SPRAWOZDANIE Z BADAŃ

Transkrypt

1 Opracowanie w ramach projektu System Przeciwdziałania Powstawaniu Bezrobocia na Terenach Słabo Zurbanizowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL PARTNERSTWO NA RZECZ ROZWOJU SPRAWOZDANIE Z BADAŃ Charakterystyka małych przedsiębiorstw w województwach lubelskim i podkarpackim w 2006 roku Beata Ćwierz Mieczysław Kowerski Andrzej Salej Zamość, grudzień 2007

2 Spis treści 1. Ogólne tendencje rozwoju małych przedsiębiorstw w województwach lubelskim i podkarpackim w latach (M. Kowerski) Metodologia badania Podstawowe tendencje rozwoju małych przedsiębiorstw w latach Ranking największych przedsiębiorstw z województw lubelskiego i podkarpackiego w 2006 roku Zakres firm objętych badaniem w obu województwach (A. Salej) Charakterystyka przeciętnej i wzorcowej małej firmy w województwie lubelskim i podkarpackim w poszczególnych sekcjach statystycznych (B. Ćwierz, A. Salej) Średnie z bilansu i rachunku wyników (A. Salej) Województwo lubelskie Województwo podkarpackie Dynamika wielkości bilansowych i wynikowych (A. Salej) Województwo lubelskie Województwo podkarpackie Analiza wskaźnikowa sytuacji ekonomiczno finansowej przeciętnej małej firmy (B. Ćwierz) Województwo lubelskie Województwo podkarpackie Literatura:

3 3 1. Ogólne tendencje rozwoju małych przedsiębiorstw w województwach lubelskim i podkarpackim w latach (M. Kowerski) 1.1. Metodologia badania W końcu 2007 roku korzystając z wcześniej opracowanej metodologii 1 oraz mając wynikowe sprawozdania SP dokonano oceny sytuacji ekonomiczno finansowej małych przedsiębiorstwa w województwach lubelskim i podkarpackim. Badanie dotyczyło: wszystkich podsekcji, oraz tych grup statystycznych dla których sprawozdania za 2006 rok złożyło przynajmniej 15 firm z sekcji D, sekcji, działów oraz tych grup statystycznych, dla których sprawozdania za 2006 rok złożyło przynajmniej 15 firm z sekcji F, G, H, I, J, K. Potrzebne do obliczeń dane pochodziły ze sprawozdań SP za 2005 rok dla województw podkarpackiego i lubelskiego oraz korelujących z nimi sprawozdań z zakresu zatrudnienia. Do badania przyjęto tylko te przedsiębiorstwa, które złożyły sprawozdania za dwa kolejne lata Umożliwiło to obliczanie stóp zmian, a także zapewniło, iż wnioski były formułowane na podstawie obiektów, które charakteryzowały się pewną stabilnością. Zatem otrzymane wyniki można uznać za charakterystyczne dla analizowanych populacji. Benchmark konstruowany był za pomocą trzech rodzajów wskaźników: 1. Średnie arytmetyczne z wybranych danych bilansowych, rachunku wyników oraz sprawozdań o zatrudnieniu za 2006 rok, obliczanych jako wartości bezwzględne: suma pozycji dla wszystkich przedsiębiorstw dzielona przez liczbę przedsiębiorstw w danej zbiorowości statystycznej (sekcji, dziale bądź grupie). Do kalkulacji przyjęto następujące wielkości: aktywa ogółem, aktywa trwałe, wartości niematerialne i prawne, aktywa obrotowe, zapasy, zapasy materiałów, należności krótkoterminowe, środki pieniężne, inwestycje krótkoterminowe, kapitał własny, zobowiązania krótkoterminowe, zobowiązania długoterminowe, przychody netto ze sprzedaży, sprzedaż na eksport ogółem, amortyzacja, zużycie materiałów, wynagrodzenia, koszty finansowe, odsetki, zysk / strata z działalności operacyjnej, zysk / strata brutto, zysk / strata netto, zatrudnienie (stan na koniec roku oraz zatrudnienie przeciętne w ciągu roku). 1 B. Ćwierz, M. Kowerski, A. Salej, Charakterystyka małych przedsiębiorstw w województwach lubelskim i podkarpackim w 2004 roku. Badania pilotażowe, WSZiA, Zamość wrzesień 2006.

