Przeciwlotniczy kompleks rakietowo-artyleryjski Pancyr

Transkrypt

1 Przeciwlotniczy kompleks rakietowo-artyleryjski Pancyr Autor: Administrator Ja w sieci Historia powstania i wdrożenia samobieżnego artyleryjsko-rakietowego zestawu przeciwlotniczego Pancyr S-1 jest ściśle powiązana z sytuacją radzieckiego kompleksu wojskowo-przemysłowego przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, rozpadem i zapaścią gospodarczą ZSRR w tym okresie. Pancyr jest zestawem rozwijanym od kilkunastu lat i obecnie stanowi dojrzały i nowoczesny system przeciwlotniczy i przeciwrakietowy. Pancyr S-1 powstawał początkowo jako jeden z elementów wielowarstwowego systemu obrony powietrznej (PWO Strany) w ZSRR. W latach osiemdziesiątych do pułków rakietowych PWO zaczęły trafiać systemy przeciwlotnicze średniego zasięgu typu S-300P, o trakcji kołowej. Charakteryzowały się wielokanałowością oraz zwiększoną mobilnością (wprawdzie nie były to systemy całkowicie samobieżne jak ich odpowiedniki w wojskach OPL Wojsk Lądowych, czyli S-300W, ale i tak ich zwijanie i rozwijanie trwało znacznie krócej niż w przypadku zestawów S-75M Wołchow S-125 Newa, nie mówiąc już o kompleksach S-25 Berkut, czy S-200 Wega). Tym samym zaistniała pilna potrzeba uzupełnienia systemu obrony przeciwlotniczej obszaru kraju o zestawy przeciwlotnicze bliskiego zasięgu, osłaniające martwe strefy strzelania systemów S-300P i posiadające możliwość zwalczania małogabarytowych szybkich i wysokomanewrowych celów, takich jak pociski antyradiolokacyjne i bomby (poprzednie generacje systemów krótkiego zasięgu nie posiadały takich możliwości). Dopełnieniem systemu obrony powietrznej o takiej wielowarstwowej architekturze miały być przenośne przeciwlotnicze zestawy rakietowe (np. 9K38 Igła) oraz artyleryjskie. Ponadto na koncepcję zestawu miał wpływ duży wzrost kosztów uzbrojenia, który spowodował trudny nawet w ZSRR do zaakceptowania przez gospodarkę i samo dowództwo armii wzrost nakładów na zakup sprzętu i jego bieżącą eksploatację. Wymuszało to zwiększenie możliwości pojedynczych środków bojowych, których z racji ich podwyższonej ceny i skromniejszych środków wojska kupowano mniej. W założeniach zatem nowy zestaw przeciwlotniczy powstał jako w celu uzupełnienia oraz częściowego zastąpienia systemów S-300P. W tym czasie wzrost skuteczności zestawów rakietowych osiągnięto kosztem wielokrotnego zwiększenia ceny amunicji (rakiet). W klasie systemów bliskiego i krótkiego zasięgu była to sytuacja trudna do zaakceptowania relatywnie drogie rakiety nie mogły być użyte przeciwko blisko poruszającym się celom, z uwagi na martwą strefę rażenia (w kompleksach dalekiego zasięgu było to bez znaczenia), z kolei amunicja lufowa zestawów artyleryjskich była mało skuteczna przeciwko szybko poruszającym się i manewrującym celom. Na dodatek, od systemów krótkiego zasięgu wymagano wypełnienia martwej strefy rażenia pocisków systemów większego zasięgu, co wymuszało ich dużą skuteczność przeciwko takim celom, a tą uzyskiwano poprzez strzelanie do celu kilkoma kosztownymi rakietami. Pierwszy prototyp Pancyra na Ural W konsekwencji, w ramach modernizowanego wówczas w ZSRR systemu obrony powietrznej PWO wymagano zatem od zestawów większego zasięgu dużej skuteczności porażenia wielu celów na dużych odległościach, a od systemów bliskiego zasięgu żądano efektywnej i szybkiej samoobrony większych zestawów i pokrycia martwych stref obrony. Dostępny był wówczas samobieżny rakietowy system przeciwlotniczy 9K330 Tor, uznawany wówczas za najskuteczniejszy w swojej klasie, ale biorąc pod uwagę wymagania PWO miał zasadnicze, dyskwalifikujące go jako zestaw obrony powietrznej, wady był posadowiony na podwoziu gąsienicowym, zbędnym dla potrzeb tego rodzaju wojsk oraz (co zaczęło być coraz istotniejsze) był bardzo kosztowny. Drugi z najnowszych zestawów przeciwlotniczych przeznaczony do osłony wojsk artyleryjskorakietowy system 2S6 (2K22) Tunguska, wydawał się bardziej odpowiedni oprócz pocisków rakietowych dysponował uzbrojeniem artyleryjskim w postaci dwóch dwulufowych armat. Tunguska miała bowiem zastąpić w wojskach lądowych dwa samobieżne zestawy przeciwlotnicze artyleryjski ZSU-23-4 Szyłka i rakietowy 9K31 Strzała-10. Na koncepcję systemu hybrydowego miał ponadto wpływ pogląd, że do zwalczania samolotów i śmigłowców wsparcia skuteczniejsze będą rakiety a nie działka automatyczne, których zasięg jest mniejszy niż zasięg lotniczej broni kierowanej. Dlatego nowy rosyjski zestaw przeciwlotniczy szczebla pułkowego (brygadowego) miał mieć pociski rakietowe jako główny środek ogniowy a jedynie uzupełniająco armaty. W wersji 2K22M (2S6M) Tunguska była oceniana jako

