PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z HISTORII W GIMNAZJUM NR 19 IM. POWSTAŃCÓW ŚLĄSKICH

Transkrypt

1 PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z HISTORII W GIMNAZJUM NR 19 IM. POWSTAŃCÓW ŚLĄSKICH Przedmiotem oceniania z historii jest: 1. Wiedza merytoryczna i gotowość do pamięciowej jej reprodukcji. 2. Rozumienie i umiejętność interpretacji faktów. 3. Praca ze źródłem historycznym, umiejętność pracy z materiałem kartograficznym, statystycznym. 4. Formułowanie wypowiedzi ustnej. 5. Przygotowanie odpowiedzi, pracy pisemnej (referat, rozprawka, itp.) 6. Aktywność ucznia na lekcjach i w pracy pozalekcyjnej. Obszary oceniania: 1. Wiadomości (objęte programem nauczania, ewentualnie poza programowe). 2. Umiejętności: - lokalizacja czasowo-przestrzenna omawianych wydarzeń (znajomość mapy) - uogólnianie, wartościowanie, porównywanie, wykrywanie analogii historycznych - analiza tekstu źródłowego - umiejętność dyskutowania - stosowanie terminologii historycznej i jej rozumienie - wykazywanie związków przyczynowo-skutkowych, przestrzennych pomiędzy historia powszechną, ojczystą, regionalną - wykazywanie związków pomiędzy poszczególnymi dziedzinami życia politycznego, gospodarczego, kulturowo-społecznego - łączenie faktów i zjawisk historycznych Polski z historią powszechną - analiza i ocena zjawisk i faktów historycznych - porównywanie różnych koncepcji politycznych, religijnych i gospodarczych - gromadzenie informacji przy wykorzystaniu nowoczesnej technologii i różnorodnych źródeł. Sposoby i formy oceniania 1. Sprawdziany pisemne. 2. Kartkówki. 3. Odpowiedź ustna z trzech ostatnich lekcji. 4. Referat. 5. Dłuższa praca pisemna przygotowana w domu. 6. Prace domowe 7. Analiza źródeł różnego typu. 8. Znajomość mapy. 9. Systematyczne prowadzenie zeszytu przedmiotowego. Sprawdziany (prace klasowe) 1. Nauczyciel zapowiada sprawdzian pisemny co najmniej dwa tygodnie wcześniej. 2. Uczeń zobowiązany jest zaliczyć wszystkie przewidziane w danym semestrze sprawdziany. 3. Przy nieobecności usprawiedliwionej termin zaliczenia wynosi do dwóch tygodni od daty pisania sprawdzianu przez klasę. Przy dłuższej absencji ucznia termin zaliczenia materiału uczeń uzgadnia z nauczycielem. 4. Przy nieobecności nieusprawiedliwionej może być rozliczony na następnej lekcji (formę oceny wybiera nauczyciel). 5. Uczeń ma możliwość poprawy oceny z prac klasowych w terminie do dwóch tygodni od daty wystawienia oceny. Uczeń może przystąpić do poprawienia oceny tylko jeden raz ( formę sprawdzianu poprawkowego wybiera nauczyciel), przy czym ocena z poprawy jest wpisywana do dziennika. 6. W przypadku niesamodzielnej pracy (ściąganie) podczas jakiekolwiek formy sprawdzianu uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną bez prawa do jej poprawy.

2 7. Sprawdziany nauczyciel sprawdza do dwóch tygodni. 8. Sprawdzone prace pisemne są do wglądu dla ucznia i jego rodziców (opiekunów) u nauczyciela przedmiotu. 9. W czasie testów, sprawdzianów, kartkówek stosuje się podział na grupy. 10. Karkówki z ostatniej lekcji mogą być niezapowiedziane. 11 Uczeń ma prawo do dwóch nieprzygotowania do odpowiedzi i dwóch braków zadań domowych w semestrze. Przy czym niewykorzystane szanse nie kumulują się. 12 Zarówno nieprzygotowanie do lekcji jak i brak zadania należy zgłosić na początku lekcji, przy czym nie zwalnia ono z zapowiedzianych sprawdzianów i kartkówek. 13. W przypadku zadawanych prac domowych długoterminowych ( powyżej tygodnia ), uczeń nie ma prawa do zgłoszenia braku zadania. 14. Dopuszcza się stosowanie znaków + (przy górnej granicy procentowej niezbędnej do uzyskania określonej oceny) oraz - (przy dolnej granicy procentowej niezbędnej do uzyskania określonej oceny). Ocena celująca Uczeń czerpie wiedzę o przeszłości z różnych źródeł informacji. Aktywnie uczestniczy w pracach na lekcjach, w kołach zainteresowań. Osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych, olimpiadzie historycznej. Ocena bardzo dobra Uczeń opanował od 86% do 100% treści programowych. Szczegółowo przedstawia wydarzenia i procesy historyczne. Rozumie i bezbłędnie stosuje terminologię historyczną. Dostrzega i dogłębnie uzasadnia związki przyczynowo-skutkowe i czasowo-przestrzenne. Potrafi samodzielnie oceniać wydarzenia, zjawiska historyczne i postaci, wysuwać wnioski. Doskonale zna mapę. Umiejętnie interpretuje źródła historyczne. Ma umiejętność porównywania różnych opinii, poglądów i ocen, rozróżniania informacji od komentarzy i dokonywania ich krytycznej analizy. Umie zestawiać i przedstawiać sprzeczne racje. Posiada pełną znajomość różnych płaszczyzn procesu dziejowego. Wykazuje zainteresowanie problematyką, samodzielnie poszerza wiedzę, bezbłędnie wywiązuje się ze stawianych przed nim zadań, a także samodzielnie się ich podejmuje. Ocena dobra Uczeń w stopniu znacznym opanował programową wiedzę od 68% do 85%. Przedstawia materiał rzeczowy bez poważniejszych błędów. Ukazuje większość związków i relacji pomiędzy faktami i wydarzeniami, ale nie w pełni poprawnie. Dość poprawnie stosuje pojęcia. Umie odtwórczo, ale logicznie formułować oceny i wnioski oraz interpretować fakty i zjawiska historyczne. Z drobnymi błędami potrafi je umiejscowić w czasie i przestrzeni. Opanował w stopniu dobrym znajomość mapy. Poprawnie interpretuje źródła historyczne. Wykazuje aktywność na zajęciach, dobrowolnie podejmuje się stawianych przed nim zadań. Systematycznie i starannie prowadzi zeszyt przedmiotowy. Ocena dostateczna Uczeń opanował od 51% do 67% wymaganej wiedzy. Wykazuje się znajomością podstawowych wiadomości historycznych, ograniczona umiejętnością ich analizy przyczynowo-skutkowej. W niewielkim stopniu podejmuje próbę oceny wydarzeń i zjawisk historycznych. W zakresie podstawowym operuje czasem i przestrzenią. Przeciętnie opanował znajomość mapy i analizę źródeł historycznych. Poprawnie stosuje część terminologii. Formułuje wnioski w znacznej części poprawne. Posługuje się przeciętnym językiem i niewielkim zasobem słów. Systematycznie prowadzi zeszyt przedmiotowy (zapisy z treści lekcji, wykonane ćwiczenia i prace domowe).

