Studencki Słownik Kolokacji Angielskiego Języka Medycyny

Transkrypt

1 Koło Naukowe BAJT Katedra Języków Specjalistycznych Studencki Słownik Kolokacji Angielskiego Języka Medycyny Redakcja Tomasz Michta Zespół autorski Maria Kloza, Jan Łompieś, Mariusz Mela, Wioletta Mela, Magdalena Miąc, Tomasz Michta, Joanna Newska, Liliana Religa Konsultacja leksykograficzna Marek Łukasik

2 WPROWADZENIE Studencki Słownik Kolokacji jest kolejnym, po Studenckim Słowniku Kontekstowym i Studenckim Słowniku Terminoelementów, elementem serii terminograficznej wydawanej przez Koło Naukowe BAJT. Mimo tego, że każdy z dotychczasowych słowników może występować jako produkt samodzielny i ma odrębną specyfikę, pewne cechy właściwe są całej serii. Po pierwsze, są to słowniki jak sama nazwa sugeruje studenckie. Zostały one opracowane przez studentów oraz doktorantów, którzy zdecydowali się połączyć wysiłki, by przygotować nowe opracowanie terminograficzne. Po drugie, w procesie tworzenia słowników wykorzystano korpus angielskich tekstów medycznych oparty na artykułach, które ukazały się w najnowszych czasopismach branżowych, natomiast badania przeprowadzono z wykorzystaniem odpowiedniego oprogramowania do przetwarzania zgromadzonego materiału tekstowego. Po trzecie, słowniki powstawały z myślą, aby wypełnić lukę na rynku słowników oraz zaproponować nowe rozwiązania w zakresie terminografii. W roku akademickim 2008/2009 zespół autorski postanowił skupić się na kolokacjach medycznych występujących w aktualnych tekstach fachowych. Na podstawie analizy kwantytatywnej oraz kwalitatywnej wybrano 110 angielskich terminów medycznych. Każdy z terminów został przebadany pod kątem charakterystycznych dla niego kolokacji. Wyniki przeprowadzonych badań zostały przedstawione na kolejnych kartach Słownika. JAK KORZYSTAĆ ZE SŁOWNIKA Każde hasło zawiera informację o kolokacjach jednego terminu i zostało podzielone na sekcje odpowiadające różnym typom kolokacji. W Słowniku wyróżniono sześć typów kolokacji: premodifier + TERM: prolonged anaesthesia TERM + noun: anaesthesia time verb + TERM: undergo anaesthesia TERM + verb: anaesthesia wears off preposition + TERM: under anaesthesia TERM + preposition: anaesthesia for Sekcje w poszczególnych hasłach zostały uszeregowane zgodnie z powyższym porządkiem. Jeśli dla danego terminu nie znaleziono istotnych kolokacji określonego typu, odpowiednia sekcja była pomijana. Każda wyróżniona sekcja rozpoczyna się od alfabetycznej listy wyrazów tworzących kolokacje danego typu z terminem-hasłem. W przypadku typów premodifier

3 + TERM oraz TERM + noun uwzględniono sytuację, w której termin oraz jego kolokacja tworzą razem nowy termin, funkcjonujący w słownikach terminologicznych jako osobne hasło i posiadający własną definicję. Jeśli opisana sytuacja ma miejsce, odpowiedni wyraz na liście został wyróżniony kursywą. Następnym elementem hasła jest zdanie ilustrujące przykładową kolokację w danej sekcji. Dla każdego zdania podano również źródło, z którego dany fragment tekstu pochodzi. Wyjątek w zakresie liczby zdań ilustrujących zrobiono dla kolokacji przyimkowych. Kolokacje tego typu są bowiem szczególnym rodzajem kolokacji, gdyż z powodu wielość funkcji, jakie pełnią poszczególne przyimki trudno byłoby dokonać uogólnienia zilustrowanego jednym tylko zdaniem. Z tego względu w sekcjach poświęconych kolokacjom przyimkowym dla każdego przyimka wyróżnionego w haśle podano osobne zdanie. Aby łatwiej było wyszukać kolokację w zdaniu, kolokacja została wyróżniona czcionką pogrubioną. Pojawiające się w niektórych zdaniach nawiasy kwadratowe [ ] zawierają rozwinięcie skrótu, który dla wygody odbiorcy Słownika został rozwinięty. Uzupełnienie stanowi informacja o alternatywnej amerykańskiej pisowni danego terminu (podana w nawiasie i poprzedzona skrótem Am. E.) oraz o nieregularnej formie liczby mnogiej (podana w nawiasie i poprzedzona skrótem pl.). Poniżej pokazano jedną sekcję hasła biopsy : verb + BIOPSY carry out, do, obtain, perform, receive, take, undergo The otolaryngologist's role in managing this clinical dilemma should be differentiating neoplasm from inflammatory disease and obtaining a biopsy for diagnosis. International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology Niektóre wyrazy tworzą kolokacje z wieloma terminami, w związku z czym zostały kilkukrotnie ujęte w zasadniczej części słownika. Aby łatwiej odnaleźć te przypadki dla każdego typu kolokacji stworzony został oddzielny indeks, w którym alfabetycznie uporządkowano wyrazy tworzące kolokacje z terminami oraz wskazano, w jakich hasłach występują. Zasadniczo w indeksie znalazły się tylko wyrazy, które tworzą kolokacje danego typu z minimum 3 terminami w Słowniku. Z uwagi na niewielką liczbę kolokacji przyimkowych ten limit nie był stosowany przy tworzeniu indeksu dla typów preposition + TERM oraz TERM + preposition. Na końcu słownika umieszczono bibliografię, na którą składają się zarówno źródła tworzące korpus tekstów, stanowiący podstawę wszelkich prac słownikowych, jak również odnośniki do internetowych słowników angielskiego języka medycyny, pełniących swoistą funkcję kontrolną

