POLSKA OPIS PATENTOWY

Transkrypt

1 POLSKA OPIS PATENTOWY RZECZPOSPOLITA LUDOWA Patent dodatkowy do patentunr Zgłoszono: (P ) Tm. Cl.4 G10D 11/00 Pierwszeństwo URZĄD PATENTOWY PRL Zgłoszenie ogłoszono: Opis patentowy opublikowano: Twórcawynalazku: Stefan Kubik Uprawniony z patentu: Stefan Kubik, Częstochowa (Polska) Zunifikowany układ basowo-akordowy i dyskantowy zwłaszcza w akordeonach Przedmiotem wynalazku jest zunifikowany basowo-akordowy i dyskantowy układ przezna czony dla akordeonów o wielokrotnej klawiaturze oraz dla akordeonów o niezależnych parame trach wielkości, a także dla instrumentów akordeonopodobnych takich jak organy stolikowe i elektryczne. Znane dotychczas i powszechnie stosowane akordeony budowane są na układzie kopulacyj nym, w którym dwa lub trzy rzędy stanowią basy podstawowe, trzy lub cztery rzędy basy akordowe i trzy rzędy basy barytonowe służące do grania polifonii o małym zasobie muzycznym, przeważnie jednochórowym. Znane są też akordeony, w których basy barytonowe znajdują się w basach akordowych i po odpowiednim przełączeniu te same guziki są albo basami akordowymi albo basami barytonowymi. Takieukłady barytonowe jedno i dwuchórowe mają bardzo niskie walory muzyczne ponieważ nie są wyrównane chórowo z układem dyskantowym cztero i pięciochórowym. Technikagry polifonii na basach barytonowych na przemian z układem basowo-akordowym w takim układzie jest bardzo trudna, a to ze względu na pionowy ruch przedramienia jak i na niemożliwość utrzymania właściwej artykulacji oraz dynamiki miechowania. Wielokrotne zróżni cowanie układu chórowego basów barytonowych z układem dyskantowym nie pozwala również na pełne realizowanie utworów organowych i fortepianowych. Poza tym na dotychczasowym układzie akordowym możliwa jest tylko realizacja trzech lub czterech akordów wywodzącyc się z jednej prymy. Natomiast pozostałe akordy, ze względu na ich niekonwencjonalne z układem palców ręki umieszczenie, nie można grać akordami bliźniaczymi i łączonymi z basami podstawowych akordów. Znana z opisu patentu PRL nr konstrukcja układu basowego akordeonu nie stwarza realnych szans kontynuowania możliwości muzyczno-technicznych zasad nauki Harmonii". Poza tym znane jest również rozwiązanie według opisu patentu PRL nr 1162 w którym zastosowana jest

