Wybrane aspekty finansowe wprowadzenia w życie ustawy o pomocy osobom niesamodzielnym - dane do publikacji.

Transkrypt

1 Wybrane aspekty finansowe wprowadzenia w życie ustawy o pomocy osobom niesamodzielnym - dane do publikacji. Opracował zespół w składzie: prof. IPiSS dr hab. Piotr Błędowski kierownik dr Anita Abramowska-Kmon dr Łukasz Jurek dr Zofia Szweda-Lewandowska dr Barbara Więckowska Wyboru danych dokonał Mieczysława Augustyn Warszawa, czerwiec 2012 r. 1

2 1. Wprowadzenie Zmiany w strukturze demograficznej polskiego społeczeństwa wyrażające się we wzroście liczby i udziału osób starszych powodują między innymi wzrost popytu na świadczenia opiekuńcze i pielęgnacyjne. Obok wzrostu liczby osób starszych mamy bowiem do czynienia ze wzrostem przeciętnej długości życia, co oznacza, iż czas trwania życia w starości jest coraz dłuższy. Zwłaszcza w późnej starości zwiększa się zapotrzebowanie na świadczenia opiekuńcze i wszelka pomoc udzielana przez inne osoby. Jednocześnie, na skutek wydłużenia czasu trwania życia, znacznie częściej niż dawniej zdarzają się takie przypadki, iż w jednej rodzinie w tym samym okresie żyją dwie lub więcej osób wymagających pomocy. Ponadto dłuższy staje się okres sprawowania opieki, co dodatkowo zwiększa zapotrzebowanie na pomoc innych, nie włączonych dotychczas w jej udzielanie, osób. Wzrostowi zapotrzebowania na pomoc towarzyszy swoiste zmniejszenie podaży opieki i pomocy ze strony rodziny. Na skutek zmniejszenia jej wielkości, spadku liczby dzieci, mniejszej trwałości instytucji rodziny, postępującego jej rozproszenia, a wreszcie ale nie jest to czynnik najmniej ważny wymuszonej przez sytuację na rynku pracy większej skłonności członków rodziny do migrowania w poszukiwaniu pracy, rodzinna w mniejszym stopniu jest w stanie zapewnić właściwą opiekę jej niesamodzielnym członkom. Na ograniczenie funkcji opiekuńczych rodziny dodatkowo wpływa fakt, iż współczesna opieka i pielęgnacja coraz częściej posiłkują się wyspecjalizowanymi urządzeniami, których obsługa wymaga profesjonalnego przygotowania. W tej sytuacji coraz częściej na świecie podejmuje się wysiłki w celu tworzenia służb medycznych i socjalnych, wspierających lub w niektórych przypadkach zastępujących rodzinę w udzielaniu opieki i pomocy. Wsparcie ma dwojaki charakter: finansowy oraz w formie usług świadczonych w miejscu zamieszkania osoby niesamodzielnej lub w placówce instytucjonalnej albo półinstytucjonalnej. Pomoc w formie finansowej staje się coraz częściej niezbędna, jeśli osoba niesamodzielna sama (lub przy udziale rodziny) pokrywa koszty udzielanych świadczeń. Doświadczenie innych krajów pokazuje, że koszty te są trudne do udźwignięcia dla jednego gospodarstwa domowego, toteż coraz częściej następuje obciążenie nimi (lub przynajmniej ich częścią) pomocy społecznej. 2

3 Pomoc w formie rzeczowej udzielana w domach pomocy społecznej, dziennych domach pobytu czy innych placówkach jest wprawdzie odpłatna, ale w przypadku osób o relatywnie niskich dochodach koszt pobytu przenoszony jest na rodzinę, a gdy ta nie może go opłacić na gminę. Gmina finansuje także jako zadanie własne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, a powiat ponosi koszty specjalistycznych usług opiekuńczych świadczonych w miejscu zamieszkania. W praktyce oznacza to, że środki publiczne są już wykorzystywane do finansowania świadczeń dla osób niesamodzielnych. Mając świadomość, iż zapotrzebowanie na te usługi będzie wrastało, należy poszukiwać rozwiązania, które umożliwiłoby finansowanie ponoszonych przez coraz dłuższy okres coraz większych globalnie, a często i jednostkowo wydatków na opiekę. Dyskusji na ten temat najczęściej towarzyszy przekonanie, iż konieczne jest zastosowanie zasady solidarności społecznej. W dalszej kolejności zwraca się uwagę na możliwości dofinansowania świadczeń opiekuńczych przy zastosowaniu metody kapitałowej finansowania świadczeń. Zasada społeczna zakłada, iż ciężar ponoszonych wydatków rozkłada się równomiernie na całe społeczeństwo albo dzięki objęciu wszystkich ubezpieczonych społecznym ubezpieczeniem pielęgnacyjnym (opiekuńczym), albo poprzez finansowanie świadczeń (należałoby raczej mówić o części świadczeń, tych podstawowych) z budżetu państwa. Takiemu właśnie rozwiązaniu poświęcone są analizy zamieszczone w niniejszym opracowaniu. Kluczową kwestią są szacunki wysokości środków możliwych do przeznaczenia na finansowanie świadczeń opiekuńczych w następstwie rezygnacji z zasady przyznawania dodatku pielęgnacyjnego wszystkim osobom, które osiągnęły 75. rok życia. Niezwykle ważne jest również oszacowanie liczby osób niesamodzielnych obecnie i w przyszłości, do roku Zestawienie obu tych wielkości pozwala bowiem na określenie wartości pieniężnej świadczenia opiekuńczego i oszacowanie ewentualnej luki w budżecie systemu świadczeń opiekuńczych. Przedstawione w rozdziale 2 przez dr Anitę Abramowską-Kmon i dr Zofię Lewandowską obliczenia uwzględniają rozmaite warianty i stanowią dobrą podstawę do dalszej dyskusji na ten temat. Przygotowany przez dr Barbarę Więckowską rozdział 3, poświęcony szacunkom skutków finansowych dla budżetu państwa jest pierwszym tak kompleksowym opracowaniem pokazującym, że przesunięciu środków w budżecie państwa i przeznaczeniu ich na 3

