Koncepcja budowy szerokopasmowej infrastruktury teleinformatycznej w mieście Lesznie

Transkrypt

1 Koncepcja budowy szerokopasmowej infrastruktury teleinformatycznej w mieście Lesznie Wrzesień 2009

2 2 SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI... 2 SPIS ILUSTRACJI... 7 SPIS TABEL ISTOTA I CELE PRZEDSIĘWZIĘCIA ODNIESIENIE DO STRATEGII I PLANÓW ROZWOJU REGIONU I KRAJU PLAN DZIAŁAŃ W ZAKRESIE ROZWOJU SZEROKOPASMOWEJ INFRASTRUKTURY DOSTĘPOWEJ DLA USŁUG SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO W POLSCE NA LATA REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO PROGRAM OPERACYJNY INNOWACYJNA GOSPODARKA PRZECIWDZIAŁANIE WYKLUCZENIU CYFROWEMU EINCLUSION ANALIZA OTOCZENIA SPOŁECZNO-GOSPODARCZEGO PROJEKTU ORAZ POTRZEB MIASTA W ZAKRESIE INFRASTRUKTURY SZEROKOPASMOWEJ OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA DEMOGRAFICZNO-GOSPODARCZA MIASTA STRUKTURA I ILOŚĆ POTENCJALNYCH ABONENTÓW W PODSTAWOWYCH JEDNOSTKACH ADMINISTRACYJNYCH - ZESTAWIENIE DANYCH ANALIZA LOKALNEGO RYNKU OPERATORÓW ISP WYKAZ DZIAŁAJĄCYCH OPERATORÓW ANALIZA POD KĄTEM MOśLIWOŚCI I ZAKRESU WSPÓŁPRACY PRZY BUDOWIE I EKSPLOATACJI SIECI ZASIĘG GEOGRAFICZNY SIECI OPERATORÓW ANALIZA CEN HURTOWYCH I DETALICZNYCH W ZAKRESIE DOSTĘPU DO INTERNETU Ceny hurtowe Ceny detaliczne OPTYMALIZACJA I OPIS STRUKTURY FIZYCZNEJ SIECI W REKOMENDOWANYM ROZWIĄZANIU ANALIZA I WYBÓR TECHNOLOGII BUDOWY INFRASTRUKTURY FIZYCZNEJ SIECI RODZAJE INFRASTRUKTURY ŚWIATŁOWODOWEJ DLA POTRZEB SIECI TELEKOMUNIKACYJNEJ Sieć kablowa prowadzona w rurociągu kablowym własnym Sieć kablowa prowadzona w rurociągu wtórnym w kanalizacji obcej PROPONOWANA STRUKTURA SIECI METRO WARIANT Warstwa szkieletowa sieci Warstwa dystrybucyjna sieci PROPONOWANA STRUKTURA SIECI METRO WARIANT Warstwa szkieletowa sieci... 41

3 Warstwa dystrybucyjna sieci WĘZŁY SIECI Lokalizacja węzłów sieci warstwy dystrybucyjnej Wymagania techniczne i technologiczne dla pomieszczeń węzłów sieci Węzeł główny Węzły szkieletowo-agregacyjne Węzły dystrybucyjne Wymagania dla realizacji funkcji kolokacji w węzłach sieci Węzeł główny Węzły szkieletowo-agregacyjne Węzły dystrybucyjne FIZYCZNA INTEGRACJA PLANOWANEJ STRUKTURY Z OTOCZENIEM TELEINFORMATYCZNYM Operatorskie punkty styku z dostawcami usług w sieciach krajowych Sieć Internet Infrastruktura punktu styku z dostawcami hurtowego dostępu do Internetu ZałoŜenia obsługi ruchu wymienianego z globalną siecią internetową Inne sieci telekomunikacyjne Punkty styku z operatorami lokalnymi Punkty styku dedykowane dla dostawców treści PLANOWANE POŁĄCZENIA MIĘDZY WĘZŁAMI SIECI MIEJSKIEJ Wariant I Wariant II PROJEKT PAKIETU USŁUG MOśLIWYCH DO REALIZACJI W PLANOWANEJ SIECI USŁUGI DLA JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO I ADMINISTRACJI Centrum danych/zapasowe centrum danych Centralna serwerownia systemów UM Leszno Archiwizacja i replikacja danych dla potrzeb UM Leszno Miejska sieć szkieletowa IP/Ethernet Wirtualne sieci LAN Telefonia pakietowa VoIP Callcenter VoIP Komunikatory internetowe Bezpieczna poczta elektroniczna Wideopołączenia Środowisko pracy grupowej Elektroniczny obieg dokumentów Podpis elektroniczny Sieciowe systemy księgowo-finansowe Elektroniczne systemy kadrowe i ewidencji czasu pracy System Informacji o Terenie... 80

4 E-learning dla pracowników UM Scentralizowany dostęp do Internetu Wideomonitoring miejski Sterowanie sygnalizacją uliczną Zarządzanie oświetleniem ulicznym Sieci jednostek podległych Sieci innych jednostek administracyjnych i samorządowych USŁUGI DLA MIESZKAŃCÓW Dostęp do sieci Internet i usługi internetowe Socjalny dostęp do Internetu Publiczne punkty dostęp do Internetu Podcasting E-biblioteka Edukacja Scentralizowany i zunifikowany dostęp do Internetu dla placówek edukacyjnych Dostęp do zdalnego nauczania dla osób indywidualnych Punkty styku z sieciami akademickimi Telekonferencje dla kadry nauczycielskiej i zarządzającej placówkami edukacyjnymi Telemedycyna Systemy zdalnego odczytu urządzeń monitorujących Połączenia telekonferencyjne Dystrybucja i archiwizacja danych i obrazów związanych z diagnostyką medyczną System informacji miejskiej w technologii Digital Signage Karta miejska i mikropłatności USŁUGI DLA PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH Wirtualne centrum danych Miejska pasywna optyczna sieć szkieletowa Usługi transmisji danych dla biznesu Miejskie sieci korporacyjne Punkty styku z sieciami krajowymi Hurtowy dostęp do Internetu Systemy wideomonitoringu, zdalnego monitoringu systemów alarmowych i ochrony obiektów Transmisja dla systemów telemetrycznych Miejska sieć szkieletowa dla telewizji cyfrowej KONCEPCJA ROZWIĄZAŃ TECHNICZNYCH SIECI W WARSTWIE SZKIELETOWEJ I DYSTRYBUCYJNEJ KONCEPCJA SYSTEMU TELETRANSMISYJNEGO... 97

5 5 7.2 CHARAKTERYSTYKA I WYMAGANIA TECHNICZNE DLA URZĄDZEŃ AKTYWNYCH SIECI Wymagania dla urządzeń rdzenia sieci Wymagania ogólne dla urządzeń rdzenia sieci Wymagania szczegółowe dla urządzeń rdzenia sieci Mechanizmy niezawodnościowe rdzenia sieci Wymagania dla urządzeń agregujących Wymagania ogólne dla urządzeń agregujących Wymagania szczegółowe dla urządzeń agregujących Wymagania dla urządzeń warstwy dystrybucyjnej Ogólne wymagania techniczne dla urządzeń dystrybucyjnych Mechanizmy niezawodnościowe i bezpieczeństwa warstwy dystrybucyjnej Wymagania szczegółowe dla urządzeń warstwy dystrybucyjnej Wymagania ogólne dla urządzeń brzegowych sieci Wymagania ogólne dla routera brzegowego BGP Wymagania ogólne dla urządzeń firewall KONCEPCJA SYSTEMU ZARZĄDZANIA SIECIĄ Wymagania dla sprzętu aktywnego i oprogramowania Centrum Zarządzania Siecią Ogólne wymagania dla systemu zarządzającego siecią Wymagania dla oprogramowania zarządzającego urządzeniami w sieci Wymagania na urządzenie systemu monitoringu i analizy zdarzeń w sieci Wymagania dla systemu autentykacji, autoryzacji oraz accoutingu System paszportyzacji sieci Wymagania dla systemu paszportyzacji OPCJONALNE ROZWIĄZANIA NA POTRZEBY PODMIOTÓW ZEWNĘTRZNYCH Rozwiązania aktywne Rozwiązania pasywne ISTNIEJĄCE CENTRA DANYCH SIECI TRANSMISJI DANYCH ISTNIEJĄCE STYKI Z SIECIAMI ZEWNĘTRZNYMI STANDARDY SPRZĘTOWE SIECI TRANSMISJI DANYCH APLIKACJE SIECIOWE WDROśONE I PLANOWANE CENTRA DANYCH PUBLICZNE USŁUGI DOSTĘPU DO INTERNETU PUBLICZNE PUNKTY DOSTĘPU DO INTERNETU Lokalizacja Zakres usług Rozwiązania techniczne Publiczne Punkty Dostępu do Internetu w technologii radiowej HotSpot Stacjonarne Publiczne Punkty Dostępu do Internetu - Infokiosk Stacjonarne Publiczne Punkty Dostępu do Internetu - Komputer publiczny BEZPŁATNY DOSTĘP DO INTERNETU

6 Analiza potrzeb na podstawie badań sondaŝowych Definicje Internetu socjalnego Rozwiązania techniczne i organizacyjne Nakłady na budowę radiowej sieci transmisyjnej dla potrzeb realizacji usługi Internet socjalny Koszty eksploatacji staremu sieci radiowej dla usługi Internet socjalny ZESTAWIENIE NAKŁADÓW NA BUDOWĘ SIECI W CZĘŚCI PASYWNEJ I AKTYWNEJ ZESTAWIENIE NAKŁADÓW NA BUDOWĘ SIECI WARIANT I ZESTAWIENIE NAKŁADÓW NA BUDOWĘ SIECI WARIANT II PROPOZYCJE ROZWIĄZAŃ BUDOWY SIECI DOSTĘPOWEJ OSTATNIEJ MILI DLA OPERATORÓW LOKALNYCH PASYWNA SIEĆ OPTYCZNA (PON) Standard ITU-T G.984 GPON Standardy IEEE 802.3ah (GEPON) oraz 802.3av (10GEPON) ŚWIATŁOWÓD DO BUDYNKU (FTTB) W POŁĄCZENIU Z DYSTRYBUCJĄ FAST ETHERNET 100BASE-T ŚWIATŁOWÓD DO DOMU (FTTH) BEZPOŚREDNIA TRANSMISJA OPTYCZNA DO ABONENTÓW (ACTIVE ETHERNET) EKSPLOATACJA I UTRZYMANIE SIECI OPERATOR INFRASTRUKTURY ROLA I ZAKRES CZYNNOŚCI OSZACOWANIE KOSZTÓW UTRZYMANIA I EKSPLOATACJI SIECI UWARUNKOWANIA PRAWNE DZIAŁALNOŚCI OPERATORSKIEJ ASPEKTY KOMERCJALIZACJI SIECI USŁUGI MOśLIWE DO SPRZEDAśY W SIECI Usługi dostępu do krajowej sieci Internet (dostęp hurtowy do Internetu) Usługi transmisji sygnałów wizyjnych Usługi transmisji punkt-punkt Usługi dzierŝawy zasobów pasywnych (kanalizacji teletechnicznej, ciemnych włókien) Usługi kolokacji OSZACOWANIE POTENCJALNYCH PRZYCHODÓW Z DZIAŁALNOŚCI KOMERCYJNEJ REKOMENDACJE PODSUMOWANIE I WNIOSKI ZAŁĄCZNIK

