TURYSTYKA GDAŃSKA Raport roczny za 2016 r.

Transkrypt

1 TURYSTYKA GDAŃSKA Raport roczny za 2016 r. marzec

2 OPRACOWANIE Raport opracowany przez: Pomorski Instytut Naukowy im. prof. Brunona Synaka Adres: ul. Abrahama 1A, Gdańsk Tel.: Autorzy Raportu: Projekt badania i opracowanie naukowe wyników: dr Robert Bęben Oliwia Papis Marta Kotlarz Pomorski Instytut Naukowy im. prof. Brunona Synaka Turystyka Gdańska: Raport z badań sondażowych przeprowadzonych w 2016 r. 2017, Pomorski Instytut Naukowy im. prof. Brunona Synaka 2

3 SPIS TREŚCI WSTĘP.. 4 ZAŁOŻENIA Definicje i pojęcia Zakres danych poddanych analizie... 5 WYNIKI BADAŃ ANKIETOWYCH Profil demograficzno-socjologiczny respondentów Miejsce zamieszkania respondentów Który raz respondenci przyjechali do Gdańska Długość pobytu w Trójmieście i rola Gdańska w pobycie Osoby towarzyszące podczas podróży i pobytu Wybierane przez respondentów obiekty noclegowe Miejscowości komplementarne w stosunku do Gdańska Środki transportu wykorzystywane przez respondentów Cel przyjazdu i formy spędzania czasu Stopień zadowolenia z pobytu w Gdańsku i czynniki wpływające na to zadowolenie Informacja turystyczna w Gdańsku PODSUMOWANIE SPIS RYSUNKÓW SPIS TABEL

4 WSTĘP Prezentujemy Czytelnikom raport roczny sporządzony na potrzeby projektu badania turystyki gdańskiej, realizowanego przez Pomorski Instytut Naukowy im. Profesora Brunona Synaka, we współpracy z Gdańską Organizacją Turystyczną. Głównym celem realizowanego projektu jest poprawa jakości turystycznej oferty produktowej Gminy Miasta Gdańsk, w oparciu o dane i informacje, umożliwiające kreowanie świadomej polityki produktowej gminy. Podejście to opiera się o założenie, że miasto stanowi specyficzny rodzaj produktu turystycznego, składającego się z kompozycji towarów, produktów i usług, jak również innych walorów, z których aktywnie korzystają turyści i odwiedzający. Realizacja polityki produktowej ukierunkowanej na potrzeby odbiorców, może umożliwić Gminie Miasta Gdańsk stworzenie oferty turystycznej zgodnej z bieżącymi, jak i potencjalnymi oczekiwaniami gości co z kolei w długim okresie czasu może przyczynić się do systematycznie zwiększającego się ruchu turystycznego na analizowanym obszarze, a co za tym idzie, generowania większych niż obecnie korzyści dla gospodarki lokalnej. Do celów szczegółowych, realizowanego projektu, należą: określenie społeczno-ekonomicznego profilu turystów i odwiedzających przyjeżdżających do Gdańska; zbadanie stopnia zadowolenia odwiedzających i turystów z poszczególnych aspektów pobytu w Gdańsku oraz zależności pomiędzy wskazywaną przez nich oceną tych aspektów, a ogólnym zadowoleniem z pobytu; oszacowanie wielkości ruchu turystycznego; oszacowanie wpływu turystyki na lokalną gospodarkę. Badanie turystyki gdańskiej prowadzone jest w okresach kwartalnych, przy czym każde z badań sondażowych jest podsumowywane w odrębnym raporcie. Tym samym niniejszy Raport stanowi podsumowanie wyników badania sondażowego przeprowadzonego w I, II, III i IV kwartale 2016 r. w formie indywidualnych wywiadów. Z uwagi na obszerność danych prezentowanych w raportach kwartalnych, w niniejszym opracowaniu ujęte zostały jedynie kluczowe aspekty, związane z badaną populacją. 4

5 ZAŁOŻENIA 1.1. Definicje i pojęcia W trakcie opracowywania niniejszego Raportu, Autorzy posługiwali się szeregiem terminów, które zdefiniowali (podobnie, jak w przypadku poprzednich raportów) w sposób następujący: populacja ogół osób spoza Trójmiasta w wieku powyżej 16 lat, przybywających do Gdańska w celach innych niż stałe zatrudnienie lub studia; próba ogół respondentów, którzy wzięli udział w badaniu; turyści osoby z populacji, których pobyt w Gdańsku obejmuje przynajmniej jeden nocleg; odwiedzający - osoby z populacji, których pobyt w Gdańsku nie obejmuje noclegu; respondent/turysta/odwiedzający biznesowy osoba z populacji, która odpowiedziała na pytanie Proszę wskazać główny cel Pana/i podróży? podróż w sprawach zawodowych; respondent/turysta/odwiedzający eventowy - osoba z populacji, która odpowiedziała na pytanie Proszę wskazać główny cel Pana/i podróży? wydarzenie kulturalne, rozrywkowe, sportowe, etc.; respondent/turysta/odwiedzający rekreacyjny - osoba z populacji, która odpowiedziała na pytanie Proszę wskazać główny cel Pana/i podróży? pobyt rekreacyjny; respondent/turysta/odwiedzający, który przyjechał do rodziny/ znajomych - osoba z populacji, która odpowiedziała na pytanie Proszę wskazać główny cel Pana/i podróży? wizyta u rodziny/znajomych Zakres danych poddanych analizie Niniejszy Raport stanowi podsumowanie badań sondażowych przeprowadzonych przez Pomorski Instytut Naukowy im. Profesora Brunona Synaka w Gdańsku w I, II, III i IV kwartale 2016 r. Głównym celem badań było określenie profilu turystów i odwiedzających miasto Gdańsk, poznanie ich opinii oraz uzyskanie informacji, związanych z ich pobytem w Gdańsku w poszczególnych okresach. I tak w niniejszym Raporcie zaprezentowano tym samym zbiorczą analizę: 230 szt. wypełnionych kwestionariuszy ankiet w I kwartale 2016 r. (badanie było przeprowadzane na Dworcu PKP Gdańsk Główny, na obszarze Portu Lotniczego Gdańsk oraz na ul. Długi Targ w Gdańsku); 703 szt. wypełnionych kwestionariuszy ankiet w II kwartale 2016 r. (badanie było przeprowadzane na terenie Dworca PKP Gdańsk Główny, na obszarze historycznego centrum miasta, na obszarze Portu Lotniczego Gdańsk oraz na plaży w Brzeźnie); 787 szt. wypełnionych kwestionariuszy ankiet w III kwartale 2016 r. (badanie było przeprowadzane na terenie Portu Lotniczego Gdańsk, na Dworcu PKP Gdańsk Główny, na ul. Długi Targ oraz na plaży w Brzeźnie); 999 szt. wypełnionych kwestionariuszy ankiet w IV kwartale 2016 r. (badanie było przeprowadzane na terenie portu Lotniczego Gdańsk, na Dworcu PKP Gdańsk Główny, na plaży oraz na obszarze historycznego centrum miasta). Łącznie badaniu poddano więc szt. kwestionariuszy ankiet. Badania sondażowe były przeprowadzone na podstawie kwestionariuszy ankiet, stworzonych przez Pomorski Instytut Naukowy im. Profesora Brunona Synaka we współpracy z Gdańską Organizacją Turystyczną oraz Referatem Badań i Analiz Społeczno-Gospodarczych Wydziału Polityki Gospodarczej Urzędu Miasta Gdańsk. 5