4 finansowanie świadczeń opiekuńczych towarzyszy, dzięki większym wpływom z podatków i zwiększeniu zatrudnienia, wzrost dochodów budżetowych. W rozdziale 4 dr Łukasz Jurek dokonuje podobnych analiz, ale dla wszystkich szczebli jednostek samorządu terytorialnego. Biorąc pod uwagę perspektywę coraz większego obciążenia finansów samorządowych wydatkami na świadczenia pomocy społecznej udzielane osobom niesamodzielnym, przedstawiony szacunek może stanowić dobry punkt wyjścia do dyskusji na temat polityki samorządowej w Polsce. W rozdziale 5 dokonuję podsumowania części ekspertyzy dotyczącej kosztów obsługi świadczeniobiorców, a zwłaszcza orzekania o niesamodzielności i prawie do korzystania ze świadczeń opiekuńczych. Dziękuję całemu Zespołowi Badawczemu za zaangażowanie w pracę i twórczy wkład w prezentowaną ekspertyzę. Wymiana poglądów w ramach Zespołu na temat opieki długoterminowej i jej pożądanego kształtu w Polsce w niedalekiej przyszłości była bardzo inspirująca, a sama współpraca bardzo owocna. prof. IPiSS dr hab. Piotr Błędowski 4

5 2. Założenia i dane wyjściowe Do obliczeń wykorzystano prognozę ludności opracowaną przez Eurostat w 2011 roku 1 oraz przez Główny Urząd Statystyczny w 2008 roku 2. Na potrzeby oceny skutków finansowych wejścia w życie rozwiązań przewidzianych w ustawie o pomocy osobom niesamodzielnym zastosowano trzy warianty projekcji. W projekcji udziały osób niesamodzielnych w wieku 18 lat i więcej oszacowano na podstawie prognozy GUS oraz danych dotyczących liczby osób pobierających dodatek pielęgnacyjny z racji niezdolności do samodzielnej egzystencji w 2009 r., liczby osób otrzymujących zasiłek pielęgnacyjny w 2009 roku oraz dla grupy wieku 75 lat i więcej na podstawie badania PolSenior 3. W obliczeniach nie uwzględniono oddzielnie osób otrzymujących dodatek pielęgnacyjny z KRUS. Założono bowiem, że wszystkie osoby po 75 roku życia otrzymują dodatek pielęgnacyjny. Ponieważ dla Polski nie dysponujemy wiarygodnymi i dokładnymi danymi, dotyczącymi liczby osób niesamodzielnych ogółem, według wieku ani w podziale na różne stopnie niesamodzielności, na potrzeby szacunków podział na trzy stopnie niesamodzielności dokonano w oparciu o udział osób zarejestrowanych według poszczególnych stopni zapotrzebowania na świadczenia pielęgnacyjne wśród beneficjentów społecznego ubezpieczenia pielęgnacyjnego w Niemczech w 2009 r. Jak można dostrzec na podstawie analizy wyników niektórych badań 4, istnieje duże podobieństwo miedzy strukturą osób niesamodzielnych w Polsce i w Niemczech. Założono zatem, że udział osób zaliczonych do poszczególnych grup według stopnia niesamodzielności będzie się kształtował następująco: Stopień III (w Niemczech I) 54,5%; Stopień II (w Niemczech II) 33,2%; Stopień I (w Niemczech III, najbardziej niesamodzielni) 12,3%. 1 The 2012 Ageing Report: Underlying Assumptions and Projection Methodologies, Komisja Europejska, 2011, European Economy, No.4. 2 Prognoza ludności na lata , Zakład Wydawnictw Statystycznych, GUS, Warszawa, Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne procesu starzenia się ludzi w Polsce, red. M. Mossakowska, A. Więcek, P. Błędowski, Termedia, Warszawa Zob. np. badanie Aspekty medyczne, poz. cyt. 5

6 2.1. Założenia W szacunkach liczby osób niesamodzielnych przyjęto, że w całym okresie prognozy udziały osób według stopnia niesamodzielności pozostaną na poziomie z roku Założono, że wszystkie osoby niesamodzielne w wieku lata raz w wieku 75 lat i więcej wejdą do nowego systemu, zaś pozostałe osoby w wieku 75 lat więcej pozostaną w poprzednim systemie. Jeśli chodzi o założenia dotyczące kwot nowo przyznawanych świadczeń, to zostały one przygotowane w następujący sposób : pokazują wartość świadczenia w sytuacji, gdyby było ono przyznawane w latach tylko osobom z I stopniem niesamodzielności, w latach osobom z I oraz II stopniem niesamodzielności, a dopiero w latach wszystkim niesamodzielnym; 2.2. Wyniki analizy dane wyjściowe W tabeli 1 przedstawiono szacunki liczby osób niesamodzielnych w wieku 18 lat i więcej w latach w podziale na trzy stopnie niesamodzielności (na podstawie danych dla struktury niesamodzielności w Niemczech). Należy zaznaczyć, że oszacowania te odnoszą się tylko do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności (pominięto populację osób o umiarkowanym i lekkim stopniu niepełnosprawności). Tabela 1. Liczba osób niesamodzielnych w wieku 18 lat i więcej według stopnia niesamodzielności według różnych wariantów projekcji (w milionach) Dane ZUS, MPiPS i PolSenior I grupa 0,12 0,13 0,13 0,13 0,13 0,13 0,13 0,14 0,14 0,14 0,14 0,14 0,14 II grupa 0,34 0,34 0,34 0,35 0,35 0,36 0,36 0,37 0,37 0,38 0,38 0,38 0,38 IIIgrupa 0,55 0,56 0,56 0,57 0,58 0,59 0,59 0,61 0,61 0,62 0,62 0,63 0,63 razem 1,02 1,02 1,03 1,04 1,06 1,07 1,09 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,15 Źródło: obliczenia własne na podstawie prognozy Eurostatu i danych z ZUS, MPiPS, DS2011, GUS 2008 i badania PolSenior 6

7 Informacje o kwotach, które będzie można uzyskać w przypadku zmian wprowadzanych przez ustawę o pomocy osobom niesamodzielnym, zawiera tabela 2. Kwoty te zostałyby uzyskane w wyniku rezygnacji z wypłacania dodatku pielęgnacyjnego kolejnym rocznikom osób osiągających 75. rok życia i rezygnacji z wypłaty zasiłku pielęgnacyjnego osobom dorosłym. ( spr. czy tabela 3 w wersji podstawowej nie przewidywała zmniejszenia kwot ze względu na etapowe wprowadzenie zmian) Tabela 2. Kwoty uzyskane poprzez zmianę uprawnień do dodatku pielęgnacyjnego oraz zasiłku pielęgnacyjnego ze względu na wiek w latach (w miliardach zł, wartości realne) Dane ZUS, MPiPS i badania PolSenior) 0,84 1,42 2,64 3,13 4,70 5,13 5,55 5,96 6,52 7,12 7,73 8,32 8,92 Źródło: obliczenia własne. Przy szacowaniu wysokości miesięcznego świadczenia per capita dla osób, które znajdą się w nowym systemie, założono, że w grupie wieku 75 lat i więcej osoby niesamodzielne zdecydują się przejść do nowego systemu, a wszystkie osoby niesamodzielne w młodszych grupach wieku wejdą do nowego systemu, pozostałe osoby będą nadal otrzymywały świadczenia na starych zasadach (tab. 4-6). 7