3 Ocena dopuszczająca Uczeń opanował od 33% do 50% wymaganej wiedzy. Mimo wyraźnych luk, błędów i niedociągnięć w nauce potrafi przy pomocy nauczyciela opanować wiadomości i umiejętności konieczne, istotne dla dalszego etapu kształcenia. Formułuje powierzchowne wnioski i płytkie oceny wydarzeń oraz postaci, wykazuje niewielką znajomość chronologii i terminologii oraz błędnie lokalizuje fakty historyczne w przestrzeni. Bardzo słabo opanował znajomość mapy i umiejętność analizy źródeł historycznych. Operuje językiem bardzo prostym, ubogim pod względem leksykalnym. Prowadzi zeszyt przedmiotowy, ma luki w zapisach lekcji i pracach domowych. Ocena niedostateczna Uczeń opanował do 32% podstawowego materiału rzeczowego i terminologii historycznej. W sposób błędny i niedojrzały formułuje oceny i wysnuwa wnioski. Nie posiada umiejętności umiejscawiania w czasie i przestrzeni. Popełnia poważne błędy chronologiczne. Nie opanował znajomości mapy, nie potrafi analizować źródeł historycznych. Nie rozumie i nie potrafi wykonać prostych zadań nawet przy pomocy nauczyciela. Odznacza się brakiem systematyczności i chęci do nauki oraz biernością na lekcji. Jego język jest prosty i niekomunikatywny. Poziom wiedzy i umiejętności uniemożliwia mu kontynuowanie nauki na wyższym szczeblu kształcenia. Poprawa ocen 1. Uczeń ma prawo do jednokrotnej poprawy oceny cząstkowej w terminie i formie uzgodnionej z nauczycielem przedmiotu. 2. Ocenę niedostateczną uzyskaną za pierwszy semestr uczeń ma obowiązek poprawić w ciągu dwóch miesięcy od rozpoczęcia następnego semestru i w formie uzgodnionej z nauczycielem przedmiotu. Przedmiotowy system oceniania zgodny jest z: 1. Rozporządzeniem MEN z r. 2. Statutem Szkoły 3. Zasadami Oceniania Wewnętrznego 4. Podstawą programową dla gimnazjum

4 Plan wynikowy z historii kl. I Temat lekcji Wymagania na oceny dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą celującą Uczeń spełnia wymagania edukacyjne na ocenę dopuszczającą, a ponadto: Uczeń spełnia wymagania edukacyjne na oceny dopuszczającą i dostateczną, a ponadto: Uczeń spełnia wymagania edukacyjne na oceny dopuszczającą, dostateczną i dobrą, a ponadto: Uczeń spełnia wymagania edukacyjne na oceny dopuszczającą, dostateczną, dobrą, bardzo dobrą, potrafi samodzielnie formułować wnioski i wyrażać opinie, a ponadto: potrafi ocenić rolę archeologii i nauk pomocniczych historii w odtwarzaniu procesów historycznych. Czym jest historia? wyjaśnia, czym zajmuje się historia, wyjaśnia i stosuje pojęcia: chronologia, era, wiek, cezura, historia, źródło historyczne, pradzieje, starożytność, klasyfikuje źródła historyczne. wyjaśnia i stosuje pojęcia: średniowiecze, nowożytność, czasy współczesne, periodyzacja dziejów. określa chronologię wydarzeń, określa ramy chronologiczne epok historycznych. wyjaśnia procesy przyczynowoskutkowe, potrafi korzystać ze źródeł historycznych i omówić ich rolę w procesie poznawania historii. PRADZIEJE 1. Afryka kolebka ludzkości potrafi scharakteryzować początki dziejów człowieka współczesnego. wyjaśnia i stosuje pojęcia: paleolit, neolit, kultura, gatunek, ewolucja, Homo habilis, Homo erectus, australopitek, neandertalczyk, wyjaśnia proces ewolucji gatunku ludzkiego. potrafi posługiwać się mapą, umieszcza na osi czasu pojawienie się człowieka rozumnego i wskazuje na mapie etapy zasiedlenia przez niego Ziemi. rozumie i potrafi wyjaśnić znaczenie umiejętności posługiwania się mową, wskazuje związki między zmianami klimatycznymi a zmianami warunków życia człowieka. zna argumenty przemawiające za teorią ewolucji i przeciw niej, potrafi zinterpretować wyrażenie pożegnanie z Afryką. 2. Rewolucja neolityczna od łowców-zbieraczy do pierwszych rolników dostrzega wpływ warunków naturalnych na życie i zajęcia ludzi, wyjaśnia i posługuje się pojęciami: Żyzny Półksiężyc, rewolucja neolityczna, brąz, potrafi wskazać korzyści, które przyniosło człowiekowi rozumie i posługuje się pojęciami: epoka kamienna, zbieractwo, łowiectwo, koczownictwo, wyjaśnia i posługuje się pojęciem: megality. rozumie zależności między środowiskiem naturalnym a warunkami życia człowieka, potrafi porównać koczowniczy tryb życia z osiadłym, potrafi scharakteryzować rozwój rolnictwa na terenie Europy. prezentuje i wyjaśnia zmiany, które towarzyszyły przejściu człowieka do gospodarki wytwórczej, ocenia znaczenie osiadłego trybu życia dla dalszych dziejów ludzkości. wyjaśnia zasadność określenia rewolucja dla procesu, który zaszedł w epoce neolitu, przedstawia przykłady świadomej ingerencji człowieka w środowisko, w którym żył. Wydawnictwo Szkolne PWN

5 Temat lekcji Wymagania na oceny dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą celującą udomowienie dzikich zwierząt. STAROŻYTNOŚĆ 3. Cywilizacja mezopotamska potrafi wskazać położenie geograficzne Mezopotamii, wyjaśnia i posługuje się pojęciami: rolnictwo irygacyjne, monarchia, państwo. wyjaśnia okoliczności powstania pierwszych miast jako centrów życia społecznego i kulturowego, wyjaśnia i posługuje się pojęciami: ziggurat, rewolucja urbanistyczna, cywilizacja, imperium, ludy semickie. potrafi umiejscowić w czasie i przestrzeni historycznej starożytne cywilizacje i imperia Bliskiego Wschodu, potrafi przedstawić główne zadania władzy w starożytnym państwie, potrafi opisać rolę Sumerów w rozwoju pierwszych miastpaństw. wyjaśnia znaczenie osiągnięć cywilizacyjnych Mezopotamii dla ludzkości. wyjaśnia znaczenie położenia geograficznego dla pierwszych państw, wyjaśnia znaczenie warunków naturalnych dla pierwszych państw. 4. W państwie faraona potrafi wskazać na mapie terytorium starożytnego Egiptu, potrafi opisać znaczenie i rolę faraonów w Egipcie, wyjaśnia pojęcia: faraon, hieroglify, wezyr, kapłani, sarkofag, mumia, politeizm. potrafi scharakteryzować powstanie cywilizacji egipskiej, wyjaśnia sposób budowania monumentalnych grobowców piramid. potrafi scharakteryzować system wierzeń w Egipcie, potrafi scharakteryzować strukturę społeczeństwa w Egipcie (faraon, urzędnicy, kapłani, chłopi). wyjaśnia, dlaczego w Egipcie balsamowano ciała zmarłych, wyjaśnia rolę poszczególnych warstw społecznych w starożytnym Egipcie. wskazuje przyczyny potęgi Egiptu, wskazuje przykłady udziału mieszkańców Egiptu w rozwoju cywilizacji. 5. Starożytny Izrael i religia monoteistyczna dzieli Biblię na Nowy i Stary Testament, wyjaśnia pojęcia i terminy: niewola babilońska, prorocy, synagoga, wskazuje na mapie Palestynę, omawia jej położenie geograficzne i warunki naturalne. wymienia główne zasady judaizmu, potrafi wskazać i opisać podstawowe symbole judaizmu, wyjaśnia pojęcie: szabas. potrafi wyjaśnić różnice między politeizmem a monoteizmem, omawia historię Królestw Dawida i Salomona, omawia dzieje Abrahama. potrafi analizować fragmenty Biblii, rozumie narodowy charakter judaizmu. potrafi określić znaczenie Biblii jako źródła historycznego, ocenia rolę Abrahama i Mojżesza w dziejach narodu żydowskiego. Wydawnictwo Szkolne PWN