2 bardzo skuteczna ogniowo (dwie dwulufowe szybkostrzelne 30 mm armaty 2A38M o zasięgu m i osiem dwustopniowych rakiet 9M311 o zasięgu 8000 m). Gorzej oceniono natomiast skuteczność i niezawodność podsystemu wykrywania celów i kierowania ogniem zestaw posiadał tylko jeden kanał celowania (zatem mógł zwalczać tylko jeden cel w danym przedziale czasowym), w dodatku podsystem wykrywania i celowniczy był oparty na kanale optycznym i radiolokacyjnym, co powodowało, że w określonych warunkach pracy (noc, trudne warunki atmosferyczne), a także w warunkach zakłóceń nie mógł być skuteczny oraz łatwy do wykrycia i przeciwdziałania. Ponadto Tunguska w tej wersji była za droga proste wprowadzenie jej do PWO było nierealne przy zmniejszającym się realnie budżecie armii liczba zamawianych zestawów była nieadekwatna do ogromnych potrzeb. Wobec tego, założenia taktyczno-techniczne zestawu, którego projektowanie rozpoczęto w KBP w Tule (projektant A. Szipunow), określały, że nowy wóz przeciwlotniczy dla PWO będzie miał zwiększoną możliwość zwalczania celów typu pocisk rakietowy (bomba kierowana), większą ilość gotowych do odpalenia pocisków oraz uzbrojenie artyleryjskie, jako uzupełniające przeciw celom nie porażonym rakietami, a zarazem mniejszą masę oraz cenę zakupu i całkowitych kosztów eksploatacji. Tulskie KBP już od połowy lat osiemdziesiątych XX w. prowadziło pracę nad takim zestawem. Od września 1989 r. opracowywano również w 708. NIIC na poligonie Kapustin Jar elementy systemu nazwanego Pancyr-S (w wersji samobieżnej na kołach lub gąsienicach) oraz w odmianie kontenerowej, okrętowej i w wersji ze środkami ogniowymi umieszczonymi na podnośniku hydraulicznym. Oficjalne prace nad Pancyrem-S rozpoczęto w kwietniu 1990 r. Jako, że również przebudowa Tunguski w celu spełnienia powyższych wymagań nie wchodziła w grę, postanowiono opracować zupełnie nowy system wielokanałowy, rakietowo-artyleryjski zestaw krótkiego zasięgu, o uniwersalnym zastosowaniu, pozwalający zapewnić efektywną obronę niewielkich obiektów oraz pododdziałów wojsk, w dzień i w nocy oraz w dowolnych warunkach atmosferycznych. Głównym projektantem w KBP był P. Komonow. Założono opracowanie kontenera (modułu) bojowego, który mógłby być posadowiony na każdym podwoziu o odpowiedniej nośności samobieżnym lub holowanym (prototyp zestawu umieszczono na samochodzie ciężarowym Ural w układzie 8x8). Zastosowanie nośnika kołowego (jako jednego z wariantów) było jednym z założeń projektowych zestawu. Przeciwlotniczy wóz bojowy składał się z nośnika, kontenera (z aparaturą sterującą, źródłem energii i stanowiskami operatorów), na którym umieszczono obrotową wieżę. Wieża posiadała klasyczną dla tego typu uzbrojenia konstrukcję, t.j, czujniki systemu wykrywania i śledzenia umieszczone schodkowo (z tyłu radar obserwacyjny, z przodu system śledzenia), po bokach natomiast uzbrojenie i jego napędy. Rozmieszczenie uzbrojenia było zbliżone do rozwiązania zastosowanego w Tungusce armaty 2A72 z boków wieży, nad ich lufami uchwyty na pojemniki startowe pocisków 9M335 (po sześć kontenerów z każdego boku). Pierwszy prototyp samobieżnej, kołowej wersji nazwany Pancyr-S-1 ukończono w 1994 r. i zaprezentowano rok później na salonie lotniczym MAKS Armaty 2A72 były konstrukcją sprawdzoną (występują jako uzbrojenie główne niektórych wozów bojowych, m.in. BMP-2, BMD-3), natomiast pociski rakietowe 9M335 (95Ja6), skonstruowane w KBP pod kierunkiem W. Kuzniecowa, były pochodną rakiet 9M311 z zestawu 2S6. Miały dwustopniową, trzykalibrową konstrukcję (pierwszy stopień startowy, drugi beznapędowy z odłamkową głowicą bojową, sterami i zapalnikiem) i naprowadzane były radiokomendowo. System wykrywania i śledzenia celów obejmował stację radiolokacyjną wykrywania celów 1RL144, ze składaną w położenie transportowe do tyłu i w dół (za wieżę) anteną paraboliczną, stację śledzenia celów i pocisków 1Ł36-01 Roman oraz dwa niezależne od siebie systemy optoelektroniczne (z kamerą telewizyjną i termowizyjną każdy), z których jeden umieszczono na stropie wieży a drugi z boku radaru śledzenia. Miało to zapewnić wielokanałowość systemu (jeden cel śledzony radiolokacyjnie oraz dwa optoelektronicznie). Czas reakcji prototypu Pancyra-S-1 określono na 5-8 s. Obsługę stanowiło trzech ludzi (dwóch operatorów w kontenerze oraz kierowca nośnika). Możliwości systemu miały pozwalać na śledzenie jednego celu przez kanał radiolokacyjny oraz jednego lub dwóch przez systemy optoelektroniczne (jednakże w ograniczonym sektorze z uwagi na zakres ruchu przyrządów, poruszających się niezależnie od wieży). Założono zdolność ostrzelania w ciągu minuty do 12 celów. Pancyr na Kamazie-6560 W czasie gdy kompletowano pierwszy prototyp kompleksu trwały prace projektowe nad innymi konfiguracjami zestawu. Pierwsza z odmian kontenerowa, holowana, którą umieszczono na