7 7 Spis ilustracji RYSUNEK 4-1. ZASIĘG GEOGRAFICZNY OPERATORÓW RYSUNEK 5-1. KONSTRUKCJA MIKROKABLA RYSUNEK 5-2. PRZYKŁADOWE WYPOSAśENIE WĘZŁA GŁÓWNEGO RYSUNEK 5-3. PRZYKŁADOWE WYPOSAśENIE WĘZŁA SZKIELETOWEGO W RYSUNEK 5-4. PRZYKŁADOWE WYPOSAśENIE WĘZŁA SZKIELETOWEGO W3 I W RYSUNEK 5-5. PRZYKŁADOWE WYPOSAśENIE WĘZŁA DYSTRYBUCYJNEGO RYSUNEK 6-1. INSTALACJA KAMER MONITORINGU MIEJSKIEGO ZINTEGROWANYCH Z GŁOŚNIKAMI RYSUNEK 6-2. PRZYKŁADOWE ZASTOSOWANIE SYSTEMU DIGITAL SIGNAGE RYSUNEK 6-3. PRZYKŁADOWE ZASTOSOWANIE DIGITAL SIGNAGE RYSUNEK 6-4. OGÓLNY SCHEMAT SYSTEMU KARTY MIEJSKIEJ RYSUNEK 7-1. SCHEMAT SIECI MIEJSKIEJ W PODSTAWOWEJ KONFIGURACJI RYSUNEK 7-2. SCHEMAT POŁĄCZEŃ LOGICZNYCH SIECI RYSUNEK 7-3.POTENCJALNY KIERUNEK EWOLUCJI SIECI MIEJSKIEJ W LESZNIE SCHEMAT PRZYKŁADOWEJ SIECI MPLS-TE RYSUNEK 7-4. SCHEMAT SIECI MIEJSKIEJ W WERSJI ROZSZERZONEJ DO 2X10GB/S W SZKIELECIE NA BAZIE PODSTAWOWEJ KONFIGURACJI SIECI RYSUNEK 7-5. SCHEMAT POŁĄCZEŃ LOGICZNYCH W WĘŹLE GŁÓWNYM RYSUNEK 7-6. SCHEMAT POŁĄCZEŃ LOGICZNYCH W WĘŹLE W RYSUNEK 7-7. SCHEMAT POŁĄCZEŃ LOGICZNYCH W WĘŹLE W RYSUNEK 7-8. SCHEMAT POŁĄCZEŃ LOGICZNYCH W WĘŹLE W RYSUNEK 7-9. SCHEMAT POŁĄCZEŃ LOGICZNYCH W WĘŹLE DYSTRYBUCYJNYM RYSUNEK 8-1. PRZYKŁADOWA REALIZACJA INFOKIOSKU RYSUNEK 8-2. PRZYKŁADOWA REALIZACJA INFOKIOSKU RYSUNEK 8-3. PRZYKŁADOWA REALIZACJA KOMPUTERA PUBLICZNEGO RYSUNEK STRUKTURA OGÓLNA SIECI GEPON

8 8 Spis tabel TABELA 4-1. CENY HURTOWE DOSTĘPU DO INTERNETU TABELA 4-2. CENY DETALICZNE DOSTĘPU DO INTERNETU TABELA 5-1. BUDOWA MIKROKANALIZACJI TYPU DB 7X TABELA 5-2. WARTOŚCI PARAMETRÓW DLA WŁÓKIEN JEDNODOMOWYCH MIKROKABLI ŚWIATŁOWODOWYCH WG. REKOMENDACJI ITU-T G.652D TABELA 5-3.TŁUMIENNOŚĆ WŁÓKIEN JEDNODOMOWYCH KABLI ŚWIATŁOWODOWYCH WG. REKOMENDACJI ITU- T G.652D TABELA 5-4. LOKALIZACJA PROPONOWANYCH WĘZŁÓW SIECI SZKIELETOWEJ TABELA 5-5. POŁĄCZENIA MIĘDZY WĘZŁAMI SZKIELETOWYMI WARIANT I TABELA 5-6. ALOKACJA WĘZŁÓW DYSTRYBUCYJNYCH (W1, W2) WARIANT I TABELA 5-7. ALOKACJA WĘZŁÓW DYSTRYBUCYJNYCH (W3, W4) WARIANT I TABELA 5-8. POŁĄCZENIA MIĘDZY WĘZŁAMI SZKIELETOWYMI WARIANT II TABELA 5-9. ALOKACJA WĘZŁÓW DYSTRYBUCYJNYCH (W1, W2) WARIANT II TABELA ALOKACJA WĘZŁÓW DYSTRYBUCYJNYCH (W3, W4) WARIANT II TABELA 8-1. SZACUNKOWE NAKŁADY NA BUDOWĘ SYSTEMU RADIOWEGO O POJEMNOŚCI 2000 PORTÓW WERSJA OPERATORSKA TABELA 8-2. SZACUNKOWE NAKŁADY NA BUDOWĘ SYSTEMU RADIOWEGO O POJEMNOŚCI 6000 PORTÓW WERSJA OPERATORSKA TABELA 8-3. SZACUNKOWE NAKŁADY NA BUDOWĘ SYSTEMU RADIOWEGO O POJEMNOŚCI 6000 PORTÓW WERSJA OSZCZĘDNA TABELA 8-4. MIESIĘCZNE KOSZTY EKSPLOATACJI SYSTEMU RADIOWEGO O POJEMNOŚCI 2000 PORTÓW TABELA 8-5. MIESIĘCZNE KOSZTY EKSPLOATACJI SYSTEMU RADIOWEGO O POJEMNOŚCI 6000 PORTÓW TABELA 9-1. ZESTAWIENIE NAKŁADÓW WARIANT I TABELA 9-2. ZESTAWIENIE NAKŁADÓW WARIANT II TABELA 9-3. ZESTAWIENIE KOSZTÓW DZIERśAWY INFRASTRUKTURY NA POTRZEBY ROZWIĄZAŃ WARIANTU II TABELA MIESIĘCZNE KOSZTY EKSPLOATACJI SIECI SZEROKOPASMOWEJ TABELA ZESTAWIENIE MIESIĘCZNYCH SZACUNKOWYCH PRZYCHODÓW Z MIEJSKIEJ SIECI SZEROKOPASMOWEJ

9 9 1 Istota i cele przedsięwzięcia Społeczeństwo informacyjne to społeczeństwo, które nie tylko posiada rozwinięte środki przetwarzania informacji i komunikowania, lecz przetwarzanie informacji jest podstawą tworzenia dochodu narodowego i dostarczania źródła utrzymania większości społeczeństwa. Sieć przyszłości to wielka, zintegrowana szerokopasmowa sieć cyfrowa, mająca potęŝny procesor, który działa jak centrala telefoniczna i zarazem komputer, sterując wielkością informacji. Aby rozwijać wymianę informacji na wielką skalę, naleŝy pokonać ograniczenia linii telefonicznych, zwiększyć przepustowość, wprowadzić cyfrowość, zintegrowanie (multimedialność) oraz sterowanie siecią (inteligentność sieci). Kończy się epoka, gdy: telewizja, telefon i komputer rozwijały się osobno; dziś to jedna sfera, która pochłania najwięcej środków kiedykolwiek zainwestowanych w czasach pokoju. Techniczna fuzja tych trzech sfer daje dziś niesłychaną mnogość narzędzi i kanałów komunikacyjnych. Poszerzają one moŝliwości percepcji, zwiększają szanse wyraŝania opcji politycznych, kulturowych, filozoficznych, interakcji z innymi, rozumienia procesów społecznych, reakcji na zmiany, itp. Multiwizja zapewne zdominuje wykorzystanie sieci telekomunikacyjnej codziennego uŝytku. Jednak nie tylko dom, ale przede wszystkim gospodarka i zarządzanie społeczne, polityka, wymaga rozwoju sieci wszechstronnej i światowej łączności. Dynamiczny, wręcz Ŝywiołowy rozwój informatyki niesie ze sobą jednak pewne zagroŝenia. Jednym z najczęściej ostatnio podnoszonych jest tzw. "cyfrowe wykluczenie" (ang. digital divide). Charakteryzuje się ono tym, Ŝe osoby o słabym wykształceniu, niskich dochodach, bezrobotni czy osoby starsze mogą być pozbawione moŝliwości korzystania z szans i udogodnień dostępnych dzięki nowym technologiom, a zwłaszcza Internetowi. Zadaniem niniejszego opracowania jest przedstawienie rozwiązań technicznych i organizacyjnych dla budowy szerokopasmowej infrastruktury teleinformatycznej w mieście Lesznie oraz analiza ekonomicznych aspektów inwestycji. Koncepcja ma zostać wykorzystana dla przyszłych celów inwestycyjnych w ramach budowy społeczeństwa informacyjnego, w tym przeciwdziałaniu tzw. "cyfrowemu wykluczeniu". Ponadto Sieć usprawni kontakty między obywatelami, a urzędami i

10 10 pomiędzy urzędami, stanowiąc podstawowy nośnik informacji samorządowej i komunikacji mieszkańców miasta z administracją samorządową i państwową Dynamiczny rozwój nowoczesnych technologii i coraz większy wpływ technologii teleinformatycznych na funkcjonowanie wszelkich organizacji zarówno publicznych jak i prywatnych narzuca na administrację lokalną konieczność wprowadzenia zmian w jej funkcjonowaniu i organizacji. Techniki informatyczne, w tym przede wszystkim Internet, wprowadzają nowe standardy funkcjonowania administracji, dając przy tym wiele nowych moŝliwości działania i rozwoju. Korzyści z wdraŝania tych technologii to przede wszystkim skrócenie czasu uzyskania informacji i dostęp do ogromnych zasobów wiedzy zgromadzonych w sieci, usprawnienie zarządzania i obniŝenie kosztów działania. Umiejętne wykorzystanie tych zalet powoduje wzrost konkurencyjności jednostek samorządu terytorialnego względem innych. Opracowana koncepcja moŝe ponadto być wykorzystana w przyszłości do prac projektowych dotyczących Sieci oraz wniosku o dofinansowanie przedsięwzięcia z funduszy unijnych. Zgodnie z przyjętymi załoŝeniami planowana Sieć zapewni mieszkańcom miasta moŝliwość powszechnego, szybkiego i taniego dostępu do szerokopasmowych usług teleinformatycznych, multimedialnych zasobów informacyjnych oraz innych usług świadczonych elektronicznie. Sieć będzie ponadto stanowić platformę dla pracy działających i planowanych aplikacji wspomagających pracę wszelkich podmiotów związanych z wszechstronnym rozwojem miasta Leszna. 2 Odniesienie do strategii i planów rozwoju regionu i kraju. Zamierzenia sformułowane w niniejszym opracowaniu, nadrzędne cele oraz przyjęte rozwiązania są spójne z dokumentami określającymi działania w zakresie rozwoju infrastruktury szerokopasmowej w skali kraju i regionu 2.1 Plan działań w zakresie rozwoju szerokopasmowej infrastruktury dostępowej dla usług społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata Rada Ministrów zaakceptowała w czerwcu 2007r. Plan działań w zakresie rozwoju szerokopasmowej infrastruktury dostępowej do usług społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata , przedłoŝony przez Ministra Transportu.

