PROGRAM STRAŻNICY PAMIĘCI. Walor historyczny miejsca opieki

Transkrypt

1 PROGRAM STRAŻNICY PAMIĘCI Placówka SZKOŁA PODSTAWOWA NR 18 IM. ŚWIĘTEJ ANNY UL. PÓŁKOLE KRAKÓW Telefon Imię i nazwisko osoby odpowiedzialnej za realizację projektu w szkole ANNA ZAMYSŁOWSKA TOMASZ SZCZEPANIK Miejsce opieki Pomnik Ofiar Dąbia ul. Półkole 11 Walor historyczny miejsca opieki Szkoła Podstawowa nr 18 w Krakowie od 1971 roku ma swoją siedzibę na osiedlu Dąbie. Ta część miasta może się poszczycić długą i ciekawą historią. Pierwsze wzmianki o wsi Danbe pochodzą z 1254 roku. To tutaj mieli swój obóz Szwedzi podczas oblężenia Krakowa w czasach słynnego Potopu. Tu witano Jana III Sobieskiego po wiedeńskiej wiktorii w 1683 roku. W 1851 roku na dąbskich błoniach przeglądu wojska dokonał cesarz austriacki Franciszek Józef I. Okoliczne dęby były świadkami wielu ważnych ale i dramatycznych zdarzeń. Do tych najtragiczniejszych zaliczają się te, które miały miejsce podczas niemieckiej okupacji w latach Od jej początku mieszkańcy Dąbia brali czynny udział w oporze przeciw okupantom. Istniały tutaj komórki Armii Krajowej oraz Gwardii Ludowej. Działało 12 zespołów tajnego nauczania, których uczestnicy za sam udział w lekcjach mogli zapłacić najwyższą cenę, cenę życia. Odwaga mieszkańców Dąbia nie uszła uwadze władz okupacyjnych, które bezwzględnie zwalczały wszelkie objawy oporu. W czasie wojny Niemcy przeprowadzili kilka akcji pacyfikacyjnych przeciwko organizacją konspiracyjnym działającym na terenie Dąbia, dokonując masowych aresztowań. Pierwszą na przełomie 1942 i 43 roku, drugą w czerwcu 1943 roku. Zdecydowana większość z zatrzymanych nigdy już nie ujrzała swoich bliskich. Ale nikt z mieszkańców Dąbia nie przewidział tragedii jaka miała spaść na osiedle 15 stycznia 1945 roku. Tego dnia, o świcie na Dąbiu pojawiły się samochody z funkcjonariuszami SS, SA i Gestapo. Spędzili oni całą ludność osiedla na ulice Miedzianą 58. Tam wszystkich wylegitymowano i na podstawie przygotowanych list wybrano 50 osób. Nie były to osoby przypadkowe. Byli to krewni osób wcześniej zatrzymanych za działalność patriotyczną rodzice, żony, bracia, synowie i córki. Około godziny 12 dołączono do nich 30 więźniów przywiezionych z więzienia Montelupich. Od godziny małymi grupami po około 20 osób prowadzono ich do ogrodu przy ulicy Miedzianej 67, który miał się stać miejscem ich śmierci. Do leżących na ziemi mężczyzn i kobiet oddawano serie z karabinów maszynowych. Na miejscu lub od ran zginęło 79 osób. Ocalała tylko jedna osoba. Ciała pomordowanych pochowano w miejscu kaźni. Dopiero po wyzwoleniu dokonano ekshumacji i uroczystego pogrzebu na Cmentarzu Rakowickim. 1