4 PODZIĘKOWANIA Pragniemy serdecznie podziękować Prof. dr. hab. Jerzemu Lukszynowi za sprawowanie opieki naukowej nad Kołem, wspieranie naszych kolejnych przedsięwzięć i wskazywanie nowych dróg rozwoju, Doktorowi Mariuszowi Górniczowi za przejrzenie wersji wstępnej Słownika oraz uwagi merytoryczne, Magistrowi Markowi Łukasikowi za niespożytą energię, którą nas zarażał, oraz za pieczołowite czuwanie nad postępami na każdym etapie przygotowywania dzieła. Chcielibyśmy również podziękować wszystkim studentom, którzy wzięli udział w trzeciej edycji projektu, przygotowując własne korpusy tekstów oraz karty terminologiczne. LISTA TERMINÓW OPRACOWANYCH W SŁOWNIKU 1. anaesthesia 2. antibody 3. antigen 4. artery 5. biopsy 6. bleeding 7. blood 8. blood pressure 9. bone 10. bowel 11. brain 12. breast 13. cancer 14. carcinoma 15. cell 16. cholesterol 17. cortex 18. deformity 19. depression 20. diabetes 21. diagnosis 22. dialysis 23. disease 24. disorder 25. DNA 26. drug 27. duct 28. enzyme 29. examination 30. fever 31. fracture 32. gene 33. glucose 34. heart 35. heart rate 36. hormone 37. hypertension 38. illness 39. impairment 40. implant 41. incidence 42. infection 43. inflammation 44. infusion 45. injection 46. injury 47. insulin 48. joint 49. labour 50. lesion 51. liver 52. lung 53. lymphocyte 54. malignancy 55. mastectomy 56. medication 57. melanoma 58. membrane 59. memory 60. metastasis 61. morbidity 62. mortality 63. muscle 64. mutation 65. nerve 66. neuron 67. nucleus 68. obesity 69. pain 70. palate 71. patient 72. placebo 73. pregnancy 74. psoriasis 75. receptor 76. recurrence 77. regression 78. rehabilitation 79. relapse 80. resonance 81. sample 82. schizophrenia 83. scoliosis 84. secretion 85. serum 86. skin 87. spine 88. stimulation 89. stress 90. surgery 91. symptom 92. syndrome 93. temperature 94. tendon 95. therapy 96. tissue 97. tooth 98. toxicity 99. tract 100. transfusion 101. transplantation 102. trauma 103. treatment 104. trial 105. tumour 106. ultrasound 107. vaccine 108. vein 109. vessel 110. wound

5 1. anaesthesia (Am. E. anesthesia) premodifier + ANAESTHESIA balanced, deep, epidural, general, high-flow, hypotensive, inhalational, light, local, low-flow, mixed, paediatric, perioperative, prolonged, regional, routine, spinal, subcutaneous Low-flow anaesthesia reduced sevoflurane expenditure during paediatric anaesthesia to less than 1/7 of the amount used in the HFA [high-flow anaesthesia] group, which is in agreement with several earlier adult studies. Acta Anaesthesiologica Scandinavica ANAESTHESIA + noun circuit, machine, monitor, practice, provider, record, shiver, technique, time A multimodal approach to analgesia is recommended, using a combination of simple primary analgesics, opioids, and regional anaesthesia techniques where appropriate. British Journal of Anaesthesia verb + ANAESTHESIA adopt, apply, deepen, induce, maintain, provide, receive, recover from, regulate, survive, switch from, switch to, undergo On the other hand, deepening the anaesthesia may cause arterial hypotension and the possible protective effect of deep anaesthesia may be counterbalanced by a reduction of CPP [cerebral perfusion pressure]. Acta Neurochirurgica ANAESTHESIA + verb begin, commence, wear off It may be hard to eat or talk for two to three hours after the test until the anesthesia wears off. Patient s Guide to Medical Tests preposition + ANAESTHESIA under Another patient was found to have an asymptomatic small fistula at the same site when examined under anaesthesia for secondary surgery. British Journal of Plastic Surgery