4 4 2. Średnie arytmetyczne wybranych wskaźników finansowych, kalkulowanych na podstawie danych za 2006 rok. Do kalkulacji przyjęto następujące wskaźniki: udział rzeczowych składników majątku w aktywach ogółem, udział zapasów w aktywach ogółem, udział należności w aktywach ogółem, udział środków pieniężnych w aktywach ogółem, udział inwestycji krótkoterminowych w aktywach ogółem, obciążenie zobowiązaniami długoterminowymi, obciążenie zobowiązaniami bieżącymi, wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem własnym (stopień pokrycia I), stopień pokrycia III, udział kapitału obrotowego w finansowaniu majątku ogółem, udział kapitału obrotowego w finansowaniu majątku obrotowego, wskaźnik płynności bieżącej (płynność III stopnia), zapotrzebowanie na kapitał obrotowy, niedobór kapitału obrotowego netto, wskaźnik zadłużenia kapitału własnego, wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych, wskaźnik poziomu kosztów finansowych, wskaźnik globalnego obrotu aktywami (produktywności majątku), wydajność pracy, wskaźnik intelektualnej wartości dodanej (VAIC), produktywność środków trwałych, wskaźnik zużycia środków trwałych, wskaźnik rentowności sprzedaży brutto, wskaźnik rentowności majątku, udział sprzedaży na eksport w sprzedaży, EBITDA (zysk bądź strata z działalności operacyjnej + amortyzacja). 3. Stopy zmian wybranych (wyszczególnionych w pkt 1) danych bilansowych, danych z rachunku wyników oraz danych o zatrudnieniu w 2006 roku w porównaniu z rokiem poprzednim. W przypadku danych bilansowych stopy zmian kalkulowano jako stosunek średniej (arytmetycznej) wartości dla zbiorowości statystycznej według stanu na koniec 2006 roku do stanu na koniec 2005 roku, w przypadku danych wynikowych stosunek średniej wartości w roku 2006 do średniej wartości w roku poprzednim. Dodatkowo w przypadku średnich z danych ze sprawozdań oraz średnich wskaźników finansowych badaniem objęto również średnie kalkulowane dla wybranych z każdej zbiorowości przedsiębiorstw, tj.: 20% firm w każdej populacji charakteryzujących się najwyższymi stymulanta - bądź najniższymi - destymulanta - wynikami ze sprawozdań i wskaźnikami finansowymi. Średnie te obliczono w przypadku stymulanty: sortując firmy ze względu na wartość zmiennej od najwyższej do najniższej odrzucono firmę o najwyższej wartości danej pozycji, dla kolejnych 20% firm o najwyższej wartości pozycji skalkulowano średnią analogicznie jak w przypadku średniej dla całej populacji. W przypadku destymulanty sortowano firmy ze względu na wartość zmiennej od najniższej do najwyższej wartości danej pozycji, odrzucono wartość najniższą, dla kolejnych 20% firm