11 11 Plan zakłada, Ŝe w ciągu trzech lat liczba linii szerokopasmowych przypadających na 100 mieszkańców wzrośnie z 6 do 15 proc., natomiast w ciągu trzech następnych lat osiągnie co najmniej 50 proc. Oznacza to, Ŝe prawie kaŝdy mieszkaniec Polski uzyska moŝliwość dostępu do sieci. Zminimalizowane zostaną róŝnice w dostępie do Internetu na wsi i w miastach. Działania przewidziane w planie powinny spowodować dalszą obniŝkę cen za dostęp do Internetu. Do poprawy sytuacji przyczynią się m.in.: likwidacja barier prawnych utrudniających rozwój inwestycji telekomunikacyjnych, pomoc państwa we współfinansowaniu budowy nowoczesnej infrastruktury telekomunikacyjnej, promowanie najnowszych rozwiązań technicznych w dziedzinie transmisji danych. Realizacja planu odbywać się będzie poprzez następujące działania: Zidentyfikowanie i zlikwidowanie prawnych barier inwestycyjnych i regulacyjnych w telekomunikacji Pomoc finansowa państwa przeznaczona na współfinansowanie budowy nowoczesnej infrastruktury telekomunikacyjnej zapewniającej dostęp obywateli wykluczonych cyfrowo do szerokopasmowego Internetu, zgodnie z działaniami Priorytetu VII Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, Poszukiwanie i realizacja rozwiązań finansowych wspierających budowę infrastruktury telekomunikacyjnej związanej z dostępem do usług społeczeństwa informacyjnego głównie na obszarach słabo zaludnionych. Przygotowanie, wdraŝanie i koordynowanie projektów inwestycyjnych w zakresie infrastruktury dostępowej ze środków unijnych Promowanie najnowszych rozwiązań technicznych w dziedzinie transmisji danych, w tym przeprowadzenie analizy wykorzystania światłowodów w Polsce w dziedzinie telekomunikacji oraz podjęcie działań w celu ich upowszechnienia Opracowanie formularzy statystycznych dotyczących dostępności do korzystania z usług społeczeństwa informacyjnego. 2.2 Regionalny Program Operacyjny województwa wielkopolskiego. Priorytet II, Działanie 2.7 Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Wielkopolskiego zatytułowane Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego

12 12 zawiera podstawowe załoŝenia i wytyczne dotyczące rozwoju infrastruktury umoŝliwiającej realizację celów społeczeństwa informacyjnego. PoniŜej przedstawiono opis priorytetu będący wyjątkiem z RPO Województwa Wielkopolskiego. Głównym celem priorytetu jest Przekształcenie Wielkopolski w region kreujący swój rozwój w oparciu o nowe zasoby wiedzy i rozwiązania innowacyjne w zakresie ICT (Technologii Informacyjnych i Komunikacyjnych) oraz rozwój zintegrowanej regionalnej infrastruktury teleinformatycznej sektora publicznego powiązanej z centralnymi, dziedzinowymi oraz lokalnymi systemami informatycznymi. Poprzez działania zapewniony zostanie dostęp do usług świadczonych drogą elektroniczną, m.in. poprzez rozbudowę sieci Internetu szerokopasmowego. Sieci szerokopasmowe stanowią fundament społeczeństwa informacyjnego XXI wieku i uwaŝa się je za podstawę konkurencyjności gospodarek krajowych i regionalnych. MoŜliwość dostępu, przetwarzania i przesyłania wszelkich informacji w postaci cyfrowej, 24 godziny na dobę jest siłą napędową gospodarek. Wymiana i analiza informacji w czasie rzeczywistym pozwalają na bardziej wydajną pracę administracji i biznesu, stały się one niezbędnym warunkiem wzrostu konkurencyjności dla większości przedsiębiorstw. Realizacja celów działania przyczyni się do intensyfikacji rozwoju społecznego i gospodarczego województwa poprzez poprawę warunków dostępu do Internetu, rozwoju komunikacji, a przez to poprawę warunków dostępu do informacji publicznej, publicznych e-usług (w tym między innymi e-administracji, e- edukacji, e-zdrowia,) świadczonych drogą elektroniczną oraz zapewnienie powszechności edukacji (e-integracja). W ramach działania przewidziane do realizacji są projekty, które przyczyniają się do zapewniania dobra publicznego lub poprawy jakości istniejącego dobra publicznego, jak równieŝ zapobieganie zróŝnicowania w publicznym dostępie do Internetu w układzie przestrzennym. Wpłynie to na wyraźne zwiększenie szans rozwojowych regionu. WaŜną kwestią jest upowszechnienie wykorzystania technologii społeczeństwa informacyjnego w pracy administracji samorządowej i instytucji publicznych oraz rozwój elektronicznych usług dla ludności. Budowa lub rozbudowa lokalnych lub regionalnych szerokopasmowych i bezpiecznych sieci, współdziałających ze szkieletowymi sieciami regionalnymi lub krajowymi przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii (urządzenia

13 13 sieciowe, np. teletransmisja, routery, firewalle, przełączniki, itp.; kanalizacja teletechniczna, maszty, budynki, pomieszczenia, światłowody); Budowa i wdraŝanie platform elektronicznych dla zintegrowanego systemu wspomagania zarządzania na poziomie wojewódzkim, powiatowym i gminnym (oprogramowanie platformy elektronicznej, komputery i urządzenia sieciowe, urządzenia do podpisu elektronicznego); Projekty infrastrukturalne związane z przygotowaniem instytucji publicznych (np. lokalnej i regionalnej administracji samorządowej, ochrony zdrowia, edukacji, oświaty, rynku pracy, gospodarki komunalnej), do elektronicznego obiegu dokumentów, elektronicznej archiwizacji dokumentów (digitalizacja nie stanowi kosztu kwalifikowanego) oraz rozwoju elektronicznych usług dla ludności, w tym z wykorzystaniem podpisu elektronicznego; (oprogramowanie obiegu dokumentów i archiwizacji, komputery i urządzenia sieciowe, serwery, urządzenia peryferyjne, budynek/lokal dostosowanie pomieszczeń dla realizacji projektu); Tworzenie publicznych punktów dostępu do Internetu (takŝe hot-spotów) oraz infokiosków np. w obiektach publicznie dostępnych - na przykład: bibliotekach publicznych, domach kultury, szkołach, szkołach wyŝszych, świetlicach gminnych - z połączeniem szerokopasmowym; (oprogramowanie uŝytkowe, komputery i urządzenia sieciowe oraz inny sprzęt niezbędny do realizacji projektu, budynek/lokal wraz z wyposaŝeniem niezbędnym do realizacji projektu); Budowa Systemów Informacji Przestrzennej dla gromadzenia, integracji i udostępniania poprzez Internet aktualnych danych przestrzennych wraz z usługami wspomagającymi zarządzanie na szczeblu jednostek samorządowych (integracja i wspólna prezentacja warstw informacyjnych, ortofotomapy, cyfrowych map roŝnej skali, planów miast); Projekty z zakresu telemedycyny: o Dostarczenie szpitalom i innym placówkom medycznym połączeń szerokopasmowych dla realizacji usług telemedycznych w Wielkopolsce;

14 14 o WyposaŜenie placówek medycznych w niezbędną aparaturę i oprogramowanie umoŝliwiające realizację zdalnych konsultacji telemedycznych; Projekty infrastrukturalne z zakresu edukacji, tj.: o Stworzenie i udostępnianie łączy do kształcenia na odległość i doskonalenia zawodowego; o Dotyczące rozszerzenia dostępu studentom do nowoczesnych narzędzi i technik informacyjnych, w tym zwłaszcza Internetu szerokopasmowego, z wyłączeniem projektów kwalifikujących się do PO IiŚ; o Dostarczenie szkołom i innym placówkom edukacyjnym połączeń szerokopasmowych dla realizacji usług edukacyjnych w Wielkopolsce; o Tworzenie pracowni komputerowych, (sieciowanie, oprogramowanie, zakup komputerów). Projekty dotyczące regionalnych i lokalnych zasobów cyfrowych promujących kulturę i turystykę regionu,: o Stworzenie, udostępnienie systemu, wdroŝenie systemu, zakup oprogramowania dotyczącego digitalizacji zasobów bibliotecznych, archiwalnych, filmowych i muzealnych o Tworzenie wirtualnych muzeów, galerii, fonotek, fototek, filmotek, cyfrowych bibliotek (w tym zbiorów zabytkowych) 2.3 Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu einclusion Działanie 8.3 Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu einclusion ma na celu zapewnienie dostępu do Internetu dla osób zagroŝonych wykluczeniem cyfrowym z powodu trudnej sytuacji materialnej lub niepełnosprawności. Penetracja Internetu szerokopasmowego w Polsce jest znacznie niŝsza od średniej europejskiej. Szczególnie niekorzystnie sytuacja wygląda na obszarach wiejskich oraz wśród osób o najniŝszych dochodach. W sposób znaczący zawęŝa to krąg potencjalnych odbiorców usług i treści cyfrowych. Jego rozszerzenie przy uwzględnieniu konieczności prowadzenia szerokiego zakresu szkoleń i działalności promocyjnej - powinno przyczynić się do znaczącego wzrostu popytu na te treści i usługi, a tym samym pozytywnie wpłynąć na rozwój rynku usług cyfrowych w Polsce. W