6 SZACUNEK WIELKOŚCI RUCHU TURYSTYCZNEGO W przeprowadzanych na świecie badaniach, dotyczących pomiaru natężenia ruchu turystycznego, brakuje jednolicie stosowanej metodyki szacowania wielkości tego parametru. Ze względu na brak możliwości fizycznego policzenie każdego uczestnika miejskiego ruchu turystycznego, trudności w zastosowaniu metod statystycznych (brak możliwości przeprowadzenia badania na losowo dobranej próbie oraz brak możliwości ustalenia wielkości populacji w pierwszym badaniu) oraz nieadekwatność zastosowania metod gęstościowych (ze względu na zbyt dużą badaną powierzchnię, niejednorodność ludzi obecnych na danym terenie, dużą mobilność liczonych), wiele miast w ogóle rezygnuje z próby oszacowania liczby uczestników ruchu turystycznego ogółem, opierając się wyłącznie o pewne pośrednie dane, które w różnym zakresie mogą odzwierciedlać nasilenie tego ruchu. Do takich danych należy zaliczyć przede wszystkim: liczbę osób korzystających z noclegów, liczbę udzielonych noclegów, liczbę pasażerów obsłużonych na miejskim lotnisku, frekwencję w turystycznych obiektach biletowanych, liczbę pojazdów na prowadzących do miasta płatnych autostradach, etc. Zwłaszcza pierwsza ze wskazanych danych jest bardzo miarodajna ze względu na to, że jako jedyna uwzględnia wyłącznie uczestników ruchu turystycznego, a więc turystów (co do zasady udział osób na stałe zamieszkałych w danym mieście i zatrzymujących się w nim w hotelu będzie raczej znikomy). To ta informacja, jako że pochodzi z reguły z krajowych urzędów statystycznych, jest też uznawana za najbardziej wiarygodną, a ponieważ odnosi się bezpośrednio do liczby osób (a nie dób, czy pokoi), najczęściej stanowi podstawę ewentualnych dalszych obliczeń. W takim przypadku do oszacowania pozostają uczestnicy ruchu turystycznego, którzy: a) nie skorzystali z noclegu w ramach obiektów noclegowych objętych obowiązkiem sprawozdawania danych do właściwego urzędu, dotyczących liczby korzystających (głównie są to osoby zatrzymujące się u rodziny lub znajomych); Potencjalnie znaczącą grupą mogą być osoby korzystające z kwater prywatnych w tzw. szarej strefie jednak oszacowanie ich liczby jest o tyle trudne, że respondenci sami często nie wiedzą, czy obiekt, w którym się zatrzymali prowadzi legalną działalność. b) nie nocowali w badanym mieście w ogóle. Opierając się na danych Urzędu Statystycznego dotyczących osób korzystających z noclegów w Gdańsku w 2016 roku z podziałem na krajowych i zagranicznych korzystających oraz uwzględniając rodzaj obiektów zakwaterowania dokonano szacunku liczby uczestników ruchu turystycznego w Gdańsku w 2016 roku. Dla ustalenia wskazanych powyżej w punkcie a i b niewiadomych posłużono się otrzymaną w drodze badania ankietowego strukturą wykorzystywanych obiektów noclegowych oraz relacją pomiędzy turystami, a odwiedzającymi dokonując ewentualnych korekt wyników kwartalnych, aby odzwierciedlały strukturę całoroczną. Pochodzenie Turyści Odwiedzający Razem Kraj Zagranica Razem

7 WYNIKI BADAŃ ANKIETOWYCH 2.1. Profil demograficzno-socjologiczny respondentów Analiza wyników badań sondażowych przeprowadzonych w 2016 r. rozpoczęła się od zweryfikowania profilu demograficzno-socjologicznego respondentów. Analizę tę przeprowadzono w podziale na turystów i odwiedzających oraz na krajowych i zagranicznych uczestników gdańskiego ruchu turystycznego. Tabela 1. Struktura respondentów według płci Mężczyzna 49,06% 52,51% 47,31% 48,57% 50,85% Kobieta 50,94% 47,49% 52,69% 51,43% 49,15% Struktura płciowa badanej populacji w 2016 r. cechowała się nieznaczną przewagą udziału kobiet nad mężczyznami. Stanowiły one 50,9% badanej populacji. Tym samym należy wskazać, iż struktura respondentów pod tym względem różniła się od tej widocznej w 2015 r., w którym to dominowali (choć również nieznacznie) mężczyźni nad kobietami (mężczyźni stanowili 55,1% badanej populacji). Niemniej jednak trzeba nadmienić, iż struktura respondentów była zbliżona do struktury płciowej właściwej dla populacji Polski w 2015 r., gdzie występowała niewielka przewaga kobiet (51,6% społeczeństwa). Przewaga liczebna kobiet nad mężczyznami była widoczna przede wszystkim wśród turystów oraz krajowych uczestników ruchu turystycznego. Z kolei wśród odwiedzających oraz zagranicznych respondentów dominowali mężczyźni. Ich wysoki udział, głównie wśród odwiedzających, wynikał przede wszystkim z wysokiego odsetka respondentów biznesowych, którzy przyjeżdżają do Gdańska na maksymalnie 1 dzień bez noclegu, wśród których co do zasady najwyższy udział stanowią mężczyźni. Następnie badaniu poddano strukturę respondentów ze względu na ich wiek. Analiza tego czynnika jest o tyle istotna, iż w znacznym stopniu może wpływać na wybierane przez poszczególne grupy respondentów typy obiektów noclegowych, rodzaje atrakcji oraz form spędzania czasu. Tabela 2. Struktura respondentów według wieku od 16 do 24 lat 19,31% 22,66% 17,60% 21,14% 12,71% od 25 do 34 lat 34,24% 29,85% 36,48% 34,05% 34,92% od 35 do 44 lat 28,61% 27,78% 29,04% 27,38% 33,05% od 45 do 54 lat 11,95% 12,96% 11,44% 11,84% 12,37% od 55 do 64 lat 3,82% 4,79% 3,33% 3,52% 4,92% 65 lat i powyżej 2,06% 1,96% 2,11% 2,07% 2,03% Podobnie jak w poprzednim roku, również w 2016 r. najliczniej reprezentowaną grupą respondentów były osoby w wieku od 25 do 34 lat (34,2% badanej populacji). Wydaje się, że przewaga tej grupy wiekowej (widoczna w kolejnym badanym roku) jest na tyle znacząca, iż można z pewną dozą ostrożności przyjąć, że to właśnie ta grupa wiekowa stanowi głównego odbiorcę produktu turystycznego jakim jest Gdańsk. Kolejnymi, pod względem liczebności, grupami wiekowymi były osoby w wieku od 35 do 44 lat (28,6% badanej populacji) oraz 7