6 Temat lekcji Wymagania na oceny dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą celującą 6. Osiągnięcia pierwszych cywilizacji. Pismo i prawo w państwach Bliskiego Wschodu określa i opisuje znaczenie pisma i prawa w funkcjonowaniu państwa. potrafi rozróżnić pismo klinowe oraz pismo hieroglificzne i ideograficzne. przedstawia podstawową zasadę prawa Hammurabiego, potrafi systematyzować wydarzenia według następstw w czasie. rozumie wpływ osiągnięć cywilizacyjnych starożytnego Wschodu na dalsze dzieje ludzkości. ocenia dorobek cywilizacji Bliskiego Wschodu. 7. Grecja i Morze Śródziemne kolebka cywilizacji europejskiej wskazuje na mapie Grecję, omawia jej położenie geograficzne i warunki naturalne. wyjaśnia wpływ środowiska na gospodarkę starożytnej Grecji. charakteryzuje ustrój polityczny starożytnej Grecji. potrafi opisać wpływ na kulturę grecką kontaktów ze Wschodem. wskazuje czynniki jednoczące starożytnych Greków, wyjaśnia, jaki wpływ na rozwój żeglugi miało położenie geograficzne Grecji. 8. Polis wspólnota obywateli poprawnie posługuje się pojęciami: polis, hoplita, falanga, agora. rozumie i potrafi wyjaśnić pojęcia: demokracja, oligarchia. wskazuje różnice między arystokracją a resztą społeczeństwa w starożytnej Grecji, charakteryzuje sposób sprawowania władzy i organizację społeczną w starożytnej Grecji. określa różnice pomiędzy systemami politycznymi starożytnej Grecji (oligarchia, demokracja, tyrania). wyjaśnia istotę polis jako formy organizacji społeczeństwa. 9. Sparta wskazuje na mapie Spartę, przedstawia historię początków Sparty, posługuje się pojęciami: Sparta, Lacedemończycy, charakteryzuje warunki naturalne Sparty. charakteryzuje ustrój Sparty, posługuje się pojęciami: efor, periojkowie, heloci, geruzja. potrafi opisać spartański model wychowywania dzieci. wyjaśnia wpływ liczebności Spartan na sposób ich życia i wychowania, zna i potrafi omówić zasady wychowania w Sparcie. porównuje wartości obowiązujące w Sparcie ze współczesnym modelem wychowania dzieci, wyjaśnia różnice pomiędzy poszczególnymi miastami-- państwami w Grecji. 10. Demokracja ateńska opisuje demokrację ateńską w czasach Peryklesa, posługuje się pojęciami: ostracyzm, strateg. przedstawia i charakteryzuje system demokracji ateńskiej, posługuje się pojęciem: Rada Pięciuset. opisuje reformy Solona i Klejstenesa z 508 r. p.n.e. i 507 r. p.n.e. wskazuje różnice w organizacji i systemach politycznych Aten i Sparty. wyjaśnia znaczenie demokracji ateńskiej dla rozwoju demokracji współczesnych państw, wskazuje różnice między demokracją ateńską a współczesną. Wydawnictwo Szkolne PWN

7 Temat lekcji Wymagania na oceny dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą celującą Wojny greckoperskie wskazuje na mapie państwa biorące udział w wojnach grecko-perskich oraz miejsca bitew, przedstawia postaci Miltiadesa i Leonidasa. wyjaśnia znaczenie Termopil jako symbolu, przedstawia przyczyny, przebieg i skutki wojen grecko-perskich, przedstawia postać Temistoklesa. omawia organizację państwa perskiego, przedstawia postaci Dariusza i Kserksesa, zna i wyjaśnia daty: 490 r. p.n.e., 480 r. p.n.e., 479 r. p.n.e. ocenia postawę Greków podczas wojen grecko-perskich, zna i wyjaśnia daty: 431 r. p.n.e., 404 r. p.n.e. wyjaśnia wpływ wojen z Persją na dzieje starożytnej Grecji, wyjaśnia wpływ walk Greków z Persami na inne ludy europejskie. 11. Kultura starożytnych Greków wymienia cechy charakterystyczne religii greckiej, wyjaśnia rolę mitów w życiu Greków, wymienia bogów greckich i ich atrybuty. rozumie znaczenie religii w życiu Greków, zna i wyjaśnia rolę świątyni, potrafi wyjaśnić poglądy sofistów i Sokratesa na temat człowieka. charakteryzuje system wierzeń jako czynnik integrujący starożytnych Greków, przedstawia postaci poetów epickich: Homera i Hezjoda, i ich twórczość. wyjaśnia znaczenie religii politeistycznej w Grecji, potrafi ocenić rolę kultury greckiej dla współczesnych. ocenia rolę utworów Homera i Hezjoda jako źródeł historycznych. 12. Dziedzictwo kultury greckiej teatr i igrzyska wymienia konkurencje, które były rozgrywane podczas starożytnych olimpiad, objaśnia rolę wychowania fizycznego w starożytnej Grecji, zna datę: 776 r. p.n.e., i wyjaśnia ją. charakteryzuje rolę igrzysk olimpijskich oraz przebieg pierwszych olimpiad, przedstawia najważniejszych twórców greckiego teatru. charakteryzuje igrzyska i teatr jako czynniki integrujące starożytnych Greków, wskazuje elementy integrujące starożytnych Greków (język, system wierzeń, teatr, igrzyska olimpijskie), rozpoznaje rodzaje utworów dramatycznych. potrafi wyjaśnić związek pomiędzy teatrem a religią obywatelską. wyjaśnia różnice w roli teatru dla społeczeństwa greckiego i społeczeństw współczesnych, porównuje idee igrzysk starożytnych i współczesnych. 13. Sztuka grecka potrafi opisać pod kątem architektonicznym Partenon, przedstawia postać Fidiasza. opisuje rolę Akropolu w Atenach, potrafi rozpoznać zabytki sztuki greckiej, poprawnie posługuje się terminami i pojęciami: metopy, propyleje. rozpoznaje i nazywa porządki architektoniczne. potrafi wskazać różnice w rodzajach poszczególnych kolumn. wskazuje przykłady wykorzystania sztuki greckiej współcześnie, wyjaśnia genezę rozkwitu Aten w V w. p.n.e. Wydawnictwo Szkolne PWN

8 Temat lekcji Wymagania na oceny dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą celującą Podboje Aleksandra Macedońskiego potrafi wskazać na mapie podbojów Aleksandra Macedońskiego miejscowości: Granik, Cheronea, Issos, Gaugamela, oraz zna daty rozegranych w tych miejscowościach bitew, omawia główne ośrodki i osiągnięcia kultury hellenistycznej, wyjaśnia znaczenie dat: 338 r. p.n.e., 334 r. p.n.e. omawia podbój Persji przez Aleksandra, omawia skutki śmierci Aleksandra dla jego imperium. potrafi wskazać na mapie podboje Aleksandra Macedońskiego i wskazać etapy tych podbojów, przedstawia politykę Aleksandra Wielkiego wobec podbitych ludów. wskazuje okoliczności powstania państw hellenistycznych, ocenia postać Aleksandra Macedońskiego, wyjaśnia znaczenie wielkich bitew (Cheronea, Issos, Granik, Gaugamela). analizuje przyczyny upadku starożytnej Grecji i sukcesu Macedonii. 14. Rzeczpospolita Rzymian posługuje się pojęciami i terminami: Forum Romanum, republika, Zgromadzenie Ludowe, plebejusz, proletariusz, przedstawia postaci Romulusa i Remusa, zna daty: 509 r. p.n.e., 753 r. p.n.e., na podstawie mapy potrafi wskazać najważniejsze cechy charakterystyczne położenia i warunków naturalnych Italii. wskazuje przyczyny ustanowienia republiki w Rzymie, wymienia istniejące w Rzymie urzędy: pretorzy, edylowie, kwestorzy. przedstawia legendarne początki Rzymu. umiejscawia w czasie i charakteryzuje system sprawowania władzy w Rzymie, umiejscawia w czasie i charakteryzuje organizację społeczeństwa w Rzymie. potrafi ocenić wpływ warunków naturalnych na rozwój cywilizacji rzymskiej. 15. Rzym w okresie wielkich podbojów przedstawia geograficzne i ekonomiczne skutki podbojów, opisuje podbój świata hellenistycznego wyjaśnia datę: 146 r. p.n.e., przedstawia postać Hannibala, opisuje postawy Rzymian wobec niewolników i ludów podbitych. wyjaśnia przyczyny i skutki wojen punickich, wyjaśnia i zna daty: r. p.n.e., 202 r. p.n.e. przedstawia organizację armii rzymskiej. wyjaśnia przyczyny i skutki ekspansji Rzymu oraz sposób traktowania ludów podbitych i niewolników. wyjaśnia znaczenie armii dla sprawnego funkcjonowania państwa, porównuje taktykę walki Rzymian, Greków i Persów, ocenia postać Hannibala. Wydawnictwo Szkolne PWN