8 Tabela 4. Wysokość świadczenia per capita w latach (w zł, wartości realne) Dane ZUS, MPiPS i badania PolSenior Źródło: obliczenia własne. Wysokość miesięcznego świadczenia przypadające na jednego beneficjenta przedstawia tabela 4. 8

9 3. Skutki finansowe dla budżetu państwa 3.1. Nowe firmy świadczące usługi opiekuńcze Wprowadzenie ustawy przyczyni się do powstania nowych firm świadczących usługi opiekuńcze. Przyjmuje się, że do końca III etapu na rynku pojawi się nowych firm świadczących usługi opieki nad osobami niesamodzielnymi (tab. 7). Nowe firmy pojawiać się będą stopniowo, niewiele w pierwszym etapie (do 30), następnie zaś w rosnącym intensywnie tempie (etap II i pierwsza połowa etapu III) oraz z wygasającą intensywnością w końcowej fazie etapu III (wykres 1). Wśród tych firm występować będą zarówno firmy duże jak i małe, rodzinne firmy świadczące usługi. Dla potrzeb obliczeń przyjęto, że relacja pomiędzy firmami dużymi a firmami małymi będzie stała w całym okresie prognozy i będzie wynosić 60:40. Dodatkowo założono, że duże firmy zatrudniać będą przeciętnie 30 osób, zaś firmy małe 3 osoby. Przy tak zdefiniowanym profilu zatrudnienia, na koniec trzeciego etapu powstanie nowych miejsc pracy (tab. 8, wykres 2). Tabela 7. Firmy świadczące usługi dla osób niesamodzielnych firmy duże firmy małe ŁĄCZNIE Źródło: opracowanie własne. Wykres 1. Firmy świadcząca usługi dla osób niesamodzielnych Źródło: opracowanie własne. 9

10 Tabela 8. Pracownicy firm świadczących usługi dla osób niesamodzielnych (w tys.) firmy duże firmy małe 0,090 0,540 1,80 9,0 18,0 36, , ,4 153,0 165,6 180,0 0,006 0,036 0,12 0,6 1,2 2,4 4,2 6,0 7,8 8,8 10,2 11,0 12,0 0,096 0,576 1,92 9,6 19,2 38,4 67, ,8 140,2 163,2 176,6 192 ŁĄCZNIE Źródło: opracowanie własne. Wykres 2. Pracownicy firm świadczących usługi dla osób niesamodzielnych Źródło: opracowanie własne. Dodatkowo założono, iż średnie zarobki w sektorze świadczenia usług opiekuńczych kształtować się będą na poziomie 2400 zł. 5 Dla analiz wysokości rocznego wynagrodzenia przyjęto kilka wariantów wzrostu ich realnej wartości: 1. stała realna wartość wynagrodzeń, 2. rosnąca w stałym realnym tempie wartość wynagrodzeń (przyjęto trzy różne tempa 1%, 3% i 5% rocznie), 3. rosnąca w zmiennym tempie wartość wynagrodzeń, zgodna z tempem wzrostu PKB. 5 Przy tak zdefiniowanym poziomie wynagrodzenia fakt równoczesnego pobierania renty rodzinnej czy renty z tytułu niezdolności do pracy pozostaje bez znaczenia (wynagrodzenie nie przekracza 70% przeciętnego wynagrodzenia). 10

11 W przypadku wynagrodzeń bardzo trudno jest przewidzieć ich przyszły roczny wzrost w nowym sektorze, albowiem z jednej strony obecnie jest to sektor mało atrakcyjny na rynku pracy, co przemawia za założeniem o braku realnego wzrostu wynagrodzeń (założenie 1), z drugiej zaś strony, biorąc pod uwagę prognozowany wzrost popytu na świadczenia opiekuńcze (starzenie się ludności) można wysnuć hipotezę o wzrostowej tendencji dla płac. Z tego względu przyjęto 4 różne scenariusze tempa wzrostu, w tym jeden o zmiennej stopie (równej prognozowanej stopie wzrostu PKB). Projekcje wysokości zarobków prezentowane są na wykresie 3 oraz przedstawione w tabeli 9. Wykres 3. Prognozowane miesięczne wysokości zarobków w sektorze świadczeń opiekuńczych Źródło: Obliczenia własne. Tabela 9. Prognozowane miesięczne wysokości zarobków w sektorze świadczeń opiekuńczych wynagrodzenia_ wzrost 1% wynagrodzenia_ wzrost 3% wynagrodzenia_ wzrost 5% wynagrodzenie_ wzrost PKB Źródło: Obliczenia własne. Wpływ z tytułu składek emerytalno-rentowych został oszacowany przy założeniu, że wszystkie umowy w dużych firmach będą umowami o pracę. Ponadto zakłada się, że udział wynagrodzeń powyżej 30-krotności wynagrodzenia miesięcznego będzie bliski zeru. Zatem stopa składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe jest stała i wynosi 27,52% 11

12 wynagrodzenia brutto (łączne obciążenie pracownika i pracodawcy). Natomiast w przypadku małych firm założono, że będą one działały jako osobista działalność gospodarcza czy też jednoosobowe spółki. Z tego względu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe będą ryczałtowe (w wysokości 623,05 zł), a ich tempo wzrostu zgodne z tempem wzrostu PKB. Wpływy z tytułu pracowniczych składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe w ostatniej fazie rozwoju systemu w roku 2025 kształtować się będą na poziomie od. 1,4 mld zł do 2,6 mld zł, w zależności od przyjętego tempa wzrostu wynagrodzeń w tym sektorze (wykres 4, tab. 10). Wpływy do FUS od osób prowadzących działalność gospodarczą wynosić będą natomiast w roku 2025 ok. 92 mln zł. (wykres 5, tabela 11). Wykres 4. Wpływ do FUS z tytułu pracowniczych składek emerytalno-rentowych Źródło: Obliczenia własne. Wykres 5. Wpływ do FUS z tytułu składek emerytalno-rentowych w ramach działalności gospodarczej Źródło: Obliczenia własne. 12