8 osoby najmłodsze, w wieku od 16 do 24 lat (19,3% badanej populacji). Widać zatem wyraźnie, iż w Gdańsku przeważają turyści i odwiedzający w wieku poniżej 45 roku życia. Udział kolejnych grup wiekowych był nieznaczny. Osoby powyżej 45 roku życia stanowiły łącznie 17,8%, przy czym najmniej liczną grupę stanowiły osoby najstarsze, powyżej 65 roku życia (1,9% badanej populacji). Pomimo, iż zjawisko to było widoczne także w poprzednim badanym roku, wydaje się, że prawidłowość ta nie jest do końca związana z ofertą Gdańska, a raczej ze zjawiskiem społecznym, wskazującym na zmniejszanie się wraz z wiekiem aktywności turystycznej. Niemniej jednak można zastanowić się nad możliwością zagospodarowania potencjału, jakim jest grupa osób powyżej 45 roku życia pojawiająca się w Gdańsku, tym bardziej, iż uwarunkowania demograficzne Polski i Europy wskazują, że populacja starego kontynentu się starzeje, a tym samym z czasem to właśnie ta grupa może decydować o sukcesie turystycznym poszczególnych lokalizacji. Osoby poniżej 45 roku życia dominowały przede wszystkim wśród turystów (83,1% badanej grupy). Nieco mniejszy odsetek osób w tym wieku pojawił się wśród odwiedzających. Można zatem zauważyć, iż osoby powyżej 45 roku życia znacznie chętniej pojawiają się w Gdańsku na krótszy pobyt, nie obejmujący noclegu. Z kolei struktura wiekowa respondentów w podziale na krajowych i zagranicznych uczestników ruchu turystycznego wykazała, iż w 2016 r. w Gdańsku pojawiło się 82,6% respondentów krajowych poniżej 45 roku życia oraz 80,7% respondentów zagranicznych, w tym samym przedziale wiekowym. Można zatem nadmienić, iż mniejsza dysproporcja wiekowa widoczna była wśród zagranicznych uczestników ruchu turystycznego, wśród których nieco częściej niż wśród krajowych, na wyjazd do Gdańska decydowały się osoby starsze, powyżej 45 roku życia. Nie bez znaczenia zdaje się być w tym zakresie dający się obserwować od wielu lat wysoki udział starszych turystów z Niemiec, natomiast zapewne podstawowym uwarunkowaniem jest tu zasobność portfeli (zwłaszcza wśród seniorów) oraz kwestia mentalności (poniekąd powiązana z zasobnością portfela i wynikająca z braku zwyczaju podróżowania w miejsca, gdzie nie można się zakwaterować u rodziny lub znajomych). Tabela 3. Struktura respondentów według wykonywanego zawodu Praca umysłowa 35,93% 30,50% 38,70% 35,32% 38,14% Praca fizyczna 15,85% 18,19% 14,66% 16,35% 14,07% Pracujący na własny rachunek 19,01% 19,72% 18,66% 17,90% 23,05% Student(-ka) 13,83% 14,16% 13,66% 15,50% 7,80% Uczeń/uczennica 4,30% 7,08% 2,89% 4,88% 2,20% Emeryt(-ka)/rencista(-ka) 5,08% 5,01% 5,11% 5,07% 5,08% Niepracująca osoba zajmująca się domem 2,80% 1,74% 3,33% 2,40% 4,24% Żadne z powyższych 2,43% 2,72% 2,28% 1,97% 4,07% Bezrobotny 0,77% 0,87% 0,72% 0,61% 1,36% Kolejnym analizowanym elementem struktury demograficzno-społecznej respondentów było zatrudnienie. Kwestia ta bowiem w istotny sposób wpływa na szereg czynników w tym na preferencje w zakresie podejmowanych aktywności, wybór obiektów zakwaterowania czy rozporządzalny dochód. I tak wśród ogółu respondentów w 2016 r. najliczniejszą grupę stanowiły osoby deklarujące wykonywanie pracy umysłowej (35,9% badanej populacji). Ich wysoki udział był skorelowany z wysokim odsetkiem osób posiadających wykształcenie wyższe (o czym mowa w dalszej części opracowania). Przyczyn tego zjawiska należy szukać w różnicach w wysokości dostępnego rozporządzalnego dochodu, który jest wyższy 8

9 w przypadku osób pracujących umysłowo, co oznacza, że częściej mogą sobie one pozwalać na podróże. Relatywnie wysoki udział w 2016 r. stanowili także respondenci wskazujący, iż pracują na własny rachunek (19,0%) oraz pracują fizycznie (15,9%). Widać zatem wyraźnie, iż struktura respondentów ze względu na wykonywany zawód jest bardzo zbliżona do struktury widocznej w roku poprzednim, tj r. Najniższy odsetek wśród badanej populacji w 2016 r. stanowili bezrobotni (0,8%), a także osoby niepracujące, zajmujące się domem (2,8%). Należy tu jednak mieć na względzie, iż udział tych grup osób w całej populacji jest ogólnie stosunkowo niski, a także udzielenie takiej odpowiedzi może się wiązać z pewnym dyskomfortem po stronie respondenta co może go skłaniać do udzielenia odpowiedzi żadne z powyższych. Tym samym nie można jednoznacznie stwierdzić czy udział tej grupy w populacji uczestników ruchu turystycznego jest niższy niż w populacji ogółem. W każdej z analizowanych grup w strukturze dominowały osoby pracujące umysłowo, przy czym ich największy udział widoczny był w przypadku turystów (38,7%), zaś najniższy wśród odwiedzających (30,5%). Osoby pracujące fizycznie najczęściej występowały wśród odwiedzających (18,2%), zaś osoby pracujące na własny rachunek wśród zagranicznych uczestników ruchu turystycznego (23,1%). Choć wyciągnięcie jednoznacznych wniosków na tym etapie badań jest bardzo utrudnione, wydaje się, że wśród turystów, czyli osób pozostających w Gdańsku przynajmniej na jeden dzień z noclegiem, dominują grupy zawodowe powszechnie uznawane za cechujące się relatywnie dobrą lub bardzo dobrą sytuacją materialną. Tabela 4. Struktura respondentów według wykształcenia Wyższe 53,73% 50,00% 55,64% 51,39% 62,20% Średnie 34,42% 37,15% 33,04% 36,21% 27,97% Zasadnicze zawodowe 8,83% 7,95% 9,27% 9,02% 8,14% Gimnazjalne lub poniżej 3,02% 4,90% 2,05% 3,38% 1,69% Co naturalne struktura wykształcenia pozostaje w ścisłym związku ze strukturą zawodową determinując kształt tej drugiej. Z uwagi na wysoki odsetek osób pracujących umysłowo oraz pracujących na własny rachunek w całym badanym roku, nie dziwi fakt, iż ponad połowa respondentów wskazała, iż posiada wykształcenie wyższe (53,7% badanej populacji). Nieco niższy odsetek stanowiły osoby z wykształceniem średnim, przy czym należy mieć na względzie, iż prawie 20% badanej populacji to osoby uczące się lub studenci tym samym część z grupy deklarujących posiadanie wykształcenia średniego docelowo zdobędzie zapewne wykształcenie wyższe. Pozostałe grupy stanowiły jedynie nieznaczny odsetek badanej populacji. W każdej z analizowanych grup respondentów przeważali respondenci z wykształceniem wyższym, przy czym najwięcej wskazań tego poziomu wykształcenia wystąpiło w przypadku zagranicznych uczestników ruchu turystycznego, wśród których ich udział wyniósł aż 62,2%. Najwyższy odsetek osób ze średnim wykształceniem wstąpił wśród odwiedzających, możliwe że za sprawą wysokiego udziału osób pracujących fizycznie wśród tej grupy respondentów. Ostatnim analizowanym obszarem z zakresu struktury demograficznej badanej populacji w 2016 r. była deklarowana przez respondentów sytuacja materialna. I tak największy odsetek respondentów w badanym okresie wskazał, iż sytuacja materialna jest raczej dobra (56,0% badanej populacji). Nieco niższy odsetek zadeklarował, że jego sytuacja jest bardzo dobra (26,7%) oraz, że powodzi mu się znośnie/ średnio (16,4%). Źle lub bardzo źle swoją sytuację majątkową ocenił co setny respondent. 9