9 Temat lekcji Wymagania na oceny dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą celującą 16. Skutki podbojów wie, czym było powstanie Spartakusa (73 71 r. p.n.e.), posługuje się pojęciem: gladiator, wyjaśnia pojęcie: pokój rzymski. omawia skutki dyktatury Juliusza Cezara, posługuje się pojęciami i terminami: latyfundia, proletariat. wyjaśnia przyczyny upadku republiki rzymskiej, omawia skutki wojen domowych w republice rzymskiej. umiejscawia na mapie bitwy z okresu wojen domowych, ocenia przebieg powstania Spartakusa. analizuje ustrój republiki rzymskiej w I w. p.n.e., ocenia postaci Brutusa i Juliusza Cezara. 17. Pierwsze wieki cesarstwa rzymskiego posługuje się pojęciami i terminami: cesarstwo i romanizacja, przedstawia życie codzienne oraz formy rozrywki w starożytnym Rzymie. przedstawia postaci: Oktawian August, Marek Antoniusz, Brutus, wyjaśnia znaczenie daty: 31 r. p.n.e., opisuje nową formę ustroju pryncypat, opisuje podboje Oktawiana Augusta. wyjaśnia proces romanizacji prowincji. umiejscawia w czasie i charakteryzuje sprawowanie władzy oraz organizację społeczeństwa w cesarstwie rzymskim. uzasadnia stwierdzenie komedia republiki w stosunku do ustroju stworzonego przez Oktawiana Augusta, ocenia politykę cesarstwa w okresie pokoju rzymskiego. 18. Kultura Starożytnego Rzymu wskazuje i opisuje rolę i znaczenie Forum Romanum w Rzymie. prezentuje przykłady wpływu kultury greckiej na kulturę rzymską, charakteryzuje rozwój literatury rzymskiej, opisuje rolę mecenasa w kulturze starożytnego Rzymu. potrafi wyjaśnić znaczenie powiedzenia chleba i igrzysk, potrafi wymienić przykłady osiągnięć starożytnych Rzymian. potrafi rozróżnić elementy kultury greckiej przyjęte przez Rzymian oraz wskazać własne osiągnięcia Rzymian. porównuje życie codzienne w państwach starożytnych, wyjaśnia znaczenie prawa rzymskiego dla współczesnego ustawodawstwa. W starożytnym Rzymie wymienia zabytki architektury starożytnego Rzymu, opisuje znaczenie term. opisuje wygląd starożytnego Rzymu, wymienia rozrywki starożytnych Rzymian. potrafi wskazać najważniejszy łuk triumfalny w Rzymie. potrafi opisać rolę i znaczenie Koloseum. omawia znaczenie budowli starożytnego Rzymu we współczesnym świecie, wyjaśnia znaczenie archeologii dla rozwoju wiedzy historycznej. 19. Początki i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa omawia najważniejsze zasady wiary chrześcijańskiej, wskazuje przyczyny rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa potrafi umiejscowić w czasie i przestrzeni historycznej naro- wyjaśnia znaczenie edyktu z 313 r. dla rozwoju chrześcijaństwa ocenia rolę chrześcijaństwa w starożytności, Wydawnictwo Szkolne PWN

10 Temat lekcji Wymagania na oceny dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą celującą wymienia powody i wskazuje przykłady prześladowań chrześcijan w państwie rzymskim, wyjaśnia pojęcia i terminy: apostoł, synod, sobór, edykt. oraz opisuje etapy jego rozwoju, opisuje sytuację polityczną w Palestynie po rozpadzie imperium Aleksandra Macedońskiego, przedstawia postaci: Jezus, Konstantyn, Teodozjusz, opisuje wydarzenia, które miały miejsce w 313 r. i 392 r. dziny i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa. w Rzymie, opisuje organizację Kościoła na początku jego istnienia. wyjaśnia przyczyny i konsekwencje sporów w Kościele. 20. Upadek cesarstwa zachodniorzymskiego w 476 roku potrafi wskazać wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku starożytnego państwa rzymskiego, wymienia i opisuje najazdy barbarzyńców, wyjaśnia znaczenie dat: 395 r., 476 r. opisuje podział cesarstwa na części zachodnią i wschodnią, wyjaśnia znaczenie daty: 375 r. analizuje przyczyny podziału i upadku cesarstwa zachodniorzymskiego, wymienia najsilniejsze państwa utworzone przez barbarzyńców w końcu V w. na terenach cesarstwa zachodniorzymskiego. omawia reformy Dioklecjana, Konstantyna i Teodozjusza, wyjaśnia, dlaczego daty 395 r. i 476 r. są symboliczne. ocenia skutki najazdów barbarzyńców na Rzym, ocenia przyczyny upadku cesarstwa zachodniorzymskiego. ŚREDNIOWIECZE 21. Cesarstwo bizantyńskie wyjaśnia, jaką rolę pełnił Kościół w Bizancjum, posługuje się pojęciami i terminami: patriarcha, ikona, Kodeks Justyniana. przedstawia genezę powstania cesarstwa bizantyńskiego, posługuje się pojęciem: hipodrom. lokalizuje w czasie i przestrzeni historycznej cesarstwo bizantyńskie. charakteryzuje dorobek kultury Bizancjum i jego znaczenie dla kultury europejskiej. przedstawia różnice między Kościołami wschodnim a zachodnim, ocenia postać Justyniana Wielkiego. 22. Arabowie i islam przedstawia najważniejsze osiągnięcia Arabów w dziedzinie nauki i techniki, zna i posługuje się pojęciami: kalif, islam, Koran, meczet, przedstawia postać Allaha. wskazuje na mapie zasięg i kierunki podbojów arabskich, wyjaśnia podstawowe zasady islamu, opisuje podstawowe symbole islamu, wyjaśnia znaczenie dat: 622 r., przedstawia działalność i nauki Mahometa, przedstawia pojęcia: hidżra, dżihad. wyjaśnia znaczenie Arabów w przekazywaniu dorobku kulturowego między Wschodem a Zachodem. ocenia, jaki wpływ na politykę i kulturę społeczeństwa Arabów miała religia, wskazuje na związki między islamem, judaizmem i chrześcijaństwem. Wydawnictwo Szkolne PWN