5 5 o najniższej wartości pozycji skalkulowano średnią analogicznie jak w przypadku średniej dla całej populacji. Jako destymulanty przyjęto wskaźniki finansowe nr 6,7,15,17,22 (tablica 1) oraz pozycje ze sprawozdań finansowych: zobowiązania krótkoterminowe, zobowiązania długoterminowe, amortyzacja, koszty finansowe. Pozostałe średnie obliczano jako stymulanty. pięciu firm z każdej populacji o najwyższej rentowności sprzedaży brutto. W każdej zbiorowości pominięto pierwszą firmę, o najwyższej rentowności, analogicznie jak w przypadku obliczania stymulanty dla 20% firm, dla pozostałych obliczono średnie analogicznie jak w przypadku średnich dla całej populacji Podstawowe tendencje rozwoju małych przedsiębiorstw w latach W związku z tym, że prezentowane tutaj badanie jest trzecim warto zaprezentować podstawowe tendencje rozwojowe obu województw w całym okresie realizacji projektu system przeciwdziałaniu bezrobociu na obszarach słabo zurbanizowanych. W analizowanym okresie sytuacja małych przedsiębiorstw była zróżnicowana w zależności od sekcji oraz regionu jednakże w większości przypadków obserwowane zmiany należy uznać za pozytywne 2 i kondycja ekonomiczno finansowa małych przedsiębiorstw poprawiała się 3. Szczególnie dużą poprawę zanotowały małe przedsiębiorstwa budowlane w województwie lubelskim i przetwórstwa przemysłowego w województwie podkarpackim. Najbardziej charakterystyczne zjawiska to: 1. Wzrost przeciętnego zatrudnienia badanego małego przedsiębiorstwa. W latach przeciętne zatrudnienie małego przedsiębiorstwa wzrosło w trzech sekcjach województwa lubelskiego, przy czym w budownictwie był to średnioroczny wzrost o 5%. W województwie podkarpackim przeciętne zatrudnienie małego przedsiębiorstwa wzrosło w czterech z sześciu sekcji, przy czy najbardziej w sekcji Hotele i restauracje (średniorocznie o 3,8%). 2. Wzrost wynagrodzeń. Wszystkie sekcje województwa lubelskiego i cztery spośród sześciu sekcji województwa podkarpackiego zanotowały wysoki przekraczający stopę 2 Należy zauważyć, że porównania rok do roku obciążone mogą być pewną niedokładnością metodologiczną polegającą na tym, że porównujemy wyniki z różnych firm. Pogorszenie wyników może nastąpić, gdy ze zbioru małych przedsiębiorstw do zbioru średnich przedsiębiorstw przejdzie bardzo dobre przedsiębiorstwo. 3 Potwierdzają to również badania kondycji ekonomiczno finansowej małych przedsiębiorstw zaprezentowane w raporcie: Kowerski M., J. Bielak, D. Długosz, Modele logitowe kondycji ekonomiczno finansowej przedsiębiorstw w województwach lubelskim i podkarpackim, Zamość 2007.

6 6 Tablica 1. Wybrane średnie wartości bilansowe małych przedsiębiorstw wg sekcji statystycznych w województwie lubelskim w latach Sekcja D F G I K Zakres działalności sekcji Przetwórstwo przemysłowe Budownictwo Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych i motocykli oraz artykułów użytku domowego Transport, gospodarka magazynowa i łączność Rok Aktywa ogółem Należności krótkoterm. Kapitał własny Zobowiązania krótkoterm. Przychody netto ze sprzedaży Wynagrodzenia Zysk z działalności operacyjnej Przeciętne zatrudnienie (osoby) ,51 800, , , ,01 463,42 325,82 25, ,25 938, , , ,72 476,60 348,77 25, ,46 948, , , ,68 513,40 373,27 25, : 2004 (%) 17,32 18,50 26,21 9,49 12,99 10,79 14,56 2,14 Średnioroczne (%) 8,31 8,86 12,34 4,64 6,30 5,25 7,03 1, ,9 830,03 809, , ,85 475,78 225,4 22, ,1 959, , , ,94 538,84 400,45 25, , , , , ,96 541,03 635,51 25, : 2004 (%) 35,63 35,81 85,91 11,83 47,53 13,71 181,95 10,21 Średnioroczne (%) 16,46 16,54 36,35 5,75 21,46 6,64 67,91 4, ,64 716, , , ,61 382,46 312,17 21, ,27 909, , , ,89 411,31 304,58 21, , , , , ,45 428,76 404,05 21, : 2004 (%) 30,51 44,68 34,52 20,52 9,05 12,11 29,43-0,56 Średnioroczne (%) 14,24 20,28 15,98 9,78 4,42 5,88 13,77-0, ,31 679, ,5 803, ,31 458,21 263,21 22, ,62 868, ,51 884, ,19 459,8 296,89 23, , ,26 959, ,91 477,78 407,56 23, : 2004 (%) 15,94 27,85 17,47 19,44 14,17 4,27 54,84 1,49 Średnioroczne (%) 7,68 13,07 8,39 9,29 6,85 2,11 24,44 0,74 Obsługa nieruchomości, ,56 624, , , ,81 589,18 58,26 21,83 wynajem i usługi związane z prowadzeniem ,88 597, ,21 957, ,21 595,41 118,79 21,56 działalności ,1 623, ,99 987, ,09 613,6 119,84 21,23 gospodarczej 2006 : 2004 (%) -4,42-0,04-3,42-5,74 4,82 4,14 105,70-2,75

