ETYKA GOSPODARCZA. Ks. dr Grzegorz Polok Katedra Zarządzania Publicznego i Nauk Społecznych. Uniwersytet Ekonomiczny Katowice

Transkrypt

1 ETYKA GOSPODARCZA Ks. dr Grzegorz Polok Katedra Zarządzania Publicznego i Nauk Społecznych Uniwersytet Ekonomiczny Katowice

2 ROŻNE PODEJŚCIE DO ETYKI BIZNESU etyka biznesu podobnie jak inne etyki partykularne (bioetyka, etyka środowiskowa) są przejawem głębokiego kryzysu moralności, człowiek współczesny poszukuje środków zastępczych, które mogłyby wypełnić lukę powstałą po upadku prawdziwej moralności. Etyka się opłaca. Z etyki zrobić jak najlepszy użytek. W jak najlepszym świetle ukazać wizerunek firmy i jej produktów. To staje się główny motywem działania firmy

3 WOLNOŚĆ - OPOWIEDZIALNOŚĆ zależność odpowiedzialności od wolności, którą daje się zamknąć w tezie - nie ma odpowiedzialności bez wolności. O odpowiedzialności człowieka można bowiem mówić jedynie w świecie pozwalającym na wolny wybór, w świecie wolności.

4 WOLNOŚĆ - OPOWIEDZIALNOŚĆ zależności nowa : nie ma wolności bez odpowiedzialności nieograniczona bowiem wolność przeradza się w samowolę, rodzi anarchię, unicestwia samą siebie, zamieniając się w swe przeciwieństwo, czyli zniewolenie. Odpowiedzialność, wyznaczając granice wolności, spełnia wobec niej funkcję racjonalizującą, a tym samym nadaje działaniu wymiar moralny

5 W praktyce gospodarczej można wyróżnić trzy poziomy odpowiedzialności: odpowiedzialność indywidualną, odpowiedzialność przedsiębiorstwa odpowiedzialność biznesu jako całości

6 3 x E EFEKTYWNOŚĆ EKONOMICZNOŚĆ ETYCZNOŚĆ (EKOLOGICZNOŚĆ 4E)

7 POJĘCIE ETYKA BIZNESU 1. Oznacza dyscyplinę naukową - refleksję teoretyczną, szeroko współcześnie rozwijaną, mającą szerokie zaplecze instytucjonalne Podejmuje ona wieloaspektowe analizy o charakterze historycznym, metodologicznym, aksjologicznym itp. Jej przedmiotem jest praktyka moralna w świecie biznesu - a także wpływ mechanizmów rynkowych na hierarchię wartości oraz wpływ wartości moralnych na funkcjonowanie rynku. Jest to usystematyzowane studium problematyki moralnej w świecie biznesu.

8 POJĘCIE ETYKA BIZNESU 2.Terminem tym oznacza się również realną praktykę moralną w świecie biznesu, rzeczywiste zachowania, określające jej zasady. Na tej płaszczyźnie pojęcie "etyka biznesu" obejmuje w sensie pozytywnym zespół wartości i norm uznawanych i respektowanych - w świecie biznesu, w jego mentalności i działaniu

9 PODSTAWOWE ZAKRESY ETYKI BIZNESU: - wzajemne relacje podmiotów gospodarczych: współwłaścicieli, kontrahentów, konkurentów; - relacje: pracodawcy - pracownicy; - relacja: przedsiębiorcy (firmy) - klienci, odbiorcy ich działalności; - relacja: podmioty gospodarcze - całość społeczeństwa i jego instytucji (państwowych, samorządowych, prawnych); -relacja: podmioty gospodarcze środowisko przyrodnicze.