13 Tabela 10. Wpływ do FUS z tytułu pracowniczych składek emerytalno-rentowych em+rent_wynagr odzenia_wzrost 1% (w tys.) em+rent_wynagr odzenia_wzrost % (w tys.) em+rent_wynagr odzenia_wzrost % (w tys.) em+rent_wynagr odzenia_wzrost PKB (w tys.) Źródło: Obliczenia własne. Tabela 11. Wpływ do FUS z tytułu składek emerytalno-rentowych w ramach działalności gospodarczej em+rent_wynagr odzenia_wzrost 1% (w tys.) em+rent_wynagr odzenia_wzrost 3% (w tys.) em+rent_wynagr odzenia_wzrost 5% (w tys.) em+rent_wynagr odzenia_wzrost PKB (w tys.) Źródło: Obliczenia własne. 13

14 Podobne założenia przyjęto dla ubezpieczenia zdrowotnego. Dla dużych firm składka ubezpieczeniowa wynosi 9% wynagrodzenia brutto, dla małych zaś jest to stała kwota (254,55 zł), waloryzowana corocznie wzrostem PKB. Otrzymane wyniki są prezentowane na wykresach 6 i 7 oraz tabeli 12. W roku 2025 wpływy do NFZ z tytułu pracowniczych składek szacowane są, w zależności od tempa wzrostu wynagrodzeń w sektorze, na poziomie od 450 mln zł do 720 mln zł. W tym samym roku wpływy z tytułu składek opłacanych w ramach działalności gospodarczej wynosić będą około 37 mln zł. Wykres 6. Wpływ do NFZ z tytułu pracowniczych składek zdrowotnych Źródło: Obliczenia własne. Wykres 7. Wpływ do NFZ z tytułu składek zdrowotnych w ramach działalności gospodarczej Źródło: Obliczenia własne. 14

15 Tabela 12. Wpływ do NFZ z tytułu pracowniczych składek zdrowotnych FUS_wynagrodz enia_wzrost 1% (w tys.) FUS_wynagrodz enia_wzrost 3% (w tys.) FUS_wynagrodz enia_wzrost 5% (w tys.) FUS_wynagrodz enia_wzrost PKB (w tys.) FUS_samozatrudnieni 18,78 113,65 380, , , , , , , , , , ,15 Źródło: Obliczenia własne. Tabela 13. Wpływy do budżetu państwa z tytułu PIT PIT_wynagrodze nia_wzrost 1% (w tys.) PIT_wynagrodze nia_wzrost 3% (w tys.) PIT_wzrost 5% (w tys.) wzrost_wzrost PKB (w tys.) Źródło: Obliczenia własne. 15

16 Dla osób zatrudnionych w dużych firmach określono dodatkowo obciążenia związane z podatkiem PIT 6. Stopa podatkowa została założona na poziomie 18%, zgodnie z wartością obowiązującą w roku podatkowym Zakłada się że w okresie prognozy stopa ta będzie stała. Na tej podstawie określono wpływ na budżet państwa od otrzymanej kwoty obliczono 75,99%. Do roku 2025 wpływ z tytułu podatku PIT wynosić będzie, w zależności od wariantu wzrostu wynagrodzeń w sektorze, od około 530 mln zł do ok. 850 mln zł. (wykres 8, tab. 13). Wykres 8. Wpływy do budżetu państwa z tytułu PIT Źródło: obliczenia własne. Z kolei w przypadku osób prowadzących własną działalność założono, że rozliczać się będą one za pomocą karty podatkowej, jako, że wydaje się to być najkorzystniejsza, z punktu widzenia firmy świadczącej usługi opiekuńcze, forma rozliczenia podatkowego. Dla firm świadczących usługi opiekuńcze w wymiarze wyższym niż 96 godzin miesięcznie podatek ten wynosi 220,80 zł. Cały wpływ z tytułu tego podatku przekazywany jest do budżetów JST, dlatego też analiza w tym zakresie przedstawiona jest w następnym rozdziale. Składka podatku CIT dla dużych firm została określona przy założeniu trzech różnych wariantów kosztów, jakie ponoszą średnio firmy opiekuńcze na jednego podopiecznego. Były to: 1800 zł (wartość minimalna), 4500 zł (wartość maksymalna) oraz 3500 zł. Do tych kosztów została doliczony zysk w wysokości 6%. Z kolei liczbę podopiecznych ustalono na bazie osób zatrudnionych w dużych firmach. Podatek CIT oszacowano, zakładając opodatkowanie w wysokości 9% wszystkich dochodów tych firm. Wpływ do budżetu państwa w przypadku podatku CIT wynosił 48,81% i był stały podczas całego badania (wykres 9, tab. 14). Wpływ ten został oszacowany na poziomie od 160 mln zł (wariant minimalny) do 410 mln zł (wariant maksymalny). 6 Osobista działalność gospodarcza jest obciążona podatkiem CIT. 16

17 Tabela 14. Wpływy do budżetu państwa z tytułu CIT minimalny 0,06 0,34 1,19 6,17 12,80 26,54 48,09 70,95 95,15 110,08 131,91 146,81 163,93 maksymalny 0,14 0,86 2,97 15,44 31,99 66,34 120,23 177,36 237,87 275,20 329,78 367,03 409,83 średni 0,11 0,67 2,31 12,01 24,88 51,60 93,51 137,95 185,01 214,05 256,49 285,47 318,75 Źródło: Obliczenia własne. 17