15 15 perspektywie długoterminowej spodziewany jest pozytywny wpływ działania na rozwój ekonomiczny regionów i grup obecnie zagroŝonych wykluczeniem społecznym poprzez stworzenie moŝliwości aktywnego udziału w nowoczesnym Ŝyciu gospodarczym. Działanie polega na sfinansowaniu dostępu do Internetu osobom o niskich dochodach, które są zagroŝone wykluczeniem cyfrowym. Ma ono charakter dotacji przekazywanej jednostkom samorządu terytorialnego (JST) lub konsorcjom JST i organizacji pozarządowych, które będą odpowiedzialne za kompleksową realizację działań związanych z udzieleniem wsparcia uprawnionym gospodarstwom domowym na terenie danej gminy. Grupy docelowe projektu (mieszkańcy gminy spełniający warunki do udzielenia pomocy) zostaną zidentyfikowane przez odpowiednią JST, przy moŝliwym wsparciu organizacji pozarządowej. Wsparcie będzie przeznaczone na zapewnienie dostępu do Internetu oraz serwisowanie urządzeń, a takŝe na przeprowadzenie niezbędnych szkoleń dla osób zagroŝonych wykluczeniem cyfrowym przy uwzględnieniu konieczności zapewnienia odpowiednich warunków uŝytkowania przez grupy docelowe. Wsparciem finansowym objęte zostaną równieŝ koszty związane z prowadzeniem działań związanych z obsługą projektu ponoszone przez JST i organizacje pozarządowe, zapewniające funkcjonowanie projektu. W celu zapewnienia efektywnego wdraŝania instrumentu oraz koordynacji zadań realizowanych w ramach niniejszego działania oraz działania 8.4 i regionalnych programów operacyjnych realizowany będzie projekt polegający na prowadzeniu działań promocyjnych dla działania 8.3 i informowaniu potencjalnych beneficjentów o moŝliwości uzyskania wsparcia (organizowanie kampanii informacyjnych, promocji w mediach elektronicznych i tradycyjnych, organizowanie seminariów i konferencji, prowadzenie punktów konsultacyjnych w regionach etc.), prowadzeniu szkoleń dla beneficjentów, ewentualnie na wykonaniu ekspertyz związanych z realizacją projektów, a takŝe wsparcie doradcze i koordynację dla działania 8.4 i regionalnych programów operacyjnych projekt ten, ze względu na strategiczny i systemowy charakter, realizowany będzie ze środków pomocy technicznej. Środki wsparcia dla projektów przeznaczone są na: dotację całkowicie lub częściowo pokrywającą koszty dostępu do Internetu w gospodarstwach domowych na obszarze objętym projektem (max. przez okres 3 lat);

16 16 pokrycie kosztów dostarczenia, instalacji oraz serwisowania sprzętu komputerowego i/lub niezbędnego oprogramowania w gospodarstwach domowych wskazanych przez projektodawcę; zakup usługi przeprowadzenia szkoleń z zakresu obsługi komputera oraz korzystania z Internetu dla uŝytkowników końcowych projektu; dofinansowanie kosztów operacyjnych oraz kosztów zatrudnienia i szkolenia pracowników JST i/lub organizacji pozarządowej uczestniczącej w konsorcjum z JST, którzy będą odpowiedzialni za realizację działania; dofinansowanie promocji projektu na obszarze objętym projektem. Beneficjentami, do których kierowane jest dofinansowanie są jednostki samorządu terytorialnego, konsorcja jednostek samorządu terytorialnego oraz konsorcja jednostek samorządu terytorialnego z organizacjami pozarządowymi, natomiast grupy docelowe działania, to jest osoby, instytucje, grupy społeczne bezpośrednio korzystające z pomocy to: gospodarstwa domowe spełniające kryterium dochodowe upowaŝniające do otrzymania wsparcia w ramach systemu pomocy społecznej; gospodarstwa domowe spełniające kryterium dochodowe upowaŝniające do otrzymania wsparcia w ramach systemu świadczeń rodzinnych; dzieci i młodzieŝ ucząca się z rodzin w trudnej sytuacji materialnej i społecznej uprawniającej do uzyskania stypendiów socjalnych, typowana do otrzymania wsparcia we współpracy ze szkołą oraz/lub ośrodkami pomocy społecznej osoby niepełnosprawne ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności lub z orzeczeniem równowaŝnym. Przewidywana wielkość środków (alokacja finansowa) na realizację projektu w skali kraju wynosi euro, przy czym udział własny beneficjenta nie moŝe być niŝszy niŝ 15%.

17 17 3 Analiza otoczenia społeczno-gospodarczego projektu oraz potrzeb miasta w zakresie infrastruktury szerokopasmowej. 3.1 Ogólna charakterystyka demograficzno-gospodarcza miasta Leszno jest leŝącym w województwie Wielkopolskim miastem na prawach samodzielnego powiatu grodzkiego. Według danych opublikowanych w oficjalnym serwisie miasta Leszna na koniec 2007 roku miasto zamieszkiwane było przez mieszkańców, a w promieniu 100 km od miasta zamieszkuje ok. 3,6 mln ludzi. W mieście zlokalizowanych jest mieszkań. W Lesznie według REGON zarejestrowanych jest około 8600 podmiotów gospodarczych, około 180 fundacji, stowarzyszeń i organizacji społecznych oraz około 100 jednostek i podmiotów samorządu terytorialnego. Stopa bezrobocia wynosi w Lesznie ok. 6%. 3.2 Struktura i ilość potencjalnych abonentów w podstawowych jednostkach administracyjnych - zestawienie danych Ilość potencjalnych uŝytkowników sieci szerokopasmowej jest podstawą wymiarowania sieci pod względem jej przepustowości. Niemniej istotny wpływ na parametry transmisyjne sieci ma struktura potencjalnych uŝytkowników. Dla potrzeb niniejszego opracowania przyjęto, Ŝe minimalna szerokość pasma liczona na jednego uŝytkownika nie moŝe być mniejsza niŝ 6Mbps przy załoŝeniu symetrii transmisji. Granica 6Mbps wynika z przyjętego pakietu usług moŝliwych do realizacji w planowanej sieci. Dla usług zawierających transmisję TV lub VoD optymalne pasmo to 6Mbps. Takie pasmo transmisyjne naleŝy zarezerwować dla wszystkich potencjalnych uŝytkowników indywidualnych, których ilość wyznaczona jest liczbą mieszkań w Lesznie (ok ). Znacznie niŝsze (ok.2-3 Mbps) jest aktualnie średnie zapotrzebowanie na pasmo przez abonentów instytucjonalnych (podmioty gospodarcze, organizacje, instytucje itp.) poniewaŝ nie korzystają one z usług generujących największe wykorzystanie pasma to jest z transmisji TV i VoD. JednakŜe przewidując szybki rozwój e-usług naleŝy zarezerwować dla abonentów instytucjonalnych podobną minimalną przepływność jak dla odbiorców indywidualnych to jest 6Mbps (symetrycznie). Ilość abonentów instytucjonalnych szacuje się na poziomie ok Przy projektowaniu sieci naleŝy uwzględnić róŝnice w rozkładzie dobowym ruchu transmisyjnego. Abonenci instytucjonalni generują maksymalny ruch w godzinach 8-16, abonenci indywidualni w godzinach

18 Taki rozkład jest korzystny dla wykorzystania sieci poniewaŝ pozwala na jej wypełnienie i obciąŝenie punktów styku w miarę równomiernie przez większą część doby. Dane powyŝsze zostały wykorzystane w niniejszym opracowaniu przy wymiarowaniu części pasywnej i wyborze rozwiązań aktywnych sieci. 4 Analiza lokalnego rynku operatorów ISP Na terenie miasta działa jeden wiodący operator stacjonarnej sieci telefonicznej: TP S.A. posiadający infrastrukturę telekomunikacyjną. W oparciu o infrastrukturę TP S.A. działają inni operatorzy stacjonarnej sieci telefonicznej (m.in. Dialog S.A., NETIA, UPC). Usługi dostępu do Internetu świadczy większa ilość podmiotów. Są to wspomniani wyŝej TP, Dialog, NETIA, UPC a takŝe operatorzy telewizyjnych sieci kablowych oraz lokalni dostawcy Internetu operujący na obszarach osiedli mieszkaniowych. Lokalni operatorzy telewizji kablowych świadczą swoje usługi na terenie osiedli dla klientów indywidualnych za pomocą zmodernizowanego okablowania telewizyjnego oraz urządzeń informatycznych (modemów kablowych). Jakość stosowanych przez nich rozwiązań pozwala na udostępnienie pasma rzędu pojedynczych Mbps. Typowa oferta obejmuje przepływność 1024 kbps down, 256 kbps up. Operatorzy telewizji kablowych nie są w stanie wybudować infrastruktury sieci szerokopasmowej przydatnej z punktu widzenia instytucji publicznych, gdyŝ ich zainteresowania ograniczają się wyłącznie do duŝych skupisk ludzkich. Zadaniem sieci miejskiej podmiotów publicznych jest dotrzeć do wszystkich jednostek bez dyskryminacji. Na wielu miejskich osiedlach po roku 2000 pojawiły się blokowe sieci internetowe. Najczęściej stosowanym modelem działalności były rozwiązania, polegające na wykupieniu jednego łącza u któregoś z dostawców Internetu i samodzielnym rozdzieleniu go w obrębie bloku. UŜytkownicy tego typu rozwiązań nie mieli większego wyboru jakości usługi gdyŝ zastosowane rozwiązania nie pozwalały na posługiwanie się publicznym adresem IP oraz współdzieliły pasmo metodą rywalizacyjną. Podstawą takiego działania była potrzeba współdzielenia wysokich kosztów usługi operatora publicznego. W następnych latach zaczęły powstawać przedsiębiorstwa, których podstawowym celem działania stało się zarobkowe dostarczanie Internetu do mieszkań. Przedsiębiorstwa te charakteryzowały się róŝnym przygotowaniem do wykonywania

19 19 usług dostawcy Internetu stąd trudno mówić o standardzie jakości. Pierwszym celem było odejście od usługi z naliczaniem za czas połączenia przy zachowaniu jakości modemowej. Rozwój tego typu usług był hamowany wysokimi kosztami dzierŝawy łączy pomiędzy blokami oraz relatywnie niską przepustowością takich łączy. Sytuacja uległa znacznej poprawie od roku 2002, kiedy pojawiła się technologia WLAN oraz zostało uwolnione pasmo radiowe 2,4GHz. Pozwoliło to na uniezaleŝnienie decyzji rozbudowy sieci od decyzji (na ogół negatywnych) operatora publicznego. Dzięki tej technologii zaistniało w miastach wiele duŝych sieci, które zbierając kilkuset klientów uzyskały podstawy ekonomiczne do dalszego rozwoju. Ze względu na silną konkurencję obserwuje się stały wzrost jakości usług i podnoszenie atrakcyjności oferty udostępnianiem większego pasma oraz usługami dodatkowymi takimi jak monitorowanie wizyjne oraz usługi głosowe. Głównym problemem dla lokalnych, osiedlowych dostawców Internetu jest niedostępność infrastruktury szybkich połączeń pomiędzy osiedlami oraz niewystarczająca podaŝ usług szerokopasmowych w akceptowanej cenie. 4.1 Wykaz działających operatorów Dialog (Telefonia Dialog S.A.) Mactel Internet Provider PRONET Lancet eserwis24 Link-NET NETFALA OrNet (OrNet Sp. z o.o.) Lanzam 4.2 Analiza pod kątem moŝliwości i zakresu współpracy przy budowie i eksploatacji sieci W chwili obecnej jednostki organizacyjne miasta komunikują się ze sobą przez sieć