10 Tabela 5. Struktura respondentów według sytuacji materialnej Powodzi mi się bardzo dobrze 26,70% 27,67% 26,21% 22,97% 40,17% Powodzi mi się raczej dobrze 55,98% 50,00% 59,02% 58,85% 45,59% Powodzi mi się znośnie/średnio 16,40% 20,70% 14,21% 17,38% 12,88% Powodzi mi się raczej źle 0,66% 1,31% 0,33% 0,66% 0,68% Powodzi mi się bardzo źle 0,26% 0,33% 0,22% 0,14% 0,68% Najlepiej swoją sytuację materialną oceniali w 2016 r. zagraniczni uczestnicy ruchu turystycznego (85,8% z nich wskazało, że powodzi im się bardzo dobrze lub raczej dobrze) oraz turyści (85,2% z nich wskazało, że powodzi im się bardzo dobrze lub raczej dobrze). Z kolei najgorzej swoją sytuację materialną postrzegają odwiedzający. Można zatem wskazać, iż osoby które uważają, że ich sytuacja materialna jest relatywnie dobra, chętniej zostają w Gdańsku na co najmniej jeden dzeń z noclegiem Miejsce zamieszkania respondentów Kolejną analizowaną cechą populacji było miejsce zamieszkania respondentów, czyli miejsce ich stałego pobytu. Analiza tego obszaru umożliwia bowiem wskazanie preferencji, w zakresie wybierania docelowego miejsca swojej podróży przez respondentów pochodzących z różnych obszarów Polski, czy świata. Tabela 6. Respondenci z Polski i zagranicy Ogółem Odwiedzający Turyści Z Polski 78,30% 80,07% 77,40% Z zagranicy 21,70% 19,93% 22,60% W 2016 r. aż 78,3% badanej populacji, wskazało, iż pochodzi z Polski. Względnie niski udział respondentów zagranicznych to głównie efekt struktury populacji w obrębie osób odwiedzających, choć również wśród turystów udział osób z zagranicy nie przekroczył 25,0% tej grupy respondentów. Można zatem wskazać, iż Gdańsk jest zdecydowanie częściej wybieraną destynacją przez respondentów krajowych, niż zagranicznych. Niemniej jednak należy mieć na względzie, że bezwzględna liczba uczestników ruchu turystycznego z zagranicy wzrosła w 2016 r. i to o wyższy odsetek niż liczba respondentów krajowych. Tabela 7. Struktura respondentów, którzy przyjechali do Gdańska bezpośrednio i niebezpośrednio z miejsca swojego zamieszkania Ogółem Odwiedzający Turyści Bezpośrednio 94,23% 91,72% 95,50% Niebezpośrednio 5,77% 8,28% 4,50% W badanym okresie większość respondentów zadeklarowała, iż przyjechała do Gdańska bezpośrednio ze swojego miejsca zamieszkania. Jest to z jednej strony potwierdzenie roli Gdańska jako samodzielnej destynacji, a z drugiej strony świadczy o adekwatnym skomunikowaniu Gdańska z lokalizacjami, z których przybywają turyści. Można też zakładać, że poniekąd uzyskane wyniki świadczą również o postrzeganiu Trójmiasta jako całości, gdyż nawet osoby zakwaterowane poza Gdańskiem, a więc jak możemy zakładać, które w pierwszej kolejności pojawiły się 10

11 w Gdyni lub Sopocie, bardzo często wskazują, że do Gdańska przyjechały bezpośrednio z miejsca swojego zamieszkania, a więc pomijają fakt zakwaterowania poza nim. Tabela 8. Struktura respondentów z Polski województwo Ogółem Odwiedzający Turyści dolnośląskie 3,95% 3,00% 4,44% kujawsko-pomorskie 9,82% 9,26% 10,11% lubelskie 3,66% 3,00% 4,01% lubuskie 1,17% 0,82% 1,36% łódzkie 6,39% 4,36% 7,46% małopolskie 7,66% 5,86% 8,60% mazowieckie 19,92% 17,17% 21,36% podkarpackie 1,83% 1,77% 1,86% podlaskie 3,19% 2,86% 3,37% opolskie 1,55% 0,82% 1,94% pomorskie 15,59% 29,70% 8,17% śląskie 5,12% 4,22% 5,59% świętokrzyskie 2,30% 2,32% 2,29% warmińsko-mazurskie 7,42% 6,27% 8,03% wielkopolskie 4,27% 3,13% 4,87% zachodniopomorskie 6,15% 5,45% 6,52% Wśród osób z Polski największy ruch turystyczny w Gdańsku w 2016 r. generowały osoby z województwa mazowieckiego (19,9% badanej grupy) oraz osoby z województwa pomorskiego (15,6% badanej grupy). Wysoki udział respondentów z województwa mazowieckiego wydaje się to być konsekwencją zaludnienia tego regionu, jego zasobności ekonomicznej wyrażającej się zarówno wysokością średniego wynagrodzenia, jak i liczbą zlokalizowanych tam przedsiębiorstw (w tym w szczególności międzynarodowych korporacji i instytucji finansowych) oraz dogodnymi połączeniami komunikacyjnymi (drogowymi, lotniczymi i kolejowymi). Z kolei duża popularność Gdańska wśród osób z województwa pomorskiego stanowi zjawisko naturalne, związane z bliskością geograficzną Gdańska, jego rolą jako administracyjnego, gospodarczego i kulturalno-rozrywkowego centrum regionu. Nieco niższy odsetek osób przyjechał z województwa kujawsko-pomorskiego, województwa małopolskiego oraz województwa warmińsko-mazurskiego. Można zatem zauważyć, iż Gdańsk jest interesującą destynacją zarówno dla mieszkańców północnej Polski, jak i środkowej i południowej. Analizując szczegółowo respondentów z województwa pomorskiego i mazowieckiego warto zauważyć, iż z województwa pomorskiego przyjechało szczególnie dużo odwiedzających (co wynika z pewnością z bliskości Gdańska względem ich miejsca zamieszkania, co z kolei nie sprzyja do podejmowania decyzji odnośnie dłuższego pobytu w tym mieście), zaś z województwa mazowieckiego przyjechało więcej turystów, niż odwiedzających. Tym samym odzwierciedlenie znajduje prawidłowość, że im większa odległość respondenta od miejsca jego zamieszkania do Gdańska, tym większa jest jego chęć do pozostania w mieście co najmniej jednego dnia wraz z noclegiem. 11

12 Rysunek 1. Najliczniej reprezentowane przez respondentów miasta w Polsce Zielona Góra Wejherowo Elbląg Koszalin Tczew Kartuzy Rzeszów Włocławek Słupsk Opole Białystok Radom Kielce Olsztyn Katowice Bydgoszcz Poznań Lublin Toruń Szczecin Wrocław Łódź Kraków Warszawa 0,80% 0,85% 0,89% 0,94% 1,03% 1,13% 1,22% 1,27% 1,27% 1,46% 1,50% 1,60% 1,83% 2,54% 2,54% 2,58% 2,68% 2,82% 2,87% 3,01% 3,19% 5,17% 6,58% 15,17% Mając na względzie wysoki odsetek respondentów z województwa mazowieckiego nie dziwi fakt, iż największy udział w każdym z analizowanych okresów stanowili odwiedzający i turyści z Warszawy (15,2% respondentów z Polski). Nieco rzadziej w Gdańsku pojawiały się osoby z Krakowa (6,6%), Łodzi (5,2%), Wrocławia (3,2%) oraz Szczecina (3,0%). Widać zatem wyraźnie, że to z największych miast w Polsce generowany jest największy ruch turystyczny w Gdańsku. Może mieć to związek przede wszystkim z dostępnością komunikacyjną Gdańska dla mieszkańców tych miast, a także z ogólną sytuacją materialną mieszkańców większych miejscowości (co do zasady jest ona zazwyczaj lepsza, niż mieszkańców zamieszkujących mniejsze miasta). Rysunek 2. Najliczniej reprezentowane państwa przez respondentów z zagranicy Czechy Finlandia Irlandia Białoruś Włochy Holandia Stany Zjednoczone Francja Dania Ukraina Rosja Hiszpania Norwegia Szwecja Wielka Brytania Niemcy 0,00% 5,00% 10,00% 15,00% 20,00% 25,00% 30,00% 35,00% 12

