Działalność komercyjna firm softwarowych a projekty FOSS na przykładzie OpenOffice.org, KDE, Kexi

Transkrypt

1 Działalność komercyjna firm softwarowych a projekty FOSS na przykładzie OpenOffice.org, KDE, Kexi Jarosław Staniek 1, OpenOffice Polska maj 2006 Abstrakt Zostaną przedstawione fakty dotyczące współpracy firmy OpenOffice Polska z projektami OpenOffice.org oraz KDE, a także przesłanki, które spowodowały decyzję o kierowaniu projektem Kexi, dość dobrze już znanym projektem otwartego konkurenta MS Access. Poznając konkretny przykład wzięty z życia zawodowego, uczestnicy konferencji poznają sposób współdziałania firmy i wolontariuszy w świecie Open Source, możliwe problemy oraz niepisane a najczęściej spotykane w nim reguły. Fakty Firma: OpenOffice Polska Udział w projektach: OpenOffice.org, KDE 2 (kdelibs, Kexi 3 ), QCad 4 Rozpoczęcie projektu w Polsce: 2002 r. - pierwsze polskie wersje oprogramowania i oferty wsparcia technicznego. Oferta konkurencyjna cenowo do MS Office oraz bardziej przystosowana do polskiego odbiorcy niż (później zaniechany) StarOffice PL. Propagowanie i rozwijanie możliwości pakietu przyczyniło się do jego rozpoznawalności w kraju r. - decyzja o przystąpieniu do projektu FOSS w celu zbudowania aplikacji konkurencyjnej do MS Access i Filemaker po wnikliwej analizie istniejących projektów decyzja o przystąpieniu do projektu Kexi (w ramach KDE) Od 2004 r. - faktyczne kierowanie projektem Kexi Kexi to aplikacja środowiska KDE (Linux, Unix), podczas gdy wymaganie było posiadanie też wersji dla MS Windows, stąd ubocznym projektem okazało się przeniesienie potrzebnej części bibliotek KDE3 przez firmę na MS Windows. Obecnie wersja dla MS Windows jest to pełnoprawną, oficjalna wersja bibliotek KDE W odpowiedzi na zainteresowanie, wraz z KDE4, w 2005 r. firma Trolltech 5 udostępniła narzędzia programistyczne (Qt) dla twórców FOSS także na MS Windows. 1 Jarosław Staniek jest z wykształcenia informatykiem, pracuje w firmie OpenOffice Polska w Warszawie, m.in. nad projektem Kexi. 2 K Desktop Environment, szeroko używane środowisko graficzne dla systemów Linux/Unix, zawiera bogaty zestaw oprogramowania 3 Kexi to aplikacja do łatwego tworzenia baz danych, Qcad to program typu CAD, 5 Firma informatyczna z Norwegii,

2 Pytania Dlaczego nie przystąpiono do projektu OpenOffice.org Base? W 2003 OpenOffice.org (SUN Microsystems) prawdopodobnie nie posiadał tego projektu nawet w planach. Dlaczego nie rozpoczęto projektu od zera? Możliwe sposoby rozpoczęcia projektu: praca od zera ( Jesteśmy innowacyjni! ) kontra: przystąpienie do istniejącego projektu ( Nie wyważamy otwartych drzwi ). Reguły Wybierając drugą opcję, praktycznie z dnia na dzień otrzymuje się szanse na właściwe współdziałanie w ramach FOSS. Nacisk jest położony na pracę zdalną; zwykle brak ograniczeń co do narodowości autorów oprogramowania. Normy czasowe: Język: release early, release often (wymaga istnienia aktywnej społeczności użytkowników i programistów) 6 istnienie stref czasowych komunikacja, rozwój zwykle w języku angielskim samo oprogramowanie i jego dokumentacja też bazuje na j. angielskim i bywa tłumaczone nawet na kilkadziesiąt języków istnieje społeczność tłumaczy, co zwiększa dostępność produktu Jawność działań przez udział społeczności FOSS w projektach na jasnych regułach. Współdziałanie firm: rozwój FOSS to oprócz niezależnych programistów, głównie małe i średnie firmy; jeśli nie są konkurentami, dzięki otwartości projektów mogą łatwiej wspierać swą działalność i współtworzyć produkty i usługi. Udział firm w FOSS to nie tylko aktywny rozwój oprogramowania: usługi wokół oprogramowania są ważną częścią działalności, mającą rekompensować koszty rozwoju produktów firmy wdrożeniowe, szkoleniowe, konsultanci i integratorzy mogą wziąć pod uwagę rozszerzenie oferty o produkty FOSS firmy produkujące oprogramowanie zamknięte mogą zastanowić się "jak nie przeszkadzać" (otwartość protokołów, unikanie dezinformacji) firmy porzucające dany produkt zamknięty mogą rozważyć możliwość jego otwarcia dla społeczności FOSS 6 Eric S. Raymond, The Cathedral and the Bazaar : Release Early, Release Often,

