystana jedynie na sfinansowanie kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia niezbędnych do jego realizacji, czyli:

9 projektu instalacji, dokumentacji niezbędnej do uzyskania pozwoleń, koncesji, zakupu, montażu odbioru uruchomienia instalacji objętych przedsięwzięciem. Jednostkowy koszt kwalifikowany może wynosić maksymalnie 8000 zł/kwp dla instalacji poniżej 10kW, oraz 6000 zł/kwp dla instalacji od 10-40kW. Jeżeli projekt instalacji przewiduje montaż akumulatorów do magazynowania energii elektrycznej maksymalny koszt kwalifikowany instalacji powiększa się o 5000 zł/kw. Jak wspomniano PROSUMENT ogranicza wsparcie jedynie do osób fizycznych i wspólnot/spółdzielni mieszkaniowych oraz jednostek samorzadowych. Wsparcie dla instytucji prospołecznych jest w tym programie teoretycznie nieosiągalne. Poza tym skorzystanie z PROSUMENTA jest warunkowane wzięciem kredytu na ten cel, a więc nie jest w kręgu zainteresowania offsetującego emisję donora. Program PROSUMENT ma trzy ścieżki, którymi może trafić dofinansowanie do gospodarstwa domowego. Pierwszą, która była uruchomiona w ubiegłym roku, są samorządy. Gmina swoim obywatelom może zagwarantować dofinansowanie dotacyjno-pożyczkowe ze środków NFOŚ. Druga, to wojewódzkie fundusze ochrony środowiska. Część z nich, współpracując z NFOŚ, również oferuje dofinansowanie, głównie spółdzielniom mieszkaniowym, wspólnotom czy bezpośrednio osobom fizycznym. Trzecia ścieżka została uruchomiona 24 kwietnia 2015r. przez Bank Ochrony Środowiska. Teoretycznie, gdyby jednak organizacja prospołeczna, poprzez odpowiednie uwarunkowania własnosciowe/lokalizacyjne mogła skorzystać z PROSUMENTA, możnaby wyobrazić sobie dofinansowanie w postaci spłat rat kredytu przez fundusz offsetu, utrzymywany przez FAF. Takie rozwiązanie obniżyłoby całkowity koszt instalacji OZE u beneficjenta. Ostatnio, NFOŚiGW ogłosił plan zmian w PROSUMENCIE. Główne zmiany do programu obejmą następujące zagadnienia: wyłączenie, w przypadku skorzystania z dofinasowania instalacji z programu, możliwości korzystania z taryf gwarantowanych przewidzianych ustawą o OZE. Nadwyżki energii z instalacji będą mogły być odsprzedawane po cenie rynkowej. Będzie też można korzystać z bilansowania półrocznego (net-meteringu) przewidzianego w ustawie; zniesienie obowiązku łączenia instalacji do produkcji ciepła z instalacjami wytwórczymi energii elektrycznej; obniżenie maksymalnego jednostkowego kosztu kwalifikowanego dla kolektorów słonecznych i systemów fotowoltaicznych; dla jednostek samorządu terytorialnego - obniżenie minimalnej kwoty wniosku do 500 tys. zł, dopuszczenie stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego i spółek gminnych, uwzględnienie audytu energetycznego w kosztach kwalifikowanych; dla WFOŚiGW rozszerzenie katalogu beneficjentów o samorządy, ich związki, ich stowarzyszenia i spółki gminne; propozycja obniżenia wymogu gwarancji dla małych elektrowni wiatrowych i układów mikrokogeneracyjnych; zmiany niektórych wymagań technicznych w przypadku źródeł opalanych biomasą, pomp ciepła, układów fotowoltaicznych, mikrokogeneracji;

10 określenie terminu wprowadzenia obowiązku posiadania przez instalatorów uprawnionych do montażu instalacji certyfikatów UDT. Zwłaszcza zmiana dotycząca stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego i spółek gminnych, może być ciekawa dla organizacji społecznych, jeżeli dana organizacja spełnia te warunki Programy WFOŚ i RPO W zależności od lokalizacji fizycznej projektu beneficjent może mieć dodatkową możliwość skorzystania z wojewódzkich funduszy na takie cele. Ponadto, wkrótce będzie można też skorzystać z Regionalnych Programów Operacyjnych z Unii Europejskiej. Nie znamy dziś jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jak taryfy gwarantowane w Ustawy OZE(czyli tzw. Feed in Tariffs) będą wykorzystywane w firmach. Teoretycznie wg pomysłodawców poprawki prosumenckiej z taryfami gwarantowanymi, zarówno