3 przyczepie o odpowiedniej nośności uzyskała oznaczenie Pancyr-B-1. Założono również skonstruowanie odmiany stacjonarnej umieszczonej w fortyfikacjach lub specjalnie do tego celu przystosowanych budowlach obronnych. W tej wersji kontener wsparty jest na opuszczanych podporach i nosił oznaczenie Pancyr B-1S. W 2001 r. zaprezentowano również makiety odmian samobieżnych: Pancyr-S na podwoziu gąsienicowym GM-352M i Pancyr-S-1-O (Opticzeskij - blok śledzenia celu oparty jedynie na systemie optoelektronicznym, pozostawiono radar obserwacyjny) dla piechoty morskiej, umieszczony na podwoziu transportera kołowego BTR-90 lub pojazdu gąsienicowego, bazującego na czołgu PT-76 lub alternatywnie na podwoziu bwp BMP-3. Projektowana natomiast wersja z blokiem śledzenia i środkami ogniowymi wynoszonymi na wysokość m (na podnośniku) miała mieć oznaczenie Pancyr-M. W latach prowadzono próby fabryczne zestawu oznaczonego 9K96 Pancyr-S-1, po których zakończeniu finansowanie projektu znacznie ograniczono, a potem zupełnie wstrzymano. Powodów tego było kilka najważniejszymi był kryzys finansów i zanik powiązań kooperacyjnych, spowodowany rozpadem ZSRR. Gospodarka Rosji nie była w stanie ponosić ogromnych obciążeń związanych z wydatkami zbrojeniowymi, ale w pierwszej kolejności obcinano wydatki na prace badawczo-rozwojowe. Inną przyczyną rezygnacji było niedopracowanie samego Pancyra (brak możliwości prowadzenia ognia w ruchu, niedostosowane do zwalczania celów powietrznych armaty, nieperspektywiczne radary wykrywania i śledzenia, niedopracowanych przyrządów optoelektronicznych). Wojsko wycofało swoje poparcie dla projektu w pierwotnej postaci i sformułowało nowe wymagania, domagając się zastosowania nowego nośnika, stacji radiolokacyjnych, systemów optoelektronicznych, nowych armat i powiększenia zasięgu rakiet do co najmniej m. KBP nie rezygnowało jednak z dalszych prac nad stopniowym ulepszaniem Pancyra i jego wersjami zubożonymi (w tym S-1-O oraz odmianą wyposażoną wyłącznie w pociski rakietowe). Gąsienicowa wersja Pancyra - z innymi sensorami Ratunek dla Pancyra przyszedł jednak z zagranicy. Już w połowie lat dziewięćdziesiątych w KBP zdawano sobie sprawę, że wobec (tymczasowego jak sądzono) braku zainteresowania systemem przez rodzimą armię, należy Pancyra sprzedać klientowi zagranicznemu, który będzie partycypował w finansowaniu projektu. Z tego względu ujawniono pierwszy, niedopracowany prototyp w Żukowskim w 1995 r. KBP chciało pokazać, że prace nad doskonaleniem i rozwojem zestawu trwają. Przez kilka lat, w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych, zakład sam finansował prace rozwojowe, prowadzono również negocjacje handlowe i dopiero w 2000 r. podpisano porozumienie o finansowaniu i zakupie zestawów przez Zjednoczone Emiraty Arabskie. Kraj ten zobowiązał się zapłacić za część pozostałych prac rozwojowych (do 2002 r. gotowy miał być docelowy egzemplarz Pancyra) i zakupić 50 wozów ogniowych, w dwóch wersjach (24 szt. na podwoziu kołowym i 26 szt. na nośniku gąsienicowym), a strona rosyjska zobowiązała się dostarczyć systemy w latach W momencie podpisania kontraktu zestaw Pancyr różnił się znacznie od pierwotnej wersji sprzed sześciu lat. Finansowany w tym okresie ze środków KBP i rozwijany przez W. Sługina, otrzymał nowe armaty 2A38M (z Tunguski), nową stację wykrywania celów 2Ł80E z anteną ze fazowanym szykiem elementów promieniujących (z WNIIRT), nową stację śledzenia celów i pocisków 1RS1 (z Fazotron-NIIR), a sam kontener przystosowano do montażu na nowych typach nośników. Konstrukcja wieży z efektorami została wzmocniona i przystosowana do przenoszenia większych obciążeń dynamicznych podczas prowadzenia ognia. W październiku 2002 r. przeprowadzono w ZEA próby poligonowe prototypu zmodyfikowanego wozu bojowego. Ich wynik nie był jednoznaczny wskazywano m.in. na problemy z niedopracowanym radarem śledzenia 1RS1. Stacja pozostawała awaryjna i nie mogła osiągnąć założonych parametrów, a odbiorcy arabscy nie dopuszczali możliwości wprowadzenia do służby zestawu bez prawidłowo funkcjonującego jednego z jego podstawowych komponentów. W czerwcu 2004 r. (według źródeł) programowi groziło anulowanie, a tym samym wycofanie się strony rosyjskiej z umowy, co byłoby katastrofalne dla Pancyra (prawdopodobnie kompleks nie zostałby ukończony). Jednak w styczniu 2005 r. podjęto decyzję o samodzielnym skonstruowaniu w KBP nowego radaru oznaczonego MLRS (1RS2-E, ostatecznie 1RS2-1E). W latach przeprowadzono udane próby nowego radiolokatora, wprowadzono również nowy system optoelektroniczny (głowicę) AOP. Wolą drugiej strony umowy wprowadzono kolejną zmianę zamiast na ośmiokołowym pojeździe białoruskiej proweniencji MZKT x8 (w specjalnej, przedłużonej wersji), kołową wersję kompleksu zintegrowano z niemieckim pojazdem MAN SX45 8x8. Jeśli chodzi natomiast o podwozie gąsienicowe to zamawiający z niego zrezygnował mimo, że przygotowano (białoruska firma MTZ) nową wersję znanego z Tunguski pojazdu gąsienicowego GM-352M1E, który przeszedł pozytywne próby w ZEA. Wersja na podwoziu