2 Do dziś wydarzenia sprzed 67 lat, są wciąż żywe w pamięci mieszkańców Krakowa. Między innymi dzięki władzom miasta, radnym Dzielnicy II oraz nauczycielom i uczniom SP 18, którzy dbają o miejsca pamięci związane z tą tragedią. Na miejscu kaźni, które sąsiaduje z budynkiem naszej szkoły stoi dziś pomnik poświęcony pamięci wszystkich tu pomordowanych. Pomnik Ofiar Dąbia Forma opieki Od początku istnienia naszej szkoły nauczyciele i uczniowie otaczają opieką miejsce egzekucji Pomnik Ofiar Dąbia, który znajduje się w sąsiedztwie terenu szkolnego. Czcimy to szczególne miejsce. Tutaj uczniowie poznają historię swojej Małej Ojczyzny, uczą się patriotyzmu i szacunku do przeszłości. Przed Świętem Zmarłych, klasy zapalają przy pomniku znicze i składają kwiaty. Uczniowie zapalają znicze przy Pomniku Ofiar Dąbia 2

3 Uczniowie zapalają znicze przy Pomniku Ofiar Dąbia Przedstawiciele Samorządu Szkolnego porządkują teren przy pomniku 15 stycznia każdego roku, nasza szkoła jest gospodarzem rocznicowych uroczystości Pacyfikacji Dąbia. Grono pedagogiczne i uczniowie przygotowują uroczystą akademię, wystawę pamiątek i dokumentów związanych z wydarzeniami. Na akademię zaprasza się kombatantów, żyjących świadków tamtej tragedii, ich rodziny oraz przedstawicieli instytucji współpracujących ze szkołą. W przygotowanie apelu aktywnie włączają się uczniowie szkoły, którzy przygotowują m.in. dekoracje oraz wybierają teksty poetyckie. W trakcie uroczystości uczniowie prezentują montaż słowno muzyczny. Poranek poetycki wypełniają piosenki żołnierskie w wykonaniu chóru szkolnego oraz wiersze o tematyce patriotycznej. Uczestnicy spotkania mogą obejrzeć pokaz multimedialny poświęcony Pacyfikacji Dąbia (m.in. zdjęcia z ekshumacji zwłok i uroczystości pogrzebowych na Cmentarzu Rakowickim). 3

4 Uroczysta akademia w szkole Uroczysta akademia szkole POKAZ MULTIMEDIALNY WKRÓTCE Pacyfikacja Dąbia W ubiegłym roku uczniowie przygotowali wystawę Polegli na polu chwały. Znalazły się na niej m.in. życiorysy i zdjęcia osób zamordowanych w czasie Pacyfikacji Dąbia. Wystawa Polegli na palu chwały 4

5 Społeczność szkolna bierze udział w uroczystych obchodach rocznicy Pacyfikacji Dąbia organizowanych przez władze miasta Krakowa oraz parafię św. Stanisława B. M. Uczniowie, poczet sztandarowy szkoły oraz mieszkańcy Dąbia uczestniczą w uroczystościach w kościele parafialnym oraz przy Pomniku Ofiar Dąbia, gdzie następuje odczytanie listy nazwisk pomordowanych oraz Apel Poległych. W tym dniu wszyscy składają wieńce i kwiaty oraz zapalają znicze w Miejscach Pamięci Ofiar Dąbia. Uroczystości przy Pomniku Ofiar Dąbia Uroczystości przy Pomniku Ofiar Dąbia Uroczystości przy Pomniku Ofiar Dąbia 5

