Program edukacyjny promocja idei przeszczepiania narządów Transplantacja jestem na TAK

Transkrypt

1 Program edukacyjny promocja idei przeszczepiania narządów Transplantacja jestem na TAK Irena Milaniak Oddział Kliniczny Chirurgii serca, Naczyń i Transplantologii, Szpital Jana Pawła II Centrum Organizacyjno Koordynacyjne ds. Transplantacji Poltransplant

2 Cel Budowanie świadomej postawy wobec transplantacji Zachęcenie do działań promocyjnych szkolnych kampanii, które sprawią, że Wasi rówieśnicy dowiedzą się czym jest oświadczenie woli, a transplantacje staną się tematem rozmów nie tylko w szkolnych murach.

3 DLACZEGO MYSLIMY O DRUGIM CZŁOWIEKU??? POTRZEBA NIESIENIA POMOCY INNYM Paweł wyraził zgodę na pobranie narządów od swojego ojca. Jestem zawsze z tego dumny że mogłem w ten sposób komuś pomóc w powrocie do zdrowia rodziny i bardziej normalnego życia chodź dla mnie śmierć taty była straszną tragedią. Znalazł się po drugiej stronie, sam potrzebował daru życia nowej wątroby. Dziękuję teraz że doczekałem przeszczepu i dzięki podobnej decyzji jak kiedyś moja i innych rodzin dawców żyję, mogę widzieć i wychowywać syna wraz z żoną po prostu zwyczajnie kochać i obserwować świat ludzi i najbliższych. Elżbieta - wyraziła zgodę na pobranie narządów od swojego męża. Mimo, że kochana osoba nie żyje, to jej cząstka żyje w drugim człowieku. Wiem, że osoba obdarowana bardzo troskliwie opiekuje się swoim darem Brajan - Mały bohater. Zdążył zadzwonić po straż i wezwać pomoc dla ojca. Z płonącego mieszkania już nie wyszedł. Jeszcze po śmierci uratował życie trojgu dzieciom

4 Zwykli pacjenci Zuzia 2010 Władysław 6 lat po przeszczepie serca, 2008 Tomek 2010 Karolina 1999 Stanisław 9 lat po przeszczepie serca I miejsce w narciarstwie alpejskim (Zimowa Olimpiada Pacjentów po Przeszczepie,2008)

5 AUTORYTETY Kościół Wcielajmy nauczanie papieskie w życie i podpisujmy deklaracje o zgodzie na przeszczep (ks. abp Józef Życiński) Paweł Kukiz Córka potrzebowała nerki Jan Paweł II "Należy zaszczepić w sercach ludzi, zwłaszcza młodych, szczere i głębokie przekonanie, że świat potrzebuje braterskiej miłości, której wyrazem może być decyzja o darowaniu narządów". Agata Mróz Swoją postawą pokazała nam wszystkim jak walczyć z chorobą do samego końca, jak być uśmiechniętą w chwilach kiedy walka o życie dotyczy nas samych. DODA: Rejestrujcie się w bazach dawców szpiku! Jarek Jakimowicz : przeszczep światełko w tunelu Przemysław Saleta oddał swoją nerkę córce

6 Co powinieneś wiedzieć Czemu służy przeszczepianie narządów? Przeszczepianie narządów, transplantacja (z łac. Transplantare - szczepić i plantare sadzić) to zabiegi medyczne polegające na przeniesieniu organu lub tkanki z jednego osobnika na drugiego albo w ramach jednego organizmu na inne miejsce, wykonywane w celach leczniczych. Przeszczepianie narządów jest metodą ratowania życia osoby chorej, która potrzebuje zdrowego narządu, aby żyć. Transplantacja jest jednym z najbardziej znaczących sukcesów w historii medycyny. Jednak pomimo technologii i postępu zapotrzebowanie na organy i tkanki jest nieporównywalnie większe niż liczba dostępnych do transplantacji.

7 RYS HISTORYCZNY od starożytności próby wykorzystywania krwi w lecznictwie 1902 r. w Wiedniu E. Ullmann próba przeszczepienia psiej nerki 1954 r. - pierwsza skuteczna transplantacja organu ludzkiego (nerka bliźniaka), Boston, J.E. Murray pierwszy przeszczep szpiku kostnego 1959 przeszczep płuca ze zwłok, 1963 transplantacja wątroby, 1966 trzustki, 1967 transplantacja serca (Ch. Barnard). Św. Kosma i Damian III w n.e.

