Rozdział 16. Rzym na siedmiu pagórkach piętrzy się...

Transkrypt

1 Rozdział 16. Rzym na siedmiu pagórkach piętrzy się... Cele lekcji Wymagania ogólne I. Chronologia historyczna Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je. II. Analiza i interpretacja historyczna Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski; dostrzega w narracji historycznej warstwę informacyjną i wyjaśniającą; wyjaśnia związki przyczynowo-skutkowe analizowanych wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych. III. Tworzenie narracji historycznej Uczeń tworzy narrację historyczną, integrując informacje pozyskane z różnych źródeł. Wymagania szczegółowe 1 Po zakończonych zajęciach uczeń: zna daty: 753 r. p.n.e., ok. 500 r. p.n.e., zna postać Romulusa, zna nazwy najważniejszych urzędów w Rzymie republikańskim, rozumie pojęcia: legenda, republika, patrycjusze, plebejusze, nobilitas, prawo weta, wskazuje na mapie Rzym i opisuje położenie geograficzne Półwyspu Apenińskiego, opisuje warunki naturalne Italii, opowiada legendę o powstaniu Rzymu, umiejscawia w czasie i charakteryzuje system sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa w Rzymie republikańskim, podaje przykłady wpływu kultury greckiej na kulturę rzymską. Środki dydaktyczne multipodręcznik dla klasy I gimnazjum (s oraz s ) kartkówka do rozdziału 16. Rzym na siedmiu pagórkach piętrzy się... mapa ścienna basenu Morza Śródziemnego Metody i techniki nauczania praca pod kierunkiem praca z mapą praca z ilustracją praca z tekstem źródłowym wykład dyskusja 1 W niniejszym scenariuszu w wymaganiach szczegółowych kursywą oznaczono treści nieobowiązkowe. 1

2 Formy zajęć praca indywidualna praca w grupach praca zbiorowa Czas zajęć 2 godziny lekcyjne Część I. Początki Rzymu Struktura i opis lekcji I. Wprowadzenie Podajemy temat i cele lekcji. Klikając w oś czasu (multipodręcznik, s. 126), powiększamy ją, a następnie prosimy wybraną osobę o usytuowanie w czasie wydarzeń, które będą tematem zajęć. T. Małkowski, J. Rześniowiecki, Historia I. Multipodręcznik dla klasy I gimnazjum, s. 126 Zachęcamy uczniów do przypomnienia informacji o położeniu geograficznym i warunkach naturalnych Grecji. W tym celu otwieramy rozdział 8. Wśród skał i oliwnych gajów (multipodręcznik, s ). Dzielimy klasę na 2-osobowe zespoły i wyjaśniamy, na czym będzie polegała ich praca. Osoba 1. Korzystając z mapy (multipodręcznik, s. 63), podaj najważniejsze informacje o położeniu geograficznym Grecji. Swoje spostrzeżenia zapisz obok mapy. Możesz skorzystać z ikony (wpisywanie tekstu). Osoba 2. Korzystając z ilustracji (multipodręcznik, s ), podaj najważniejsze informacje o warunkach naturalnych Grecji. Swoje spostrzeżenia zapisz obok ilustracji. Możesz skorzystać z ikony (wpisywanie tekstu). 2

3 W czasie pracy uczniów wracamy do tematu 16. Rzym na siedmiu pagórkach piętrzy się... i klikamy ramkę z tekstem źródłowym (multipodręcznik, s. 126). Za pomocą znajdującej się w górnym prawym rogu ikony zwijamy tekst. Następnie rysujemy tabelkę, korzystając odpowiednio z ikony (kształty) oraz ikony (wpisywanie tekstu). Po upływie wyznaczonego czasu wybrane zespoły przedstawiają swoje spostrzeżenia. Zapisujemy je w odpowiednich kolumnach tabelki. II. Rozwinięcie Korzystając z mapy ściennej, prosimy uczniów o określenie położenia geograficznego Półwyspu Apenińskiego, a następnie odczytujemy tekst źródłowy (multipodręcznik, s. 126). Uczniowie wykonują znajdujące się pod nim polecenie. Uzyskane informacje zapisujemy w tabelce. T. Małkowski, J. Rześniowiecki, Historia I. Multipodręcznik dla klasy I gimnazjum, s. 126 Zadajemy pytania: Która kraina oferowała lepsze warunki do życia? Na czym polegała jej przewaga? Przedstawiamy historię osadnictwa na terenie Italii w pierwszej połowie I tysiąclecia p.n.e. Szczególną uwagę zwracamy na obecność kolonii Greków na obszarze półwyspu. 3