20 20 publiczną (Internet). KaŜda z placówek posiada własne łącza od róŝnych operatorów (głównie TP S.A., Dialog S.A, Netia). Rozwiązanie takie generuje znaczne koszty operacyjne, nie wspiera polityki bezpieczeństwa informacji oraz jest mało wydajne ze względu na niewielką przepustowość łączy. W związku z wprowadzaniem systemów administracji elektronicznej, z których korzystać będzie większość jednostek organizacyjnych Miasta w celu usprawnienia pracy oraz wymiany informacji, a takŝe koniecznością wdroŝenia innych zintegrowanych systemów elektronicznej administracji (m. in. system informacji przestrzennej), wymiana informacji pomiędzy jednostkami organizacyjnymi miasta na terenie miejskim powinna się odbywać za pomocą łączy o przepustowości zbliŝonej do przepustowości sieci lokalnej (tj. 100 Mbps). W chwili opracowywania koncepcji stan infrastruktury teleinformatycznej wykorzystywanej przez urzędy jest niewystarczający i nieprzystający do postępującej informatyzacji jednostek samorządowych. W mieście funkcjonują miejskie przedsiębiorstwa, które z tytułu swojej podstawowej działalności (dostarczanie wody, odprowadzanie ścieków, dostawa gazu, ciepła, prądu) budują łącza związane ze sterowaniem i zarządzaniem w swoich sieciach. Jest to dla nich o tyle łatwe, Ŝe dysponują tak zwanym prawem drogi niezbędnym przy budowie telekomunikacyjnych łączy kablowych. Potencjalnie najbardziej przydatną i powszechną infrastrukturę moŝe zbudować MPEC, gdyŝ posiada ciepłownicze kanały technologiczne, w których stosunkowo niskim nakładem moŝna wybudować infrastrukturę światłowodową do wszystkich odbiorców ciepła. Jest to grupa skupiająca niemal wszystkie instytucje publiczne w mieście. Z uwagi na zły stan techniczny sieci ciepłowniczej (brak droŝności), nieoptymalny przebieg trasowy istniejących ciągów ciepłowniczych na potrzeby budowy sieci METRO, oraz zbyt wysokie koszty kabli dedykowanych do montaŝu w kanałach ciepłowniczych (wymagania wysoka odporność termiczna kabli oraz odporność na gryzonie), koncepcja budowy w oparciu o infrastrukturę MPEC wydaje się niekorzystna ekonomicznie. Kolejnym przedsiębiorstwem posiadającym rozwiniętą infrastrukturę kanalizacyjną jest Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji (MPWiK). Obecnie dzięki nowoczesnym technologiom budowy i montaŝu kabli światłowodowych, moŝliwa jest ich instalacja w istniejącej kanalizacji sanitarnej. Szybki montaŝ w tej technologii w większości przypadków nie wymaga uzyskania zgody właścicieli gruntów, pozwolenia na budowę, wykonywania ziemnych prac

21 21 budowlanych, ponoszenia kosztów administracyjnych - wymaga jedynie zgody właściciela kanalizacji. Najnowszą technologią projektowania rozwiązań i montaŝu kabli światłowodowych w kanalizacji sanitarnej jest system FAST (STAR, FLEXIBLE). System FAST (Fiber Access by Sewer Tubes) w miejscach niedostępnych dla człowieka Dzięki zastosowaniu systemu FAST, kable światłowodowe mogą być montowane w niedostępnych dla człowieka rurach kanalizacji ściekowej o nominalnej średnicy od 200 do 1000mm. Do tego celu słuŝy specjalnie zaprojektowany robot instalacyjny, który ma 3 podstawowe zadania: dokonać inspekcji wideo kanalizacji, umieścić obręcze rozporowe, przymocować rurki ochronne do obręczy. Podczas planowania połączenia sieciowego zostaje ustalona trasa montaŝu światłowodu. Jednak zanim projekt zostanie rozpoczęty, dokonywana jest inspekcja trasy przez robota z zainstalowaną kamerą wideo. Pozwala to na określenie, czy rury danej instalacji sanitarnej są odpowiednio utrzymane i nie wymagają prac

22 22 naprawczych. W trakcie inspekcji zostają określone i zarejestrowane wszelkie połączenia rur, co pozwala na optymalne zaplanowanie rozmieszczenia obręczy rozporowych. Zarówno obręcze rozporowe, jak i wszystkie inne elementy instalacji, wykonane są z nierdzewnej stali V4A. Odległość pomiędzy kolejnymi punktami zaczepowymi wynosi około 1,5m. W celu zamontowania obręczy zostaje zwolniona blokada, powodująca jej rozpręŝenie i napieranie na ściany kanalizacji. Siła, z jaką obręcz utrzymuje się na miejscu, uniemoŝliwia jej przesunięcie nawet podczas ciśnieniowego, czy mechanicznego oczyszczania systemu ściekowego. W kolejnym kroku do obręczy przymocowywane zostają ochronne stalowe rurki. W zaleŝności od średnicy rury kanalizacyjnej, moŝliwe jest zamocowanie do 3 rurek ochronnych przy średnicy kanalizacji od 200 do 250mm oraz do 9 rurek przy średnicy kanalizacji od 300 do 800mm. Na koniec do rurki ochronnej wprowadzany jest specjalnej konstrukcji światłowód, odporny na działania mechaniczne jak i chemiczne. System FAST w kanalizacjach przełazowych System FAST jest równieŝ przystosowany do montaŝu w kanalizacji przełazowej, za którą uwaŝa się instalacje o średnicy powyŝej 1000mm. Zamiast obręczy rozporowych stosuje się tutaj tak zwane taśmy mocujące przytwierdzane do ścian kanalizacji. Same uchwyty rurek ochronnych wykonane są w ten sam sposób, co w obręczach rozporowych i moŝe znajdować się do 4 uchwytów na jednej taśmie

23 23 mocującej. W celu montaŝu taśmy trzeba wykonać otwór w ścianie kanalizacji, co nie stanowi Ŝadnego problemu w instalacjach o średnicy powyŝej 1000mm. Taśmy mocujące rozmieszcza się równieŝ co 1,5m. Wykonanie przyłącza budynkowego Istnieje kilka metod wykonania przyłącza budynkowego, w zaleŝności od warunków technicznych. W kanalizacjach przełazowych, w których moŝliwe jest podejście poprzez rury ściekowe bezpośrednio do budynku stosuje się uszczelnienie specjalnym tworzywem Ŝywicznym, które jednocześnie przytwierdza rurkę ochronną do ścianek kanalizacji. Specjalnie przygotowany worek Ŝywiczny wprowadzany jest do kanalizacji, a następnie napełniany powietrzem pod ciśnieniem, tak aby idealnie przyległ do ścian. Po zastygnięciu tworzywo twardnieje i stanowi dodatkową izolację światłowodu przed uszkodzeniami nie tylko chemicznymi, ale takŝe mechanicznymi. W kanalizacjach nieprzełazowych czynności związane z wykonaniem podłączenia do budynku wykonuje robot. Inną metodą wykonania przyłącza budynkowego jest odwiert podgruntowy. Do tego celu wykorzystywana jest miniaturowa maszyna wiertnicza, umoŝliwiająca pracę w ciasnych studniach kanalizacyjnych.

24 24 Ostateczną metodą wykonania przyłącza budynkowego jest metoda odkrywkowa. Wprawdzie wymaga ona wszelkich pozwoleń na prace budowlane, niemniej odległość, jaka z reguły potrzebna jest do wykonania w ten sposób przyłącza stanowi znikomy ułamek całej struktury sieci. Najbardziej zaawansowany projekt w/w technologii jest obecnie w Łodzi, gdzie Łódzka Spółka Infrastrukturalna, jako właściciel miejskiej sieci wodociągowokanalizacyjnej przygotowuje się do realizowanego przez miasto projektu Metropolitalna Sieć Szerokopasmowego Dostępu do Internetu. Ma zamiar do końca 2010 roku ułoŝyć w kanalizacji 200 km kabli światłowodach za około 50 mln złotych. Jednak naleŝy przyznać, Ŝe specjalny zespół pracuje nad tym projektem od 2005 roku. Podsumowując przy idealnych warunkach powyŝsza technologia wydaje się wręcz idealna do zastosowania przy budowie miejskiej sieci szerokopasmowej METRO w Lesznie, jednak biorąc pod uwagę rzeczywisty stan sieci sanitarnej, jej rozległość i dostępność oraz złoŝoność problemów związanych z montaŝem kabli w kanalizacji, czasochłonność i koszt sprawdzenia stanu kanalizacji, oraz kosztochłonność tego rozwiązania w poniŝszej koncepcji zrezygnowano z tego rozwiązania. Wykorzystanie dostawców gazu i energii elektrycznej do budowy infrastruktury światłowodowej dla METRO jest trudniejsze ze względu na obostrzenia w przepisach odnośnie projektowania tych sieci oraz brak stabilnej formy własności tych podmiotów. Sieci duŝych operatorów takich jak: TP S.A., operatorzy sieci komórkowych i kablowych (CATV) będą rozwijać się na bazie istniejącej sieci teletechnicznej. Obecnie nie prowadzi się inwestycji na terenie całych obszarów

25 25 telekomunikacyjnych, gdyŝ nowych klientów przyłącza się do istniejącej infrastruktury budując jedynie odcinek ostatniej mili. Operatorzy sieci kablowych (CATV) mogą wchodzić w obszary słabiej zaludnione, gdzie do tej pory nie posiadali sieci (przewaŝnie budynki wielorodzinne, budynki jednorodzinne w zabudowie zwartej, zwykłe budynki jednorodzinne na ogół rozmieszczone są zbyt rzadko Ŝeby inwestycja w infrastrukturę CATV była opłacalna). Inwestycje takie są jednak bardzo kosztowne i nie moŝna przewidzieć, jakie decyzje podejmą operatorzy zwłaszcza w dobie degradacji taryf telekomunikacyjnych i wszechobecnego dostępu satelitarnego, w przypadku usług dostępu do kanałów telewizyjnych. Realne jest przechodzenie tych operatorów z kanalizacji TP, gdzie mają umieszczone swoje kable, do operatorów alternatywnych, ze względu na niekorzystne zapisy dotychczasowych umów. Powszechną praktyką jest lub będzie świadczenie usług na obcej infrastrukturze (dzierŝawy), hurtowy dostęp do sieci operatora dominującego (LLU, BSA), przejmowanie mniejszych operatorów na danym obszarze. Dodatkowo z uwagi na dynamiczny rozwój technologia FTTB (Fiber-to-the-Building), wynikający z rosnącego ruchu w sieci i coraz większych przepływności, jakich wymagają klienci, większe znaczenie będzie miało wykonanie punktów styku pomiędzy sieciami światłowodowych. Pozwoli to na zaoferowanie wysokiej jakości usług sieci szerokopasmowej klientom podłączonym do tej sieci przez operatorów lokalnych. Naturalnym sposobem wykonania fizycznych punktów styku będzie w takim wypadku połączenie kanalizacji w jednym z wielu miejsc skrzyŝowań kanalizacji (połączenie sąsiadujących studni rurami HDPE). Połączenia takie moŝna wykonać szybko i bez duŝych nakładów inwestycyjnych, a połączenie sieci optycznych moŝe nastąpić w przyszłości, gdy zaistnieje taka potrzeba. Warto teŝ przewidzieć dodatkowe przepusty do budynków, w których będą zlokalizowane waŝne węzły sieci szerokopasmowej (węzły rdzeniowe, węzły agregujące, Centrum Przetwarzania Danych). PoniewaŜ węzły te w większości znajdują się w centrum miasta, istnieje moŝliwość wprowadzania kabli optycznych innych operatorów ich własną siecią teletechniczną do tychŝe węzłów. Więcej uwagi naleŝy poświęcić operatorom lokalnym (tzw. sieci osiedlowe), które będą wymagały coraz szybszych połączeń z siecią Internet. Planowana sieć szerokopasmowa moŝe być dla nich atrakcyjnym rozwiązaniem, a czasami nawet jedynym w odległych dzielnicach miasta. Ze względu na fakt, iŝ pętla abonencka w większości istnieje lub teŝ moŝe zostać wybudowana w krótkim czasie przez prywatnych operatorów lokalnych, naleŝy załoŝyć, Ŝe sieć