18 Wykres 9. Wpływy do budżetu państwa z tytułu podatku CIT Źródło: obliczenia własne. W przypadku podatku VAT założono natomiast, że firmy będą zwolnione z tego podatku (nie będą płatnikami podatku VAT) czyli nie będą miały prawa odliczać tego podatku, zatem wpływ projektowanej zmiany na ten podatek będzie zerowy. W innym przypadku: zerowa stawka podatku VAT z możliwością odliczenia tego podatku będzie miała wpływ ujemny. Dla przedstawienia łącznych wpływów związanych z powstaniem nowych firm przyjęto wariant wzrostu płac zgodny ze wzrostem PKB oraz średnie koszty funkcjonowania zakładów opiekuńczych. Otrzymane wyniki prezentowane są w tabeli 15. Do 2025 r. wpływy dla FUS, NFZ oraz budżetu państwa będą systematycznie wzrastać. W przypadku składek emerytalnych i rentowych wpływy te osiągną wartość 2,2 mld zł i w około 96% będą stanowiły je składki osób zatrudnionych w ramach stosunku pracy. Składki osób prowadzących działalność gospodarczą będą stanowiły jedynie około 4% tej kwoty. Podobny udział tych grup ubezpieczonych będzie występował w systemie ochrony zdrowia: 95% z 633 mln zł składek na ubezpieczenie zdrowotne przekazywać będą pracownicy etatowi. Korzyścią z pojawienia się firm świadczących usługi opiekuńcze będą również wpływy do budżetu państwa z podatku PIT oraz CIT. Ich wartość jest szacowana w roku 2025 na kwotę około 1 mld zł, z czego prawie 70% stanowią wpływy z podatku PIT. Podsumowując, łączny wpływ z tytułu pojawienia się nowych firm (bez wpływów do budżetów jednostek samorządu terytorialnego) będzie rósł począwszy od 0,1 mld zł w 2013 r. do 3,8 mld zł roku 2025 (średnioroczne tempo wzrostu wyniesie aż 135%). 18

19 Tabela 15. Wpływ z tytułu pojawienia się nowych firm na ryku usług opiekuńczych (FUS, NFZ, BP) w tys. zł Rok Wyszczególnienie Wpływ FUS (pracownicy) Wpływ FUS (osoby prowadzące działalność) ŁĄCZNIE FUS Wpływ NFZ (pracownicy) Wpływ NFZ (osoby prowadzace działalność) ŁĄCZNIE NFZ Wpływ PIT (pracownicy) Wpływ CIT ŁĄCZNIE BP RAZEM - Źródło: Obliczenia własne

20 3.2. Powrót na rynek pracy Wprowadzenie nowych firm świadczących usługi opiekuńcze przyczyni się do uwolnienia potencjału w zakresie podaży rynku pracy. Efekt ten modelowano przy założeniu efektywnej opieki 1 opiekuna nad 5 podopiecznymi, przy czym założono, że 80% tych uprzednich opiekunów tych podopiecznych powróci na rynek pracy (nie są to osoby w wieku emerytalnym). Dzięki takim działaniom do roku 2025 na rynku pojawi się około 770 tys. nowych (lecz mających doświadczenie w zakresie sprawowania opieki) pracowników (wykres 16). Wykres 10. Liczba nowych osób na rynku pracy Źródło: obliczenia własne. Tabela 16. Liczba nowych osób na rynku pracy Lata Wyszczególnienie liczba powracających na rynek pracy Źródło: obliczenia własne. Dla każdego powracającego na rynek pracy założono zarobki w wysokości przeciętnego wynagrodzenia. Ponieważ zakłada się, że osoby te wcześniej były wyłączone z rynku pracy oraz że ich wykształcenie i doświadczenie zawodowe średnio jest niższe niż wykształcenia i doświadczenia przeciętne w gospodarce, przyjęto również wynagrodzenie 20

21 niższe, wynoszące 70% wynagrodzenia przeciętnego. Tempo wzrostu wynagrodzeń przyjęto zgodne z tempem wzrostu PKB. Otrzymane wyniki prezentowane są na wykresie 11 oraz tabeli 17. Wykres 11. Zarobki osób powracających na rynek pracy Źródło: Obliczenia własne. Tabela 17. Zarobki osób powracających na rynek pracy Lata Wyszczególnienie jak średnie % średniego Źródło: Obliczenia własne. Składki emerytalno-rentowe, zdrowotne oraz podatek PIT (oraz wpływ do budżetu centralnego) został określony dla tych osób analogicznie, jak w przypadku etatowych pracowników zakładów opiekuńczych. Wyniki obliczeń przedstawiono w tabeli 18. Łączne wpływy szacowane są na 16 mld zł w przypadku niższych zarobków oraz na 23mld zł w przypadku zarobków równych wynagrodzeniu przeciętnemu. Wpływ samego nowo zdefiniowanego świadczenia pielęgnacyjnego na FUS, NFZ oraz budżet państwa będzie zerowy, albowiem zakłada się, że całość środków przeznaczonych na obecne świadczenia zostanie rozdysponowana na świadczenia przy nowych warunkach ich przyznawania. 7 7 Byłyby zmiany w składkach przypadku gdyby świadczeniobiorcy osiągali dochód powyżej 30-krotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, jednakże ryzyko wystąpienia tego zjawiska jest bliskie 0. 21

22 Tabela 18. Wpływy z tytułu powrotu pracowników na rynek pracy Wpływy FUS em+rent wynagrodzenia (w tys.) em+rent 70%wynagrodzenia (w tys.) Wpływ NFZ zdr wynagrodzenia (w tys.) zdr 70%wynagrodzenia (w tys.) Wpływ PIT pit wynagrodzenia (w tys.) pit 70%wynagrodzenia (w tys.) ŁĄCZNIE wynagrodzenia (w tys.) %wynagrodzenia (w tys.) Źródło: Obliczenia własne 22

23 4. Dodatkowe dochody do budżetów JST z tytułu powstania nowych firm opiekuńczych oraz wzrostu zatrudnienia w sektorze usług nad osobami niesamodzielnymi Jednym z założeń Ustawy o pomocy osobom niesamodzielnym jest to, że jej wprowadzenie przyczyni się do powstania nowych firm świadczących usługi opiekuńcze oraz rozwoju już istniejących. Funkcjonowanie tych firm stanowić będzie źródło dodatkowych dochodów dla jednostek samorządu terytorialnego (JST), zgodnie z Ustawą o dochodach jednostek samorządu terytorialnego z dn. 13 listopada 2003 r.: - dla gmin: wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych, opłacanego w formie karty podatkowej, udział we wpływach z podatku dochodowego PIT w wysokości 39,34% oraz udział we wpływach z podatku dochodowego CIT w wysokości 6,71%, - dla powiatów: udział we wpływach z podatku dochodowego PIT w wysokości 10,25% oraz udział we wpływach z podatku dochodowego CIT w wysokości 1,40%, - dla województw: udział we wpływach z podatku dochodowego PIT w wysokości 1,6%, udział we wpływach z podatku dochodowego CIT w wysokości 14,75%. Odwołując się do obliczeń zamieszczonych w punkcie 2, sporządzono prognozę dodatkowych wpływów do budżetów wszystkich JST (wykres 12, tabela 19). Wykres 12. Prognoza dodatkowych dochodów do budżetów wszystkich szczebli JST z tytułu powstania nowych firm opiekuńczych oraz wzrostu zatrudnienia w sektorze usług nad osobami niesamodzielnymi Źródło: opracowanie własne. 23