4 Korzystając z ikony (pytania do map), powiększamy mapę (multipodręcznik, s. 129) i prosimy o wykonanie poleceń 1 i 2 (polecenia do mapy zmieniają się po kliknięciu ikony ). T. Małkowski, J. Rześniowiecki, Historia I. Multipodręcznik dla klasy I gimnazjum, s. 129 Wyjaśniamy, że obecność kultury greckiej silnie oddziaływała na obszar Italii, w tym na niewielką osadę Rzym znajdującą się nad brzegiem rzeki Tyber. Prosimy uczniów o przypomnienie, czym jest legenda, a następnie o zapoznanie się z legendą o założeniu Rzymu (multipodręcznik, s ). Następnie zadajemy pytania: Na jakie związki z greckim kręgiem kulturowym wskazuje legenda? Jakie nadnaturalne elementy znalazły się w tej opowieści? O czym one świadczą? Odpowiedzi na drugie pytanie konfrontujemy z tekstem Liwiusza (multipodręcznik, s. 128). Uczniowie zapoznają się z nim i odpowiadają na znajdujące się pod nim pytania. Następnie zastanawiają się, z czego wynikał wyrażony przez autora tekstu stosunek do prawdziwości legendy. Informujemy, że choć Liwiusz nie uważał legendy za prawdziwą, to dostrzegał wpływ, jaki wywarła na polityczne dzieje Rzymu. Wiara w związki z bogiem wojny Marsem służyła Rzymianom za wyjaśnienie podejmowania podbojów i sukcesywnego zdobywania kolejnych obszarów Italii. 4

5 Ponownie powiększamy mapę i prosimy o wykonanie poleceń 3 i 4 (multipodręcznik, s. 129). T. Małkowski, J. Rześniowiecki, Historia I. Multipodręcznik dla klasy I gimnazjum, s. 129 Polecamy uczniom odnaleźć w podrozdziale Początki państwa (multipodręcznik, s. 128) datę powstania Rzymu. Następnie wyświetlamy oś czasu (multipodręcznik, s. 126) i zachęcamy wybraną osobę do umieszczenia tej daty we właściwym miejscu. III. Podsumowanie Podajemy ustalenia archeologów dotyczące początków Rzymu, a także informacje dotyczące funkcjonowania państwa rzymskiego w pierwszym okresie jego istnienia. Następnie zadajemy pytanie: Co sprawiło, że proces powstania państwa rzymskiego potoczył się inaczej niż proces powstania państw leżących na obszarze starożytnej Grecji? Metody kontroli 1 z zeszytu ćwiczeń (załącznik nr 1). 5

6 Część II. Republika Rzymian Struktura i opis lekcji I. Wprowadzenie Podajemy temat i cele lekcji. Otwieramy multipodręcznik na stronie 131. Powiększamy Pytania i polecenia i prosimy uczniów o zapoznanie się z pytaniem 1: Co wiemy o początkach Rzymu? Za pomocą ikony zwijamy tekst. Następnie rysujemy tabelkę, korzystając odpowiednio z ikony (kształty) oraz ikony (wpisywanie tekstu). Prosimy uczniów o podanie informacji, które pozwolą uzupełnić tabelę, a następnie inicjujemy krótką dyskusję o znaczeniu źródeł historycznych i badań archeologicznych dla weryfikacji informacji pochodzących z legend. II. Rozwinięcie Informujemy uczniów, że ich zadaniem będzie zebranie wiadomości na temat społeczeństwa i ustroju państwa rzymskiego w okresie funkcjonowania republiki. Uczniowie odszukują definicję republiki oraz okoliczności, w których została ona wprowadzona w Rzymie (multipodręcznik, s. 129). Wybrana osoba zaznacza na osi czasu orientacyjną datę jej powstania (multipodręcznik, s. 126). T. Małkowski, J. Rześniowiecki, Historia I. Multipodręcznik dla klasy I gimnazjum, s. 126 Dzielimy klasę na dwa zespoły. Rozdajemy instrukcje oraz ćwiczenia 3, 4 i 5 z zeszytu ćwiczeń (zob. załącznik nr 2). 6

7 Grupa I Zapoznajcie się z treścią podrozdziału Rzym republiką (multipodręcznik, s ). Następnie podzielcie się na trzy podgrupy, z których każda zbierze informacje potrzebne do udzielenia odpowiedzi na pytania 7, 8 i 9 (multipodręcznik, s. 130). Grupa II Zapoznajcie się z treścią podrozdziału Kto rządził republiką rzymską? (multipodręcznik, s ). Następnie podzielcie się na podgrupy, z których każda uzupełni jeden wers tabeli w ćwiczeniu 5. Po upływie wyznaczonego czasu (ok. 10 minut) reprezentanci poszczególnych podzespołów przedstawiają efekty prac. Po zakończeniu prezentacji przez grupę I uczniowie wykonują ćwiczenia 3 i 4. Natomiast w trakcie prezentacji grupy II polecamy pozostałym uczniom uzupełnić tabelę w ćwiczeniu 5. III. Podsumowanie Inicjujemy krótką dyskusję, w czasie której uczniowie porównują funkcjonowanie republiki rzymskiej z demokracją ateńską. Metody kontroli Rozdajemy uczniom kartkówki i polecamy wykonać znajdujące się tam zadania. Następnie sprawdzamy poprawność ich wykonania, prosząc wybrane osoby o podanie rozwiązań. 7