7 7 Średnioroczne (%) -2,23-0,02-1,72-2,91 2,38 2,05 43,42-1,38 Tablica 2. Wybrane średnie wartości bilansowe małych przedsiębiorstw wg sekcji statystycznych w województwie podkarpackim w latach Sekcja D F G H I Zakres działalności sekcji Przetwórstwo przemysłowe Budownictwo Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych i motocykli oraz artykułów użytku domowego Hotele i restauracje Transport, gospodarka magazynowa i łączność Rok Aktywa ogółem Należności krótkoterm. Kapitał własny Zobowiązania krótkoterm. Przychody netto ze sprzedaży Wynagrodzenia Zysk z działalności operacyjnej Przeciętne zatrudnienie (osoby) ,68 742, , , ,21 449,99 239,46 24, ,59 818, , , ,43 486,27 289,49 25, ,67 956, , , ,17 523,72 544,90 25, : 2004 (%) 31,82 28,87 45,39 6,54 23,59 16,38 127,55 5,95 Średnioroczne (%) 14,81 13,52 20,58 3,22 11,17 7,88 50,85 2, ,05 699,35 856, , ,32 475,17 215,74 23, ,89 731, , , ,99 482,95 265,63 24, ,12 789, , , ,11 518,74 358,14 24, : 2004 (%) 22,16 12,92 30,67 17,60 22,72 9,17 66,01 4,73 Średnioroczne (%) 10,53 6,27 14,31 8,44 10,78 4,48 28,84 2, ,12 795, , , ,67 379,17 268,83 21, , , , , ,73 405,84 315,15 21, , , , , ,14 416,33 399,32 21, : 2004 (%) 30,57 54,73 33,55 28,56 12,20 9,80 48,54 0,57 Średnioroczne (%) 14,27 24,39 15,56 13,39 5,92 4,79 21,88 0, ,73 335, ,40 368, ,00 332,51 115,53 21, ,50 170,11 822,11 382, ,39 327,47 160,17 22, : 2005 (%) -14,77-49,27-20,21 3,67 8,12-1,52 38,64 3, , , , , ,34 449,72 572,14 21, , , , , ,20 419,55 82,03 21, ,68 983, , , ,76 430,08 317,24 21, : 2004 (%) -26,37-37,29-24,08-29,00-26,51-4,37-44,55-3,39

8 8 K Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej Średnioroczne (%) -14,19-20,81-12,87-15,74-14,28-2,21-25,54-1, ,97 568, ,65 924, ,35 618,97 151,01 23, ,43 773, , , ,60 609,60 240,26 22, ,16 868, , , ,23 656,36 285,04 23, : 2004 (%) 12,04 52,86 12,57 25,90 6,47 6,04 88,76-1,03 Średnioroczne (%) 5,85 23,64 6,10 12,20 3,18 2,98 37,39-0,51 Tablica 3. Wybrane średnie wartości bilansowe wzorcowych małych przedsiębiorstw wg sekcji statystycznych w województwie lubelskim w latach Sekcja Zakres działalności sekcji Rok Aktywa ogółem Należności krótkoterm. Kapitał własny Zobowiązania krótkoterm. Przychody netto ze sprzedaży Wynagrodzenia Zysk z działalności operacyjnej Przeciętne zatrudnienie (osoby) D F G Przetwórstwo przemysłowe ,40 547, ,00 675, ,40 560, ,40 23, ,80 988, , , ,60 607, ,00 18, ,40 764, ,60 379, ,60 607, ,80 19, : 2004 (%) 64,62 39,57 115,64-43,79 54,66 8,36 60,82-17,95 Średnioroczne (%) 28,31 18,14 46,85-25,03 24,36 4,09 26,81-9, , , , , ,40 589, ,40 22, , , , , ,80 334, ,40 20,20 Budownictwo , , , , ,00 625, ,20 21, : 2004 (%) 50,62-19,45 53,31-12,56-9,93 6,11 61,04-2,68 Średnioroczne (%) 22,73-10,25 23,82-6,49-5,10 3,01 26,90-1, ,40 564, , , ,00 430,26 459,60 17,80 Handel hurtowy i detaliczny, naprawa , , , , ,20 600, ,20 22,80 pojazdów samochodowych , , ,00 950, ,40 626, ,60 23,60 i motocykli 2006 : 2004 (%) 106,61 124,01 173,85-28,11 133,75 45,68 546,78 32,58 oraz artykułów użytku domowego Średnioroczne (%) 43,74 49,67 65,48-15,21 52,89 20,70 154,32 15,15