24 Tabela 19. Prognoza dodatkowych dochodów do budżetów wszystkich szczebli JST z tytułu powstania nowych firm opiekuńczych oraz wzrostu zatrudnienia w sektorze usług nad osobami niesamodzielnymi (w zł) wyszczególnienie rok wpływy ogółem PIT CIT karta podatkowa GMINY 39,34% PIT ,71% CIT karta podatkowa łącznie POWIATY 10,25% PIT ,4% CIT łącznie WOJEWÓDZTWA 1,6% PIT dodatkowe dochody JST 15,9% CIT łącznie łącznie Źródło: opracowanie własne na podstawie obliczeń dokonanych w poprzednim rozdziale Zmniejszenie wydatków z tytułu finansowania usług opiekuńczych z nowego źródła Ustawa częściowo odciąży finansowo JST. Spowodowane to będzie pojawieniem się nowego źródła, z którego współfinansowane będą świadczenia z pomocy społecznej (stacjonarne i środowiskowe usługi opiekuńcze). Zakładamy, że wydatki ponoszone przez JST na usługi opiekuńcze zostaną w przyszłości pomniejszone o wartość czeków opiekuńczych, które będą w dyspozycji świadczeniobiorców (osób niesamodzielnych). Prognozowanie kosztów, jakie w przyszłości ponosić będą samorządy z tytułu pomocy osobom niesamodzielnym jest zadaniem niezwykle kłopotliwym. W miarę postępu procesu starzenia się ludności potrzeby w tym zakresie będą rosły, a tym samym wzrastać powinny wydatki publiczne ponoszone na usługi opiekuńcze. Nie jest to jednak pewne. Poziom wydatków publicznych uzależniony jest bowiem nie tylko od faktycznych potrzeb społecznych, ale również (a nawet przede wszystkim) od czynnika politycznego (aktualne priorytety decydentów) oraz ekonomicznego (koniunktura gospodarcza). Do naszych obliczeń 24

25 przyjmujemy jednak, że wydatki JST będą rosnąć proporcjonalnie do zapotrzebowania na opiekę. Przyszły wzrost zapotrzebowania na usługi opiekuńcze będzie postępował wraz ze wzrostem liczby osób niesamodzielnych. Zwiększać się powinien ponadto zakres korzystania z formalnych usług opiekuńczych, co określane jest mianem formalizacji opieki. Ten proces formalizacji jest efektem dokonujących się współcześnie przeobrażeń społecznogospodarczych, takich jak: wzrost aktywności zawodowej kobiet, zmiana kulturowego modelu pomocy osobom niesamodzielnym, profesjonalizacja działalności w zakresie świadczenia usług opiekuńczych, obniżenie tzw. wskaźnika potencjału pielęgnacyjnego. Przeobrażenia te powodują, że osoby bliskie (opiekunowie nieformalni) w coraz mniejszym stopniu chcą i/lub mogą pomagać niesamodzielnym krewnym czy znajomym. Zakładamy zatem, że na początku prognozy skala korzystania z opieki formalnej (pomocy społecznej) wynosi 17%, natomiast z opieki nieformalnej (osób bliskich) 83% (takie proporcje potwierdza wiele badań). W prognozie uwzględniono 3 scenariusze zmian: brak procesu formalizacji (stały udział opieki formalnej i nieformalnej), umiarkowana formalizacja opieki (wzrost/spadek udziału opieki formalnej/ nieformalnej o 0,5% w skali roku), znaczna formalizacja opieki (wzrost/spadek udziału opieki formalnej/nieformalnej o 1% w skali roku). Zakładamy ponadto, że w grupie osób niesamodzielnych, które korzystają z pomocy społecznej, 60% otrzymuje świadczenia w postaci środowiskowych usług opiekuńczych (świadczonych w domu osoby niesamodzielnej), a 40% w postaci stacjonarnych usług opiekuńczych (świadczonych w całodobowych placówkach). Problematyczna jest także kwestia finansowania opieki stacjonarnej (domów pomocy społecznej). Obecnie znaczna część środków publicznych trafiająca do dps pochodzi z budżetu państwa w ramach opłat za osoby przebywające na tzw. starych zasadach. W przyszłości w miarę ubywania osób finansowanych na starych zasadach - ich miejsce powinny zajmować osoby finansowane według nowych zasad (wynikających z ustawy o pomocy społecznej z 2004 r.), a zatem przy partycypacji budżetów samorządowych. Nie ma jednak pewności, czy faktycznie tak się stanie. Gminy (w sytuacji mocno ograniczonych środków) mogą nie być skłonne i zdolne do przyjmowania na siebie nowych zobowiązań i zwiększania wydatków na pomoc społeczną. Realna jest zatem opcja, że miejsca w dps pozostaną w pewnym stopniu nieobsadzone. Przyjmujemy jednak, że do takiej sytuacji nie dojdzie. Miejsce osób finansowanych na starych zasadach systematycznie zajmowane będą 25

26 przez świadczeniobiorców opłacających swój pobyt według nowych reguł. Zakładamy, że na początku prognozy (2013 r.) na starych zasadach przebywa w dps osób, a ich liczba zmniejsza się corocznie o Podsumowując przedstawione wyżej założenia, należy przyjąć, że osoby niesamodzielne otrzymują opiekę formalną (z pomocy społecznej) lub nieformalną (świadczoną przez osoby bliskie). Obecnie 83% osób niesamodzielnych otrzymuje pomoc od osób bliskich, natomiast 17% z pomocy społecznej lub za jej pośrednictwem. Te proporcje mogą się jednak w przyszłości zmieniać na skutek postępu procesu formalizacji opieki. Z pomocy społecznej osoby niesamodzielne mogą otrzymać dwojakie wsparcie: środowiskowe usługi opiekuńcze (taką pomoc otrzymuje 60% beneficjentów opieki formalnej) lub stacjonarne usługi opiekuńcze (taką pomoc otrzymuje 40% beneficjentów opieki formalnej). Na podstawie danych dostępnych w sprawozdaniach MPiPS-03 można ustalić, że w 2010 r. z usług opiekuńczych korzystało osób, a wydatki własne gmin na tę formę opieki kształtowały się na poziomie zł. Oznacza to, że średnie dofinansowanie na 1 beneficjenta wynosiło 354 zł miesięcznie. Jeśli chodzi o domy pomocy społecznej, to na nowych zasadach przebywało tam osób, a wydatki samorządowe na tę formę opieki wynosiły zł. Średnie dofinansowanie na 1 beneficjenta wynosiło zatem 1340 zł miesięcznie. Nie wiadomo ilu spośród obecnych świadczeniobiorców zgodnie z nowym systemem orzecznictwa, który zostanie wprowadzony przez Ustawę, zostałoby uznanych za osoby niesamodzielne. Prognoza przeprowadzona została według następującego scenariusza świadczenia przyznawane są sukcesywnie w następujący sposób: - w pierwszych dwóch latach ( ) tylko osobom z I stopniem niesamodzielności (niesamodzielnym znacznie); - w kolejnych dwóch latach ( ) tylko osobom z I i II stopniem niesamodzielności ( z niesamodzielnością umiarkowaną i znaczną); - począwszy od roku 2017 do 2025 przyznawane byłoby wszystkim osobom niesamodzielnym (znacznie, umiarkowanie i lekko). 26