13 Osoby z zagranicy, które stanowiły w 2016 r. łącznie 21,7% badanej populacji, częściej przyjeżdżały do Gdańska na pobyt z noclegiem niż na 1 dzień bez noclegu. W większości pochodziły one z Niemiec (31,9% osób z zagranicy) oraz z Anglii/ Wielkiej Brytanii (23,7% osób z zagranicy). Bardzo wysoki odsetek osób z Niemiec może wynikać z utrzymującej się od wielu lat, a wynikającej głównie z historii Gdańska, dużej popularności tego miasta wśród starszych osób z tego kraju. Z kolei wysoki udział respondentów z Wielkiej Brytanii może wynikać z systematycznego odwiedzania rodziny i znajomych przez osoby, które wyjechały do tego kraju w celach zarobkowych. Co więcej temu zjawisku sprzyjają także dogodne połączenia drogowe, kolejowe i lotnicze pomiędzy Gdańskiem a tymi krajami. Dość wysoki odsetek wśród osób z zagranicy stanowiły osoby ze Skandynawii. Ich udział w 2016 r. wyniósł łącznie niemal 17,0%. Może to wynikać z dogodnych połączeń promowych oraz lotniczych z Trójmiastem, które skłaniają coraz większą liczbę mieszkańców tych obszarów Europy do odwiedzenia Gdańska, z reguły na pobyt dłuższy niż jeden dzień. Wśród respondentów z zagranicy aż 31,8% osób wskazało, iż posiada polskie obywatelstwo. Osoby z polskim obywatelstwem najliczniej występowały wśród respondentów z Czech, Stanów Zjednoczonych, Irlandii, Norwegii i Anglii/ Wielkiej Brytanii Który raz respondenci przyjechali do Gdańska Analizie poddano także deklarowaną przez respondentów liczbę powrotów do Gdańska, bowiem uznano, iż wskaźnik ten może stanowić pośredni miernik zadowolenia respondentów z pobytu w tym mieście. W tym celu w trakcie badania sondażowego respondentom zadano pytanie Jak często odwiedza Pan/i Gdańsk?, w podziale na ogół respondentów, odwiedzających i turystów oraz krajowych i zagranicznych uczestników ruchu turystycznego. Tabela 9. Struktura odpowiedzi respondentów na pytanie: Jak często odwiedza Pan(i) Gdańsk? [pytanie jednokrotnego wyboru] Jestem po raz pierwszy 25,60% 17,32% 29,82% 22,12% 38,14% Jestem po raz drugi 25,67% 21,79% 27,65% 26,16% 23,90% Byłem/am tu 3-5 razy 22,43% 23,09% 22,10% 24,94% 13,39% Byłem/am tu więcej niż 5 razy 26,30% 37,80% 20,43% 26,77% 24,58% W 2016 r. każda z odpowiedzi, dotyczących częstotliwości odwiedzin w Gdańsku uzyskała zbliżoną liczbę wskazań. To znaczy, że w trakcie roku w Gdańsku niemal równie często pojawiały się osoby, dla których była to pierwsza wizyta w mieście, druga z kolei, czy też kolejna. Ze wszystkich odpowiedzi nieznacznie najwięcej wskazań uzyskała odpowiedź byłem/am tu więcej niż 5 razy, którą wskazało 26,3% respondentów, głównie za sprawą wysokiej liczby odwiedzających, wśród których wysoki odsetek osób z pomorza przełożył się na wysoką częstotliwość odwiedzin w Gdańsku. Mając na względzie ocenę atrakcyjności miasta oraz możliwość ewentualnego powrotu respondentów do Gdańska, bardzo ważną grupą respondentów były osoby, które deklarowały, iż są w Gdańsku po raz pierwszy. Największy udział osób, które deklarowały, iż są w Gdańsku po raz pierwszy wystąpił w przypadku zagranicznych uczestników ruchu turystycznego. Może świadczyć to o tym, iż dla tej grupy Gdańsk jest często jednorazową destynacja na mapie podróży jednak, aby ustalić czy zjawisko to wynika z niedostatecznej atrakcji samego Gdańska, czy też stanowi odzwierciedlenie typowych podróży turystycznych, niezbędne jest prowadzenie badań w dłuższym okresie 13

14 czasu. Wysoki udział osób, które wskazały, iż ich wizyta w Gdańsku jest pierwszą w życiu wystąpił także w przypadku turystów, wśród których co do zasady występuje ograniczone zjawisko powtarzalności w zakresie wybieranych miejsc wypoczynku w trakcie urlopu Długość pobytu w Trójmieście i rola Gdańska w pobycie Ważnym elementem badanym w trakcie sondażu była deklarowana przez respondentów długość pobytu w Trójmieście oraz główny cel podróży. Analiza ta umożliwia bowiem oszacowanie ewentualnych korzyści ekonomicznych płynących dla miasta Gdańsk, w związku odbywającym się ruchem turystycznym na jego terenie. Określenie celu rozumianego jako wskazanie, czy głównym celem przyjazdu był Gdańsk, czy też respondent potraktował Gdańsk jako jedno z miejsc w trakcie dłuższej podróży, pozwala na określenie na ile Gdańsk stanowi samoistną destynację podróży i czy zjawisko to ma wpływ na długość pobytu poszczególnych grup osób. Tabela 10. Struktura respondentów według długości pobytu w Trójmieście Do 3 godzin 4,30% 12,75% 0,00% 4,46% 3,73% Powyżej 3 godzin, ale bez noclegu 15,67% 46,41% 0,00% 17,71% 8,31% Pobyt z noclegiem, w tym: 80,03% 40,85% 100,00% 77,83% 87,97% Jeden nocleg 11,36% 3,59% 15,32% 13,01% 5,42% Od 2 do 3 noclegów 26,41% 12,85% 33,31% 26,91% 24,58% Od 4 do 7 noclegów 32,25% 17,43% 39,81% 29,92% 40,68% 8 i więcej noclegów 10,00% 6,97% 11,55% 7,98% 17,29% W 2016 r. zdecydowana większość respondentów zdecydowała się na pobyt w Trójmieście obejmujący przynajmniej jeden nocleg (80,0% badanej populacji). Jest to wynik znacznie wyższy od widocznego w 2015 r., w którym to udział osób pozostających w Trójmieście na co najmniej jeden nocleg wyniósł 59,9%. Wśród osób pozostających na noc w Trójmieście, zdecydowanie przeważały osoby zakwaterowane na od 4 do 7 nocy. Nieco niższy odsetek stanowiły osoby pozostające w Trójmieście od 2 do 3 nocy. Na zdecydowanie dłuższy pobyt w Trójmieście decydowali się respondenci z zagranicy, niż respondenci krajowi, co może być uzależnione od tego, iż musieli przebyć znacznie dłuższą drogę od respondentów krajowych i tym samym bardziej opłacalne dla nich było pozostanie w Trójmieście na dłuższy okres (zarówno pod względem ekonomicznym, jak i chęci skorzystania z jak największej liczby atrakcji w trakcie swojego pobytu). Tabela 11. Średni liczba dni pobytu respondentów w Trójmieście Średnia liczba dni pobytu 4,16 2,94 4,79 3,72 5,78 Średnia liczba pobytu respondentów ogółem w Trójmieście wyniosła w 2016 r. ponad 4 dni. Najdłuższy pobyt widoczny był w przypadku respondentów z zagranicy, którzy planowali pozostać w Trójmieście na niemal 6 dni, zaś najkrótszy w przypadku odwiedzających Gdańsk których pobyt miał trwać niecałe 3 dni. 14