26 26 miejska nie będzie zajmować się dostarczeniem usługi końcowej do abonenta. Sieć szerokopasmowa dostarcza usługi do wytypowanych lokalizacji (węzłów dostępowych). Budowa sieci szerokopasmowej moŝe przyczynić się zatem do tego, aby operatorzy lokalni uwzględnili w swoich planach rozpoczęcie działalności na obszarach, gdzie do tej pory nie istniała konkurencja ze względu na wysokie koszty doprowadzenia sieci. W takich przypadkach punkty styku z powodzeniem będą pełnić węzły agregujące na terenie osiedli. Fizycznie sieci moŝna połączyć na trasie planowanej kanalizacji teletechnicznej i wykonując włączenie kabla optycznego operatora do najbliŝszej mufy światłowodowej lub najbliŝszego punktu dostępowego. Przyłącza powinni wykonać operatorzy zgodnie z warunkami technicznymi uzgodnionymi na etapie powstawania szczegółowego projektu technicznego. Podczas planowania sieci szerokopasmowej moŝna ułatwić wykonanie punktów styku w przyszłości, poprzez zaplanowanie trasy kanalizacji w pobliŝu osiedli mieszkaniowych. Wyjątek mogą stanowić osiedla domów jednorodzinnych, gdzie budowa pętli abonenckiej jest mało opłacalna. W takich miejscach istnieje jednak wiele sieci radiowych. Operatorzy tych sieci mogą takŝe korzystać z przyłączenia na równych zasadach do miejskiej sieci szerokopasmowej. Niewątpliwie sprzyjającym czynnikiem w zakresie rozwoju sieci szerokopasmowej miasta, w szczególności w zakresie szerokopasmowego dostępu do sieci Internet są lokalni operatorzy Internetowi, posiadający infrastrukturę dostępową na terenie osiedli miejskich. Operatorzy tych sieci mogą być dobrymi uŝytkownikami planowanej sieci, gdyŝ posiadają własnych klientów oraz infrastrukturę, a poprzez zbudowaną sieć będą mogli mieć dostęp do globalnej sieci Internet po bardzo rozsądnych cenach w miejscu punktów dostępowych. Operatorzy lokalni mogą wspólnie nabywać usługi o większej przepustowości w miejscu, gdzie będą obecni róŝni dostawcy. Mogą rozwijać się takie inicjatywy jak Internet exchange (IX). SłuŜą one wymianie ruchu lokalnego pomiędzy operatorami, co powoduje zmniejszenie ruchu na stykach płatnych. Wykorzystanie istniejącej infrastruktury na potrzeby budowy sieci szerokopasmowej naleŝy rozpatrywać w dwóch obszarach: obszarze sieci magistralnej łączącej dzielnice oraz obszarze przyłączy abonenckich. W obszarze miejskim granica ta zaciera się, gdyŝ lokalizacje abonenckie występują na obszarze całego miasta. Sieć miejska ma postać magistrali z duŝą liczbą wysp o strukturze drzewiastej. Taka sytuacja powoduje, Ŝe dzierŝawa włókien optycznych nie moŝe być brana pod

27 27 uwagę, poniewaŝ nie jest moŝliwe wykonanie przyłączy do lokalizacji wzdłuŝ trasy kabla. MoŜna jedynie brać pod uwagę dzierŝawę kanalizacji, pod warunkiem, Ŝe jej przebieg jest zgodny z planowanym zasięgiem sieci szerokopasmowej. Niewątpliwie wystąpi wiele przypadków, w których konieczne będzie wybudowanie odcinków łącznikowych. Analiza takiego rozwiązania jest niezwykle skomplikowana, gdyŝ na etapie koncepcji nie jest znany szczegółowy przebieg jak i stan zajętości kanalizacji innych operatorów. MoŜna przypuszczać, Ŝe ze względu na zasięg sieci szerokopasmowej obejmujący cały teren miasta, w większości przypadków jedynym dostępnym operatorem będzie TP S.A. Warunki jaki musi spełnić operator udostępniający swoje zasoby, zostaną określone w regulaminie korzystania z sieci, który będzie przygotowany w ramach realizacji projektu. Zakres i warunki współpracy z poszczególnymi konkretnymi operatorami naleŝałoby rozpatrywać bardziej szczegółowo na etapie wykonania projektu technicznego sieci METRO. W oparciu o istniejącą infrastrukturę Telekomunikacji Polskiej S.A. opracowano wariant II koncepcji budowy Miejskiej Szerokopasmowej Sieci METRO. Rozwiązaniem bardziej realnym i mogącym spełnić większość wymagań planowanej sieci szerokopasmowej moŝe okazać się wspólna budowa infrastruktury z wybranym operatorem, zainteresowanym poszerzeniem zasięgu własnej sieci. Takie działanie jest jednak ograniczone wymaganiem wynikającym z finansowania przedsięwzięcia częściowo ze środków unijnych, stanowiącym aby wybudowana z tych środków infrastruktura była w całości własnością beneficjenta. Oznacza to, Ŝe powstała w wyniku niniejszego przedsięwzięcia infrastruktura będzie udostępniana innym operatorom, którzy mogą ewentualnie dobudować do niej własne przyłącza. Koncepcja wskazuje dwa warianty budowy Miejskiej Szerokopasmowej Sieci METRO: budowa optymalnej własnej infrastruktury moŝliwości wykorzystania infrastruktury TP S.A.

28 Zasięg geograficzny sieci operatorów Rysunek 4-1. Zasięg geograficzny operatorów

29 Analiza cen hurtowych i detalicznych w zakresie dostępu do Internetu Ceny hurtowe Tabela 4-1. Ceny hurtowe dostępu do Internetu Nazwa dostawcy Przepływność*** internetu 100 Mb/s 200 Mb/s 500 Mb/s 1 Gb/s 10 Gb/s Inne opłaty* TPNET 58,0 zł 55,0 zł 52,0 zł 50,0 zł 48,0 zł tak HAWE 44,0 zł 43,0 zł 42,0 zł 41,0 zł 40,0 zł tak TISCALI ** 28,0 zł 27,0 zł 25,0 zł 23,0 zł 21,0 zł tak ATM 47,0 zł 45,0 zł 43,0 zł 42,0 zł 41,0 zł tak LEWEL3** 36,0 zł 33,0 zł 30,0 zł 29,0 zł 28,0 zł tak T-SYSTEM** 37,0 zł 34,0 zł 31,0 zł 30,0 zł 29,0 zł tak TATA** 30,0 zł 28,0 zł 24,0 zł 24,0 zł 24,0 zł tak PCSS 46,0 zł 43,0 zł 40,0 zł 39,0 zł 38,0 zł tak Exatel 65,0 zł 62,0 zł 60,0 zł 58,0 zł 56,0 zł tak Netia 50,0 zł 48,0 zł 46,0 zł 44,0 zł 42,0 zł tak Dialog 48,0 zł 46,0 zł 43,0 zł 42,0 zł 40,0 zł tak TK 58,0 zł 57,0 zł 55,0 zł 52,0 zł 48,0 zł tak * zaleŝne od indywidualnie wyliczonego projektu ** cena podawana w EURO; przeliczona na dzień r *** cena w przeliczeniu na 1 Mb/s transmisji do sieci Internet

30 Ceny detaliczne Nazwa operatora 256 kb/s Tabela 4-2. Ceny detaliczne dostępu do Internetu 512 kb/s Przepływność 1Mb/s 2Mb/s 4Mb/s 6Mb/s 16Mb/s Inne opłaty* UPC 50,0 zł 75,0 zł 90,0 zł tak NETIA 69,0 zł 84,0 zł 84,0 zł 119,0 zł 164,0 zł tak TPSA 49,0 zł 54,0 zł 64,0 zł 79,0 zł 124,0 zł tak DIALOG 47,0 zł 85,0 zł 114,0 zł tak Link-Net 49,0 zł 89,0 zł tak Mactel Internet Provider 90,0 zł 100,0 zł 110,0 zł tak ProNet 39,0 zł 69,0 zł 75,0 zł 85,0 zł 120,0 zł tak LanVet 10,0 zł 25,0 zł 40,0 zł 50,0 zł tak Eserwis24 40,0 zł 52,0 zł 65,0 zł 98,0 zł tak Lanzam 35,0 zł 40,0 zł 45,0 zł 80,0 zł tak Netfala 69,0 zł 119,0 zł 159,0 zł tak OrNet 42,0 zł 49,0 zł 79,0 zł 99,0 zł tak * aktywacja od 1 zł do 499 zł przyłącze do budynku od 1 zł do 1000 zł opłata za zawieszenie usługi ponowne uruchomienie aktywacja usługi po zmianie kontrahenta 5 Optymalizacja i opis struktury fizycznej sieci w rekomendowanym rozwiązaniu. Na bazie wybudowanej lub dzierŝawionej sieci rurociągów kablowych i kanalizacji przewiduje się stworzenie sieci kablowej o strukturze pierścień gwiazda. Główny szkielet sieci będą tworzyć cztery węzły sieci połączonych pierścieniem światłowodowym. Od kaŝdego węzła planowane są nitki kablowe, które promieniście będą grupować obiekty na trasie kanalizacji. Sieć światłowodowa posiadać będzie 4 węzły główne połączone w topologii pierścienia (rysunki 2, 2a Załącznik 1). Zaplanowano takŝe ring miejski łączący waŝne obiekty miasta (rysunki 3, 3a Załącznik 1) zapewniając im pełną protekcję. Punkty dystrybucyjne przyłączone będą w układzie gwiazdy (rysunki 4-7;4a-7a Załącznik 1).