4 gąsienicowym posiada osiem kontenerów startowych rakiet i inną odmianę systemu optoelektronicznego (z małą anteną pomiędzy przyrządami optoelektronicznymi). Ostatecznie jednak wszystkie pojazdy kompleksu Pancyr-S-1E dla ZEA, zarówno wozy ogniowe, jak i logistyczne zakupiono w Niemczech (MAN SX45). Dopracowano również środki ogniowe nowy pocisk 57E6-E (95Ja6.04) posiada powiększony silnik startowy z nowym paliwem, o większym impulsie i czasie pracy zwiększonym do 2,4 s., który pozwala na rozpędzenie rakiety do 1300 m/s i osiągnięcie zasięgu m oraz pułapu m. Konstruktorem prowadzącym był W. Obrazumow. Zestaw na podwoziu MAN SX45 Ostateczne próby docelowego wariantu Pancyra-S-1E przeprowadzono w okresie czerwiec 2006 r. październik 2007 r. w Rosji, a ich pozytywny wynik spowodował, że ZEA wyraziła zgodę na prolongatę terminu dostaw gotowych wozów od 2007 r. do 2009 r. Jednak i z tego terminu Rosjanie nie byli w stanie się wywiązać opóźnienie wyniosło ok. roku (prawdopodobnie do 2010 r. dostarczono wszystkie 50 zestawów, wiadomo też o opcji na kolejne 28 Pancyrów-S-1E). W 2007 r. na wystawie MAKS 2007 ujawniono zestaw umieszczony na podwoziu samochodu Kamaz x8, który stał się ofertą dla rodzimej armii oraz eksportową do krajów bliskowschodnich (tradycyjnych odbiorców uzbrojenia proweniencji radzieckiej/rosyjskiej). Do uzbrojenia Sił Zbrojnych Rosji zestaw Pancyr S-1 w tej na tym podwoziu wszedł oficjalnie w 2010 r. w tym roku zakupiono 10 wozów, które odebrano wiosną mają służyć do osłony martwych stref ognia systemów S-300 i S-400 oraz do szkolenia załóg. Według części informacji jest to ponadplanowy zakup, służący również celom marketingowym. Łącznie wojska rosyjskie posiadają 31 systemów. Podaje się również, że Kamaz-6560 nie jest docelowym nośnikiem systemu próby przeszedł ośmiokołowy BAZ x8.1. Bateria przeciwlotnicza ma składać się z czterech-sześciu wozów ogniowych 72W6E (na docelowym nośniku), wozu dowodzenia (MP-22/9S737 Ranżir), dwóch-trzech pojazdów transportowo-załadowczych, trzech pojazdów warsztatowych oraz pojazdu kontroli. Do szkolenia załóg mają być wykorzystane symulatory 9F676-1 (stacjonarny) i 9F676-2 (kontenerowy). Składający się z trzech baterii i liczący wozów bojowych dywizjon ma współpracować z pułkiem systemów S-300 lub S-400. W 2008 r. Rosjanie planowali zakupić do 200 szt. zestawów w ciągu 7 lat (dla sił powietrznych) i nawet do 500 szt. dla wojsk lądowych, choć liczby te wydają się wygórowane. Zestaw na podwoziu BAZ S Kolejnymi odbiorcami zagranicznymi są Syria (kontrakt na kilkadziesiąt wozów zawarto w 2006 r., pojawiają się informacje o możliwych kolejnych zamówieniach Damaszku), Algieria (zamówienie z 2007 r. 38 szt. Pancyrów-S1 na podwoziu wspomnianego Kamaza) i Jordania oraz prawdopodobnie Iran. System cały czas podlega modyfikacjom oprócz rakiet z serii 95Ja6.04 o zwiększonych parametrach, opracowano kolejną odmianę, oznaczoną 23Ja6, z wydłużonym stopniem startowym, warunkującym kolejne zwiększenie prędkości rakiety, zasięgu i pułapu rażenia. Dalsze rozszerzenie możliwości przestrzennych zestawu powinno wiązać się ze zwiększeniem mocy stacji śledzenia celów i rakiet. Kolejnym celem powiększenia części startowej (oraz możliwego zastosowania nowej części bojowej) jest krótszy czas zadania ogniowego (szybsze dotarcie rakiety do celu) i zwiększenie możliwości rażenia bardzo szybkich celów (podawana jest prędkość celów do 1850 m/s, czyli ponad 5,5 Ma...) KBP opracowało również morski zestaw przeciwrakietowy z wykorzystaniem elementów Pancyra Pałasz z blokiem ośmiu rakiet 57E6 i dwoma sześciolufowymi 30 mm armatami AO-18K (6K30), koncepcyjnie zbliżonego do zestawu Kasztan, bazującego na elementach Tunguski. W kodzie NATO zestaw otrzymał oznaczenie SA-22 Greyhound. Opis techniczny Kompleks przeciwlotniczy 9K96 Pancyr S-1 (na podwoziu Kamaz-6560, różnice odnoszące się do innych odmian w tym docelowego BAZ x8.1 - podano w tekście) przeznaczony jest do bliskiej osłony obiektów i wojsk w głębi własnego ugrupowania przed atakami z powietrza i nie przewiduje się jego użycia na linii styczności z przeciwnikiem (oprócz wersji gąsienicowej). Głównym elementem zestawu jest wóz bojowy 72W6, który składa się z części bojowej oraz nośnika.