10 PODSTAWOWE SPOSOBY REALIZACJI ETYKI BIZNESU Programy etyczne Kodeksy etyczne Etyka zawodowa Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa (SOP=CSR) Inne: np. Fair Play, Przejrzysty urząd, przejrzysta gmina

11 Program etyczny/ Kodeks etyczny UCZYNIENIE Z ETYKI BIZNESU NAJWYŻSZEGO STANDARDU ZACHOWAŃ

12 Program etyczny jest to całościowe przedsięwzięcie skierowane są na uczynieniu z etyki biznesu najwyższego standardu organizacji o randze strategicznej, a nie redukowanie jej do techniki organizatorskiej czy PR-owskiego dodatku

13 CO SKŁADA SIĘ NA PROGRAM ETYCZNY FIRMY? 1.wskazanie wartości wspólnych 2. sformułowanie wizji i misji firmy 3.określenie standardów etycznych i zawodowych 4.opracowanie kodeksu etycznego 5.opracowanie podręcznika standardów zawodowych 6.opracowanie programu kształcenia etycznego

14 CO SKŁADA SIĘ NA PROGRAM ETYCZNY FIRMY? 7.utworzenie stanowiska (komórki) ds. etyki 8.promowanie zachowania etycznego 9.monitorowanie przestrzegania norm etycznych oraz standardów zawodowych 10.utworzenie etycznej infolinii 11.okresowe przeprowadzanie audytu etycznego

15 Jednym z najważniejszych elementów programu etycznego jest KODEKS ETYCZNY

16 Kodeks jest: typem dokumentu zawierającego zasady, założenia, reguły zachowania i postępowania firm wobec otoczenia zewnętrznego oraz w stosunku do grup wewnętrznych. spisanym zespołem standardów działania, których przestrzegania firma wymaga niezależnie od zajmowanego przez nich stanowiska w hierarchii służbowej

17 Kodeks składa się z : części wstępnej zawierającą podstawowe zasady, jakimi organizacja (firma, korporacja lub ich związek) kieruje się w swym postępowaniu czyli misja, wizja i cele organizacji oraz jej podstawowe wartości, rozdziałów, podrozdziałów.

18 Kodeksy w swojej zawartości treściowej mogą być: ogólne, drobiazgowe, gruntowne Czasami formułują ogólnie podstawowe dążenia przedsiębiorstwa, jego misję oraz relacje z otoczeniem. W innych przypadkach zawierają bardzo szczegółowe instrukcje i standardy zachowań dla pracowników.

19 Rodzaje kodeksów kodeksy uniwersalne, (powszechne), kodeksy szczegółowe. Powszechne kodeksy adresowane są do wszystkich, lub znaczącej części podmiotów zaangażowanych w działalność gospodarczą. Kodeksy szczegółowe, w zależności od stopnia ich szczegółowości, normują działalność jednej firmy, jednego stowarzyszenia zawodowego, bądź grupy czy związku organizacji gospodarczych.

20 Wspólną cechą prawie wszystkich kodeksów, jest deklaracja legalizmu, czyli postępowania zgodnego z prawem we wszystkich okolicznościach.

21 Art. 17. Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów. Art. 18. Przedsiębiorca jest obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej gospodarczej z 2 lipca 2004 r.

22 Elementem zbieżnym większości kodeksów jest zobowiązanie do wypełnienia przez firmę moralnych powinności wobec wszystkich interesariuszy

23 Kodeks etyki w działalności gospodarczej opracowany przez Krajową Izbę Gospodarczą w roku Zasady Ogólne 1 Podmiot, prowadzący działalność gospodarczą (podmiot gospodarczy) powinien przestrzegać prawa, działać zgodnie z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami oraz respektować zasady etyki w działalności gospodarczej. 3 Wolność działalności gospodarczej winna sprzyjać rozwojowi społecznemu, służyć dobru ogółu i jednostki, umacniać i doskonalić system gospodarczy.

24 c.d. 5 Podmiot gospodarczy powinien szczególnie dbać o dobra wspólne, w tym o środowisko naturalne i jego zasoby 9 1.Podmiot gospodarczy powinien wykonywać dobrowolnie przyjęte na siebie zobowiązania, bez względu na formę w jakiej one powstały. 2. Podmiot gospodarczy powinien wykonywać zobowiązania w dobrej wierze, dążąc do zachowania należytego standardu ich wykonania. 10 Podmiot gospodarczy powinien przestrzegać zasad wolnej i uczciwej konkurencji oraz równego traktowania wszystkich uczestników obrotu gospodarczego.