11 Temat lekcji Wymagania na oceny dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą celującą 732 r. 23. Państwo Franków. Karol Wielki cesarzem przedstawia zasługi Karola Wielkiego dla państwa Franków, podaje datę koronacji Karola Wielkiego na cesarza, posługuje się pojęciem: państwo Franków, wyjaśnia znaczenie dat: 496 r., 843 r. przedstawia postaci Chlodwiga, Karola Młota, wyjaśnia znaczenie daty: 732 r. umiejscawia w czasie i przestrzeni monarchię Karola Wielkiego, wyjaśnia pojęcie: renesans karoliński. wyjaśnia przyczyny i skutki rozpadu monarchii karolińskiej. wyjaśnia rolę Karola Wielkiego w kształtowaniu podstaw nowożytnej Europy, ocenia wpływ kultury i nauki na państwo. 24. Cesarstwo Ottonów przedstawia okres panowania Ottona I i Ottona III, posługuje się pojęciami i terminami: cesarz, cezaropapizm, Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego, wyjaśnia znaczenie dat: 962 r., 1000 r. charakteryzuje główne idee uniwersalnego cesarstwa Ottona III, posługuje się pojęciem: uniwersalizm cesarski, wyjaśnia znaczenie daty: 955 r. przedstawia okres panowania Henryka II, omawia okoliczności podziału państwa Karola Wielkiego. omawia sytuację państwa Karolingów w IX i X w. na wschodzie. ocenia zasługi Ottona I i Ottona III dla średniowiecznej Europy. 25. Na początku drugiego tysiąclecia. Świat feudalny wyjaśnia i opisuje zasady pasowania na rycerza, wyjaśnia pojęcia: wasal, senior, pańszczyzna, feudalizm. przedstawia przebieg hołdu lennego, wyjaśnia mechanizmy powstania i funkcjonowania systemu feudalnego, wyjaśnia zasadę podziału społeczeństwa w średniowieczu. wyjaśnia zależności wynikające dla społeczeństwa z funkcjonowania systemu lennego. wyjaśnia funkcję zamku w kulturze rycerskiej, przedstawia zależności wynikające z zawiązania stosunku lennego. ocenia wpływ feudalizmu na politykę, gospodarkę i społeczeństwo średniowiecznej Europy. 26. Kościół na początku drugiego tysiąclecia posługuje się datami: 1054 r., 1077 r., przedstawia postaci: Grzegorz VII, Henryk IV. wyjaśnia rolę zakonów cystersów i benedyktynów w średniowiecznym życiu religijnym, objaśnia kryzys papiestwa w X i pierwszej połowie XI w. opisuje relacje między władzami cesarską a papieską w X XI w., wyjaśnia przyczyny i skutki rozłamu w Kościele. przedstawia przyczyny konfliktów w Kościele. Wydawnictwo Szkolne PWN

12 Temat lekcji Wymagania na oceny dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą celującą posługuje się pojęciem schizmy wschodniej, posługuje się datą: 1122 r., posługuje się pojęciami i terminami: scriptorium, opat, ekskomunika, symonia, przedstawia postać Leona IX. 27. Budowle romańskie (XI XIII w.) opisuje ilustracje i makiety sztuki romańskiej, przykłady budowli i dzieł (XI XIII w.), opisuje plan kościoła romańskiego. wymienia sklepienia krzyżowe i kolebkowe, posługuje się pojęciami i terminami: absyda, transept, prezbiterium, nawa główna, nawa boczna. wymienia i opisuje charakterystyczne cechy sztuki romańskiej. potrafi odszukać i opisać zabytki sztuki romańskiej w swoim regionie. rozpoznaje elementy architektury romańskiej. Słowianie i pierwsze państwa słowiańskie wskazuje na mapie plemiona słowiańskie, wymienia postaci Konstantyna i Metodego, umie podzielić Słowian na odłamy oraz scharakteryzować ich zajęcia i religię, przedstawia postaci Konstantyna i Metodego. wyjaśnia powody przyjmowania chrztu przez władców słowiańskich, wyjaśnia znaczenie dat: 863 r., 885 r., 988 r. omawia kształtowanie się państw słowiańskich we wczesnym średniowieczu, umiejscawia w czasie i przestrzeni pierwsze państwa słowiańskie. przedstawia życie Słowian, omawia proces chrystianizacji Słowian. ocenia wkład Konstantyna i Metodego w rozwój języka i piśmiennictwa, wskazuje różnice pomiędzy cyrylicą a głagolicą. 28. Panowanie Mieszka I podaje datę chrztu Polski, wymienia postać Mieszka I jako budowniczego państwa polskiego, wyjaśnia powody przyjęcia chrztu przez Mieszka I, wymienia nazwy głównych plemion polskich i ziemie przez nie zamieszkane, przedstawia postaci Siemomysła, Jordana, Dobrawy, wyjaśnia znaczenie dat: 965 r., 972 r., 997 r. przedstawia okoliczności, w jakich rozegrała się bitwa pod Cedynią, wymienia korzyści płynące z przyjęcia chrześcijaństwa przez Mieszka I. przedstawia znaczenie dokumentu Dagome iudex, wskazuje charakterystyczne cechy monarchii patrymonialnej. ocenia dokonania pierwszych Piastów dla rozwoju państwa polskiego. Wydawnictwo Szkolne PWN

13 Temat lekcji Wymagania na oceny dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą celującą wyjaśnia pojęcia: plemię, chrystianizacja, wyjaśnia znaczenie daty: 966 r. 29. Monarchia Bolesława Chrobrego wyjaśnia znaczenie dat: 1000 r., 1025 r., i przyporządkowuje im odpowiednie wydarzenia, wymienia postaci Bolesława Chrobrego i Ottona III, wymienia postanowienia zawarte w czasie zjazdu w Gnieźnie, potrafi opisać misję św. Wojciecha., posługuje się pojęciami: biskupstwo, arcybiskupstwo. wyjaśnia znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego dla Polski, przedstawia postać Gaudentego. sytuuje w czasie i przestrzeni historycznej państwo Bolesława Chrobrego, wyjaśnia przyczyny i skutki wojen polsko-niemieckich ( ). potrafi scharakteryzować Polskę na przełomie X i XI w., wyjaśnia stosunki państwa polskiego z Kościołem w XI w., omawia stosunki Polski z Niemcami i innymi sąsiadami. ocenia politykę Bolesława Chrobrego. 30. Kryzys i odbudowa państwa pierwszych Piastów w XI wieku wyjaśnia przyczyny kryzysu państwa pierwszych Piastów, omawia rządy Bolesława Śmiałego oraz księcia Władysława Hermana, wymienia daty: 1038 r., 1076 r. przedstawia proces odbudowy państwowości za panowania Kazimierza Odnowiciela, wymienia daty: 1031 r., 1050 r., 1079 r., potrafi scharakteryzować sytuację wewnętrzną w Polsce w końcu XI w. i pierwszej połowie XII w. omawia kryzys społecznopolityczny w latach trzydziestych XI w. przedstawia rządy Bolesława Śmiałego. ocenia politykę zagraniczną Bolesława Śmiałego. Drzwi Gnieźnieńskie potrafi wskazać miejsce, w którym znajdują się Drzwi Gnieźnieńskie, wymienia postać, której poświęcono to dzieło. określa materiał, z którego wykonano Drzwi Gnieźnieńskie, określa czas powstania zabytku. rozpoznaje postaci znajdujące się w poszczególnych scenach Drzwi Gnieźnieńskich, przedstawia inne przykłady zabytków nawiązujących do kultu św. Wojciecha. potrafi na podstawie ilustracji omówić najważniejsze wydarzenia z życia św. Wojciecha, wyjaśnia znaczenie męczeńskiej śmierci Wojciecha dla rozwoju chrześcijaństwa w Polsce. potrafi wskazać inne przykłady drzwi z XII w. i omówić, co zostało na nich przedstawione, wyjaśnia znaczenie poszczególnych kwater i przedstawień z bordiury Drzwi Gnieźnieńskich. Wydawnictwo Szkolne PWN