8 16 Rzym na siedmiu pagórkach piętrzy się... MateriałyCiekawostka dla nauczyciela W tytule tego rozdziału jest ukryta legendarna data założenia Rzymu. Czy potrafisz ją odnaleźć? Załącznik nr 1 1 Uzupełnij tekst brakującymi wyrazami. Półwysep Morza przypomina wydłużony but, który wynurzył się z wód.... Jeśli zechcemy dalej porównywać Italię do ludzkiej nogi, tuż pod kolanem uchodzi do morza rzeka metrów od ujścia, leży miasto... w , Starożytna legenda głosiła, że miasto założył roku p.n.e. Jednak dzięki wykopaliskom... wiemy, że najstarsza osada na Palatynie istniała prawdopodobnie w Przez pierwsze wieki miastem władali etruscy... stał się.... nim według legendy Tarkwiniusz Pyszny, wygnano około dzeniu nad nią zaś, 30 kilo-...,... stuleciu p.n.e. Ostatniego, a był roku p.n.e. Po jego wypę- monarchia zaś została powszechnie znienawidzona. T. Małkowski, Historia I. Zeszyt ćwiczeń dla klasy I gimnazjum, s Załącznik nr 2 Przeczytaj uważnie 3 fragment Dziejów Liwiusza (tekst źródłowy B, s. 128 podręcznika). Potem 3 zaznacz w odpowiednim miejscu: jest taka informacja w tekście czy jej nie ma. Oto Rzymianie z V wieku p.n.e. (z okresu, gdy patrycjusze nie zaczęli jeszcze ustępować Oto V wieku p.n.e. (z okresu, gdy patrycjusze nie patrycjusza zaczęli jeszcze ustępować JEST NIE MA przedrzymianie żądaniamiz plebejuszy). Podpisz każdy rysunek: czy ukazuje czy plebejusza. przed żądaniami plebejuszy). Podpisz każdy rysunek: czy ukazuje patrycjusza czy plebejusza. Co do okresu przed założeniem Rzymu, autor pragnie potwierdzić informacje pochodzące z wiarygodnych źródeł historycznych. Wymieszanie spraw ziemskich i nadprzyrodzonych, które spotyka się w dziejach legendarnych, służy uświetnianiu początków miast. Ludy będące pod panowaniem Rzymu bez oporu przyjmują przekonanie Rzymian, że sam bóg wojny Mars założył naród rzymski. Ludy będące pod panowaniem rzymskim uważają boga wojny Marsa za swego założyciela. Gajusz, wódz armii. Gajusz, wódz armii. Tulliusz, szewc. Tulliusz, szewc. Publiusz, bogaty właściciel ziemski. Publiusz, bogaty właściciel ziemski. 55 Aulus, zamożny kupiec. Aulus, zamożny kupiec. Kwintus, szeregowy żołnierz. Kwintus, szeregowy żołnierz. H1Gzy s Tytus, senator. Tytus, senator. T. Małkowski, Historia I. Zeszyt ćwiczeń dla klasy I gimnazjum, s Przyjrzyj się zakochanym z V wieku p.n.e. Napisz, która para ma szansę uzyskać zgodę Przyjrzyj sięmałżeństwo, zakochanyma zktóra V wieku p.n.e. Napisz, która ma szansę uzyskać zgodę rodziny na nie. Uzasadnij, dlaczego takpara sądzisz. rodziny na małżeństwo, a która nie. Uzasadnij, dlaczego tak sądzisz.

9 4 Przyjrzyj się zakochanym z V wieku p.n.e. Napisz, która para ma szansę uzyskać zgodę rodziny na małżeństwo, a która nie. Uzasadnij, dlaczego tak sądzisz. A. Korneliusz rolnik, Flawia córka zamożnego kupca. B. Gnejusz syn właściciela ziemskiego, Fortunata córka najwyższego kapłana. C. Sekstus syn piekarza, Julia córka konsula. A.... B.... C.... T. Małkowski, Historia I. Zeszyt ćwiczeń dla klasy I gimnazjum, s. 56 i 57 5 Wypełnij tabelkę: wpisz właściwe nazwy instytucji lub tytuły urzędników republiki rzymskiej. Następnie dopisz ich prawa i obowiązki. ORGAN WŁADZY Doradzał konsulom. PRAWA I OBOWIĄZKI Wybierały konsulów. Zwoływali posiedzenia senatu i zgromadzeń ludowych. Sprawował władzę przez pół roku. Bronili plebejuszy. T. Małkowski, Historia I. Zeszyt ćwiczeń dla klasy I gimnazjum, s. 57 9