8 Polska 1966 Pierwsza udana transplantacja nerki Warszawa Prof. W. Moll, dr med. A. Dziatkowiak Łódź pierwsza transplantacja serca Prof. Z. Religa Zabrze udana transplantacja serca Prof.A. Dziatkowiak - Kraków transplantacji serca 1996 Program transplantacji wątroby( 1987)

9 Przeszczepianie narządów Polsce w 2011 roku dawców 1411 narządów Nerki Serce Wątroba Nerka +Trzustka Płuco Oczekuje na nowy narząd 1939 pacjentów

10 69 26 dawców 85 Małopolska Co 5 dni w Polsce umiera jedna z osób oczekujących na przeszczepienie narządu Umiera nie z powodu braku leczenia, ale z powodu braku narządów do transplantacji Oczekujący: Serce 45 osób Nerki 126 osoby Wątroba 15

11 Rodzaje przeszczepów przeszczepy allogeniczne (homotransplantacja) w ramach tego samego gatunku; dzielą się na: przeszczepy narządów parzystych przeszczepy narządów pojedynczych oraz przeszczepy narządów od dawców żywych przeszczepy narządów od dawców zmarłych;

12 Czy potrafilibyście wymienić najczęściej przeszczepiane narządy? Poza narządami coraz częściej przeszczepia się tkanki, czy wiecie jakie?

13 Narządy: Serce Wątroba Nerki Płuca Trzustka Jelita Tkanki Krew Kości Rogówki Zastawki Szpik kostny Skóra Żyły/tętnice

14 Pierwsza na świecie osoba po przeszczepie twarzy Francja

15 Stan dawcy Dawca zmarły śmiercią mózgową Typy dawców Charakterystyka Osoba, u której stwierdzono brak funkcji pnia mózgu. Charakterystyka pobrania Narządy i tkanki Dawca zmarły śmiercią sercową Dawca żywy Osoba, u której doszło do zatrzymania pracy serca i oddychania. Zabiegi reanimacyjne są nieskuteczne Najczęściej to osoba z rodziny biorcy. Również bliscy lub przyjaciele deklarują gotowość oddania narządu chorej osobie. Narządy i tkanki Nerka lub płat wątroby oraz szpik kostny

16 Życie, umieranie, śmierć Pełnia życia jest wtedy, gdy wszystkie ważne życiowe układy są ze sobą powiązane harmonijnie i scalone, towarzyszy im świadomość 1. Okres zaniku czynności życiowych (oddychanie, krążenie) 2. Okres śmierci klinicznej brak oznak życia (utrata przytomności, brak oddechu, brak krążenia. Czas śmierci klinicznej jest wyznaczony przez czas śmierci kory mózgowej (3-5 min) 3. Śmierć kory mózgowej to śmierć osobnicza nieodwracalne wyłączenie czynności kolejnych struktur mózgu i ustroju. Pień mózgu umiera po 20 minutach (podejrzenie śmierci mózgu) równoznaczne ze śmiercią człowieka. Serce umiera po 40 min.

17 Założenia ogólne Śmierd jest zjawiskiem ZDYSOCJOWANYM ogarnia tkanki i narządy w różnym czasie. Przy zachowanym krążeniu krwi to STAN MÓZGU determinuje śmierd lub życie człowieka. Spośród wszystkich struktur mózgu człowieka PIEO MÓZGU umiera jako ostatni. Brak funkcji pnia mózgu = śmierd mózgu

18 PIEŃ MÓZGU wybrane funkcje Niezależna od woli człowieka kontrola i regulacja: pracy serca i ciśnienia krwi oddechów świadomości Złożona wymiana informacji pomiędzy mózgiem i móżdżkiem a pozostałymi częściami ciała, m.in.: - rejestracja dotyku, bólu, zmiany temperatury, położenia poszczególnych części ciała względem siebie - zamierzone jak i nieświadome reakcje ruchowe (odruchy)) - prawidłowe funkcjonowanie wzroku, słuchu, mowy, równowagi

19 CO TO JEST ŚMIERĆ MÓZGU? Śmierć mózgu to prawdziwa śmierć człowieka. Ustanie krążenia krwi w mózgu powoduje nieodwracalne jego uszkodzenie. Przy pomocy specjalnej aparatury można pewien czas utrzymać czynność serca i oddychania, stwarzających pozory życia

20 Zatrzymanie krążenia mózgowego w śmierci mózgu Prawidłowy Zatrzymanie krążenia mózgowego Angiografia Scyntygrafia Przezczaszkowy doppler