31 31 W punkcie 5.5 niŝej zaproponowano lokalizacje węzłów głównych sieci i punktów dystrybucyjnych. Pomieszczenia dla węzłów sieci zostaną określone na etapie realizacji projektu. Koncepcja sieci METRO zakłada wybudowanie 51 km ciągów rurociągu kablowego i kanalizacji kablowej (w wariancie II 58 km), przy czym sieć magistralna (pierścień główny sieci oraz ring miejski) będzie posiadać długość około 13 km. Długości te oszacowane są kilkuprocentowym zapasem (na wypadek konieczności dokonania zmian w przebiegu sieci na etapie projektu). Zamawiający zakłada, Ŝe w ramach tej długości zostaną zrealizowane następujące elementy sieci: zostanie zaprojektowana i wybudowana sieć łącząca wszystkie przewidziane węzły dystrybucyjne 82 szt. zostanie wybudowana część przyłączy do skrzyŝowań ulic z sygnalizacją (kamery 52 szt.) W koncepcji sieci dystrybucyjnej przewiduje się szereg moŝliwości pozwalających w przyszłości na dokonywanie wielu zmian poprawiających parametry jakościowe sieci. Przy wyborze rozwiązań połoŝono szczególny nacisk na obniŝenie kosztów eksploatacji i konserwacji sieci na etapie jej uŝytkowania. W tym celu zredukowano do minimum liczbę złączy kablowych na kablach rdzenia sieci oraz praktycznie wyeliminowano złącza kablowe na nitkach sieci dystrybucyjnej montowane w studniach, zastępując je rozwiązaniem polegającym na tworzeniu nitek kablowych łączących kaskadowo obiekty na trasie rurociągu. Zmiana topologii w obrębie sieci dystrybucyjnej będzie praktycznie dokonywana na włóknach światłowodowych za pomocą odpowiednich połączeń patchcordami na przełącznicach zamontowanych w obiektach, praktycznie bez ingerencji w infrastrukturę podziemną sieci. 5.1 Analiza i wybór technologii budowy infrastruktury fizycznej sieci. W ostatnich latach obserwowany jest dynamiczny wzrost zapotrzebowania na cyfrową transmisję danych oraz wzrastająca ilość nowych klientów zainteresowanych nowymi telekomunikacyjnymi usługami. Stawia to przed operatorami sieci telekomunikacyjnych i teleinformatycznych konieczność stałego zwiększania przepływności istniejących łączy teleinformatycznych lub budowy nowych. Dzisiaj w sieciach dostępowych powszechnie wykorzystywana jest technologia

32 32 Ethernet oraz xdsl, bazująca na istniejących sieciach miedzianych. W związku z prognozowanym dalszym wzrostem zapotrzebowania na przepływność łączy, pojawiać się mogą ograniczenia wynikające z tej technologii. Rosnącym wymaganiom, co do szybkości transmisji sprostać mogą tylko nowoczesne sieci światłowodowe - NGN. Stosowana dotychczasowa technologia budowy sieci światłowodowych sprawdza się przy realizacji sieci typu WAN, MAN realizujących połączenia między głównymi węzłami sieci światłowodowej. Natomiast powszechne zastosowanie tradycyjnej technologii w sieci dostępowej typu FTTB (dla budynków) oraz FTTH (dla mieszkań) posiada szereg wad i ograniczeń. Są one związane przede wszystkim z trudnościami rozbudowy (przebudowy) istniejących sieci, brakiem moŝliwości instalowania kolejnych linków światłowodowych. Rozbudowa (przebudowa) ta jest wymuszana przez wprowadzanie nowych usług branŝy telekomunikacyjnych i IT lub na skutek niedostatecznego rozpoznania potrzeb abonenta. Odpowiedzią na powyŝsze problemy jest system światłowodowych mikrokanalizacyjnych rur wraz z systemem światłowodowych mikro-kabli - MCS (Mikro Cable System), będący doskonałym rozwiązaniem dla budowy elastycznych sieci dostępowych. MCS (Mikro Cable System) to system światłowodowego okablowania składający się z czterech zasadniczych elementów: Wiązek włókien lub mikro-kabli światłowodowych, Systemu pustych tub umieszczonych w kablach mikro-rury, Elementów do łączenia tub, Muf kablowych do systemu MCS. Wiązki włókien światłowodowych, nazywane teŝ EPFU (Enhanced Performance Fibre Unit), składają się z kilku światłowodów jednomodowych lub wielomodowych. Światłowody te chronione są przez akrylową powłokę, będącą zabezpieczeniem przed wilgocią. Powłoka ta posiada równieŝ bardzo niski współczynnik tarcia ułatwiający wdmuchiwanie wiązek do tub. Dla światłowodów jednomodowych dostępne są wiązki 2, 4, 8 i 12-włóknowe. UŜycie róŝnych kolorów gwarantuje jednoznaczne rozpoznanie kolejnych włókien. Wiązki włókien światłowodowych są dostępne w długościach do 4000 metrów, co redukuje ilość połączeń spawanych. Mikro-kable światłowodowe, to całkowicie dielektryczny kabel światłowodowy,

33 33 zabezpieczony przed wzdłuŝnym przenikaniem wody układ tub umieszczonych wokół centralnego elementu wytrzymałościowego. Kabel zawierający od 12 do 72 włókien posiada średnicę zewnętrzną 6,0 mm i moŝe być wdmuchiwany do mikrotuby o średnicach 10/8 mm (średnica zewnętrzna/wewnętrzna). Kabel składający się z 96 do 144 włókien posiada średnicę zewnętrzną 7,0 mm, i moŝe być wdmuchiwany do tub o średnicach 12/10 mm (średnica zewnętrzna/wewnętrzna). Odległość wdmuchiwania do 3000 metrów. System pustych tub umieszczonych w kablach mikro-rury. Podstawą systemu są kable 1-, 2-, 3-, 4-, 5-7-, 13-, które moŝna umieszczać bezpośrednio w ziemi (wersja DB) lub instalować w rurach HDPE Ø 32, 40mm (wersja DI). Kable słuŝące do bezpośredniego zakopania posiadają powłokę zewnętrzną wykonaną z HDPE. Kable umieszczane w kanalizacji posiadają bardziej elastyczną powłokę, wykonaną z MDPE. Opracowane zostały równieŝ kable do instalacji wewnątrz budynków, które posiadają powłokę bezhalogenową. Oprócz samej ilości tub w danym kablu, kolejnym parametrem jest średnica wewnętrzna zainstalowanej pustej tuby (w kablu) które posiadają Ø 3,8; 5,5; 8,0; i 9,6mm. Te dwie pierwsze są wykorzystywane do instalacji wiązek włókien, pozostałe do instalacji mikro-kabli. Elementy do łączenia tub występują w postaci dwóch rodzajów złączek: gazoszczelnych oraz standardowych. Złączki gazoszczelne wykorzystuje się w punkcie wprowadzenia tub do budynków, czyli w punkcie łączenia tub kabli zewnętrznych z tubami bezhalogenowych kabli instalacyjnych. Złączki gazoszczelne stanowią zaporę przed moŝliwością przedostawania się niebezpiecznych gazów do wnętrz budynków. Złączki gazoszczelne moŝna równieŝ stosować w mufach łączących kable zewnętrzne. W tych punktach mogą teŝ być stosowane złączki standardowe, które nie są wyposaŝone w uszczelkę. Do zakończenia tub, w które nie zostały wprowadzone wiązki włókien mikro-kabli światłowodowych, stosuje się końcówki zabezpieczające. Zalety systemu MCS w sieciach światłowodowych.

34 34 Do podstawowych zalet zaliczamy: Uproszczony system okablowania. MoŜliwość szybkiej zmiany konfiguracji sieci dzięki prostej metodzie instalacji. MoŜliwość zwiększania pojemności sieci przy bardzo niskich kosztach. Połączenie punkt - punkt pomiędzy węzłem, a klientem i pomiędzy węzłami jest wykonywane z mniejszą ilością połączeń spawanych. Znacznie niŝszy początkowy koszt instalacji w porównaniu z systemami tradycyjnymi; koszty instalacyjne rozłoŝone są w czasie, w miarę zwiększania pojemności systemu. Wykluczenie ryzyka uszkodzenia włókien podczas instalacji. MoŜliwość zainstalowania dowolnych włókien światłowodowych opartych na najnowszych rozwiązaniach. Koszt instalacji światłowodowego systemu MCS jest niŝszy w porównaniu do tradycyjnych sieci światłowodowych. Wynika to z faktu, iŝ w pierwszym etapie instaluje się tylko włókna, które będą uŝywane. Kolejne grupy włókien umieszcza się w tubach w momencie podłączania kolejnych budynków, abonentów. Elastyczność, dzięki której na pierwszym etapie jest instalowana tylko wymagana pojemność, prowadzi do mniejszych kosztów inwestycyjnych. Prosta metoda instalacji włókien w tubach powoduje równieŝ niskie koszty rekonfiguracji sieci. 5.2 Rodzaje infrastruktury światłowodowej dla potrzeb sieci telekomunikacyjnej Sieć kablowa prowadzona w rurociągu kablowym własnym Głównym celem jest poprawa jakości infrastruktury teleinformatycznej w mieście i zapewnienie sprawnej wymiany informacji pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego oraz innych placówek uŝyteczności publicznej. Obecny stan tej infrastruktury jest niewystarczający i niedostosowany do potrzeb zarówno mieszkańców jak i firm oraz administracji. Hamuje to rozwój usług świadczonych za pomocą sieci Internet (zarówno publicznych jak i prywatnych). Budowa sieci miasta jest planowana w oparciu o jednostki organizacyjne i oświatowe oraz obiekty uŝyteczności publicznej. Rozwiązanie to pozwoli na zintegrowanie wszystkich jednostek we wspólnej sieci, a przez to lepszą jakość i efektywność oraz wzrost ilości usług z zakresu administracji publicznej dostępnych drogą

35 35 elektroniczną. WaŜnym aspektem budowy sieci jest równieŝ moŝliwość jej wykorzystania w przyszłości do poprawy bezpieczeństwa w mieście poprzez rozbudowę systemu monitoringu wizyjnego miasta. Wymagania dotyczące budowy mikrokanalizacji Projekt i wykonanie kanalizacji teletechnicznej w technologii mikrokanalizacji naleŝy wykonać zgodnie z Polską Normą PN-76/E oraz rozporządzeniami Ministra Infrastruktury. Podczas układania rur powinny zostać zachowane wszystkie odległości od innych rodzajów kanalizacji zgodnie z obowiązującymi przepisami. W przypadku prowadzenia mikrokanalizacji pod drogami, rury mikrokanalizacji naleŝy układać w rurach osłonowych przeznaczonych do tego celu. Prace ziemne w strefie pasa drogowego naleŝy wykonywać z zachowaniem szczególnej ostroŝności ze względu na znaczną ilość urządzeń podziemnych uzbrojenia terenu, w tym kabli SN, nn, oraz kabli sygnalizacyjnych i telekomunikacyjnych róŝnych uŝytkowników. Na odcinkach linii kablowych przebiegających wzdłuŝ tras istniejących kabli znajdujących się pod napięciem, wykopy naleŝy wykonywać ręcznie pod nadzorem właściwych słuŝb eksploatacyjnych. Zalecane studnie występujące w projektowanej instalacji będą typu SK-1, SK-2 (tylko przelotowe) SKR-2 (studnie rozdzielcze). Rozdział tras kabla światłowodowego dopuszcza się wykonywać równieŝ w specjalnych szafach ulicznych. Dopuszcza się stosowanie studni w wersji lekkiej jak i w wersji cięŝkiej (tj. rama i pokrywa cięŝka). Dla linii kablowych biegnących pod nawierzchnią utwardzoną przewiduje się studzienki kablowe typ SKR-2 RC (z włazem typu cięŝkiego) i studnie SKR-1 w pasach zieleni i w miejscach zmiany kierunku trasy kablowej. Dopuszcza się równieŝ zastosowanie równowaŝnych rozwiązań studni z tworzyw sztucznych. Wykonanie odgałęzień kanalizacji w warstwach niŝszych, ze szczególnym uwzględnieniem warstwy dostępowej dopuszcza się wykonywać jako stałe odgałęzienie zakopywane bezpośrednio w ziemi w wykonaniu z specjalnymi odgałęźnikami typu Y lub mufami rozgałęźnymi typu H lub T. Studnie kablowe naleŝy projektować max co 250 m. NaleŜy takŝe przewidzieć studnie przy przejściach przez jezdnie. W przypadku wykonywania przepustów lub osłon o długości przekraczającej długość handlową mikrorur lub rur prefabrykowanych, odcinki rur naleŝy łączyć ze sobą za pomocą szczelnych złączek typu ZP oraz mufy prostej o średnicy dobranej do średnicy rury prefabrykowanej. Zalecane jest wykonanie takich połączeń w studzienkach, dopuszczalne jest równieŝ