2 klawiatura wielokrotna, ale dla układu fortepianowego o zdwojeniu dwóch oktaw. Rozwiązanie to jednak ma powszechne zastosowanie tylko w klawesynach. Wspólną niedogodnością znanych dotychczas akordeonów jest to, że ich układ dyskantowy jest w zestawie klawiatury fortepianowej bądź guzikowej. Natomiast brak jest rozwiązań o układzie uniwersalnym, tojest takim, aby można było grać na tym samym instrumencie zarówno na układzie fortepianowym jak i na układzie guzikowym, ponieważ budowane dotychczas instrumenty akordeonopodobne z klawiaturą wie lokrotną mają podwójną klawiaturę układu fortepianowego, która podwyższa tylko technikę gry dla pianisty. Celem wynalazku jest usunięcie opisanych wyżej wad i niedogodności przez zunifikowanie układu basowo-akordowego z układem dyskantowym i zsynchronizowanie klawiatury wielokrot nej do symetrycznej ilości chórów i rejestrów. Cel ten został osiągnięty za pomocą wynalazku, którego zunifikowany układ basowoakordowy i dyskantowy, zwłaszcza w akordeonach, ma basy pojedyncze, które jednocześnie są basami podstawowymi akordów. Ponadto układ ten ma basy akordowe na symetrycznej budowie chórowej z basami pojedynczymi, przy czym układ basowo-akordowy jest budowany na symetry cznej budowie chórowej z układem dyskantowym o symetrycznej ilości rejestrów do zmiany barwy dźwięków. Równolegle do basów akordowych układ według wynalazku ma ułożone basy pojedyn cze w kolejności chromatycznej. Natomiast prostopadle do basów akordowych są ułożone w kolejności kwinty małej guziki basów pojedynczych podzielone na duże i małe, z których guziki duże, równoległe względem siebie i basów akordowych, tworzą falowaną kolejność kwintową i jednocześnie synchroniczny układ gamy durowej melodycznej nad basami akordowymi. Natomiast guziki małe są pomocniczymi dźwiękami dla pozostałych gam. Poza tym basy akordowe w stosunku do basów pojedynczych są ułożone równolegle w kolejności kwintowej tak, aby pierwszy rząd pod basami pojedynczymi był rzędem basów akordowych molowych, drugi rząd basów akordowych durowych, a trzeci rząd akordów septymowych zmniejszonych bez kwinty małej, ułożony prostopadle do rzędu pierwszego basów akordowych molowych. Drugi rząd akordów durowych jest ułożony na przemian między guzikami pierwszego i trzeciego rzędu z sąsiadującymi akordami kwintowymi. Ponadto układ według wynalazku, od strony pasa prowa dzącego w płycie ma wbudowany suwak do zmiany akordów. Przez zmianę położenia tego suwaka pierwszy rząd pod basami pojedynczymi jest rzędem basów akordów molowo-sextowych, drugi rząd rzędem akordów durowych sextowych, a rząd trzeci rzędem akordów zwiększonych. Basy akordowe w tym układzie umieszczone są na jednym najniższym poziomie, a basy pojedyncze w rzędach stopniowanych, każdy rząd coraz wyżej. Ponadto pierwszą dyskantową klawiaturę zewnętrzną stanowi klawiatura fortepianowa, drugą od strony miecha klawiatura guzikowa, a trzecia środkowa klawiatura stanowi klawiaturę o mechanicznym zdwojeniu oktaw. Zunifikowany układ basowo-akordowy i dyskantowy według wynalazku jest bardzo upro szczonym układem technicznym dla lewej ręki ponieważ eliminuje basy barytonowe i basy podsta wowe kopulacyjne oraz kopulację akordów poprzez zastąpienie ich basami pojedynczymi wielochórowymi, najlepiej symetrycznie z układem dyskantowym. Takakonstrukcja układu pozwala na symetryczne kontynuowanie układu rejestrowego dla obydwu układów oraz na ukształtowanie bardzo wysokiego poziomu muzycznego o zabarwieniu symetrycznym i dowolnie zróżnicowanym. Ponadto eliminuje prawie całkowicie pionowy ruch przedramienia co pozwala na bardzo wysoki poziom dynamiki i artykulacji muzyczno-charmonicznej utworu. Układ ten pozwala również na jednolity i łatwy poziom nauki gry już od akordeonu małego, ponieważ zunifikowany układ basowo-akordowy i dyskantowy ma zastosowanie we wszystkich akordeonach o niezależnych parametrach wielkości. Układ klawiatury wielokrotnej stwarza również możliwość dla grających na układzie fortepianowym i guzikowym wraz z podniesionym poziomem technicznym zdwojenia oktanowego i chórowego oraz stwarza niezastąpiony uniwersalny instrument klawiszow-guzikowy. Przedmiot wynalazku jest uwidoczniony w przykładowym wykonaniu na rysunku, na którym fig. 1 przedstawia układ basowo-akordowy dla różnej wielkości akordeonów, fig.2 - fragment układu basowo-akordowego uwidocznionego na fig. 1, fig. 3 - ten sam fragment układu basowoakordowego bez suwaka do zmiany akordów, fig. 4 - układ klawiatury wielokrotnej, fig. 5 - układ mechanicznego połączenia klawiatur, a fig. 6 - dźwignię zdwojenia oktanowego w widoku z góry.