5 Część bojowa (kontenerowy moduł ogniowy) składa się z trzech elementów. Pierwszy z nich to kabina obsługi, umieszczona z przodu kontenera (dwuosobowa załoga operatorska siedzi tyłem do kierunku jazdy). Następnym przedziałem, idąc do tylu kontenera jest blok aparatury klimatyzacyjnej. Za nim znajduje się umieszczona na podstawie wieża, wewnątrz której umieszczono aparaturę nawigacyjną, elektroniczną oraz napędy w kierunku. W górnej części znajdują się środki ogniowe, czujniki, napędy w podniesieniu, bloki elektroniki, środki łączności oraz magazyn amunicyjny. W tylnej części wieży zabudowano radar wykrywania celów (sama stacja zabudowana jest w pojemniku z tyłu wieży, do którego mocowany jest składany maszt z mechanizmami obrotu i sama antena), przed nim na stropie umieszczono głowicę systemu optoelektronicznego, a do przedniej ściany wieży przymocowano stację radiolokacyjną śledzenia celów i rakiet. Wieża wczesnej wersji Pancyra z dwoma blokami optoelektronicznymi Obecnym nośnikiem zestawu Pancyr-S-1 jest ośmiokołowy samochód terenowy Kamaz x8 z silnikiem wysokoprężnym Kamaz o mocy 294 kw (400 KM). Posiada zawieszenie na resorach półeliptycznych (w przednich osiach wspomaganych amortyzatorami hydraulicznymi). Przeniesienie napędu następuje za pomocą dwutarczowego sprzęgła ze wspomaganiem pneumatycznym, pięciobiegową skrzynię przekładniową i skrzynię rozdzielczą na sztywne mosty napędowe. Opony 16R20. Natomiast ośmiokołowy BAZ x8.1 napędzany jest silnikiem wysokoprężnym JaMZ lub JaMZ o mocy 348 kw (475 KM). Pojazd posiada niezależne zawieszenie wszystkich kół (po dwa w czterech zespołach) z drążkami skrętnymi i tłumikami drgań w każdym zespole. Napęd przenoszony jest za pomocą sprzęgła ze wspomaganiem pneumatycznym, dziewięciobiegową skrzynię przekładniową i skrzynię rozdzielczą na poszczególne koła. Opony 550/75R21 z centralnym systemem regulacji ciśnienia. Pancyr-S-1E dla ZEA umieszczony jest na ośmiokołowym samochodzie MAN SX45 napędzanym silnikiem wysokoprężnym MAN D2066DFG01 o mocy 326 kw (443 KM). Posiada zawieszenie na resorach półeliptycznych (w przednich osiach wspomaganych amortyzatorami hydraulicznymi). Przeniesienie napędu następuje za pomocą sprzęgła ze wspomaganiem, ośmiobiegową skrzynię biegów i skrzynię rozdzielczą na sztywne mosty napędowe. Opony 16R20. Wszystkie podwozia kołowe wyposażone są w system hydraulicznych wysuwanych podpór (w czasie 30 s.), stabilizujących pojazd w czasie strzelania. Nie jest jasne czy zestaw jest przeznaczony do prowadzenia ognia z armat w ruchu (na filmach z prób prowadzono w czasie jazdy strzelanie rakietami). Z kolei opancerzone podwozie gąsienicowe GM-352M1E napędzane jest silnikiem wysokoprężnym W-84D o mocy 620 kw (842 KM) i posiada zawieszenie hydropneumatyczne wszystkich dwunastu kół nośnych (po sześć). Napęd przenoszony jest poprzez hydromechaniczny układ z czterobiegową skrzynię na mechanizmy skrętu. W tej wersji osprzęt znajdujący się w kontenerze przeniesiono do wnętrza pojazdu. Dane techniczne nośnika: Oznaczenie Kamaz-6560 BAZ-6909 MAN SX45 GM-352M1E Typ kołowy kołowy kołowy gąsienicowy Masa własna[kg] Nośność [kg] DMC[kg] Długość [mm] Szerokość [mm] Wysokość [mm] Prędkość maks. droga [km/h] Zasięg [km] Silnik [typ] Kamaz-745 JaMZ- 8431/ JaMZ-8942 D2066 LFG01 W-84D Liczba cylindrów [szt.] Pojemność [ccm] Moc [kw/km] 294/ /475 -/ /841 Obroty [obr./min.] Moment obrotowy [Nm] System wykrywania celów i kierowania ogniem. Pierwszy prototyp Pancyra wyposażony był w stację radiolokacyjną wykrywania celów 1RL144, opracowaną dla Tunguski, pracującą w paśmie E (decymetrowe), wyposażoną w antenę paraboliczną ze skanowaniem mechanicznym (o sektorze obserwacji 0-60 stopni w elewacji). Zasięg stacji wynosił m (dla celu o spo 1 m kw.). Stacja zapewniała automatyczne określenie azymutu, odległości i kąta elewacji (czyli jest quasitrójwspółrzędna, podobnie jak np. polska N-22), jednocześnie może być prowadzonych (według innych danych 20) obiektów. Kolejną stacją obserwacji zamontowaną na zestawie było urządzenie 2Ł80 (2Ł80E), pracująca w paśmie milimetrowym, z anteną o skanowaniu elektronicznym w elewacji (sektor obserwacji 0-60 stopni), deklarowany zasięg wynosił m (zasięg wykrycia celu o spo 1 m kw m, o spo 0,1 m kw m), pułap wykrycia m. Antena obracała się z prędkością 15 obr./min. (czas odświeżenia informacji 4 s., przejście z trybu obserwacji do śledzenia celu obywało się w ciągu 2 s.). W najnowszej wersji Pancyra-S-1 podsystem wykrywania celów składa się ze stacji radiolokacyjnej 2ŁR80 (2RŁ80E) z anteną z fazowanym szykiem elementów promieniujących. Stacja