25 Znaczenie programów/kodeksów w regulacji zachowań podmiotów rynkowych. W odniesieniu do samego podmiotu rynkowego stosowanie programów/kodeksów przyczynia się: do zintegrowania wewnętrznego pracowników ukazania pracownikom etycznego wymiaru funkcjonowania biznesu jasnego uświadamiania celów firmy. rozwiązywania sytuacjach konfliktowych wyrabiania wrażliwości etycznej w samodzielnie podejmowanych decyzjach

26 do spełnienia celu ludzkiego działania, które oprócz skuteczności, efektywności, godziwości prowadzi do odczucia satysfakcji z dobrze wykonywania danej pracy. W odniesieniu do samego podmiotu rynkowego stosowanie programów/kodeksów przyczynia się: dokonywania przez pracowników trafnych wyborów etycznych, traktowanie kultury firmy jako ważnej części dobrego zarządzania, do zmniejszenia kosztów oraz do zwiększenia zysków, zwiększonego zaufanie klientów, kontrahentów i partnerów, pogłębienia się wiarygodności personelu oraz lojalności pracowników,

27 Funkcja zewnętrzna programów/kodeksów etycznych polega na: podtrzymaniu dobrego imienia firmy, stałego budowania jej pozytywnego publicznego wizerunku, wzmacnianiu zaufania wobec firmy, zaangażowaniu się firmy w realizację wartości wybranych i uznanych przez interesariuszy wewnętrznych oraz zewnętrznych, zachowaniu maksimum dobrej woli w sytuacjach kryzysowych.

28 W celu zaangażowania współpracowników w proces przygotowywania programu/kodeksu etycznego należy: kształtować świadomość potrzeby opracowania programu etycznego wśród wszystkich pracowników zidentyfikować zagadnienia nurtujące ludzi w organizacji oraz zewnętrznych interesariuszy zachęcić jak największą liczbę pracowników do uczestnictwa w opracowywaniu programu znaleźć entuzjastów pośród ludzi zatrudnionych na różnych stanowiskach, którzy byliby gotowi włączyć się w tworzenie programu etycznego i jego realizację

29 SPOŁECZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTW (SOP) CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY (CSR) uważana jest za filozofię prowadzenia działalności gospodarczej, polegającej na uwzględnianiu i godzeniu przez przedsiębiorstwa interesów szerokiego kręgu różnych podmiotów tzw. interesariuszy, czyli takich grup lub jednostek, które mogą wpływać lub są pod wpływem działania przedsiębiorstwa poprzez jego produkty, strategie, procesy wytwórcze

30 Podstawowym założeniem społecznej odpowiedzialności jest: oparcie sukcesu przedsiębiorstwa na jego długofalowym, zrównoważonym rozwoju wynikającym z uwzględnienia w swojej działalności trzech wymiarów: ekonomicznego, ekologicznego i społecznego Przekłada się to na dobrowolne projektowanie działań gospodarczych, które jednocześnie są: społecznie odpowiedzialne, ekologicznie przyjazne ekonomicznie wartościowe

31 SOP zakłada również, że przedsiębiorstwa podejmują działania społecznie odpowiedzialne, mające pomóc stworzyć lepsze społeczeństwo i czystsze środowisko w sposób dobrowolny i wychodzący ponad oczekiwania prawne

32 SOP obejmuje różne zagadnienia Może obejmować przede wszystkim następujące obszary: środowisko naturalne firma w społeczeństwie działalność charytatywna przejrzystość w biznesie (etyka działalności gospodarczej) prawa człowieka i prawa pracownicze zrównoważony rozwój edukacja i nauka

