KOBIETYEGIPTU. napisała Anna Wołosik

Transkrypt

1 KOBIETYEGIPTU napisała Anna Wołosik Kobiety egipskie miały znacznie więcej swobód niż ich siostry w pozostałych krajach Starożytnego Wschodu Przez 3 tysiące lat kobiety żyjące nad brzegami Nilu cieszyły się wolnością i równością właściwie niespotykaną w pozostałych krajach starożytnego Wschodu. Grecki historyk Herodot, zdumiony swobodą Egipcjanek pisał: chodzą na targ, kupują i sprzedają podczas gdy mężczyźni siedzą w domu i tkają. Nic dziwnego więc, że Herodot, pochodzący z kraju, gdzie miejscem kobiety był dom, uznał, iż Egipcjanie postawili na glowie tradycyjne zwyczaje rodzaju ludzkiego. Wolność i równość jakimi cieszyły się Egipcjanki wynikala z dwóch, ugruntowanych w społeczeństwie przekonań. Pierwsze z nich brzmiało: kobieta ma takie same prawa jak mężczyzna. W praktyce znaczyło to, że Egipcjanka mogła posiadać ziemię, domy i kosztowności, bez przeszkód prowadzić działalność gospodarczą, czyli kupować, sprzedawać i pożyczać, miała zdolność prawną, czyli mogła zawierać umowy, sporządzać testament, stawać w sądzie w charakterze świadka. Kobiety pracowały w wielu zawodach i zapewne otrzymywały taką samą płacę jak mężczyźni. Pracowały w handlu, w rzemiośle, w rolnictwie a także jako tancerki i muzykantki. Drugie z powszechnie podzielanych przekonań głosiło, że zarówno kobieta jak i mężczyzna mają prawo do szczęścia. Egipcjanie uznawali radość i szczęście za podstawowe cele życiowe i byli przekonani, że najłatwiej osiągną je w kręgu rodziny. Małżeństwo zaś było dla Egipcjan związkiem opartym o miłość i wzajemną troskę tworzących go ludzi. W Egipcie powszechnie akceptowano fakt iż w życiu społecznym i prywatnym mężczyzna i kobieta są równi. 1

2 Egipscy artyści chętnie przedstawiali sceny z życia rodzinnego. Na obrazach i reliefach można zobaczyć czule objęte pary małzeńskie, zabawy z dziećmi, wspólne spacery bądź muzykowanie. Warto zwrócić uwagę na stroje. Mężczyźni zazwyczaj owijali wokół bioder rodzaj przepaski z płótna, siegającej kolan. Kobiety nosiły lniane przewiewne suknie, które zdobiły draperie, bufki i plisy. Egipcjanie chodzili boso, tylko czasem zakładali sandały. Zarówno kobiety, jak i mężczyźni chętnie nosili bransolety i naszyjniki Egipcjanka wychodzi za mąż Jak Egipcjanie zawierali małżeństwa? Nie bardzo wiadomo. Zdumiewające, ale w tysiącach zachowanych dokumentów, rysuków i malowideł nie ma żadnych opisów ani przedstawień ceremonii zaślubin. Najprawdopodobniej kobieta i mężczyzna byli oficjalnie uznawani za męża i żonę, kiedy zamieszkali pod jednym dachem. Dzień startu w nowe życie młodzi upamiętniali zapraszając gości na huczne przyjęcie. Wtedy to panna młoda, przyjęta do domu męża zyskiwała tytuł Pani Domu i podejmowała obowiązki żony i matki. 2 Kobiety bardzo wcześnie wstępowały w związki małżeńskie - bo już mając lat, mężczyźni żenili się trochę później. W świetle dokumentów wydaje się, że dziewczyna nie potrzebowała bezwzględnie zgody rodziców na zawarcie małżeństwa i miała prawo do swobodnego wyboru przyszłego męża. Jest jednak oczywiste, że młoda dziewczyna nie lekceważyła opinii i ocen najbliższych sobie ludzi i starała się postępować zgodnie z ich życzeniami. Reasumując małżeństwo w starożytnym Egipcie nie różniło się bardzo od tych nam współczesnych

3 KOBIETYEGIPTU W Egipcie powszechnie akceptowano fakt, iż w życiu społecznym i prywatnym mężczyzna i kobieta są równi W Egipcie dzieci otaczano miłością. Na malowidle w komorze grobowej rzemieślnika o imieniu Sennedjem, który żył w XIII wieku p.n.e. w miejscowości Deir el- Medina, uwieczniona została córka zmarłego. Zapewne ojciec chciał spoglądać na nią nawet z zaświatów 3