9 9 I K Transport, gospodarka magazynowa i łączność Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej ,80 275,00 983,00 188, ,60 336,84 339,20 14, ,80 394, ,20 295, ,40 637,26 850,80 20, ,00 309, ,80 173, ,80 605,86 724,20 17, : 2004 (%) 162,58 12,44 215,75-8,07 44,11 79,87 113,50 25,35 Średnioroczne (%) 62,04 6,04 77,69-4,12 20,04 34,11 46,12 11, ,20 598, , , ,40 599,48 948,40 18, , , ,80 833, ,20 636, ,80 21, ,80 211, ,60 501, ,80 364,42 521,40 16, : 2004 (%) -78,55-64,62-70,61-69,74-56,85-39,21-45,02-10,00 Średnioroczne (%) -53,69-40,52-45,79-44,99-34,31-22,03-25,85-5,13 Tablica 4. Wybrane średnie wartości bilansowe wzorcowych małych przedsiębiorstw wg sekcji statystycznych w województwie podkarpackim w latach Sekcja Zakres działalności sekcji Rok Aktywa ogółem Należności krótkoterm. Kapitał własny Zobowiązania krótkoterm. Przychody netto ze sprzedaży Wynagrodzenia Zysk z działalności operacyjnej Przeciętne zatrudnienie (osoby) D F G Przetwórstwo przemysłowe , , , , ,20 535, ,40 22, , , , , ,00 620, ,80 23, , , , , ,80 400, ,80 22, : 2004 (%) 32,05 69,93 58,38-41,65 54,75-25,27 60,72 1,80 Średnioroczne (%) 14,91 30,36 25,85-23,61 24,40-13,55 26,77 0, ,00 810,20 844,60 762, ,20 383,68 542,20 24, ,00 887, ,20 602, ,40 188,98 569,00 15,40 Budownictwo ,00 943, , , ,80 507, ,00 23, : 2004 (%) 351,91 16,49 185,27 655,09 145,19 32,21 246,00-6,50 Średnioroczne (%) 112,58 7,93 68,90 174,79 56,58 14,98 86,01-3,31 Handel hurtowy i ,80 51,40 590,00 884, ,60 271,12 597,00 17,20 detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych , , , , ,00 377, ,00 23,00 i motocykli ,00 551, ,80 818, ,80 250,98 912,40 14,60

10 10 H I K oraz artykułów użytku domowego Hotele i restauracje Transport, gospodarka magazynowa i łączność Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej 2006 : 2004 (%) 92,27 971,98 291,49-7,42 8,16-7,43 52,83-15,12 Średnioroczne (%) 38,66 227,41 97,86-3,78 4,00-3,79 23,62-7, ,60 338, ,60 467, ,80 485,20 402,00 31, ,20 250, ,80 263, ,20 401,24 453,80 29, : 2005 (%) -6,73-26,11-16,40-43,68 6,80-17,30 12,89-7, ,20 965, ,20 938, ,20 561,44 910,60 22, ,60 668, ,60 744, ,00 662,98 691,20 21, ,80 350, ,80 308, ,00 700,26 514,00 20, : 2004 (%) -31,87-63,74 0,68-67,15-40,67 24,73-43,55-9,65 Średnioroczne (%) -17,46-39,78 0,34-42,68-22,97 11,68-24,87-4, ,40 567, ,40 204, ,80 661,96 584,00 22, , , , , ,00 841, ,00 23, , , ,40 800, ,80 470, ,00 22, : 2004 (%) 499,78 93,93 449,27 292,07 83,28-28,90 296,40-0,88 Średnioroczne (%) 144,90 39,26 134,37 98,01 35,38-15,68 99,10-0,44