36 36 umiejscowienie takiego połączenia bezpośrednio w ziemi przy pomocy tej samej mufy prostej zabezpieczonej przed zamulaniem. Miejsce posadowienia mufy powinno zostać odnotowane na projekcie. Grunt, którym wypełniany jest wykop z ułoŝonymi kablami powinien być wprowadzany do wykopu kolejnymi warstwami o grubości ok. 0,2 m, a kaŝda z warstw powinna być zagęszczana za pomocą wibratora mechanicznego. Na powierzchni pierwszej, zagęszczonej warstwy gruntu (lub na warstwie piasku) naleŝy ułoŝyć pas folii z tworzywa sztucznego, zachowując wymagania określone w Polskiej Normie PN-76/E Wprowadzanie do wykopu pierwszej warstwy gruntu naleŝy wykonywać moŝliwie niezwłocznie, w ciągu tego samego dnia roboczego, w którym w danej części wykopu zakończono układanie kabli. W przypadku braku moŝliwości ułoŝenia w wykopie w ciągu jednego dnia roboczego wszystkich równolegle układanych kabli, dopuszcza się pozostawienie w wykopie kabli niezasypanych gruntem przez czas niezbędnej przerwy w robotach (np. przez noc) pod warunkiem zastosowania środków ciągłego nadzoru, skutecznie zabezpieczających ułoŝone kable przed uszkodzeniem lub przed kradzieŝą. Rury naleŝy układać w liniach. Głębokość wykopu 80cm dla terenów zielonych i chodników, 100 cm pod nawierzchniami utwardzonymi. Głębokość układania rur miedzy studniami 70cm dla terenów zielonych i chodników, 90cm pod nawierzchniami utwardzonymi. Mikrokanalizacja wprowadzana do studzienek oraz do budynków powinna być zabezpieczone przed uszkodzeniem mechanicznym poprzez zastosowanie rur ochronnych. Otwory w przepustach po wprowadzeniu kabli powinny być uszczelnione. W fundamencie betonowym będą zastosowane zaślepione bloki szczelnych przepustów dwustronnych typu HSI. System szczelnych przepustów typu HSI umoŝliwia: wodoszczelne i gazoszczelne (do 2 barów) wprowadzenie kabli do budynku; zabezpieczenie wnętrza stacji przed skutkami ewentualnego zawilgocenia i zalania woda wskutek podciekania wód gruntowych lub przedostawania sie wód opadowych; zabezpieczenie wnętrza przed penetracja przez substancje ropopochodne i inne substancje agresywne, potencjalnie niebezpieczne dla kabli i urządzeń w budynku.

37 37 Uszczelnienie powinno zostać wykonane przy pomocy specjalnych elementów uszczelniających dostępnych z Katalogu produktów systemu MetroJET. Uszczelnieniu powinny podlegać przejścia pomiędzy rurą wtórną RHDPE a wiązką mikrorurek, a takŝe pomiędzy samą mikrorurką a mikrokablem światłowodowym. Wymagania dotyczące przełącznic i światłowodowego okablowania Wszystkie urządzenia stanowiące przedmiot zamówienia powinny być fabrycznie nowe i pochodzić z bieŝącej produkcji. Ze względu na niebezpieczeństwo związane z występującymi na rynku niepełnowartościowymi kopiami podzespołów do budowy okablowania, komponenty systemu zostaną zakupione u autoryzowanych dystrybutorów (autoryzacja producenta systemu okablowania lub jego przedstawiciela), bądź bezpośrednio u producenta systemu okablowaniu lub jego przedstawiciela. Fakt ten zostanie potwierdzony kserokopiami odpowiednich faktur. Gniazda przepustowe światłowodowe muszą mieć moŝliwość mocowania zarówno w panelach rozdzielczych jak i gniazdach przyłączeniowych. Sposób mocowania musi ułatwiać montaŝ i demontaŝ, w tym celu wpinanie i wypinanie gniazda przepustowego powinno być realizowane części przedniej panela rozdzielczego bez otwierania obudowy lub od czoła gniazda przepustowego. Ze względu na łatwość modyfikacji połączenia (np. zmiana polaryzacji) wymagane jest stosowanie połączeń światłowodowych w układzie wtyk/gniazdo przepustowe. Panele rozdzielcze światłowodowe 19 powinny być wykonane z tworzywa wykonane z otwieraną szufladą w celu łatwego dostępu do spawów i wtyków. Panele światłowodowe muszą posiadać wytłoczone wewnątrz elementy do zarządzania kablami (tzw. pierścienie i gwiazdy). NaleŜy zapewnić mechaniczną blokadę przed przypadkowym otwarciem panela. Panel powinien być podzielony na sekcje i pozwolić na realizację rozwiązań hybrydowych (róŝne rodzaje wtyków) zarówno jedno- jak i wielomodowych. Panel powinien posiadać otwory do mocowania uchwytów na spawy, kaset na spawy oraz tzw. fan out niezbędnych do przejścia z luźnej tuby na ścisłą tubę. Panel światłowodowy 19 /1U z tworzywa powinien zapewnić obsługę 24 włókien spawanych lub 48 włókien w przypadku złączy SFF. Panel światłowodowy powinien umoŝliwić wprowadzenie co najmniej 4 kabli z mocowaniem za pomocą dławików lub opasek zaciskowych.

38 38 Do zastosowań wewnętrznych naleŝy zainstalować kabel wewnętrzny w powłoce LS0H (LSZH) nie wydzielającej halogenków z włóknami chronionymi w ścisłych tubach z włóknami aramidowymi Sieć kablowa prowadzona w rurociągu wtórnym w kanalizacji obcej Ze względu na zasięg sieci szerokopasmowej obejmujący cały teren miasta, w większości przypadków jedynym dostępnym operatorem będzie TP S.A.(i tak nie w 100%). Warunki jaki musi spełnić operator udostępniający swoje zasoby, zostaną określone w regulaminie korzystania z sieci, który będzie przygotowany w ramach realizacji projektu zgodnie z Ramową Ofertą Telekomunikacji Polskiej o Dostępie Telekomunikacyjnym w Części Infrastruktura Telekomunikacyjna w Zakresie Kanalizacji Kablowej ( w oparciu o art. 139 Ustawy z dnia 16 lipca 2004 roku Prawo Telekomunikacyjne (Dziennik Ustaw Nr 171, poz. 1800, z późn. zm.)). Oferta określa ramowe warunki zawierania umów o dostęp do Infrastruktury TP, w tym m.in. procedury związane z zawieraniem, zmianą i rozwiązaniem umowy, wymagania techniczno-eksploatacyjne oraz zasady ustalania wysokości opłat tytułem dostępu. Oferta ta przeznaczona jest dla operatorów podmiotów telekomunikacyjnych. Opłaty za dzierŝawę kanalizacji są zaleŝne od długości dzierŝawionej kanalizacji, średnicy umieszczonego kabla (rury) oraz od długości czasu dzierŝawy. Zakres i warunki współpracy z TP S.A. naleŝałoby rozpatrywać bardziej szczegółowo na etapie wykonania projektu sieci. W oparciu o istniejącą infrastrukturę Telekomunikacji Polskiej S.A. opracowano wariant II koncepcji budowy Miejskiej Szerokopasmowej Sieci METRO. Planowaną sieć przedstawiono na rysunku 1a Załącznik Proponowana struktura sieci Metro Wariant Warstwa szkieletowa sieci Są to najczęściej połączenia pomiędzy głównymi punktami dystrybucji oraz połączenia z operatorami zapewniającymi styk do łączy szerokopasmowych w operatorskich punktach styku. Z ich charakteru wynika, iŝ będą to trakty światłowodowe prowadzone przez całe miasto, o duŝej liczbie włókien w celu zapewnienia duŝej pojemności magistrali pod obecne i przyszłe potrzeby. W warstwie magistralnej planuje się budowę mikrokanalizacji typu DB wykonaną w postaci ścisłej tuby w otulinie dwupłaszczowej, warstwa wewnętrzna z PP oraz zewnętrzna PEHD. Ze względu na optymalne parametry wdmuchiwania mikrokabla

39 39 do mikrokanalizacji typu DB o profilu 7x10, wymiary poszczególnych elementów mają wynosić: 1. Mikrorura 2. Warstwa zewnętrzna 3. Warstwa wewnętrzna Tabela 5-1. Budowa mikrokanalizacji typu DB 7x10 Średnica Grubość ścianki Element zewnętrzna [mm] [mm] Mikrorura 10 1 Warstwa zewnętrzna Warstwa wewnętrzna 33.4 ± ± Ze względu uzyskanie optymalnych parametrów wytrzymałościowych wymaga się aby mikrokanalizacja typu DB o profilu 7x10, przeznaczony do bezpośredniego zakopania, miała wytrzymałość na ściskanie, wg. normy PN EN , powyŝej 2kN oraz wytrzymałość na rozciąganie powyŝej 6,5 kn. Kierunki tras kanalizacji powinny uwzględniać główne kierunki rozbudowy miejskich sieci światłowodowych, w szczególności będą to trasy prowadzące głównymi ulicami lub traktami, na kierunkach do duŝych zbiorowisk przyszłych uŝytkowników sieci. Do budowy systemu mikrokanalizacji naleŝy zastosować mikrokable światłowodowe jednomodowe. Ze względu na optymalne parametry wdmuchiwania mikrokabli światłowodowych do mikrorur średnica zewnętrzna mikrokabli będzie wynosić 6mm dla zakresu włókien Mikrokabel do mikrokanalizacji ma być zgodny z normą IEC Waga mikrokabla dla kaŝdego z pojemności nie moŝe przekraczać 30kg/km, a wymagany zakres temperaturowy eksploatacji kabla wynosi -30 do 70ºC. Zalecaną konstrukcją jest mikrokabel światłowodowy typu ACE TKF LTMC przedstawiony na rysunku niŝej.