14 Temat lekcji Wymagania na oceny dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą celującą 31. Czasy Bolesława Krzywoustego wymienia datę 1138 r. oraz przyporządkowuje jej odpowiednie wydarzenie, posługuje się pojęciami i terminami: statut Krzywoustego, senior. posługuje się pojęciami: bulla, trybut, wyjaśnia znaczenie dat: 1108 r., 1109 r., 1112 r., 1119 r., 1135 r., 1136 r. omawia sukcesy Bolesława Krzywoustego w polityce zagranicznej. opisuje postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego, omawia znaczenie przyłączenia Pomorza do Polski. ocenia politykę wewnętrzną Bolesława Krzywoustego i jej skutki dla przyszłości państwa polskiego. 32. W Polsce pierwszych Piastów (X XII w.) opisuje powinności ludności państwa na rzecz księcia, posługuje się pojęciami: kasztelan, podgrodzie, targ, daniny. przedstawia przykłady sztuki romańskiej w Polsce, posługuje się pojęciami: siedlisko, opole, palatyn, wiec, świadczenia. wyjaśnia zasady monarchii patrymonialnej na przykładzie państwa pierwszych Piastów, przedstawia warstwy społeczne w Polsce pierwszych Piastów. przedstawia rolę i znaczenie osad służebnych, przedstawia zmiany w organizacji Kościoła w okresie panowania pierwszych Piastów. ocenia wpływ obciążeń ludności na jej pozycję w społeczeństwie średniowiecznym. 33. Czasy świetności (koniec XI XIII w.) krucjaty, uniwersalizmy, stany wymienia przyczyny wypraw krzyżowych, wymienia w porządku chronologicznym najważniejsze wydarzenia związane z wyprawami krzyżowymi, wyjaśnia, na czym polegały uniwersalizmy cesarski i papieski, definiuje pojęcie uniwersalizmu, wymienia ruchy religijne i zakony rycerskie powstałe w XII i XIII w. wymienia w porządku chronologicznym najważniejsze wydarzenia związane z wyprawami krzyżowymi, definiuje pojęcie uniwersalizmu, przedstawia postacie: św. Dominik, św. Franciszek z Asyżu. wyjaśnia, na czym polegały uniwersalizmy: papieski i cesarski. omawia sytuację Kościoła w pierwszej połowie XII w., wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła, przedstawia rolę Innocentego III w budowie potęgi politycznej Kościoła. omawia skutki wypraw krzyżowych, ocenia znaczenie wypraw krzyżowych dla rozwoju chrześcijaństwa. 34. Czasy świetności średniowieczne miasta wymienia główne ośrodki miejskie średniowiecznej Europy, wymienia grupy społeczne mieszkające w mieście, posługuje się pojęciami: synod, bank, cech, czeladnik, wiąże powstanie bankowości z rozwojem gospodarczym miasta. wymienia strukturę i uprawnienia samorządu miejskiego, omawia zabudowę miejską. wyjaśnia funkcję cechów w mieście, wyjaśnia, czym były republiki miejskie, i potrafi wymienić największe z nich. omawia rolę pieniądza w śred-niowiecznym społeczeństwie, wyjaśnia znaczenie Hanzy dla rozwoju i handlu miast w niej Wydawnictwo Szkolne PWN

15 Temat lekcji Wymagania na oceny dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą celującą posługuje się pojęciami: krucjata, rekonkwista, ratusz, sukiennice, burmistrz, pospólstwo, plebs, Hanza. zrzeszonych. 35. Czasy świetności (XII XIII w.) uniwersytety, nauka, literatura wyjaśnia pojęcie: uniwersytet, wymienia język, którym posługiwano się w kulturze i nauce średniowiecznej. wymienia miasta, w których powstały najstarsze uniwersytety, wymienia nazwiska największych uczonych XIII w.: Alberta Wielkiego, Tomasza z Akwinu, Rogera Bacona. określa przyczynę powstania uniwersytetów, przedstawia rozwój nauki i literatury w XIII w. przedstawia największych uczonych i ich osiągnięcia w różnych dziedzinach życia. potrafi podać przykłady gatunków średniowiecznej literatury, potrafi wyjaśnić znaczenie filozofii dla rozwoju nauki. 36. Budowle gotyckie (XII XV w.) stosuje nazwę gotyk i wyjaśnia jej pochodzenie, posługując się ilustracjami, wskazuje różnice w architekturze kościoła romańskiego i gotyckiego. wskazuje różnice między stylem romańskim a gotyckim, stosuje pojęcia: witraż, sklepienie krzyżowo-żebrowe. podaje przykłady najbardziej znanych katedr gotyckich w Europie. podaje przykłady zabytków sztuki gotyckiej w swoim regionie. rozpoznaje elementy architektury gotyckiej. Zmierzch Europy Średniowiecznej posługuje się pojęciami: epidemia, zaraza, omawia przyczyny rozprzestrzeniania się dżumy w Europie. wyjaśnia przyczyny kryzysu w XIV i XV w., przedstawia postać Jana Husa, wyjaśnia znaczenie dat: r., 1377 r., r., 1415 r., 1418 r. przedstawia pojęcia: husytyzm, schizma, zna przyczyny wojny stuletniej, wyjaśnia, kim była Joanna d`arc. omawia przejawy kryzysu Kościoła zachodniego. ocenia wpływ epidemii na sytuację społeczno-polityczną Europy, wyjaśnia znaczenie schizmy zachodniej dla Europy. 37. Początki rozbicia dzielnicowego w Polsce sytuuje w czasie i przestrzeni Polskę w okresie rozbicia dzielnicowego, wymienia i wskazuje na mapie dzielnice Polski, stosuje pojęcia: statut, senior, wymienia zasadę senioratu oraz definiuje pojęcia: pryncypat, prynceps, wymienia ważniejsze postaci omawianego okresu: Bolesława Kędzierzawego, Henryka San- opisuje zmiany społecznogospodarcze w okresie rozbicia dzielnicowego. określa przyczyny i skutki wybranych wydarzeń politycznych (np. wprowadzenie zasady senioratu, dążenie książąt polskich do zjednoczenia). ocenia zasadę senioratu w kontekście polityki wewnętrznej państwa. Wydawnictwo Szkolne PWN

16 Temat lekcji Wymagania na oceny dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą celującą wymienia imię władcy twórcy statutu wprowadzającego zasadę senioratu. domierskiego, Mieszka Starego, Leszka Białego. 38. Polska w pierwszej połowie XII wieku. Sprowadzenie Krzyżaków wymienia postać Konrada Mazowieckiego, sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi, wyjaśnia znaczenie dat: 1226 r., 1241 r. wyjaśnia przyczyny sprowadzenia Krzyżaków do Polski, przedstawia sytuację na Pomorzu Wschodnim, wyjaśnia próby chrystianizacji Prusów. charakteryzuje Polskę w czasach Henryków śląskich w pierwszej połowie XIII w., wyjaśnia przyczyny najazdu Mongołów i wymienia postać Czyngis-chana. opisuje znaczenie bitwy pod Legnicą, ocenia działalność Henryka Brodatego i Henryka Pobożnego. wyjaśnia europejski charakter bitwy pod Legnicą. 39. Wieś i miasto w okresie rozbicia dzielnicowego wyjaśnia i stosuje pojęcia: lokacja, wójt, patrycjat, plebs, trójpolówka, prawo niemieckie, omawia znaczenie powstawania miast dla rozwoju gospodarczego Polski. wyjaśnia i stosuje pojęcie: immunitet, omawia rolę grup ludności powstałych w miastach: patrycjat, pospólstwo, plebs, przedstawia rozwój gospodarki w Polsce w XIII w. wyjaśnia zasadę zakładania wsi na prawie niemieckim, określa rolę księcia w rozwoju osadnictwa. omawia proces kształtowania się stanów społecznych, wyjaśnia rolę immunitetów w zmniejszaniu dochodów książąt. potrafi wskazać charakterystyczne cechy lokacji miast na prawie magdeburskim. 40. Ku zjednoczeniu ziem polskich wymienia zagrożenia zewnętrzne dla Polski w drugiej połowie XIII w., wyjaśnia znaczenie dat: 1295 r., 1300 r., 1305 r. opisuje proces kanonizacji biskupa Stanisława. wyjaśnia pojęcie: Nowa Marchia. charakteryzuje czynniki mające wpływ na procesy zjednoczeniowe Polski, omawia okoliczności koronacji królewskich. ocenia znaczenie kanonizacji biskupa Stanisława i koronacji królewskich dla procesu jednoczenia państwa polskiego. 41. Polska zjednoczona. Czasy Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego wymienia ziemie, które zjednoczył Władysław Łokietek, zna daty: 1320 r., 1331 r., 1343 r. wymienia postaci Władysława Łokietka, Kazimierza Wielkiego, biskupa Muskaty, wyjaśnia znaczenie dat: 1308 r., 1312 r., 1332 r. przedstawia sytuację wewnętrzną Polski za czasów Władysława Łokietka, omawia stosunki polskokrzyżackie. porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polskokrzyżackimi, opisuje początki rządów Kazimierza Wielkiego. wyjaśnia i ocenia trafność nazwy Korona Królestwa Polskiego dla ziem polskich za czasów panowania Kazimierza Wielkiego. Wydawnictwo Szkolne PWN

