MONITORING KORNIKA ZROSŁOZĘBNEGO (Ips duplicatus Sahlb.) W SAKSONII, SUDETACH I NA DOLNYM ŚLĄSKU

Transkrypt

1 MONITORING KORNIKA ZROSŁOZĘBNEGO (Ips duplicatus Sahlb.) W SAKSONII, SUDETACH I NA DOLNYM ŚLĄSKU Lutz-Florian Otto 1, Kerstin Rödiger 1, Franz Matschula 1, Jarosław Góral 2, Katarzyna Nowik 2, Katarzyna Skałecka 2, Grzegorz Rogowski 2, Radosław Witkowski 3 i Andrzej Mazur 3

2 Kornik zrosłozębny Ips duplicatus Gatunek związany głównie z północną części Europy i Syberią, gdzie występuje od Szwecji poprzez Finlandię, Syberię po Sachalin. Pojedyncze stanowiska opisano także z Alp. Na początku XX stulecia zaczęto obserwować proces ekspansji tego gatunku do Europy Środkowej. W latach 30. znane już były stanowiska z południowej Polski, m. in. z Dolnego i Górnego Śląska, Wyżyny Krakowskiej i Małopolskiej. Jednocześnie nastąpiło poszerzenie alpejskiego centrum występowania, obejmując tereny południowych Czech. Obecnie uważa się, że doszło do połączenia obu zasięgów na obszarze Czech i Moraw, gdzie obserwowano nasilenie występowania w latach 90. XX wieku. Gatunek przystosowany do surowego, północnego klimatu, co wyraża się: -zwiększania liczby pokoleń w zależności od warunków termicznych, - szybkim rozwojem larwalnym: rozwój I generacji trwał 8-10 tygodni, II 4-5 tygodni, - preferuje stanowiska nasłonecznione, - zimuje jako chrząszcz Rozmieszczenie Ips duplicatus w Polsce wg Grodzkiego 1997

3 Kornik zrosłozębny w Polsce Grodzki W Zasięg występowania kornika zrosłozębnego ( ) w obszarach górskich południowej Polski. Sylwan 8: Lokalizacja stanowisk monitoringu kornika zrosłozębnego na terenie Karpat wg Grodzkiego (2003) w latach

4 Kornik zrosłozębny w Polsce Obszar występowania od Gór Opawskich (N-ctwo Prudnik) po Gorce, głównie N-ctwa Andrychów, Myślenice, Bielsko, Jeleśnia, Ujsoły oraz Babiogórski PN. Lokalizacja stanowisk monitoringu kornika zrosłozębnego na terenie Sudetów wg Grodzkiego (2003) w latach Liczebność 240 osobników/stanowisku

5 Założenia monitoringu - metodyka Nadleśnictwo Miękinia Nadleśnictwo Milicz Nadleśnictwo Żmigród Nadleśnictwo Bardo Śląskie Nadleśnictwo Bystrzyca Kłodzka Nadleśnictwo Henryków Nadleśnictwo Jawor Nadleśnictwo Jugów Nadleśnictwo Kamienna Góra Nadleśnictwo Lądek Zdrój Nadleśnictwo Lwówek Śląski Nadleśnictwo Międzylesie Nadleśnictwo Szklarska Poręba Nadleśnictwo Śnieżka Nadleśnictwo Świdnica Nadleśnictwo Świeradów Nadleśnictwo Wałbrzych Nadleśnictwo Zdroje Nadleśnictwo Złotoryja Park Narodowy Gór Stołowych Karkonoski Park Narodowy

6 Założenia monitoringu - metodyka Pułapki feromonowe barierowe Typu Theysohna Po 2 (lub 1) w nadleśnictwie feromon ID Ecolure produkcji słowackiej okres kontroli: koniec kwietnia do połowy września wymiana dyspensora w połowie sezonu okres monitoringu (PL) oraz (D)

7 Wyniki monitoringu w 2014 Nadleśnictwo Leśnictwo/ Obwód ochr. Liczebność Ips duplicatus w miesiącach IV V VI VII VIII IX Henryków Muszkowice Jawor Kaczorów Jawor Mięcinka Kamienna Góra Krzeszów KPN Chojnik KPN Chojnik Nowy Lądek Zdrój Gierałtów Lądek Zdrój Orłowiec Milicz Dziewiętlin PN Gór Stołowych Szczeliniec Zdroje Wolany Bardo Śląskie Jemna Bardo Śląskie Wojciechowice Jugów Świerki 1 1 Jugów Ścinawka 0 Żmigród Łąki Suma Suma

8 Wyniki monitoringu w 2014 Liczebności kornika zrosłozębnego w drzewostanach położonych na różnej wysokości nad poziomem morza w sezonie 2014 (wg ZAŁUSKIEJ 2015)

9 Wyniki monitoringu w 2014 Schematyczna mapa obszaru badań ze średnią liczbą chrząszczy Ips duplicatus odłowionych w przeliczeniu na pułapkę dla poszczególnych obszarów geograficznych (wg ZAŁUSKIEJ 2015)

10 Wyniki monitoringu w 2015 Liczebność Ips duplicatus w miesiącach Nadleśnictwo Leśnictwo IV V VI VII VIII IX Suma Bardo Śląskie Wojciechowice Bardo Śląskie Jemna Henryków Muszkowice Jawor Męcinka Jawor Kaczorów Jugów Świerki Jugów Ścinawka Kamienna Góra Krzeszów Kamienna Góra Grzędy 3 3 KPN Przełęcz Lądek Zdrój Orłowiec Lądek Zdrój Nowy Gierałtów 3 3 Lwówek Siedlęcin Międzylesie Jawornica Miękinia Tąpadło Milicz Dziewiętlin PN Gór Stołowych Szczeliniec Szklarska Poręba Szklarska Poręba

11 Wyniki monitoringu w 2015 ciąg dalszy Liczebność Ips duplicatus w miesiącach Nadleśnictwo Leśnictwo IV V VI VII VIII IX Suma Szklarska Poręba Michałowice Szklarska Poręba Szklarska Poręba Śnieżka Maciejowa 2 2 Świdnica Witoszów Wałbrzych Biały Kamień Zdroje Wolany Złotoryja Wojcieszów Żmigród Łąki Razem

12 Wyniki monitoringu w 2015 ciąg dalszy Ogólna liczebności kornika zrosłozębnego w sezonie 2015

13 Wyniki monitoringu w 2015 w Saksonii Nie stwierdzono kornika zrosłozębnego w punktach monitoringowych

14 Wnioski Stwierdzono wysoką frekwencję kornika zrosłozębnego w górskich i wybranych nizinnych nadleśnictwach RDLP we Wrocławiu. W sytuacji, gdy nie odnotowywano tego gatunku w poprzednim monitoringu, jest to sytuacja wyjątkowa. Obserwacje z dwóch kolejnych lat potwierdzają tendencje do szybkiego (wykładniczego) wzrostu liczebności populacji tego gatunku kornika w lasach dolnośląskich i sudeckich. Wzrost liczebności kornika zrosłozębnego może być efektem rozprzestrzeniania się lokalnej populacji lub zapowiadać gradacje kornika drukarza i innych korników świerkowych. Należy podkreślić, że ten gatunek kornika, poprzez zasiedlanie górnych partii drzew, jest jednym z najbardziej niewygodnych dla leśnika gatunków korników świerkowych.

15 Podziękowania Pragniemy podziękować Leśnikom za ogromną pomoc w formie obsługi pułapek feromonowych. Bez Ich pracy nie uzyskalibyśmy powyższych wyników