6 prowadzi obserwację dookólną (elektroniczne kierowanie wiązkami w elewacji oraz mechaniczny obrót anteny w azymucie). Pasmo pracy radaru to S (centymetrowe), stacja zapewnia automatyczne wykrywanie, śledzenie i ocenę przynależności państwowej obiektów. Zakres obserwacji w elewacji wynosi 0 do 80 stopni, prędkość obrotu anteny 15 lub 30 obr./min. (odświeżanie sytuacji co 2 lub 4 s., czas przejścia z trybu obserwacji do śledzenia 2 s.). Stacja może śledzić w trybie automatycznym do 20 celów, poruszających się z prędkością m/s (wg innych danych stacja śledzi również śmigłowce w zawisie), w tym obiekty o małej powierzchni odbicia (odległości w funkcji powierzchni odbicia: 36000m dla celu o spo 1,3-2 m kw., m dla 0,2 m kw., m dla 0,1 m kw.). Zasięg maksymalny wynosi w zależności od trybu pracy od 1000 do m lub 3000 do m, pułap wykrycia m. Od początku opracowywania zestawu, na Pancyrze zamontowano trzy typy stacji radiolokacyjnej śledzenia celu i rakiet. Pierwszą z nich był radiolokator 1Ł36-01 Roman (skonstruowany w NIIR- Fazotron), impulsowo-dopplerowskie urządzenia pracującym w paśmie milimetrowym i decymetrowym o zwiększonej odporności na zakłócenia szumowe. Maksymalny zasięg śledzenia w trybie automatycznym wynosił m. Kolejne egzemplarze systemu otrzymały dwuzakresowy radar śledzący 1RS1-1 (1RS1-1E) Szlem, o zasięgu śledzenia ok. 30 km (dla celu o spo 2 m kw.), umożliwiający śledzenie jednego celu i prowadzenie do dwóch rakiet. Na egzemplarzach Pancyra dla ZEA i Rosji zabudowano stację radiolokacyjną 1RS2 (1RS2-E) służąca do automatycznego przechwycenia i śledzenia celów oraz do czterech rakiet. Stacja wysyła również kodowane wiązki sterujące kierowanymi pociskami. Do tego celu 1RS2 jest wyposażona w dwie anteny (pracująca w paśmie K, czyli milimetrowym główną antenę nadawczo-odbiorczą z fazowanym szykiem elementów służącą do śledzenia celów i rakiet oraz małą antenę o analogicznej konstrukcji, której zadaniem jest przechwycenie rakiet po starcie, ich wyprowadzenie w sektor obserwacji głównej anteny oraz podawanie komend do pocisków). Sektor obserwacji radaru w azymucie wynosi po 45 stopni od osi symetrii wieży oraz od 5 do 82 stopni w elewacji. Przechwycenie celu o spo 2 m kw. następuje w odległości 24 km (21 km dla spo 1 m kw., 10 km dla spo 0,1 m kw. i 7 km dla spo 0,03 m kw.). Stacja może przejąć do śledzenia cel wykryty przez radiolokator 2ŁR80 w ciągu 1 s. z prawdopodobieństwem 0,9. Maksymalna ilość śledzonych celów w sektorze wynosi trzy (oraz trajektorii kolejnych sześciu) radar śledzi jednocześnie do czterech własnych pocisków. Dane techniczne stacji radiolokacyjnych: Oznaczenie 1RL144 2Ł80 2RŁ80 1Ł RS1 1RS2 Przeznaczenie wykrywania wykrywania wykrywania śledzenia śledzenia śledzenia Sektor obserwacji w elewacji [stopni] / /82 Zasięg [km] / Pułap [km] Zakres prędk. celu [m/s] Liczba śledzonych celów (9) Błąd w azymucie [mrad] - 15'-18' 5-5,5-0,2-0,8 0,2 Błąd w elewacji [mrad] - 25'-30' 7-8,3-0,2-0,8 0,3 Błąd w odległości [m Optoelektroniczny podsystem śledzenia też podlegał zmianom. W pierwszej wersji na wieży zamontowano dwa komplety przyrządów optoelektronicznych (jednego na wieży, drugiego z boku radaru śledzenia). Miało to umożliwiać śledzenie i zwalczanie optoelektronicznie celów jednocześnie, np. pary śmigłowców (w ograniczonym kątowo sektorze różnica pomiędzy sektorami nie mogła przekraczać 40 stopni). Systemy miały być wyposażone w kamery termowizyjne (8-14 um), oraz kamery światła szczątkowego (0,6-1,1 