17 Temat lekcji Wymagania na oceny dopuszczającą dostateczną dobrą bardzo dobrą celującą 42. Rządy Kazimierza Wielkiego. Unia z Węgrami stosuje pojęcie: unia personalna, wymienia datę powstania uniwersytetu w Krakowie, przedstawia rozwój gospodarczy za panowania Kazimierza Wielkiego. charakteryzuje i objaśnia rządy Andegawenów, wymienia daty: 1370 r., 1374 r., i opisuje wydarzenia z nimi związane, objaśnia wpływ wzrostu liczby lokacji na sytuację gospodarczą Polski. zna i opisuje rolę przywileju wydanego w Koszycach w 1374 r. ocenia dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie polityki wewnętrznej oraz w polityce zagranicznej. ocenia znaczenie unii z Węgrami dla losów państwa polskiego po śmierci Kazimierza Wielkiego. Zamki obronne Kazimierza Wielkiego potrafi wymienić nazwy kilku zamków i miast wybudowanych w czasach Kazimierza Wielkiego i wskazać je na mapie, wymienia podstawowe elementy zamku. wyjaśnia rolę wzrostu liczby lokacji zamków i miast dla rozwoju Polski, na podstawie ilustracji wymienia elementy obronne zamku. wskazuje miejsca budowy zamków i wyjaśnia ich znaczenie dla funkcjonalności budowli. ocenia dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie obronności kraju. wskazuje wśród zamków Szlaku Orlich Gniazd zamki zbudowane w czasach Kazimierza Wielkiego. Wydawnictwo Szkolne PWN

18 Wydawnictwo Szkolne PWN

19 Roczny plan pracy z historii dla klasy II gimnazjum do programu nauczania Śladami przeszłości Wymagania na poszczególne oceny Temat lekcji 1. Wyprawy krzyżowe Zagadnienia, materiał nauczania przyczyny, przebieg i skutki wypraw krzyżowych powstanie zakonów rycerskich krucjaty na terenie Europy udział książąt piastowskich w krucjatach Wymagania na poszczególne oceny dopuszczający dostateczny dobry bardzo dobry celujący Rozdział I: Polska i świat w XII XIV wieku omawia przyczyny przedstawia zasady terminami: krucjata, wypraw krzyżowych funkcjonowania zakonów krzyżowcy, Lewant, zakony i wskazuje ich skutki rycerskich rycerskie porównuje uzbrojenie prawidłowo sytuuje na osi Królestwo Jerozolimskie i sposób walki rycerzy czasu okres wypraw wyjaśnia specyficzny europejskich krzyżowych charakter czwartej z wyposażeniem oraz lokalizuje na mapie krucjaty oraz wymienia taktyką walki saracenów Palestynę skutki zdobycia omawia pozytywne Bizancjum przez i negatywne skutki krzyżowców wypraw krzyżowych dla Europy i Azji Mniejszej wymienia wydarzenia związane z latami: 1095 r., 1096 r.,1291 r. wymienia zakony rycerskie założone podczas krucjat: joannitów, templariuszy i Krzyżaków wskazuje co najmniej jedną przyczynę oraz jeden skutek wypraw krzyżowych przedstawia w porządku chronologicznym najważniejsze wydarzenia związane z wyprawami krzyżowymi wskazuje udział książąt piastowskich w wyprawach 2. Polska dzielnicowa postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego i podział Polski na dzielnice odstąpienie od zasady senioratu rozdrobnienie dzielnicowe i rywalizacja między książętami piastowskimi skutki rozbicia dzielnicowego przemiany terminami: statut, senior, princeps dzielnicę senioralną i dzielnice juniorów podaje wydarzenie, które rozpoczęło rozbicie dzielnicowe (testament Bolesława Krzywoustego 1138 r.) określa podstawowe założenia testamentu Bolesława Krzywoustego oraz znaczenie tego dzielnice Polski: Małopolskę, Wielkopolskę, Mazowsze, Śląsk, Pomorze Gdańskie, Pomorze Zachodnie wymienia synów Bolesława Krzywoustego oraz przyznane im ziemie omawia zasadę senioratu i pryncypatu omawia przyczyny i skutki konfliktów podaje wydarzenia związane z latami 1180 r r. omawia przyczyny i skutki odstąpienia od zasady senioratu wymienia grupy społeczne, które dążyły do przywrócenia jedności państwa polskiego omawia przemiany gospodarcze na ziemiach polskich rozwój osadnictwa i rzemiosła, wskazuje tereny utracone przez książąt piastowskich w czasie rozbicia dzielnicowego, m.in. Pomorze Szczecińskie, ziemię lubuską, drohiczyńską i chełmińską przedstawia zagadnienie rozbicia dzielnicowego jako zjawiska w rozwoju państwa feudalnego wyjaśnia przyczyny dążeń zjednoczeniowych poszczególnych grup porównuje rozbicie dzielnicowe z procesem rozdrobnienia feudalnego w Europie

20 gospodarcze na ziemiach polskich w XIII w. zmiany terytorialne w okresie rozbicia dzielnicowego dokumentu wewnętrznych trwających podczas rozbicia dzielnicowego przedstawia najważniejsze przemiany gospodarcze w Polsce w XIII w. wydobycie złota, srebra oraz ołowiu, wybudowanie kopalni soli w Bochni i Wieliczce społecznych 3. Mongołowie podboje Czyngis- -chana budowa imperium mongolskiego podbój Rusi najazd Tatarów na Polskę rozpad imperium mongolskiego zasięg terytorialny państwa Mongołów podaje wiek podbojów Czyngis-chana wymienia co najmniej jeden skutek najazdu tatarskiego na Polskę wymienia i wskazuje na mapie tereny w Europie, które atakowali Tatarzy postaci: Czyngis-chana, Henryka Pobożnego podaje rok bitwy pod Legnicą 1241 określa przyczyny rozpadu imperium mongolskiego w późniejszych wiekach poprawnie posługuje się terminami: jarłyk, haracz, chan podaje rok bitwy nad rzeką Kałką 1223 i przedstawia skutki tego starcia opisuje zasady organizacji państwa mongolskiego wskazuje przyczyny i skutki sukcesów Mongołów szczegółowo omawia i wyjaśnia znaczenie oraz skutki bitwy pod Legnicą wyjaśnia skutki najazdów tatarskich na państwa europejskie określa przyczyny sukcesów militarnych Mongołów charakteryzuje stosunek Europejczyków do Mongołów wyjaśnia pochodzenie określenia Tatarzy 4. Sprowadzenie Krzyżaków do Polski północno-wschodni sąsiedzi Polski w XIII w.: Prusowie i Jaćwingowie sprowadzenie Krzyżaków do Polski założenie i rozwój państwa zakonnego podbój i chrystianizacja Prus budowa Malborka prawidłowo posługuje się terminami: zakon krzyżacki, komtur, wielki mistrz podaje rok sprowadzenia Krzyżaków do Polski 1226 tereny państwa krzyżackiego podaje podstawową przyczynę sprowadzenia Krzyżaków do Polski omawia rozwój terytorialny państwa zakonnego wymienia plemiona podbite przez Krzyżaków: Prusów i Jaćwingów podaje korzyści i zagrożenia wynikające z osiedlenia się Krzyżaków w Prusach Malbork charakteryzuje postać Konrada Mazowieckiego przedstawia genezę powstania zakonu krzyżackiego wyjaśnia przyczyny sprowadzenia Krzyżaków do Polski wymienia przyczyny sukcesów militarnych i gospodarczych państwa krzyżackiego omawia okoliczności zajęcia przez Krzyżaków Pomorza Gdańskiego omawia etapy budowy państwa zakonnego charakteryzuje zamek w Malborku jako przykład średniowiecznej fortyfikacji wskazuje, jaki wpływ mieli rycerze zakonni na rozwój gospodarczy podbitych ziem polskich wyjaśnia znaczenie pojęcia komturia 5. Zjednoczenie państwa polskiego skutki rozbicia dzielnicowego wymienia przynajmniej jedną przyczynę poprawnie posługuje się terminami: starosta, wskazuje i charakteryzuje etapy omawia zmiany gospodarcze