15 Tabela 12. Struktura odpowiedzi respondentów na pytanie: Czy głównym celem Pana(i) podróży jest odwiedzenie Gdańska [pytanie jednokrotnego wyboru] Tak 73,85% 63,40% 79,18% 75,15% 69,15% Nie, w tym: 26,15% 36,60% 20,82% 24,85% 30,85% Nie moim celem podróży jest całe Trójmiasto 16,33% 18,19% 15,38% 16,58% 15,42% Nie jest jednym z miejsc w dłuższej podróży 8,16% 15,25% 4,55% 6,95% 12,54% Nie inny, jaki? 1,66% 3,16% 0,89% 1,32% 2,88% Kolejnym analizowanym aspektem w ramach badania turystyki gdańskiej w 2016 r. był udział respondentów, dla których głównym celem podróży było odwiedzenie Gdańska. Zgodnie z uzyskanymi wynikami sondaży, Gdańsk stanowił dla większości respondentów główny cel odbywanej podróży (73,9% badanej populacji). Choć Gdańsk stanowił główny cel podróży zarówno dla odwiedzających, jak i turystów, widoczna była zdecydowana przewaga tego celu, w deklaracjach osób, pozostających w Gdańsku przynajmniej na jedną noc (turyści). Wśród turystów Gdańsk jako główny cel wskazywało 79,3%, zaś wśród odwiedzających tylko 63,4% (w tej grupie znajdują się m.in. osoby, które do Trójmiasta przyjechały na dłużej niż 1 dzień, ale zdecydowały się nocować poza Gdańskiem). Osoby, które wskazały, iż Gdańsk nie stanowił dla nich głównego celu podróży, deklarowały, iż przyjechały przede wszystkim zwiedzić całe Trójmiasto (16,3%), zaś nieco mniej osób traktowała Gdańsk jako jedno z miejsc w dłuższej podróży (8,2%). Zagraniczni uczestnicy ruchu turystycznego rzadziej od krajowych respondentów traktowali Gdańsk jako główny cel wyjazdu. Niemniej jednak prawie 1/3 osób spoza Polski przyjechało z innym zamiarem, niż tylko odwiedzenie tego miasta. 15,4% zagranicznych uczestników ruchu turystycznego zamierzało zwiedzić całe Trójmiasto, zaś 12,5% traktowało Gdańsk jako jeden z punktów w dłuższej podróży. Tabela 13. Struktura odpowiedzi respondentów, którzy zatrzymali się w Gdańsku i w innej miejscowości na co najmniej 1 nocleg, na pytanie: W jakiej miejscowości się Pan(i) zatrzymał(a) (ma miejsce zakwaterowania)? [pytanie jednokrotnego wyboru] Gdańsk 82,77% 0,00% 100,00% 84,13% 78,42% Gdynia 5,88% 34,13% 0,00% 6,52% 3,85% Sopot 9,70% 56,27% 0,00% 8,63% 13,10% Inna miejscowość 1,10% 6,40% 0,00% 0,72% 2,31% Brak odpowiedzi 0,55% 3,20% 0,00% 0,00% 2,31% Analiza struktury odpowiedzi respondentów, w zakresie wybieranego przez nich miasta zakwaterowania pozwoliła wskazać, iż w 2016 r. respondenci najchętniej korzystali z miejsc noclegowych zlokalizowanych w Gdańsku (82,8% badanej populacji). Należy zatem wskazać, iż popularność Gdańska pod tym względem znacznie wzrosła w stosunku do poprzedniego roku, w którym na nocleg w Gdańsku zdecydowało się 72,6% badanej populacji. Drugim w kolejności miastem, najczęściej wybieranym przez respondentów był Sopot (9,7% badanej populacji), zaś trzecim - Gdynia (5,9%). Odwiedzający Gdańsk najczęściej decydowali się na nocleg w Sopocie (56,3% badanej grupy), zaś nieco rzadziej w Gdyni (34,1% badanej grupy). Z kolei analizując preferencje krajowych i zagranicznych uczestników ruchu 15

16 turystycznego należy wskazać, iż na nocleg w Gdańsku znacznie częściej decydowały się osoby z kraju. Osoby spoza Polski, choć również najczęściej wybierały zakwaterowanie w Gdańsku, chętnie nocowały także w Sopocie. Oznacza to, że baza noclegowa Sopotu jest w pewnym zakresie komplementarna w stosunku do Gdańska i vice versa. Tabela 14. Struktura odpowiedzi turystów, którzy zatrzymali się w Gdańsku oraz odwiedzających, którzy zatrzymali się w innej miejscowości na co najmniej 1 nocleg na pytanie: Czy głównym celem Pana(i) podróży jest odwiedzenie Gdańska [pytanie jednokrotnego wyboru] Gdańsk Gdynia Sopot Inna miejscowość Tak 79,18% 50,78% 49,76% 54,17% Nie 20,82% 49,22% 50,24% 45,83% Nie moim celem podróży jest całe Trójmiasto 15,38% 41,41% 39,34% 25,00% Nie jest jednym z miejsc w dłuższej podróży 4,55% 4,69% 7,58% 20,83% Nie inny, jaki? 0,89% 3,13% 3,32% 0,00% tak celem podróży było odwiedzenie Gdańska, nie cel podróży był inny, niż odwiedzenie Gdańska. Ze wskazywaną przez respondentów destynacją podróży istotnie związane jest deklarowane miejsce zakwaterowania. Dlatego też kolejnym elementem poddanym badaniu było występowanie zależności pomiędzy miastem, w którym dany respondent nocował w trakcie swojego pobytu w Trójmieście oraz wskazywanym przez niego celem podróży. I tak, zarówno respondenci, dla których głównym celem podróży był przyjazd do Gdańska, jak również respondenci, którzy przyjechali do Trójmiasta w innym celu, najczęściej jako miejsce noclegu wybierali Gdańsk. Osoby, które przyjechały do Trójmiasta, żeby zwiedzić okoliczne miejscowości często wybierały także nocleg w Gdyni. Zaś osoby, które traktowały Gdańsk jako jedno z miejsc w dłuższej podróży, chętnie wybierały nocleg w Sopocie. Rysunek 3. Analiza zależności pomiędzy miejscem zakwaterowania turystów poza Gdańskiem a deklarowaną przez nich częstotliwością odwiedzenia Gdańska 2,39 2,76 1,61 Gdynia Sopot Inna miejscowość Z uwagi na relatywnie wysoki odsetek osób, które wybierały zakwaterowanie poza obszarem Gdańska, analizie poddano także preferencje tej grupy respondentów w zakresie częstotliwości odwiedzin Gdańska w trakcie swojego pobytu w Trójmieście. I tak osoby, których miejscem zakwaterowania był obiekt noclegowy zlokalizowany w Gdyni deklarowały, iż w trakcie swojego pobytu w Trójmieście odwiedzą Gdańsk średnio ponad dwa razy. Z kolei tezę o komplementarności bazy noclegowej w Sopocie w stosunku do bazy gdańskiej może potwierdzać fakt, iż osoby zakwaterowane w Sopocie w Gdańsku bywały prawie 3 razy. Z kolei osoby zakwaterowane w innej miejscowości, niż Gdańsk, Gdynia czy Sopot wskazały, iż odwiedzą Gdańsk ponad 1 raz. 16