4 KOBIETYEGIPTU Kobieta pracująca Przez tysiące lat o możliwościach życiowych kobiet decydowały - oprócz prawa i zwyczajów kraju ojczystego - pozycja i majątek jej własnej rodziny. Tak też było nad Nilem. Bogate kobiety, pochodzące z grup uprzywilejowanych mogły wieść beztroskie i wygodne życie, dzięki mężczyznom: ojcom i mężom, którzy sprawowali władzę, zajmowali wysokie stanowiska w administracji i w wojsku. Wśród bogatych Egipcjanek były też takie, które rezygnowały z przyjemności dnia codziennego i brały na swoje barki obowiązki państwowe. W czasie tysiącletniej historii Egiptu kobiety bywały gubernatorami, sędziami, nadzorcami. Dwie z nich objęły zaszczytne stanowisko wezyra, drugiej po faraonie osoby w państwie. W niższych warstwach społecznych kobiety pracowały w domu i w gospodarstwie bądź warsztacie. Wykonywały różnorodne prace od mielenia zboża i pieczenia chleba, od strzyżenia owiec po szycie odzieży. Niektóre kobiety prowadziły poza tym interesy poza domem - produkowały perfumy lub len, bądź wypożyczały, za opłatą, swoich niewolników innym. Działalność ta była dosyć dochodowa. Niektóre kobiety działały jako muzykantki lub tancerki w świątyniach. Inne znajdowały pracę w bogatszych domach jako pokojówki czy opiekunki do dzieci, czasami też jako profesjonalne płaczki żałobne. Kobiety mogły się kształcić w medycznych szkołach zawodowych - w Heliopolis czy Sais. Pracowały potem jako lekarki i położne. Dziewczyna wracająca z łowów Tancerki i muzykantka grająca na harfie 4

5 KOBIETYEGIPTU ^ Prace polowe Żniwa. Zbiór lnu > Zabiegi kosmetyczne Płaczki 5

6 WŁADCZYNIE EGIPTU Hatszepsut, królowa Egiptu panowała na początku XVI w p.n.e. Tradycja wymagała aby władca był synem boga Amona, dlatego też Hatszepsut przeobraziła się w mężczyznę. Przedstawiana była bez biustu i z brodą. Hatszepsut pragnęła dla swojego kraju dobrobytu, spokoju i stabilizacji. Cele te osiągnęła w ciągu 21 lat panowania. Utrzymała ład i porządek w kraju, i spokój na granicach, poleciła wznieść liczne świątynie a także wsparła handel dalekosiężny, organizując morską wyprawę do krainy Puntu (dziś Somalia). Hatszepsut była niewątpliwie dobrą władczynią Egiptu. Królowa Nefertari, żona Ramzesa Wielkiego, żyła w XIII wieku p.n.e. Kochana i szanowana przez męża, wspierała go, z sukcesem angażując się w politykę zagraniczną. Na malowidle królowa bawi się pionkami do gry w senet. W grę planszową o nazwie senet Egipcjanie grali już w IV tysiącleciu p.n.e. Ponieważ o wygranej decyduje szczęście w rzutach kostką, gra traktowana była jako talizman, ofiarowywany zmarłemu w podróż w zaświaty. 6

7 WŁADCZYNIE EGIPTU Kleopatra Wielka, ostatnia królowa Egiptu, była macedońską Greczynką,ale, jako jedyna z rodziny mówiła po egipsku. Była doskonale wykształcona, znala wiele języków, a także historię, literaturę, filozofię. Jako bystra i dalekowzroczna wladczyni rozumiała,że Egipt, choć bogaty, ma nikłe szanse na utrzymanie niezależności od Rzymu. Postanowiła więc, wszystkimi dostępnymi środkami zabiegać o przychylność wodzów rzymskich.juliusz Cezar pomógl jej odzyskać tron, ktory utraciła w wyniku intryg. Po jego śmierci Kleopatra rozkochała w sobie Marka Antoniusza, licząc,że wraz z nim panować będzie nad Egiptem i okolicznymi krainami. Oktawian, adoptowany syn Juliusza Cezara,dążący do przejęcia wladzy nad całym Rzymem, pokrzyżował te plany i pobił armię Antoniusza i Kleopatry. W obliczu klęski i śmierci Antoniusza, Kleopatra popełniła samobójstwo, przystawiając sobie do piersi koszyk pełen kobr. Barwne,choć tragiczne życie Kleopatry stało się tematem niezliczonych obrazów, dramatów, oper, wierszy, powieści oraz filmów 7