27 Prognozę przedstawiają wykres 14 i tabela 21. Czek opiekuńczy przyznawany jest sukcesywnie początkowo świadczenie otrzymują tylko najbardziej niesamodzielni, w późniejszym okresie dodatkowo osoby umiarkowanie niesamodzielne, a jeszcze później wszystkie osoby niesamodzielne. Nie wiemy jednak, w jakim stopniu niesamodzielni są beneficjenci świadczeń udzielnych przez pomoc społeczną. Przyjmujemy zatem, że wskaźniki niesamodzielności rozkładają się w tej grupie tak samo, jak w całej populacji osób niesamodzielnych (zgodnie z założeniami przyjętymi w części 2 opracowania, stopień znaczny: 12,3%; stopień umiarkowany: 33,2%; stopień lekki: 54,5%). 27

28 Wykres 14. Zmniejszenie wydatków JST z tytułu finansowania usług opiekuńczych z nowego źródła (scenariusz 2) Źródło: opracowanie własne. Tabela 21. Zmniejszenie wydatków JST w zł z tytułu finansowania usług opiekuńczych z nowego źródła (scenariusz 2) rok wyszczególnienie stały poziom opieki formalnej wydatki własne gmin (pomoc środowiskowa) bez czeków opiekuńczych wydatki własne gmin (pomoc instytucjonalna) bez czeków opiekuńczych wydatki własne gmin (pomoc środowiskowa) z czekami opiekuńczymi wydatki własne gmin (pomoc stacjonarna) z czekami opiekuńczymi zmniejszenie wydatków JST umiarkowana formalizacja opieki (0,5% rocznie) wydatki własne gmin (pomoc środowiskowa) bez czeków opiekuńczych wydatki własne gmin (pomoc instytucjonalna) bez czeków opiekuńczych wydatki własne gmin (pomoc środowiskowa) z czekami opiekuńczymi wydatki własne gmin (pomoc stacjonarna) z czekami opiekuńczymi zmniejszenie wydatków JST znaczna formalizacja opieki (1% rocznie) wydatki własne gmin (pomoc środowiskowa) bez czeków opiekuńczych wydatki własne gmin (pomoc instytucjonalna) bez czeków opiekuńczych wydatki własne gmin (pomoc środowiskowa) z czekami opiekuńczymi wydatki własne gmin (pomoc stacjonarna) z czekami opiekuńczymi zmniejszenie wydatków JST Źródło: opracowanie własne. 28

29 Korzyści dla JST z wprowadzenia Ustawy będą dwojakie. Z jednej strony związane one będą z dodatkowymi wpływami do budżetów JST, z drugiej zaś strony zmniejszone zostaną wydatki ponoszone przez JST na usługi opiekuńcze. Prognozę łącznych korzyści ilustruje wykres 16. Przyjęto tutaj już tylko jeden wariant dotyczący formalizacji opieki coroczny wzrost opieki formalnej o 0,5%. Ten właśnie wariant uznano za najbardziej prawdopodobny. Wykres 16. Korzyści JST (łącznie: dodatkowe wpływy oraz oszczędności) z wprowadzenia Ustawy (scenariusz 2) Źródło: opracowanie własne Wydatki samorządów na obsługę nowych zadań Ustawa o pomocy osobom niesamodzielnym nakłada na JST nowe zadania, które mają być finansowane z ich budżetów. Zadania te związane są z działalnością urzędniczą (pracą biurową, przeprowadzaniem wywiadów środowiskowych, udzielaniem informacji, wydawaniem decyzji, rozliczaniem czeków opiekuńczych, kontrolą jakości świadczonych usług opiekuńczych itd.). Czynności te podzielone zostały na dwie kategorie (por. tabela 22). Tabela 22. Nowe czynności urzędnicze związane z wprowadzeniem Ustawy, które generują koszty dla JST Kategoria czynności: Katalog czynności: Wymiar roboczogodzin: (1) czynności pierwszej kategorii - udzielanie informacji o procedurze - wariant mniej (nieregularne), związane z przyznawania świadczeń, czasochłonny: 2 orzecznictwem i przyznaniem - przyjmowanie i przesyłanie roboczogodziny na 1 świadczenia, wniosków, - przeprowadzanie wywiadów środowiskowych, niesamodzielnego, - wariant bardziej czasochłonny: 3 29