17 2.5. Osoby towarzyszące podczas podróży i pobytu Z punktu widzenia możliwości generowania ruchu turystycznego w danym mieście, istotnym miernikiem jest liczba osób towarzyszących danemu respondentowi w trakcie odbywanej przez niego podróży, bowiem osoby towarzyszące poniekąd mogą determinować, z jakich elementów oferty dany uczestnik ruchu turystycznego będzie korzystał w trakcie swojego pobytu w Gdańsku. W tym rozdziale analizie poddano zarówno preferencje respondentów w zakresie odbywania podróży z daną grupą osób towarzyszących (rodzina, znajomi, grupa mieszana, grupa turystyczna) oraz średnią liczbę osób, która towarzyszyła respondentom w trakcie ich wizyty w Gdańsku. Tabela 15. Struktura odpowiedzi respondentów na pytanie: Czy podczas podróży ktoś Panu(i) towarzyszy? i Kto Panu(i) towarzyszy? [pytania jednokrotnego wyboru] Bez osób towarzyszących 28,72% 31,92% 27,10% 26,87% 35,42% Rodzina/członek rodziny/partner/ka 46,30% 42,92% 48,03% 47,91% 40,51% Znajomi/znajomy 19,35% 19,06% 19,49% 19,82% 17,63% Grupa mieszana (znajomi i rodzina) 3,24% 3,49% 3,11% 3,15% 3,56% Grupa turystyczna/zorganizowana 2,39% 2,61% 2,28% 2,25% 2,88% W 2016 r. znaczna część respondentów przyjechała do Trójmiasta w towarzystwie (71,3% badanej populacji). W porównaniu do poprzedniego roku wzrósł udział osób, wybierających ten sposób podróżowania (w 2015 r. odsetek osób, które przyjechały do Trójmiasta w towarzystwie wyniósł 69,3% badanej populacji). Najczęściej respondenci w 2016 r. wybierali się w podróż w towarzystwie członków rodziny (46,3%), zaś nieco rzadziej w towarzystwie znajomych (19,4%). Sporadycznie respondenci podróżowali w grupie mieszanej (znajomi i rodzina) oraz wraz z grupą turystyczną. Analizując to w jakim towarzystwie podróżowali respondenci w zależności od tego, czy w Gdańsku byli turystami, czy odwiedzającymi należy stwierdzić, że podobnie jak w poprzednim roku, bez osób towarzyszących zdecydowanie częściej podróżowali odwiedzający. Może to wynikać z celu, w jakim przyjeżdżali oni do Trójmiasta (w dużej mierze cel służbowy/ biznesowy), a także to, iż zatrzymywali się oni w Trójmieście na okres dość krótki, często nie obejmujący noclegu. Czynniki te łącznie co do zasady nie sprzyjają podróżowaniu w towarzystwie innych osób. Turyści niezmiennie w stosunku do poprzedniego roku wskazywali, że w podróży towarzyszyła im rodzina. Przyjazdy w towarzystwie dominowały również wśród krajowych i zagranicznych uczestników ruchu turystycznego, przy czym w przypadku tej drugiej grupy respondentów, zjawisko to było nieco mniej nasilone, co oznacza, że zagraniczni respondenci chętniej od krajowych podróżują w pojedynkę. 17

18 Tabela 16. Średnia liczba osób, z którymi podróżowali respondenci Rodzina/członek rodziny/partner/ka, ile osób: Znajomi/znajomy, ile osób: Grupa mieszana (znajomi i rodzina), ile osób: Grupa turystyczna/zorganizowana, ile osób: Średnia liczba członków rodziny, a także znajomych, z którymi podróżowali respondenci wyniosła w 2016 r. dwie osoby. W sytuacji, gdy respondent wybierał się w podróż w grupie mieszanej, towarzyszyły mu średnio 4 osoby. Osoby podróżujące w grupie turystycznej/ zorganizowanej podróżowały w grupie składającej się średnio z 31 osób. Podsumowując wydaje się, że pod względem ruchu stricte turystycznego, a więc ruchu generowanego przez osoby pozostające na terenie Trójmiasta na okres wynoszący co najmniej jeden dzień wraz z noclegiem, Gdańsk jest destynacją preferowaną przez rodziny. Niemniej jednak nie należy odczytywać tej prawidłowości jako świadectwa wyjątkowej atrakcyjności Gdańska dla akurat tej grupy turystycznej, gdyż zjawisko to może wynikać z samej natury ruchu turystycznego i faktu, że na wakacje najczęściej jeździ się z rodziną. O tym, czy Gdańsk wzbudza szczególne zainteresowanie wśród tej grupy można by ocenić wyłącznie porównując uzyskane wyniki badań z innymi destynacjami turystycznymi Wybierane przez respondentów obiekty noclegowe Kolejnym obszarem, który został poddany analizie, była specyfika wybieranych miejsc zakwaterowania przez respondentów, którzy deklarowali, iż spędzą w Trójmieście przynajmniej jeden dzień z noclegiem. Analiza została podzielona na poszczególne miasta w Trójmieście, tak aby możliwe było zweryfikowanie, jakie rodzaje obiektów noclegowych wybierane są w poszczególnych miastach najchętniej, a także aby zdiagnozować, z czego taka struktura może wynikać. Ponadto analizie poddano preferencje respondentów krajowych i zagranicznych w zakresie wybieranych form noclegów. Rysunek 4. Najczęściej wybierane obiekty noclegowe przez osoby, które zakwaterowały się w Gdańsku inne, jakie? Własne mieszkanie/dom Wynajęte mieszkanie/apartament Pokój gościnny/kwatera prywatna U rodziny / znajomych Pole namiotowe/kemping (camping) Ośrodek wczasowy Schronisko młodzieżowe Hostel/dom wycieczkowy Motel Pensjonat Hotel ***** Hotel **** Hotel *** Hotel ** Hotel * 0,00% 1,39% 4,22% 5,89% 0,28% 1,39% 0,83% 3,66% 6,72% 5,27% 3,33% 7,61% 0,72% 11,72% 21,49% 26,10% 18

19 Turyści, zatrzymujący się w Gdańsku na co najmniej jeden nocleg, najczęściej wybierali zakwaterowanie u rodziny lub znajomych (26,1% badanej grupy). Z kolei wśród obiektów noclegowych najbardziej popularne były: hotele *** (21,5%), hotele **** (11,7%) oraz hotele ** (7,6%). Łącznie hotele zgromadziły aż 44,9% turystów. Tym samym można wskazać, iż turyści najchętniej korzystają w Gdańsku z obiektów hotelowych, które mają jasno określoną jakość i warunki świadczonych usług. Są to sprawdzone miejsca, a turyści wybierający te obiekty, wiedzą czego mogą się spodziewać, wybierając tą formę zakwaterowania. Rzadziej wybierane przez turystów w Gdańsku są tańsze formy noclegu, takie jak: motele (6,7%), pokoje gościnne/ kwatery prywatne (5,9%), pensjonaty (5,3%), czy mieszkania i apartamenty na wynajem (4,2%). Rysunek 5. Najczęściej wybierane obiekty noclegowe przez osoby, które zakwaterowały się w Gdyni inne, jakie? Własne mieszkanie/dom Wynajęte mieszkanie/apartament Pokój gościnny/kwatera prywatna U rodziny / znajomych Pole namiotowe/kemping (camping) Ośrodek wczasowy Schronisko młodzieżowe Hostel/dom wycieczkowy Motel Pensjonat Hotel ***** Hotel **** Hotel *** Hotel ** Hotel * 0,00% 3,13% 0,78% 1,56% 0,00% 4,69% 3,13% 1,56% 0,00% 9,38% 7,03% 7,81% 7,81% 13,28% 16,41% 22,66% W Gdyni osoby pozostające na co najmniej jeden nocleg najchętniej wybierały również zakwaterowanie u rodziny lub znajomych (22,7%). Z płatnych form noclegów najwięcej zwolenników zebrały hotele *** (16,4%), pokoje gościnne/ kwatery prywatne (13,3%), a także mieszkania i apartamenty na wynajem (9,4%). Można zatem wskazać, iż za wyjątkiem hoteli ***, które również były w 2016 r. szczególnie popularne wśród turystów w Gdańsku, w Gdyni dominuje wynajem tańszych i nieco mniej sformalizowanych obiektów noclegowych. Rysunek 6. Najczęściej wybierane obiekty noclegowe przez osoby, które zakwaterowały w Sopocie inne, jakie? Własne mieszkanie/dom Wynajęte mieszkanie/apartament Pokój gościnny/kwatera prywatna U rodziny / znajomych Pole namiotowe/kemping (camping) Ośrodek wczasowy Schronisko młodzieżowe Hostel/dom wycieczkowy Motel Pensjonat Hotel ***** Hotel **** Hotel *** Hotel ** Hotel * 0,00% 1,90% 6,16% 6,64% 1,90% 1,90% 0,00% 2,37% 1,90% 5,21% 3,32% 3,79% 0,47% 15,64% 20,38% 26,07% 19