i 3-5 um). W kolejnej wersji zamontowano blok optoelektroniczny składający się ze zblokowanych w jednym module: kamery światła szczątkowego, dalmierza laserowego i termowizora 1TPP1 o kącie widzenia 1,8x2,7 stopni, z cyfrową obróbką obrazu. System optoelektroniczny określał parametry kątowe celu z dokładnością do 0,05 mrad, cel typu samolot myśliwski jest w stanie wykryć z odległości km. W wersji Pancyr-S-1 na wieży, za radarem 1RS2-1, zamontowano system optoelektroniczny AOP, służący do przejęcia śledzonego celu, jego automatyczne prowadzenie oraz określenie współrzędnych kątowych celu i pocisku. AOP składa się z toru podczerwonego 0,77-0,91 um (?) oraz termowizyjnego pracującego w zakresie 3-5 um (kamera Sagem Matis w wersji dla ZEA,?). Oba tory mają szerokie i wąskie pola widzenia, od których zależy dokładność śledzenia. W przypadku toru podczerwonego szerokie pole wynosi -/+2,5 stopnia w azymucie i 1 do 4 stopni w elewacji (wąskie odpowiednio -/+0,4 oraz 0,3 do +0,6), a dokładność 2 (0,05) mrad, natomiast kamera termowizyjna posiada szerokie kąty widzenia 4,17x6,25 stopni (0,87x1,3 stopni), a dokładność 0,05 mrad. Prędkość kątowa śledzenia celu wynosi 100 stopni/s., przyspieszenie 170 stopni/s2. AOP śledzi cel wielkości myśliwca z odległości m, pocisku rakietowego z m, a bomby z 10000m. Maksymalny kąt podniesienia systemów optoelektronicznych wynosi +87 stopni. Komputerowy system obróbki informacji zestawu dokonuje wyboru najgroźniejsze cele do śledzenia i

7 zwalczania, według zadanego algorytmu. Decyzja o otwarciu ognia następuje automatycznie lub w trybie ręcznym. W razie silnych zakłóceń obserwację przestrzeni można prowadzić za pomocą systemu AOP (jednak rakiety prowadzone są zawsze w systemie komendowym). System kontroli pozwala na działanie w obszarze zakłóceń (szybka zmiana częstotliwości pracy radarów, szeroki zakres torów odbioru, wykorzystanie paczek impulsów, bezwładnościowa metoda śledzenia celów, określenie położenia źródeł zakłóceń, automatyczne kompensowanie zakłóceń impulsowych i szumowych, kodowanie wiązek sterujących rakiet). Pancyr-S-1 może jednocześnie zwalczać do 4 celów (trzy śledzone przez radiolokator i jeden przez system AOP), jednak muszą one znajdować się w sektorze obserwacji stacji 1RS2-1, która prowadzi maksymalnie do czterech pocisków. Deklarowany czas reakcji systemu to 4-6 s, a maksymalna prędkość zwalczanych celów 1000 m/s. Deklarowana ilość możliwych do ostrzelania celów wynosi 10 w ciągu minuty. Każdy wóz 72W6 może działać autonomicznie (tryb zwalczania celów typu pocisk rakietowy lub bomba kierowana) lub w składzie pododdziału (baterii), w przypadku włączenia w jego skład dane o celach są przekazywane z innych wozów ogniowych lub szczebla nadrzędnego, a promieniuje jedynie stacja 1RS2-1, która dokonuje przechwycenia celu w ostatniej, krótkiej fazie jego zwalczania. Nadrzędne stanowisko dowodzenia może kierować w tym trybie 10 wozami 72W6, poza tym każdy z nich może dowodzić i kierować ogniem 3-5 innych zestawów Pancyr. Przejście z położenia marszowego do bojowego wynosi maksymalnie 3 min. Możliwe jest kierowanie sytemu z wynośnych konsol operatorskich lub wpięcie w system dowodzenia obroną powietrzną. Sekwencja strzelania Uzbrojenie. Uzbrojeniem artyleryjskim pierwszej wersji były dwie jednolufowe 30 mm armaty automatyczne 2A72 o masie 84 kg każda i szybkostrzelności 700 strz./min., działające na zasadzie długiego odrzutu lufy, z dwustronnym zasilaniem w amunicję, chłodzone powietrzem. Minimalny zasięg strzelania wynosi 200 m, maksymalny 4000 m, pułap zwalczanych celów 3000 m. Zapas amunicji wynosił 750 szt. na lufę (naboje odłamkowe ze smugaczem, odłamkowo-burząco-zapalające i przeciwpancerne ze smugaczem, o prędkości początkowej pocisków 960 m/s). Wybór amunicji następuje przed otwarciem ognia - w zależności od rodzaju zwalczanego celu. Przeładowanie następowało pneumatycznie. W drugim, docelowym wariancie zastosowano dwulufowe 30 mm armaty automatyczne 2A38M (pochodne działek z Tunguski) o masie 223 kg każda, szybkostrzelności