6 ANAESTHESIA + preposition for, with We conclude that pre-emptive i.m. phenylephrine 4 mg and ephedrine 45 mg reduce the severity of hypotension and the total dose of rescue i.v. ephedrine during spinal anaesthesia for Caesarean section. British Journal of Anaesthesia The present study investigated for the first time clearance function during anaesthesia with propofol in a reproducible animal model. Acta Anaesthesiologica Scandinavica 2. antibody premodifier + ANTIBODY antinuclear, irrelevant, mitochondrial, monoclonal, neutralizing, pathogenic, polyclonal, primary, secondary, specific That immune responses to a joint-associated antigen can cause arthritis via induction of pathogenic antibody is well established most thoroughly in the instance of collagen-induced arthritis. Biomedicine & Pharmacotherapy ANTIBODY + noun binding, deficiency, expression, formation, fragment, level, localisation, production, profile, removal, response, targeting, therapy, titer In this study the immunogenicity of HLA [human leukocyte antigen] antigens was analyzed by examining the antibody profiles in women who have been pregnant. Human Immunology verb + ANTIBODY block, detect, develop, direct, incubate, secrete, use Sections were then overlaid with the primary antibody directed against the tumoural melanocytic marker HMB-45 [human melanoma black] diluted 1 : 20 in wash buffer and incubated for 45 min at RT [reverse transcription]. British Journal of Dermatology

7 ANTIBODY + verb detect, destroy, identify, react with, recognize The antibody identifies the target cells, interprets those cells as foreign tothe body and therefore dangerous, and destroys them. Breast Cancer ANTIBODY + preposition against The antibody against plectin (P2) gave staining of nonhyaline lesions, especially where they bordered a hyaline lesion. Neuropathology and Applied Neurobiology 3. antigen premodifier + ANTIGEN artificial, bacterial, carcinoembryonic, epithelial, foetal, free, lipid, mismatched, neural, paternal, protective, recombinant, specific, target, tumoural A second antibody is directed against rabbit IgG [immunoglobulin G] and was coated to the solid phase, giving convenient separation of the antibody-bound and free antigen. Journal of Paediatrics & Child Health ANTIGEN + noun binding, carrier, delivery, expression, family, presentation, receptor, retrieval, stimulation, trafficking, type, uptake Polystyrene beads loaded with hemagglutinin led to increased protection against influenza in mice, probably due to enhanced antigen uptake. Journal of Drug Targeting verb + ANTIGEN acquire, administer, detect, encounter, present, recognize, retain However, tests using ELISA [enzyme-linked immunosorbent assays] or direct fluorescent antibody to detect antigen in the stool are more sensitive than microscopy and are now commonly available and used in the United States. Infectious Diseases in Obstetrics and Gynecology

8 ANTIGEN + verb cause, elicit, generate, induce According to this theory, breast cancer cells and fetal cells share common antigens, and therefore during pregnancy fetal antigens can elicit an immune response against micrometastases, thus preventing their growth. Gynecological Endocrinology 4. artery premodifier + ARTERY carotid, cerebral, coronary, elastic, femoral, hepatic, iliac, major, meningeal, muscular, pulmonary, renal, spinal, uterine, vertebral For instance, for the elastic artery, the viscous coupling was better than the compliance coupling, while for the muscular artery, the compliance coupling level was better than the viscous coupling. Artificial Organs ARTERY + noun damage, embolism, flow, infarction, injection, injury, puncture, revascularization, stenting, surgery In patients with coagulation abnormalities, puncture of the internal jugular vein may be hazardous and risky if inadvertent carotid artery injury is made. Abdominal Imaging verb + ARTERY anastomose, block, cannulate, dissect, enter, examine, expose, ligate, occlude, open, penetrate, puncture, transect In addition, some experts have recommended using blunt tip needles bcause these are less likely to penetrate an artery. Advances in Anesthesia ARTERY + verb arise, branch, carry, nourish, originate, run, rupture, supply Needle placement in the posteroinferior aspect of the foramen (lumbar, thoracic) is also recommended to avoid the artery of Adamkiewicz, which runs with the spinal nerve in the anterosuperior aspect of the foramen. Advances in Anesthesia