8 KOBIETYEGIPTU Kobiety i hieroglify W starożytnym Egipcie umiejętność pisania i czytania była rzadka. Uczeni zakladają,że tylko 2% Egipcjan posługiwało się pismem. Czytać i pisać potrafili przede wszystkim mężczyźni, bardzo rzadko kobiety, a i to tylko te z bogatych rodów. Tylko na niewielu mlowidlach możemy zobaczyć kobietę czytającą dokumenty.na żadnym nie widnieje kobieta trzymająca w rękach papirus i pędzelek Umiejętność czytania i pisania wśród kobiet wzrosla dopiero w czasach hellenistycznych, po podbojach Aleksandra Wielkiego. Kleopatra VII, panująca w Egipcie w l wieku p.n.e.władała wieloma językami, wspomagała też bibliotekę, w której kobiety wykładały i uczestniczyły w dysputach na równi z mężczyznami. Bogini Seshat. Egipcjanie nazywali boginię Panią Biblioteki, wierzyli bowiem, że to ona wynalazła pismo. Seshat była boginią pisma i mądrości. Sprawowała także pieczę nad architekturą, astronomią i matematyką a więc dziedzinami wymagającymi pogłebionych studiów. Na malowidłach widzimy Seshat z łodygą papirusa nad głową lub trzymającą palmę. Papirus symbolizowal umiejętność pisania, bo z tej rośliny Egipcjanie wytwarzali materiał piśmienny. Seshat nosiła także tytuł Pani Pracowni Architektów, ponieważ to ona, wykorzystując znajomość ukladów gwiazd pomagała budowniczym wytyczać teren pod świątynie. 8

9 ĆWICZENIA KOBIETYEGIPTU Nofret, żona Rahotepa, Posąg naturalnej wielkości, znaleziony w Meidum 1. Kobiety w starożytnym Egipcie miały wiele praw, których odmawiano kobietom w innych krajach i epokach. Sprawdź, czy polska szlachcianka żyjąca w XVI - XVIII wieku miała takie prawa jak kobiety w starożytnym Egipcie. A Polka żyjąca w odrodzonej Rzeczpospolitej, w latach ? Wypełnij tabelkę. W kolumnach po prawej stronie tabeli jako odpowiedzi wpisz TAK, NIE. 9

10 Prawa kobiet w starożytnym Egipcie Prawa kobiet w Rzeczpospolitej szlacheckiej Prawa kobiet w II Rzeczpospolitej Egipcjanka miała prawo: Czy szlachcianka miała takie prawo? Czy Polka miała takie prawo? samodzielnie założyć i prowadzić własną fimę posiadać dom, ziemię,kosztowności i swobodnie nimi dysponować zeznawać w sądzie jako świadek stawać w sądzie we własnej sprawie sporządzić testament na rzecz dowolnie wybranej osoby adoptować dziecko przebywać poza domem w towarzystwie innych mężczyzn zachować panieńskie nazwisko po wyjściu za mąż rozwieść się i otrzymywać od byłego męża alimenty pracować zawodowo

11 KOBIETYEGIPTU Pozując do reprezentacyjnego portretu, małżonkowie siedli na okazałym krześle, założyli też kunsztownie splecione peruki, kosztowne ubrania z cienkiego lnu, aby podkreślić swój wysoki status 2. Wspólnie z koleżankami i kolegami zastanów się jak współcześnie ludzie prezentują innym swój wysoki status? Jakie wybierają ubrania, ozdoby, fryzury? Jakie przedmioty są symbolem wysokiego statusu kobiety, a jakie mężczyzny? Wyobraź sobie, że masz możliwość zlecić znanemu artyście wykonanie swojego reprezantacyjnego portretu. W jakiej pozie i w jakim stroju się sportretujesz? Jakie przedmioty ( i zwierzęta) wybierzesz, aby były symbolem Twoich dążeń, pragnień, osiągnięć?

12 KOBIETYEGIPTU Hathor - bogini nieba, oraz miłości, radości, uciech, muzyki i tańca. Opiekunka kobiet. Od najdawniejszych czasów czczona była pod postacią krowy. Później przedstawiano ją jako kobietę z głową krowy i dyskiem słonecznym pomiędzy rogami. Krowa symbolizuje ziemię, płodność i obfitość natury. 3. Na egipskich malowidłach i rzeźbach często pojawiają się pół-ludzie, pół-zwierzęta. Są to postaci bogów, ale także ludzi. Faraon Senwosret III kazal się sportretować jako sfinks. Jego głowa widnieje na ciele lwa, królewskiego zwierzęcia, które symbolizuje siłę, potęgę. Bogini Hathor pojawia się pod postacią krowy, a bogini Sakhmet ma głowę lwicy. Jakie zwierzę najtrafniej symbolizuje Ciebie? A może stworzysz zwierzę fantastyczne, łączące w sobie części wielu zwierząt, nazwiesz je i uczynisz swoim symbolem? Sakhmet - bogini burz, wojny, i zemsty. Egipsjanie dawali tej bogini, o porywczej, ciemnej naturze, głowę lwicy, szybkiej i skutecznej łowczyni. Sakhmet, choć porywcza, zdolna jest okazać łaskawość, jej potęga nie tylko niszczy,ale też chroni. Sugeruje to patrzącym ahkh -symbol życia trzymany w prawej dłoni a także piękne i majestatyczne ciało bogini