osoby fizyczne, jak i przedsiębiorstwa będą mogły z nich korzystać. Wszystko jednak wyklaruje się w najbliższych miesiącach, wraz z wydaniem rozporządzeń wykonawczych. Szacunek opłacalności inwestycji W Internecie można bez trudu znaleźć aplikacje do zgrubnego obliczenia efektywności inwestycji Warto korzystać z aplikacji i stron uznanych agencji energetycznych np. NAPE S.A.: Kwestia własności urządzenia OZE u beneficjenta Przekazanie instalacji OZE na własność beneficjentowi powinno nastapić niezwłocznie po podpisaniu odpowiedniej umowy. Umowa powinna określać kwestie konserwacji sprzętu, dbania o stan techniczny, okresowego serwisowania i czyszczenia. Do rozstrzygnięcia pozostaje kwestia udziału własnego beneficjenta. Mogłoby to być to np procent wartości inwestycji, w zależności od jej wielkości. Udział własny powoduje, że beneficjent bardziej dba o powierzony sprzęt. Kwestie podatkowe Jeżeli potraktujemy instalacje OZE lub pieniądze na nią jako darowiznę, to firma może odliczyć ją od zobowiązania podatkowego. Darowizn mogą udzielać osoby prywatne i prawne, czyli np. firmy lub organizacje. Według prawa przedmiotem umowy darowizny mogą być poza pieniędzmi inne dobra, np. nieruchomości, przedmioty ruchome (np. samochód, komputer, księgozbiór), jak również rzeczy istniejące lub mające powstać w przyszłości. Zgodnie z art. 888 par. 1 Kodeksu cywilnego przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Co do zasady, oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione (art. 890 par. 1 KC), np. przelew na konto stowarzyszenia, fundacji. Jedynie darowizna nieruchomości zawsze musi mieć formę aktu notarialnego. Darowiznę firma-donor przekazuje organizacji bezinteresowanie, nie oczekując niczego w zamian. Darowiznę można przekazać tylko na cele pożytku publicznego, czyli np. pomoc dobroczynną, kulturę, edukację i cele religijnie. Obdarowane stowarzyszenie lub fundacja musi mieć w statucie zapis, że może przyjmować darowizny. Jednocześnie organizacja nie musi mieć statusu OPP (organizacja pożytku publicznego), wystarczy, że prowadzi

11 działalność w sferze pożytku publicznego. Dlatego, gdy firma decyduje się na przekazanie darowizny znacząco poszerza się lista organizacji, którym możemy pomóc. Firma donor przekazać może przede wszystkim pieniądze na zakup instalacji. W takim przypadku dokonuje ona przelewu bankowego. Dowód wpłaty na rachunek bankowy obdarowanej organizacji powinien zawierać wskazanie, na jaki cel darowizna ma być przeznaczona, czyli na zakup instalacji OZE. Firma może jednak również uczynić darowiznę rzeczową. Gdy, jak w omawianym projekcie, zakupione i darowane instalacje OZE opodatkowane są podatkiem od towarów i usług, za kwotę darowizny uważa się wartość towaru wraz z podatkiem od towarów i usług, w części przekraczającej kwotę podatku naliczonego, którą firma/podatnik ma prawo odliczyć zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej darowizny. Darowizny rzeczowe powinny być potwierdzone umową w formie aktu notarialnego lub w formie pisemnej. Dla celów określenia wartości darowizny przyjąć należy wartość rynkową z dnia jej dokonania. W umowie darowizny powinno być zawarte również oświadczenie beneficjenta (organizacji społecznej) o jej przyjęciu. Z reguły dokonuje się tego na jednym dokumencie w którym wskazuje się obdarowanego, rodzaj darowizny i jej wartość oraz umieszcza się podpisy obdarowanego i darczyńcy. Nie powinno się wartości darowizny i oświadczenia darczyńcy o przyjęciu potwierdzać na dwóch odrębnych dokumentach. Wynika to z literalnego brzmienia przepisów. Mniejsze firmy i przedsiębiorcy rozliczający się na zasadach podatku liniowego (PIT-36L) oraz karty podatkowej (PIT-16A) nie mają możliwości odliczenia darowizny. Pozostali przedsiębiorcy mogą dokonywać darowizn i odliczać je od dochodu. W przypadku firm tzw. ryczałtowców (PIT-28) odliczyć darowiznę można od przychodu. Jest oczywiste dla celów niniejszego