33 Każde przedsiębiorstwo opracowuje swój własny sposób bycia odpowiedzialnym społecznie. Jest on uzależniony od struktury organizacyjnej, wielkości firmy, charakteru jej działalności. Niemniej jednak można wyróżnić dwie podstawowe grupy mechanizmów:

34 1. Formalizujące: polegające na ustalaniu reguł postępowania, opracowywaniu kodeksów, podejmowaniu działań ma rzecz przejrzystości w biznesie, przyjmowaniu standardów dotyczących społecznej odpowiedzialności czy poddawaniu się ocenom i audytom

35 2. Uczestniczące: w postaci uczestnictwa we wszelkiego typu akcjach od własnych programów (edukacyjnych, ekologicznych) poprzez sponsoring lub współudział w programach i akcjach organizowanych przez różne stowarzyszenia, fundacje i organizacje pozarządowe

36 Cadbury Wedel Wolontariat pracowniczy Pracownicy Cadbury Wedel otrzymują merytoryczną i finansową pomoc w realizacji programów wolontariackich. Firma wspiera autorskie projekty: Od Serca Pomagamy Innym gdzie zrealizowano: wyjazdy wakacyjne dla dzieci z lokalnych stowarzyszeń i domów dziecka, połączone z programem kształcenia umiejętności społecznych i doskonalenia języka angielskiego, wsparcie dla dzieci i młodzieży niedosłyszących, Stowarzyszenia dorosłych dzieci alkoholików, interwencyjnego ośrodka dla dzieci porzuconych). Dzięki programowi Kto w moi sąsiedztwie potrzebuje pomocy zebrano paczki świąteczne dla rodzin potrzebujących. Pracownicy firmy przebiegli ponad 126 kilometrów w Maratonie Warszawskim w słusznej sprawie, za każdy kilometr firma przekazała pieniądze na cel wskazany przez maratończyków.

37 Johnson & Johnson Pracująca mama W ramach międzynarodowej inicjatywy kobiet pracujących w Johnson&Johnson WLI Womens Leadership Initiative, podejmowane są działania na różnych szczeblach organizacji, mające na celu wspieranie rozwoju kobiet w ich życiu zawodowym i prywatnym. Są to m.in. udogodnienia związane z powrotem do pracy po urlopie macierzyńskim, plany rozwoju zawodowego i przebieg kariery.

38 Avon Pierwsze USG piersi Wiosną 2006 roku Avon w ramach prowadzonej od 8 lat roku Wielkiej Kampanii Życia Avon Kontra Rak Piersi rozpoczął prozdrowotny program Twoje PierwszeUSG Piersi i co dalej?. Wspólnie z partnerami Stowarzyszeniem Amazonki Warszawa-Centrum i Polskim Komitetem Zwalczania Raka, podjęto akcję informacyjną, której celem było zwrócenie uwagi młodych kobiet na kwestię profilaktyki w walce z rakiem piersi. W drugiej części programu kobiety w wieku lat mogły wykonać badanie USG piersi płacąc za nie jedynie 10 złotych. W ramach akcji zostało dofinansowanych takich badań w 90 ośrodkach na terenie całej Polski. W uzasadnionych przez lekarza przypadkach wykonywane było nieodpłatnie badanie mammograficzne. Program Twoje Pierwsze USG Piersi pokazał, jak istotna jest wczesna profilaktyka.

39 Standard Społecznej Odpowiedzialności SA 8000 Jest uniwersalną normą przeznaczoną do stosowania w systemie niezależnej weryfikacji, określającą wymogi w zakresie odpowiedzialności społecznej, jakie dane przedsiębiorstwo powinno spełniać

40 Korzyści firmy z realizacji SOP Wzrost zainteresowania inwestorów Zwiększenie lojalności konsumentów i interesariuszy Poprawa relacji ze społecznością i władzami lokalnymi Wzrost konkurencyjności Podnoszenie poziomu kultury organizacyjnej firmy Kształtowanie pozytywnego wizerunku firmy wśród pracowników Pozyskanie i utrzymanie najlepszych pracowników