strz./min (automatyka na zasadzie odprowadzenia gazów prochowych), chłodzone cieczą (w systemie wyparownikowym). Zasięgi poziomy i pionowy są takie same jak armat 2A72. Pociski (analogiczne jak w armatach 2A72), posiadają takie same parametry balistyczne (lufy armat są wyposażone w czujniki prędkości wylotowej). Przeładowanie odbywa się ręcznie lub pirotechnicznie (zapas trzech pironabojów), armaty posiadają czujniki położenia zamków. Zapas amunicji wzrósł do 1400 szt. na armatę (de facto 700 szt. na lufę). Dane techniczne armat: Oznaczenie 2A72 2A38M Liczba luf [szt.] 1 2 Długość [mm] Długość lufy [mm] - - Skok bruzd [mm] 715,5 - Masa broni [kg] Szybkostrzelność [strz./min.] Energia odrzutu [kn] Prędkość pocisku [m/s] Masa naboju [g] Zasięg [m] Pułap [m] Zapas amunicji [szt.] Podstawowym uzbrojeniem pierwszej odmiany Pancyra było 12 rakiet przeciwlotniczych 57E6 (95Ja6), stanowiących rozwinięcie rakiet 9M311 z systemu 2K22M. Pocisk jest wyrzucany z kontenera startowego przez ładunek prochowy (zimny start). Jednostka ognia to 12 szt., rozważano również zastosowanie dwóch bloków po 8 rakiet. Pocisk jest dwustopniowy: składa się z beznapędowego pierwszego stopnia ze statecznikami i silnika startowego na stały materiał pędny, który daje impuls startowy i pracuje ok. 2,6 s. Drugi stopień w układzie kaczka, zawiera zapalnik, blok sterów, mechanizmy wykonawcze sterów, część bojową, przedział elektroniki, blok stateczników, anteny kierowania i marker podczerwieni. Rakieta jest prowadzona w kodowanej wiązce radiowej (wpłynęło to na zmniejszenie ceny samego pocisku, wszystkie podzespoły wypracowujące komendy sterujące znajdują się na pojeździe, efektor zawiera jedynie relatywnie tani odbiornik i mechanizmy wypracowujące komendy dla sterów). Część bojowa zawiera głowicę bojową typu prętowego o wadze 16 kg, współdziałającą z zapalnikiem kontaktowym. Po starcie rakieta osiągała prędkość 1100 m/s, ale na maksymalnej odległości zwalczania celów spadała, zmniejszała się też manewrowość. Pierwsza wersja pocisków mogła razić cele rakietami w odległości od

8 1000 do m na pułapie od 5 do 6000 m. Kolejna wersja 57E6-E oparta jest na konstrukcji 57E6, zastosowano jednak nowe materiały konstrukcyjne (kompozyty zamiast stopów lekkich), które zmniejszając masę stopnia startowego pocisku (cały pocisk jest cięższy), pozwoliły na osiągniecie przy takim samym impulsie startowym (silnik startowy pracuje 1,5 s i nadaje rakiecie prędkość 1220 m/s), większej średniej prędkości na całym torze lotu (prędkość w odległości m wynosi 900 m/s, a po przebyciu m jeszcze 700 m/s). Dzięki lżejszemu drugiemu stopniowi (jego średnica pozostała taka sama, tj. 170 mm) rakieta osiąga zasięg m i pułap m. Nowe rakiety posiadają również zapalnik niekontaktowy. Głowica odłamkowo-prętowa o masie 16 kg razi w promieniu 5 m długość i średnica pojemnika pozostały bez zmian. W trakcie rozwoju zestawu opracowano kolejną, zmodernizowaną odmianę rakiet 57E6-E (95Ja6.04), w której zwiększono prędkość startową do 1300 m/s w czasie 1,5 s po opuszczeniu wyrzutni (na dystansie m prędkość wynosi ponad 1000 m/s). Wg opracowań odległość zwalczania poszczególnych celów kształtuje się dla nowej wersji pocisku następująco: samoloty m i pułap m, poddźwiękowe rakiety skrzydlate m, pociski rakietowe o prędkość lotu do 1000 m/s w odległości i na wysokości do 4000 m. Nowa część bojowa, o takiej samej średnicy, tj. 90 mm, jest dłuższa o taką samą wartość i posiada inną architekturę wnętrza: generator napędu sterów, zapalniki, blok sterów, odłamkowo-prętowa głowica bojowa o masie 20 kg, w tym materiał wybuchowy 5,5 kg), aparatura elektroniczna, akumulatory, blok stateczników i promiennik optyczny. Dane techniczne rakiet: Oznaczenie fabryczne 57E6 57E6 57E6-E - Oznaczenie wojskowe 95Ja6 95Ja6 95Ja Ja6 Długość kontenera [mm] Średnica kontenera [mm] Długość pocisku [mm] Średnica pocisku [mm] 90/170 90/170 90/170 -/210 Masa części bojowej [kg] Masa pocisku [kg] ,7 (74,5) - Masa kontenera [kg] (94) - Prędkość [m/s] Zasięg [m] Pułap [m]