3 Jak uwidoczniono na fig. 1 układ basowo-akordowy P, R, dla różnych wielkości akordeonów, jest zbudowany najkorzystniej na symetrycznej budowie chórowej z układem dyskantowym I-II (fig.4). Skale wielkości akordeonów oznaczone są liniami ciągłymi T, które dotykają lini przerywa nych. Układ P przedstawia naprzemian guziki duże i małe basów pojedynczych, polifonicznych, które są jednocześnie basami podstawowymi akordów R ułożonych korzystnie równolegle do basów akordowych w kolejności chromatycznej, a prostopadle najlepiej w kolejności kwinty małej. Guziki duże układu P, równoległe względem siebie i basów akordowych, tworzą falowaną kolej ność kwintową. W guzikach dużych wpisana jest skala muzyczna, natomiast guziki małe są półtonami pośrednimi między guzikami dużymi. Basy akordowe R w stosunku do basów pojedyn czych P są ułożone najlepiej równolegle w kolejności kwintowej i rząd 6 pod basami pojedynczymi P jest rzędem basów molowych xm albo akordów molowych sekstowych xm6. Następny rząd 7 jest rzędem akordów durowych x albo durowych sekstowych x6, a rząd 8 usytuowany od strony pasa prowadzącego, jest rzędem akordów septymowych, zmniejszonych bez kwinty małej xzm albo akordów zwiększonych xzw. Zmiany harmoniczne wyżej wymienionych akordów uzyskuje się za pomocą suwaka S wbudowanego w płycie od strony pasa prowadzącego, przy czym nazwy melodyczne akordów oznaczono bezpośrednio na poszczególnych guzikach. We fragmencie układu basowo-akordowego P-R, uwidocznionym na fig. 2, za pomocą łuków ciągłych zaopatrzonych w strzałki w basach pojedynczych P, przedstawiono sposób palcowania gamy durowej melodycznej c-dur. Natomiast łukami przerywanymi przedstawiono sposób palco wania gamy molowej, harmonicznej c-mol. Sposób palcowania gam z innych dźwięków jest równoległy do gamy c-dur i c-mol. Ponadto na basach akordowych R przedstawiono sposób palcowania akordów bliźniaczych z dźwięku c, w których kółka z linii przerywanych, łączące dwa guziki bliźniacze tworzą inną nazwę akordu, np. c i gzm tworzą akord c7, a c i gm tworzą c9. Nazwy innych akordów bliźniaczych umieszczone są pod miejscem, z którego wychodzą dwie strzałki w kierunku akordów pojedynczych i tak np. cm i eb tworzą akord cm7, c i bzm tworzą akord c9~, czm i ebzm tworzą akord czm5 itd. Liczby umieszczone pod nazwami akordów bliźniaczych tj. 5 i 2,4 i 2,3 i 2 oznaczają najkorzystniejsze numery palców do przyciskania guzików. Sposób chwytów i palcowania akordów z innych nazw dźwiękówjest równoległy do podanego wyżej dźwięku c. Suwak S służy do zmiany akordów opisanych wyżej. Natomiast zapis i oznaczenie wszystkich 14 akordów z dźwięku c przedstawiono w zał. 1. Na figurze 3, podobnie jak na fig. 2, pokazany jest fragment układu basowo-akordowego P-R z oznakowaniem palcowania wszystkich akordów z dźwięku c, bez suwaka S do zmiany akordów. Przedstawiony na fig. 4 układ dyskantowy składa się z układu klawiatury fortepianowej I, układu klawiatury guzikowej II i z układu zdwojenia oktanowego III. Skale różnych wielkości akordeo nów oznaczono liniami ciągłymi T. Połączenie układu guzikowego II i III z układem fortepiano wym I pokazano na fig. 5. Guziki 9,10,11 układu klawiatury guzikowej II są połączone cięgłami J z klawiszami fortepianowymi K układu fortepianowego I. Natomiast guziki 12, 13, 14 układu zdwojenia oktanowego III są osadzone na dźwigni L. Dźwignia ta jest oddzielna dla każdego dźwięku guzikowego 9,10,11 i od dołu ma skośne ramię wyposażone w występy, które przyciskają oktanowo klawisze K układu fortepianowego I. Zunifikowany układ basowo-akordowy i dyskantowy według wynalazku pozwala na granie basów pojedynczych w stosunku do akordów na dowolnej skali oktanowej, a zarazem na równo znacznym poziomie technicznych artykulacji muzyczno-harmonicznej z organami i fortepianem. Bardzo łatwe jest tu granie chromatyczne akordów w ten sposób, że półtony basów pojedynczych przyciska się palcem wskazującym, a akordy półtonowe przyciska się palcem małym bez przesuwa nia przedramienia. Dla ułatwienia i odróżnienia poszczególnych dźwięków przy układzie basów pojedynczych P korzystnie jest zastosować guziki duże do gam durowych melodycznych, a guziki małe jako pomocnicze dźwięki do pozostałych gam takich jak durowej harmonicznej, molowej harmonicznej, molowej melodycznej i chromatycznej. Układ guzików dużych jednego rzędu z rzędem mu sąsiadującym synchronizuje układ w kolejności kwintowej. Dlatego granie z basami akordowymi R jest bardzo łatwe i realne ponieważ basy akordowe są ułożone w kolejności kwintowej. W ten sposób zsynchronizowanie układu basów pojedynczych z akordowymi kształtuje prawie ten sam układ kwintowy do tej pory stosowany, gdyż układ kwintowy basów pojedynczych jest