3 Zyski Infrastruktura: serwery, administracja Ochrona prawna dzięki licencjonowaniu: licencje GPL, LGPL dają ochronę Free Software Foundation, OSDL otwarty kod z udokumentowanymi kontrybucjami ułatwia unikanie niejasności licencyjnych Marketing szeptany : administratorzy systemów stają się siłą dokonującą pierwsze wdrożenia efekt kuli śnieżnej; przykład: Linux na serwerach (faktyczny monopol na klastrach) i urządzeniach przenośnych niewymuszony monopol : uznanie danego oprogramowania jako de facto standardu, stworzenie całego rynku dla mniejszych firm; przykład: Apache, Samba, Sendmail niższy koszt dotarcia do odbiorcy: informacje o firmie i jej ofercie pojawiają się w mediach przy okazji opisywania danego produktu FOSS silne wykorzystanie Internetu jako medium informacyjnego Public Relations: działalność firmy w świecie FOSS ma wpływ zwłaszcza na popularność narzędzi dla programistów i power-userów; przykład: produkty firm Trolltech, MySQL, JBoss Przepływ kadr: aktywni autorzy FOSS stają się niekiedy pracownikami firm związanych z FOSS, co zacieśnia powiązania. Zyski dla użytkowników FOSS: istnieje niewielkie ryzyko, by szeroko używany program FOSS został przez twórców porzucony; przykład: Sodipodi przejęty przez Inkscape. Po stronie ClosedSource: istnieje np. ryzyko wrogiego przejęcia lub porzucenia linii produktów w celu wymuszenia migracji. Przykłady: Borland (strata pozycji na rynku); Microsoft: porzucenie rozwoju VisualBasic 6. Problemy, ryzyko Fragmentacja rozwiązań; np. związana z walką konkurencyjną między firmami, ambicjami twórców lub zaszłościami historycznymi. Źle pojęta polityka - zatargi między dużymi firmami mogą szkodzić dobrym projektom; np. Novell kontra Red Hat. Działalność w ramach FOSS należy przemyśleć: brak odwrotu od raz wybranych zasad licencjonowania firmy nie wnoszące istotnego wkładu do projektów FOSS (a więc nie ponoszące dużych kosztów), mogą utrudniać działalność firm związanych z FOSS i szkodzić wizerunkowi produktów należy wewnętrznie rozdzielić działalność w ramach FOSS od działalności związanej z przewagą konkurencyjną

4 należy zdecydować się, czy projekt ma być rozwijany bardziej metodą katedry, czy bazaru 7 przewagę konkurencyjną można zwiększyć przez użycie liberalnych licencje np. BSD lub LGPL zamiast GPL, po czym oferować zamknięte lub ograniczone licencyjnie rozszerzenia (nadaje się do tego szczególnie LGPL); można stosować podwójne licencjownowanie (GPL i lic. komercyjna przykład: Trolltech); strategie te są stosowane przez firmy działające w FOSS można zastanowić się nad promowaniem platform FOSS (Linux) przez tańsze lub darmowe produkty, a sprzedaż oprzeć np. o platformę Windows FUD (ang. Fear, Uncertainty, Doubt - strach, niepewność, wątpliwość) zafałszowane informacje rozpowszechniane w obu obozach : FOSS i Close Source: Closed Source: po sukcesach produktów FOSS, modne stały się próby upodobniania ofert zamkniętego oprogramowania do FOSS, np. przez nadużywanie terminu społeczność w zastępstwie klienci ; ograniczania wiarygodności produktów na bazie FOSS przez oferowanie rzekomej gwarancji i ochrony prawnej dla produktów zamkniętych problemy prawne FOSS: w rzeczywistości patenty i spory sądowe grożą zarówno FOSS jak i ClosedSource; przykład: EOLAS, SUN, Novell kontra Microsoft; przykład ochrony FOSS przed roszczeniami: prawa SCO FOSS: nasz model rozwoju zastępuje planowanie i strategię ; tworzenie oprogramowania na własny użytek zmniejsza jego użyteczność wśród mas; kontrprzykład: istnienie inicjatyw w stylu OpenUsability Młodzi gniewni - z braku doświadczenia i umiejętności technicznych, w rzeczywistości często wyznają raczej coś w rodzaju kultu freeware ( liczy się darmowość, nie wolność wyboru ), kwestionują też fakt współzależności firm i FOSS: ograniczają u innych chęć kontrybucji poprzez bezproduktywne dyskusje, walki, wewnętrzne podziały; mogą zniechęcać zewnętrznych obserwatorów przykłady: zwolennicy różnych dystrybucji Linuksa; brak społeczności skupionej wokół OpenOffice.org w Polsce ( gniewni nie przyjmują do wiadomości, że np. znaczna część tłumaczeń OpenOffice.org pochodzi od firm, oraz że to firma - SUN Microsystems - rozwija produkt); niedocenianie wagi obecności FOSS na MS Windows (GIMP, Firefox, OpenOffice.org), a to właśnie wieloplatformowe aplikacje zyskały największą popularność Obecność pieniędzy w projektach FOSS nie zawsze jest dobra: może sprawić, że nowi twórcy będą przystępować do projektu na krótki czas lub strona finansująca będzie forsować niekoniecznie optymalne rozwiązania; przykłady: Mark Shuttleworth (Ubuntu bounties); Google Summer of Code FOSS w firmie, w tym na biurku: problem korupcji; ignorancja decydentów i sądów; strach dystrybutorów OEM przed gniewem Microsoftu powoduje, że np. zwykły użytkownik nieczęsto natrafia na produkty FOSS w sklepie ciekawy kontrprzykład w Polsce: EMBEDOS 7 Eric S. Raymond, The Cathedral and the Bazaar,

5 Braki w marketingu (koszt marketingu skuteczna firma ponosi jednak zawsze) ciekawy kontrprzykład: Firefox Problemy organizacyjne związane z paczkowaniem oprogramowania dla Linuksa; koszt testowania dla wielu dystrybucji dystrybucji Zalecana bibliografia Why Open Source Software / Free Software? Look at the Numbers!