21 Proces dawstwa narządów Spełnienie warunków medycznych i prawnych 1. Rozpoznanie śmierci mózgu. 2. Upewnienie się, że zmarły nie wyraził za życia sprzeciwu na pobranie narządów Rozmowa z rodziną 3. Kwalifikacja narządów do pobrania i przeszczepienia

22 Aspekt prawny USTAWA z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz. U. Nr 169, poz. 1411) Ustawa o zmianie ustawy o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów oraz o zmianie ustawy - Przepisy wprowadzające Kodeks karny z dnia 17 lipca 2009 Dz. U. z 2009r. Nr 141, poz. 1149

23 Autoryzacja pobrania Zgoda domniemana = zarejestrowany sprzeciw Art Pobrania komórek, tkanek lub narządów ze zwłok ludzkich w celu ich przeszczepienia można dokonać, jeżeli osoba zmarła nie wyraziła za życia sprzeciwu. 2. W przypadku małoletniego lub innej osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, sprzeciw może wyrazić za ich życia przedstawiciel ustawowy. 3. W przypadku małoletniego powyżej lat szesnastu sprzeciw może wyrazić również ten małoletni. Art Sprzeciw wyraża się w formie: 1) wpisu w centralnym rejestrze sprzeciwów na pobranie komórek, tkanek i narządów ze zwłok ludzkich; 2) oświadczenia pisemnego zaopatrzonego we własnoręczny podpis; 3) oświadczenia ustnego złożonego w obecności co najmniej dwóch świadków, pisemnie przez nich potwierdzonego. 4. Sprzeciw może być cofnięty w każdym czasie

24

25 CENTRALNY REJESTR SPRZECIWÓW Liczba sprzeciwów Cofnięcia

26 Oświadczenie woli, Donor Card W nadziei, iż mogę pomóc ludziom będącym w potrzebie, czynię ten świadomy dar i wyrażam zgodę, aby w przypadku mojej śmierci pobrano z mojego ciała komórki, tkanki lub narządy w celu ratowania życia innych ludzi.

27 Certyfikacja śmierci Art Pobranie komórek, tkanek lub narządów do przeszczepienia jest dopuszczalne po stwierdzeniu trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu (śmierci mózgu). Trwałe nieodwracalne ustanie czynności mózgu stwierdza jednomyślnie, na podstawie kryteriów, komisja złożona z trzech lekarzy, posiadających specjalizację, w tym co najmniej jednego specjalisty w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii oraz jednego specjalisty w dziedzinie neurologii lub neurochirurgii. Komisję powołuje i wyznacza jej przewodniczącego kierownik zakładu opieki zdrowotnej lub osoba przez niego upoważniona. Lekarze wchodzący w skład komisji nie mogą brać udziału w postępowaniu obejmującym pobieranie i przeszczepianie komórek, tkanek lub narządów od osoby zmarłej, u której dana komisja stwierdziła trwałe nieodwracalne ustanie czynności mózgu. Art. 9a. 1. Pobranie komórek, tkanek lub narządów do przeszczepienia jest dopuszczalne po stwierdzeniu zgonu wskutek nieodwracalnego zatrzymania krążenia.

28 Warunki medyczne

29 Spełnienie warunków medycznych i prawnych

30

31 Organizacja pobierania i przeszczepiania Rozmowa z rodziną dawcy Ustalenie stanowiska zmarłego Uzyskanie zgody Identyfikacja dawcy Szpital Dawcy Prowadzenie dawcy: Badania Konsultacje Orzekanie śmierci Powołanie komisji Prokurator? Ośrodek Transplantacyjny w Regionie? CRS OFERTA Ośrodek Koordynacji POLTRANSPLANT Wybór biorcy Ośrodek Pobierający i Przeszczepiający Raport o wykorzystaniu narządów KARTA BIORCY Krajowa Lista Oczekujących

32 Jak przebiega pobranie narządów i transplantacja? opobranie narządów do przeszczepiania jest operacją chirurgiczną, w czasie której ciało dawcy traktowane jest z należytym szacunkiem. obiorca przeszczepu jest przygotowywany do operacji w tym samym czasie, co operacja pobrania narządów. ochorzy, którym dokonano przeszczepienia, zwykle nie poznają nazwiska dawcy, który uratował im życie, ponieważ dar narządów od zmarłego jest anonimowy.