4 ułożony w dwóch rzędach, tworząc wersję falowaną i ułożoną w różnych oktawach. Ponadto układ guzików dużych z małymi jest najlepiej wyczuwalny pod palcami ręki, dlatego bardzo łatwo jest opanować wysoką technikę gry. Można też zamiast podziału wielkości guzików zastosować kar bowanie jednej albo drugiej wersji guzików, albo guziki małe mogą być przełącznikiem rejestro wym chowane i w odpowiednim czasie wysuwane bądź wcale nie wbudowane w akordeonach o mniejszym przeznaczeniu muzycznym. Układ rejestrowy zmiany akordów można też nie wbudować z pominięciem tego rejestru tak sarno realne do chwytów czternastu akordów, w tym 9 akordów najbardziej powszechnych przyci ska się w identyczny sposób co z rejestrem akordowym, a pozostałe 5 akordów przyciska się nieco inaczej, w stopniu nieznacznie trudniejszym. Można też wbudować czwarty rząd akordów zwięk szonych. Nowy układ basów akordowych może być również zastosowany w bardzo łatwej przebu dowie do starego układu basów podstawowych kopulacyjnych. Zastrzeżenia patentowe 1. Zunifikowany układ basowo-akordowy i dyskantowy zwłaszcza w akordeonach o wielok rotnej klawiaturze oraz w akordeonach o niezależnych parametrach wielkości, a także w instru mentach akordeonopodobnych, znamienny tym, że ma basy pojedyncze (P), które jednocześnie są basami podstawowymi akordów (R) oraz ma basy akordowe na symetrycznej budowie chórowej z basami pojedynczymi (P), przy czym układ basowo-akordowy (P-R) jest budowany na symetry cznej budowie chórowej z układem dyskantowym (I-II) o symetrycznej ilości rejestrów do zmiany barwy dźwięków oraz równolegle do basów akordowych (R) ma ułożone basy pojedyncze (P) w kolejności chromatycznej, natomiast prostopadle do basów akordowych (R) ma ułożone w kolej ności kwinty małej guziki basów pojedynczych (P) podzielone na duże i małe, z których guziki duże równoległe względem siebie i basów akordowych, tworzą falowaną kolejność kwintową i jedno cześnie synchroniczny układ gamy durowej melodycznej nad basami akordowymi (R), a guziki małe są pomocniczymi dźwiękami do pozostałych gam, przy czym basy akordowe (R) w stosunku do basów pojedynczych (P) są ułożone równolegle w kolejności kwintowej tak, aby pierwszy rząd (6) pod basami pojedynczymi (P) był rzędem akordów molowych, drugi rząd (7) basów akordo wych durowych, a trzeci rząd (8) akordów septymowych zmniejszonych bez kwinty małej, który jest ułożony prostopadle do rzędu pierwszego (6) basów akordowych molowych, natomiast drugi rząd (7) akordów durowychjest ułożony naprzemian między guzikami pierwszego i trzeciego rzędu z sąsiadującymi akordami kwintowymi, przy czym od strony pasa prowadzącego w płycie jest wbudowany suwak (S) do zmiany akordów tak, aby przez zmianę położenia tego suwaka pierwszy rząd pod basami pojedynczymi był rzędem basów akordów molowo-sextowych, drugi rząd rzędem akordów durowych-sextowych, a rząd trzeci rzędem akordów zwiększonych. 2. Zunifikowany układ według zastrz, 1, znamienny tym, że układ akordowy (R) korzystniejest budować na akordach harmonicznie rozległych, a basy akordowe (R) umieszczać na jednyn najniższym poziomie, natomiast basy pojedyncze (P) umieszczać w rzędach stopniowanych, każd rząd coraz wyżej. 3. Zunifikowany układ według zastrz. 1, znamienny tym, że pierwszą klawiaturę dyskantowy zewnętrzną stanowi klawiatura fortepianowa (I), drugą klawiatura guzikowa (II), a trzecią środ kową stanowi klawiatura o mechanicznym zdwojeniu oktaw (III).

5 Fig. 1

6 < Jig ( I t^ ^ra tczw 4,3i 2 j czw6 4,3 i 2 ic2w7 5A3i2

7 Pg Po " -IIogo ogo, ogo oxo ogo o o msz SL 0) <L) O O ^C -C "to a> o o.c _c r/g. 4

8 II l l III" l h n\\^\^\n\\\^^^^ ^^? Fig. 5 Fig. 6 Zakład Wydawnictw UP RP. Nakład looegzj Cena 1500 zł