21 tendencje integracyjne wśród książąt piastowskich próby zjednoczenia ziem polskich podejmowane przez książąt śląskich, Przemysła II oraz Wacława II przejęcie władzy przez Władysława Łokietka i jego koronacja zajęcie Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków początek konfliktu z Krzyżakami zmagania dyplomatyczne i militarne zjednoczenia ziem polskich zasięg terytorialny państwa Władysława Łokietka prawidłowo określa wiek wydarzeń, które pojmuje jako proces grosz praski podaje lata wydarzeń: koronacja Przemysła II (1295), Wacława II (1300), Władysława Łokietka (1320) przedstawia przyczyny podejmowania prób zjednoczenia ziem polskich wymienia książąt piastowskich dążących do połączenia ziem polskich: Henryka Probusa, Przemysła II, Władysława Łokietka omawia znaczenie koronacji Władysława Łokietka w Krakowie dla integracji państwa polskiego opisuje próby odzyskania przez Władysława Łokietka Pomorza Gdańskiego jednoczenia ziem polskich na przełomie XIII i XIV w. wymienia tereny wchodzące w skład państwa polskiego za panowania Przemysła II, Wacława II i Władysława Łokietka omawia konflikty państwa polskiego z Krzyżakami i Czechami prezentuje dokonania Władysława Łokietka w procesie jednoczenia ziem polskich przedstawia okoliczności i przebieg bitwy pod Płowcami w 1333 r. i administracyjne wprowadzone za panowania Wacława II opisuje przyczyny i przebieg buntu możnowładców pod wodzą wójta Alberta określa rolę Polski na arenie międzynarodowej wyjaśnia znaczenie sojuszy zawartych przez Polskę z Danią i Węgrami 6. Państwo Kazimierza Wielkiego odbudowa Królestwa Polskiego za czasów Kazimierza Wielkiego reformy gospodarcze (prawna, skarbowa, monetarna) przeprowadzone przez Kazimierza Wielkiego założenie Akademii Krakowskiej dyplomatyczne rozwiązanie konfliktów z Krzyżakami i Czechami ekspansja terytorialna Polski na tereny Rusi Halickiej terminami: przywilej składu, prawo przymusu drogowego, poradlne wie, kim był i czym zasłynął Kazimierz Wielki państwo Kazimierza Wielkiego podaje wydarzenia związane z datami: 1335 r., 1343 r., 1364 r., 1370 r. charakteryzuje politykę zagraniczną Kazimierza Wielkiego określa przyczyny i skutki ekspansji na tereny Rusi Halickiej wymienia reformy gospodarcze wprowadzone przez Kazimierza Wielkiego omawia wkład Kazimierza Wielkiego w umocnienie państwa podaje lata i omawia związane z nimi wydarzenia: 1366 r. i 1348 r. opisuje działania dyplomatyczne Kazimierza Wielkiego mające na celu zakończenie sporów z Czechami i Krzyżakami omawia reformy wprowadzone przez Kazimierza Wielkiego i ich znaczenie dla unifikacji i rozwoju gospodarczego ziem polskich wskazuje cele polityki Kazimierza Wielkiego związane z umacnianiem pozycji państwa polskiego charakteryzuje znaczenie podboju Rusi Halickiej dla rozwoju gospodarczego państwa polskiego prezentuje politykę Kazimierza Wielkiego wobec Żydów podaje przykłady miejscowości, w których wybudowano Orle Gniazda

22 śmierć Kazimierza Wielkiego koniec dynastii Piastów polskiego pod względem politycznym i gospodarczym przedstawia rozwój terytorialny państwa Kazimierza Wielkiego 7. Tajemnice sprzed wieków Jak wyglądał piastowski orzeł? legendy związane z pochodzeniem godła polskiego najstarsze podobizny orła i związane z nimi kontrowersje wizerunki orła na monetach książąt piastowskich rozpowszechnienie znaku orła za czasów Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego inne symbole, które miały szansę znaleźć się w godle państwa polskiego Rozdział II: Społeczeństwo średniowiecza wymienia najstarsze przekazy źródłowe dotyczące orła jako symbolu państwowego podaje przykłady źródeł materialnych z wizerunkiem orła, np. monety i pieczęcie wyjaśnia genezę symbolu orła przedstawioną w kronice Jana Długosza wymienia książąt, którzy od połowy XII w. umieszczali na monetach i pieczęciach wizerunek orła białego: Władysława Wygnańca, Bolesława Kędzierzawego i Kazimierza Sprawiedliwego przedstawia inne znaki używane przez władców piastowskich jako symbole państwowe, np. lwa, gryfa, smoka 1. System feudalny społeczeństwo feudalne podział społeczeństwa na stany kultura rycerska i dworska narodziny monarchii stanowej w Polsce terminami: senior, wasal, lenno, hołd lenny, system feudalny, stan określa powiązania tworzące drabinę feudalną społeczeństwa średniowiecznego wymienia stany: rycerstwo, duchowieństwo, mieszczaństwo i chłopów przedstawia przebieg hołdu lennego oraz pasowania na rycerza terminami: suzeren, społeczeństwo stanowe, monarchia patrymonialna wyjaśnia zasady funkcjonowania systemu feudalnego omawia pozycję prawną i majątkową stanu rycerskiego podaje cechy charakterystyczne kultury rycerskiej tłumaczy, na czym polegała zasada Wasal mojego wasala nie jest moim wasalem przedstawia pozycję społeczną duchowieństwa, rycerstwa, chłopów i mieszczan charakteryzuje monarchię stanową wyjaśnia mechanizmy powstania i funkcjonowania systemu feudalnego na przykładzie państwa polskiego zjednoczonego przez Władysława Łokietka przedstawia cechy monarchii stanowej omawia różnice pomiędzy monarchią patrymonialną a monarchią stanową 2. Życie średniowiecznej wsi wieś we wczesnym średniowieczu zmiany w rolnictwie w XIII i XIV w. terminami: lokacja, sołtys, dwupolówka, trójpolówka podaje przyczyny rozwoju terminami: ława, wolnizna metoda wypaleniskowa wymienia obowiązki i uprawnienia sołtysa i wyjaśnia jego specyficzną rolę w osadzie przedstawia znaczenie kolonizacji wiejskiej dla rozwoju gospodarczego Polski