33

34 CZAS Serce pobrane od dawcy może pozostawać poza ciałem do 6 godz. Nerki mogą być przeszczepione do 40 godz. Zgodność tkankowa antygeny HLA

35

36 Jakie są wyniki przeszczepiania narządów? Warunki Zgodność tkankowa Właściwy dobór dawcy i biorcy Odpowiednie leczenie immunosupresyjne Umiejętność rozpoznania i leczenia procesu odrzucania narządu przez organizm biorcy Zapobieganie powikłaniom i ich leczenie Po udanym przeszczepieniu narządu pacjenci mogą prowadzić normalne życie, kontynuować naukę, podjąć pracę. Biorcy przeszczepu nerki zwalniają miejsce dializacyjne innym potrzebującym chorym. Nie bez znaczenia jest także fakt, że przeszczepienie nerek wymaga mniejszych nakładów finansowych niż dializoterapia. Wyniki transplantacji narządów i tkanek w naszym kraju nie różnią się od wyników uzyskiwanych przez inne ośrodki europejskie.

37 Nowe życie

38 Czy w Polsce istnieje ryzyko handlu narządami? Aby uniknąć takiego ryzyka, obowiązujące przepisy przewidują, że pobranie narządu i jego przeszczepienie może mieć miejsce jedynie w upoważnionych ośrodkach medycznych. Przeszczepianie jest skomplikowaną procedurą, angażującą tak wielu wysokiej klasy specjalistów, że pokątne przeszczepianie narządów jest niemożliwe. Pobrane narządy rozdzielane są zgodnie z kryteriami medycznymi. Ich losy, od pobrania aż do przeszczepienia znajdują się pod kontrolą upoważnionych ośrodków. Przepisy karne: kara pozbawienia wolności od roku do 5 lat. NIE!!! Ryzyko handlu narządami w Polsce (%) Tak Opinie uczniów w wieku lat (n=680) I.Milaniak, P. Przybylowski, K. Wierzbicki, J. Sadowski. Organ Transplant Education. The way to form altruistic behaviours among secondary school students towards organ donation. Transplantations Proceedings, 42: (2010) Nie

39 Aspekt religijny. Pozytywne stanowisko etyki chrześcijańskiej Akceptacja śmierci mózgu jako kryterium śmierci Poparcie papieża Jana Pawła II Transplantacje narządów traktuje się jako «służbę życiu. Powinna ona jednak przebiegać w szacunku dla niektórych warunków, dotyczących w sposób istotny dawcy oraz organów dawanych i przeszczepianych Aby osoba była uważana za zmarłą, jest wystarczające stwierdzenie śmierci mózgowej dawcy, która polega na nieodwracalnym ustaniu wszystkich funkcji mózgu. Karta Pracowników Służby Zdrowia 1994 W Evangelum Vitae Papież Jan Paweł II zalicza dawstwo organów do gestów bezinteresowności, które umacniają autentyczna kulturę życia. dawstwo narządów jeśli dokonuje się zgodnie z wymogami etyki, w celu ratowania zdrowia, życia chorym pozbawionym nadziei zasługuje na szczególne uznanie Wszystkie główne religie popierają dawstwo narządów jako akt miłosierdzia najwyższej wartości

40

41 Szpik kostny Przeszczep szpiku innego człowieka może uratować życie chorym na białaczkę oraz inne choroby układu krwiotwórczego. Szpik można przeszczepić pod warunkiem identyczności antygenów transplantacyjnych HLA dawcy i biorcy. Kto może byd dawcą szpiku? Dawcą szpiku może byd zdrowa pełnoletnia osoba, która nie przekroczyła 50 roku życia. Im więcej potencjalnych niespokrewnionych dawców szpiku jest zarejestrowanych w Bankach Dawców, tym większe są szanse znalezienia identycznego dawcy niespokrewnionego. Na znalezienie odpowiedniego dawcy niespokrewnionego wpływa częstośd występowania podobnych antygenów HLA w określonej populacji. Dlatego najłatwiej jest znaleźd dawce w tym samym obszarze etnicznym dla Polaka w Polsce. Prawdopodobieństwo pobrania szpiku od osoby deklarującej chęć oddania szpiku do przeszczepienia wynosi 1:25000 Jak zostaje się dawcą szpiku? Chęć zostania dawca szpiku deklaruje się przez wypełnienie i przesłanie pod wskazany adres formularza "Oświadczenie woli o wpisanie do Centralnego Rejestru Niespokrewnionych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej (CRNDSiKP)"

42 Strony WWW poświęcone tematyce transplantacyjnej oswiadczeniewoli.com.pl