projektu, że darowizny pieniężne byłyby wygodniejsze do zarządzania przez FAF. W dotychczasowej praktyce offsetowania poprzez sadzenie drzew przez FAF praktyką było wystawianie faktury dla offsetujacej firmy. Wydatek taki mógł bezpośrednio stanowić koszt uzyskania przychodów. Taka sytuacja miała miejsce, jeżeli w zamian za przekazana wpłatę fundacja zobowiązywała się do świadczenia określonych usług. Usługi te w pełni stanowiły koszt uzyskania przychodów, jeżeli były formą działania/reklamy publicznej/działań CSR. W niniejszym projekcie firmy mogłyby wybierać pomiędzy darowiznami a wydatkami stanowiącymi koszt uzyskania przychodów dla firmy. Autor niniejszej analizy uważa, że dotychczasowa praktyka kiedy to firma-donor wpłacała FAF (w postaci darowizny bądź swojego kosztu ) określoną kwotę, która odpowiadała wytworzonej emisji do zoffsetowania, w zamian otrzymując odpowiedni certyfikat, a Fundacja tworząc rodzaj funduszu ZEZS zamawiała instalacje OZE do montażu u beneficjentów, jest najwłaściwsza. Informacje ogólne dodatkowe System zarządzania emisjami gazów cieplarnianych w UE W dniu 23 stycznia 2008 r. Komisja Europejska przedstawiła pakiet dokumentów, głównie legislacyjnych, określanych, jak tzw. pakiet energetyczno-klimatyczny. Dokumenty te mają na celu realizację przyjętych przez Radę Europejską w 2007 r. założeń dotyczących przeciwdziałania zmianom klimatycznym, stanowiących, że do 2020 r. Unia Europejska:

12 - o 20% zredukuje emisje gazów cieplarnianych (z opcją 30% redukcji, o ile w tym zakresie zostaną zawarte stosowne porozumienia międzynarodowe) w stosunku do poziomu emisji z 1990 r.; - o 20% zwiększy udział energii odnawialnej w finalnej konsumpcji energii; - o 20% zwiększy efektywność energetyczną, w stosunku do prognoz na rok 2020, - zwiększy udział biopaliw w ogólnej konsumpcji paliw transportowych co najmniej do 10%. Po prawie rocznych pracach, w grudniu 2008 r. osiągnięto porozumienie pomiędzy Parlamentem Europejskim i Radą UE Pakiet energetyczno-klimatyczny został przyjęty, a publikacja jego poszczególnych elementów w Dzienniku Urzędowym UE nastąpiła w dniu 5 czerwca 2009 r. Dwa kluczowe elementy przyjętego pakietu odnoszące się do emisji gazów cieplarnianych to: - dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/29/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (tzw. dyrektywa EU ETS), oraz - decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/406/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie wysiłków podjętych przez państwa członkowskie, zmierzających do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w celu realizacji do roku 2020 zobowiązań Wspólnoty dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych (tzw. decyzja non-ets). Projekty podejmowane w ramach analizowanego projektu dotyczą sektora non-ets w którym Polska może zwiększyć emisję o 14 procent do roku 2020 w porównaniu do Jednak powszechnie uważa się, że Polska znacznie przewyższy ten pułap, przede wszystkim dzięki zwiększonej emisji z transportu. Prognozy, które były wykonane na potrzeby koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju mówią, że emisja w latach wzrośnie o 68%, a jest to jedyny sektor, w którym w latach emisja wzrosła, i to aż o 130%. Z drugiej strony według słabo wiarygodnych wyliczeń KIG, Polska obniżyła emisje w non-ets (z uwzględnieniem LULUCF) o 6,3% w roku 2010 vs Podsumowanie Szanse w realizacji projektu: Projekt wpisuje się w wysiłek Polski ograniczenia wzrostu emisji w sektorze non-ets Organizacje prospołeczne zawsze dążą do ograniczania kosztów energii zatem powinny chętnie korzystać z możliwości zainstalowania u nich mikroźródeł Istnieje stała tendencja zmniejszania cen instalacji OZE Istnieje duża liczba firm instalacyjnych na rynku OZE Projekt wpływ na obecnie konstruowane w gminach polskich Plany Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN). Instalacje takie będą niekiedy w gminach istotnym elementem w portfolio istniejących instalacji odnawialnych i stanowić przykład do naśladowania. Gminy powinny wspierać instalacje mikroźródeł Projekt wpisuje się w tendencje ograniczania emisji i jej offsetowania Projekt wpisuje się w Krajowy Plan Działań OZE Zagrożenia w realizacji projektu: Trudności w znalezieniu firm donorów i pozyskaniu ich danych paliwowoenergetycznych Niechęć donorów i beneficjentów do nowych technologii Dość wysoki koszt pełnej instalacji mikroźródła OZE eliminuje z projektu małe firmy z niską emisją z offsetu w tej postaci