20 W 2016 r. w Sopocie najczęściej wybieranymi formami zakwaterowania były obiekty hotelowe, w tym przede wszystkim hotele **** (26,1%) oraz hotele *** (20,4%). Tym samym można wskazać, iż osoby pozostające na noc w Sopocie najczęściej wybierały nocleg w miejscach o wyższym standardzie, co może wynikać ze specyfiki rynku noclegowego w tym mieście (duża liczba hoteli *** i ****, przy równocześnie ograniczonej podaży tańszych, bardziej ekonomicznych obiektów noclegowych). Z perspektywy ruchu turystycznego w Gdańsku można zaryzykować twierdzenie, że obiekty noclegowe w Sopocie zdają się być bezpośrednią konkurencją względem obiektów noclegowych znajdujących się w Gdańsku. Nieco inne zjawisko dotyczy obiektów noclegowych w Gdyni, które co do zasady są wybierane przez inne grupy turystyczne, niż zakwaterowane w Gdańsku. Tabela 17. Najczęściej wybierane obiekty noclegowe Ogółem Krajowi Zagraniczni Hotel * 0,64% 0,84% 0,00% Hotel ** 7,12% 8,45% 2,89% Hotel *** 20,82% 21,42% 18,88% Hotel **** 12,91% 9,35% 24,28% Hotel ***** 3,26% 1,75% 8,09% Pensjonat 5,47% 6,16% 3,28% Motel 5,97% 6,88% 3,08% Hostel/dom wycieczkowy 3,68% 3,32% 4,82% Schronisko młodzieżowe 0,69% 0,72% 0,58% Ośrodek wczasowy 1,42% 1,57% 0,96% Pole namiotowe/kemping (camping) 0,51% 0,60% 0,19% U rodziny / znajomych 25,05% 26,01% 21,97% Pokój gościnny/kwatera prywatna 6,39% 6,94% 4,62% Wynajęte mieszkanie/apartament 4,73% 4,59% 5,20% Własne mieszkanie/dom 1,52% 1,33% 2,12% inne, jakie? 0,92% 0,00% 0,00% W ujęciu ogólnym, w 2016 r. ponad połowa respondentów zakwaterowana była w tzw. obiektach hotelowych, do których GUS zalicza hotele, pensjonaty i motele (56,2% osób nocujących w Trójmieście). Z kolei w pozostałych obiektach, do których nie zalicza się noclegu u rodziny lub znajomych oraz noclegu we własnym mieszkaniu/ domu, zakwaterowało się łącznie 17,4% osób nocujących w Trójmieście. Analizując preferencje w zakresie miejsc noclegowych wybieranych przez krajowych i zagranicznych uczestników ruchu turystycznego, zakwaterowanych w obiektach noclegowych w Trójmieście, należy wskazać, iż co do zasady zagraniczni turyści znacznie częściej wybierają droższe formy noclegu (hotele **** i *****), niż krajowi turyści. Ponadto respondenci zagraniczni dość często decydowali się na nocleg u rodziny lub znajomych (co może wynikać z tego, iż wśród turystów zagranicznych bardzo często występują osoby, deklarujące posiadanie polskiego obywatelstwa, co może oznaczać, iż wyjechali za granicę w celach zarobkowych). 20

21 2.7. Miejscowości komplementarne w stosunku do Gdańska W niniejszym rozdziale zaprezentowano wyniki analizy dotyczące tego, na ile respondenci przybywający do Gdańska, planują w trakcie swojej wizyty skorzystać z oferty turystycznej pozostałych miast zlokalizowanych w Trójmieście oraz innych okolicznych miejscowości. Badanie tego zjawiska umożliwi wskazanie poziomu aktywności respondentów w zakresie chęci zwiedzania różnych miejsc w trakcie odbywanej podróży. Tabela 18. Struktura odpowiedzi respondentów na pytanie: Czy podczas Pana(i) pobytu odwiedza Pan(i) także inne miejscowości poza Gdańskiem? Tak - jakie miejscowości? 38,95% 36,82% 40,03% 37,67% 43,56% Nie 61,05% 63,18% 59,97% 62,33% 56,44% Razem 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% I tak w 2016 r. aż 61,1% respondentów ogółem wskazało, iż nie planuje odwiedzić innych miejscowości w trakcie swojego pobytu w Gdańsku. Najmniej zainteresowani innymi okolicznymi obszarami byli odwiedzający, którzy co do zasady przyjeżdżają w stricte określonym celu do Trójmiasta, dlatego nie mają ani czasu, ani potrzeby odwiedzać ościenne miejscowości, podczas gdy turyści, którzy przyjeżdżają na dłużej chętniej korzystają z oferty turystycznej okolicznych miejscowości. Zdecydowanie bardziej zainteresowani komplementarnymi destynacjami byli respondenci zagraniczni, niż respondenci krajowi. Przyczyn tego zjawiska można upatrywać w długości pobytu (ta grupa turystów zatrzymuje się w Trójmieście statystycznie najdłużej), ale też w fakcie, że dla dużej części tej grupy jest to pierwsza wizyta w Trójmieście, a potencjalnie i ostatnia stąd z jednej strony respondenci ci mają czas, a z drugiej chęć zobaczyć jak najwięcej. Analizując miejscowości komplementarne dla osób zakwaterowanych w Gdańsku największą rolę zdaje się odgrywać Sopot, gdyż ponad połowa (55,30%) turystów z Gdańska zamierza odwiedzić to miasto w trakcie swojego pobytu, podczas gdy do Gdyni wybierze się tylko co trzeci turysta (32,81%). Pozostałe miejscowości zdają się odgrywać stosunkowo marginalną rolę indywidualnie, ale łącznie inną miejscowość niż Sopot lub Gdynia odwiedzi co 10 turysta (11,89%) przy czym najpopularniejsze z małych miejscowości są: Malbork, Hel i Władysławowo Środki transportu wykorzystywane przez respondentów Dostępność wewnętrzna i zewnętrzna miasta jest ważnym czynnikiem, wpływającym na jego atrakcyjność turystyczną. W celu analizy preferencji respondentów w zakresie sposobu przemieszczania się, w kwestionariuszach ankiety umieszczono pytania dotyczące środków transportu, którymi respondenci dotarli do Trójmiasta oraz środków transportu, które najczęściej wybierali w celu sprawnego poruszania się po Gdańsku. Podobnie jak w poprzednim roku, również w 2016 r. głównym środkiem transportu za pomocą którego respondenci dotarli do Trójmiasta był samochód, z którego skorzystało 37,6% całej badanej populacji. Systematycznie rosnący udział osób przyjeżdżających do Trójmiasta samochodem może wynikać z polepszających się warunków drogowych, łączących Trójmiasto z centralną i południową Polską. Innymi istotnymi czynnikami mogą być również: ekonomika podróżowania samochodem w przypadku wyjazdów wieloosobowych (w towarzystwie rodziny lub znajomych), w przypadku których koszty rozkładają się na więcej osób, a dodatkowo, co jest istotne zwłaszcza dla rodzin z dziećmi, możliwość swobodnego przewożenie większej ilości bagaży. Pomimo, iż zarówno turyści, jak i odwiedzający najchętniej korzystali z samochodu, to w przypadku drugiej ze wskazanych grup respondentów, wybór samochodu był częstszy. Może to wynikać z tego, iż odwiedzający to w znacznej części osoby z wojewódz- 21