30 (2) czynności drugiej kategorii (cykliczne), związane z realizacja kontraktów opiekuńczych i umów uaktywniających. Źródło: opracowanie własne. - wydawanie decyzji, - podpisywanie kontraktów opiekuńczych, - powiadamianie ZUS, - obsługa wniosków o opiekę zastępczą, - wydawanie i rozliczanie czeków opiekuńczych, - kontrola jakości, - gromadzenie i udostępnianie danych o świadczeniodawcach lokalnych/regionalnych, - organizacja grup samopomocowych, roboczogodziny na 1 niesamodzielnego, - wariant mniej czasochłonny: 1 roboczogodzina na 1 niesamodzielnego rocznie, - wariant mniej czasochłonny: 2 roboczogodziny na 1 niesamodzielnego rocznie, Czynności pierwszej kategorii związane są z orzecznictwem i przyznawaniem świadczenia. Są to czynności wykonywane tylko raz na jakiś czas (nieregularnie). Przykładowo osoby, którym orzeczono stopień lekki niesamodzielności, w miarę postępu procesu biologicznego starzenia tracą sprawność funkcjonalną w związku z czym, po jakimś czasie, pojawia się konieczność ponownego ustalenia stopnia niesamodzielności. Ponadto grupa osób niesamodzielnych z roku na rok się zmienia jedni umierają, a w ich miejsce pojawiają się nowe osoby, które wymagają orzeczenia o stopniu niesamodzielności i przyznania świadczenia. Zakładamy, że w związku ze zmianą stopnia niesamodzielności oraz zmianą grupy osób niesamodzielnych, rotacja wynosi 2% liczby osób niesamodzielnych w danym roku. Czynności pierwszej kategorii w danym roku generowane są zatem przyrostem liczby osób niesamodzielnych w tym roku oraz, dodatkowo, 2% rotacją. Czynności drugiej kategorii związane są z realizacją rozliczaniem kwalifikowanych kosztów opieki i umów z asystentami osób niesamodzielnych. Czynności te mają charakter permanentny, konieczność ich realizacji cyklicznie (corocznie) się odnawia. Koszt nowych czynności urzędniczych, jakie nakłada na JST Ustawa przedstawiony został poprzez wynagrodzenie pracowników realizujących te zadania. Zwiększony zakres działalności urzędniczej będzie miał bowiem swoje odzwierciedlenie w nowych etatach, które trzeba będzie w związku z tym utworzyć. Skalkulowaną liczbę roboczogodzin podzielono przez roczny wymiar czasu pracy (2000 godzin) i w ten sposób uzyskano liczbę nowych etatów. Mnożąc liczbę nowych etatów przez średnie wynagrodzenie w JST (przyjęto 2600 zł brutto) otrzymano łączny koszt nowych etatów. Kalkulację sporządzono dla dwóch wariantów: bardziej czasochłonnego oraz mniej czasochłonnego (por. tabela 23). Zgodnie ze scenariuszem 1 wszystkie osoby niesamodzielne składają wniosek o orzeczenie stopnia niesamodzielności i przyznanie świadczenia w pierwszym roku po wprowadzeniu Ustawy. Zakładamy tutaj, że liczba wniosków odpowiada dokładnie liczbie osób niesamo- 30

31 dzielnych 8. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę na dość istotna kwestię, mianowicie zaraz po wprowadzeniu Ustawy lawinowo napłynie ogromna liczba wniosków o orzeczenie stopnia niesamodzielności i przyznanie świadczeń. W późniejszym okresie sytuacja się unormuje, jednak bezsprzecznie skuteczna realizacja zleconych zadań w pierwszym roku po wprowadzeniu Ustawy będzie dla JST ogromnym wyzwaniem organizacyjnym i finansowym. Prognozę wydatków na obsługę nowych czynności urzędniczych pierwszej i drugiej kategorii przedstawia wykres 17 i tabela Jest to uproszczenie. Nie można oszacować faktycznej liczby wniosków. Z pewnością będzie ich znacznie więcej niż osób niesamodzielnych. Części osób wnioskujących stopnień niesamodzielności nie zostanie jednak przyznany z racji niespełnienia kryteriów (zbyt wysoki poziom sprawności funkcjonalnej). 31

32 Wykres 17. Prognoza wydatków JST na obsługę nowych czynności (łącznie pierwszej i drugiej kategorii) urzędniczych (scenariusz 1) Źródło: opracowanie własne. Tabela 23. Prognoza wydatków JST w zł na obsługę nowych czynności (łącznie pierwszej i drugiej kategorii) urzędniczych (scenariusz 1) rok wyszczególnienie a) czynności pierwszej kategorii koszt nowych etatów (wariant mniej czasochłonny) koszt nowych etatów (wariant bardziej czasochłonny) b) czynności drugiej kategorii koszt nowych etatów (wariant mniej czasochłonny) koszt nowych etatów (wariant bardziej czasochłonny) c) czynności pierwszej i drugiej kategorii łącznie koszt nowych etatów (wariant mniej czasochłonny) koszt nowych etatów (wariant bardziej czasochłonny) Źródło: opracowanie własne. Zgodnie z drugim scenariuszem, w latach orzeczenia o stopniu niesamodzielności oraz świadczenia z tego tytułu przyznawane są osobom o znacznym stopniu niesamodzielności, w latach osobom o znacznym i umiarkowanym stopniu 32

33 niesamodzielności, a od 2017 r. wszystkim niesamodzielnym 9. Prognozę wydatków na obsługę nowych czynności urzędniczych w tym scenariuszu przedstawia wykres 18 i tabela 24. Wykres 18. Prognoza wydatków JST na obsługę nowych czynności (łącznie pierwszej i drugiej kategorii) urzędniczych (scenariusz 2) Źródło: opracowanie własne. Tabela 24. Prognoza wydatków JST w zł na obsługę nowych czynności (łącznie pierwszej i drugiej kategorii) urzędniczych (scenariusz 2) rok wyszczególnienie a) czynności pierwszej kategorii koszt nowych etatów (wariant mniej czasochłonny) koszt nowych etatów (wariant bardziej czasochłonny) b) czynności drugiej kategorii koszt nowych etatów (wariant mniej czasochłonny) koszt nowych etatów (wariant bardziej czasochłonny) c) czynności pierwszej i drugiej kategorii łącznie koszt nowych etatów (wariant mniej czasochłonny) koszt nowych etatów (wariant bardziej czasochłonny) Źródło: opracowanie własne. 9 Jest to kolejne uproszczenie. Z góry zakładamy bowiem, że w danym okresie po orzeczenie zgłaszać się będą wyłącznie osoby określonym stopniu niesamodzielności. 33

34 4.3. Porównanie korzyści i wydatków JST związanych z wprowadzeniem Ustawy Na wykresie 19 i w tabeli 25 (scenariusz 1) oraz wykresie 20 i w tabeli 26 (scenariusz 2) przedstawiono zestawienie korzyści z wydatkami JST, które związane są z wprowadzeniem Ustawy. Przyjęto tutaj wariant, który uznano za najbardziej prawdopodobne, a mianowicie po stronie korzyści- coroczny wzrost opieki formalnej o 0,5%, po stronie kosztów wariant mniej czasochłonny. W obu scenariuszach widoczna jest wyraźna przewaga korzyści nad wydatkami. Oznacza to, że wprowadzenie Ustawy jest opcją pozytywną dla finansów JST. Wykres 19. Zestawienie korzyści i wydatków JST związanych z wprowadzeniem Ustawy (scenariusz 1) Źródło: opracowanie własne. Wykres 20. Zestawienie korzyści i wydatków JST związanych z wprowadzeniem Ustawy (scenariusz 2) Źródło: opracowanie własne. 34