13 Brak własności terenu i budynków wśród beneficjentów projektu Brak doświadczenia beneficjentów z własnymi mikroźródłami Wysoki koszt konserwacji i ubezpieczenia osprzętu OZE Koszty ewentualnej certyfikacji projektów nie są niskie Organizacje prospołeczne nie są wprost wymienione w Ustawie OZE jako prosumenci co może wykluczyć korzystanie przez organizacje z zapisów Ustawy co uniemożliwi przychody z tytułu sprzedaży energii do sieci Wymaganie donorów co do tworzenia rachunku powierniczego przez FAF co skutkować może zaburzeniami przepływów finansowych Istnieje niebezpieczeństwo, w związku z działaniami Ministerstwa Gospodarki, że Ustawa pozostanie jedynie martwym zapisem na potrzeby wypełnienia zobowiązań wobec UE, a mali inwestorzy w Polsce będą korzystali z energii z wiatru i słońca na własne potrzeby, oddając namiarowo wyprodukowaną energię do celów oświetleniowych lub ogrzewania wody użytkowej Firmy działające w Polsce mogą w łatwy sposób offsetować swoje emisje i otrzymywać odpowiednie certyfikaty poprzez firmy poza granicami Polski. Aby projekt FAF pozostał konkurencyjny cena unikniętej emisji 1 Mg (tony) CO 2 nie powinien przekraczać 37 PLN Trudności FAF w zgromadzeniu wkładu początkowego aby zapewnić start pierwszego fizycznego projektu (prace przygotowawcze i projekt techniczny) Istnieje teoretyczna możliwość, ze firma-donor będzie skłaniała się do zawarcia bezpośredniej umowy nt instalacji OZE z beneficjentem. Taka konstrukcja umów wygeneruje korzyści środowiskowe lecz nie będzie korzystna dla FAF Model realizacji usługi offsetowania A. Firma donor - offset emisji GHG B. Fundacja Aeris offse Futuro realizacja t procesu offsetu Organizacja certyfikująca np. GS C. Organizacja prospołeczna produkcja kredytów GHG w instalacji OZE Proces informacje o gotowości firmy A. do offsetu emisji 2. Umowa o offsecie podpisana z B. FAF 3. Zebranie informacji nt zużycia paliw, energii elektrycznej i cieplnej 4. Wyliczenie śladu węglowego w Mt GHG, głownie CO2 5. Zaproponowanie sposobu kompensacji śladu węglowego 6. Podjęcie decyzji o formie przekazania środków : darowizna lub faktura FAF 7. Wpłata wyliczonych kwot na konto FAF

14 Proces 2 1. FAF zbiera i mapuje firmy dostarczające odpowiednie rozwiązania techniczne obiektów OZE 2. FAF otrzymuje informacje o technicznych możliwościach instalacji OZE i dane o zapotrzebowaniu na energię oraz wszystkie inne techniczne/osobowe/organizacyjne (np. zapisy w statucie) dane 3. W porozumieniu z C. organizacją prospołeczną po odpowiednich wyliczeniach podjeta zostaje decyzja co do sposobu realizacji instalacyjnego 4. FAF wylicza i przekazuje środki organizacji prospołecznej 5. FAF monitoruje sposób i postępy instalacji Proces 3 1. FAF wystawia certyfikat offsetowy firmie A. 2. FAF informuje o sposobie realizacji offsetu u beneficjenta C. 3. FAF informuje o rozpoczęciu fizycznej pracy urządzeń 4. FAF corocznie informuje o osiągniętych rezultatach Proces 4 1. Beneficjent C. Informuje FAF o rezultatach pracy instalacji 2. Corocznie raportowana jest produkcja ciepła lub energii elektrycznej z zainstalowanego urządzenia/urządzeń Proces FAF czyni starania o notyfikację projektu, który spełnia postawione przez jednostkę certyfikującą warunki 2. Perspektywicznie FAF czyni starania o wciągnięcie na listę podmiotów europejskich spełniających wymagania certyfikacji uzyskiwania kredytów węglowych VER