6 Uczniowie naszej szkoły przygotowują w czasie roku szkolnego różnorodne pod względem form prace plastyczno literackie związane z historią i kulturą Dąbia. Przed przystąpieniem do redagowania prac gromadzą materiał: Zaznajamiają się ze zgromadzonymi w szkole zbiorami materiałami archiwalnymi dotyczącymi wydarzeń na Dąbiu w 1945r. (fotografie, dokumenty, mapy, afisze, plakaty), kronikami szkoły, czasopismami oraz pracami konkursowymi swoich rówieśników. Uczestniczą w lekcjach na temat dziejów Dąbia, m.in. organizowanych przez Śródmiejską Bibliotekę Publiczną Filia nr 16. W czasie spotkań mają okazję m.in. zobaczyć prezentację multimedialną poświeconą historii Dąbia, obejrzeć materiały archiwalne prezentowane na przygotowanej w bibliotece okolicznościowej wystawie poświęconej tragedii na Dąbiu, poznać losy najstarszych dąbskich rodzin i nazwiska ludzi od pokoleń związanych z Dąbiem. Zwiedzają Muzeum Historycznego Miasta Krakowa Ulica Pomorska, gdzie oglądają wystawę Krakowianie wobec terroru W trakcie lekcji muzealnej bliżej poznają wydarzenia związane z Pacyfikacją Dąbia. Biorą udział w konkursach m.in. w Turnieju Wiedzy o Dąbiu, konkursach literackich: Nasi bliscy, nasze dzieje, nasza pamięć, Dąbie wczoraj i dziś, plastycznych: Dąbie moje osiedle oraz fotograficznych: Dąbie nasze miejsce na mapie Krakowa. Lekcje na temat dziejów Dąbia Lekcje na temat dziejów Dąbia 6

7 Lekcje muzealne Zgromadzone informacje uczniowie przedstawiają w formie: przewodników po Dąbiu, prezentacji multimedialnych, albumów, prac literackich i plastycznych, listów, portfolio. Wykonane w ramach zaplanowanych działań prace uczniów prezentowane są na wystawie Dąbie ludzie, miejsca, wydarzenia, Dąbie moja mała ojczyzna. Wystawa Dąbie ludzie, miejsca, wydarzenia Wystawa Dąbie ludzie, miejsca, wydarzenia 7

8 Wystawa Dąbie moja mała ojczyzna Nasza szkoła bardzo chętnie włącza się w realizację różnego rodzaju projektów, konkursów, akcji dotyczących historii regionu i wychowania obywatelsko-patriotycznego. Działania związane z realizacją projektów mają na celu wzmacnianie u uczniów poczucia odpowiedzialności za miejsce, w którym żyją oraz ich więzi z małą ojczyzną. W tym roku szkolnym nasi uczniowie zostali laureatami konkursu literackiego Grzegórzki wczoraj i dziś organizowanego przez Radę Dzielnicy II oraz Młodzieżowy Dom Kultury przy ul. Grunwaldzkiej 5 w Krakowie. Wśród prac konkursowych nie zabrakło takich, które nawiązywały do wydarzeń związanych z Pacyfikacją Dąbia. W wielu pracach uczniowie opisywali nieznane, z czasem zapomniane miejsca, które znajdują się w pobliżu ich zamieszkania. Obecnie przystąpiliśmy do konkursu Otwarta szkoła organizowanego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Fundację Edukacja dla Demokracji. Celem konkursu jest promowanie modelu szkoły, która w swoich działaniach wychowawczych i edukacyjnych dąży do kształtowania w uczniach otwartej i prospołecznej postawy oraz wspiera ich aktywność obywatelską. W czerwcu 2011 roku nasza szkoła otrzymała certyfikat CIVIS ET PATRIA w uznaniu działań podtrzymujących tradycję narodową i więź ze społecznością lokalną podjętych w ramach projektu Małopolska moje miejsce na ziemi, moja mała ojczyzna. Ideą konkursu, organizowanego przez Kuratorium Oświaty w Krakowie, było ukierunkowanie podejmowanych przez szkołę działań, w celu popularyzacji wiedzy o własnym regionie i społeczeństwie, historii, przyrodzie, gospodarce, dziedzictwie kulturowym. Nauczycielom i uczniom udaje się również rozpowszechnić wiedzę na temat historii Dąbia. Do naszych przedsięwzięć staramy się włączać społeczność lokalną. Współpracujemy m.in. z Stowarzyszeniem na Rzecz Dąbia, Parafią św. Stanisława B. M., Śródmiejską Biblioteką Publiczną. 8