11 11 inflacji wzrost funduszu wynagrodzeń 4. Najwyższą średnioroczną dynamiką funduszu wynagrodzeń w latach w województwie lubelskim wykazała się sekcja F Budownictwo (5,9%). W województwie podkarpackim najwyższą średnioroczną dynamiką funduszu wynagrodzeń w latach wykazała sekcja D przetwórstwo przemysłowe (7,9%). 3. Zróżnicowana ale w wielu sekcjach wysoka dynamika przychodów netto ze sprzedaży. W województwie lubelskim we wszystkich sekcjach średnioroczna dynamika przychodów wszystkich sekcji była dodatnia i poza sekcją K Obsługa nieruchomości znacznie przekraczała średnią stopę inflacji w tym okresie. Zdecydowanie najwięcej wzrosły średnie przychody netto ze sprzedaży małych przedsiębiorstw budowlanych województwa lubelskiego (średnioroczny wzrost o 21,5%). Średnioroczne tempo wzrostu przychodów netto w województwie podkarpackim było mniej zróżnicowane ale poza transportem również znacznie wyższe niż średnia inflacja. Tutaj dominują dwie sekcje: D przetwórstwo przemysłowe (11,2%) oraz F Budownictwo (10,8%). 4. Wzrost wartości aktywów ogółem. W województwie lubelskim w ciągu trzech rozpatrywanych lat średnie aktywa małego przedsiębiorstwa wzrosły w czterech spośród pięciu analizowanych sekcji (spadły średnie aktywa w sekcji K Obsługa nieruchomości). Przy czym województwie lubelskim najbardziej wzrosły średnie aktywa małego przedsiębiorstwa budowlanego (średnioroczna dynamika wyniosła 16,5%). W województwie podkarpackim najwyższe średnioroczne tempo przeciętnych aktywów małej firmy zanotowano w sekcjach: D przetwórstwo przemysłowe (14,8%) oraz sekcji G handel hurtowy i detaliczny (14,3%). 5. Wzrost wartości kapitałów własnych. W latach w województwie lubelskim wzrost przeciętnej wartości kapitałów własnych wystąpił w czterech spośród pięciu sekcji. Zdecydowanie najwyższe średnioroczne tempo wzrostu przeciętnej wartości kapitałów własnych firmy w tym województwie wystąpił w sekcji F Budownictwo (aż o 36,4%). W województwie podkarpackim przeciętne kapitały własne małych przedsiębiorstw wzrosły w czterech spośród sześciu sekcji. Największe średnioroczne tempo zanotowała sekcja D przetwórstwo przemysłowe (20,6%). 6. Poprawa sytuacji majątkowej małych przedsiębiorstw w obu województwach. Poprawa ta jest efektem wzrostu wartości zarówno majątku trwałego jak i obrotowego. 7. Wzmocnienie potencjału produkcyjnego małych przedsiębiorstw w obu województwach. Wzrost potencjału produkcyjnego jest efektem wzrostu wartości majątku i zatrudnienia. 4 W województwie podkarpackim w sekcji I Transport miało miejsce, opisane w przypisie 2 wyjście dobrego

12 12 8. Poprawa rentowności. Rentowność sprzedaży brutto we wszystkich sekcjach w obu województwach w ciągu trzech analizowanych lat była dodatnia. Poza sekcjami I w województwie podkarpackim oraz K w województwie lubelskim rentowność brutto sprzedaży w roku 2006 była wyższa niż w roku Przy czy w przypadku sekcji F w obu województwach oraz sekcji D w województwie podkarpacki były to niemal dwukrotne wzrosty. Najwyższą rentownością brutto sprzedaży charakteryzowały się w 2006 roku małe przedsiębiorstwa budowlane z województwa lubelskiego (rentowność 9,9%) oraz przetwórstwa przemysłowego z województwa podkarpackiego (rentowność 8,8 %) Tablica 5. Wskaźniki rentowności brutto sprzedaży (%) Oznaczenie Nazwa sekcji Województwo sekcji D F G H I K przetwórstwo przemysłowe lubelskie 4,8 5,4 5,2 podkarpackie 4,6 5,5 8,8 budownictwo lubelskie 5,1 7,4 9,9 podkarpackie 5,8 7,1 7,4 handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów lubelskie 2,9 2,7 3,2 samochodowych i motocykli oraz artykułów użytku domowego podkarpackie 2,3 2,5 3,3 hotele i restauracje lubelskie - - podkarpackie 3,1 5,3 transport, gospodarka lubelskie 4,4 4,9 6,1 magazynowa i łączność podkarpackie 5,5 0,1 4,4 obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej lubelskie 5,4 5,9 5,3 podkarpackie 4,3 6,1 7,5 11. Dobra płynność. Współczynniki płynności bieżącej w latach w zależności od sekcji i regionu wahały się od 1,1 do 2,2. W 2006 roku tylko wskaźnik płynności bieżącej w sekcji H Hotele i restauracje w województwie podkarpackim należy uznać za niski. Z kolei sekcja K Obsługa nieruchomości w województwie lubelskim charakteryzuje się nadpłynnością. przedsiębiorstwa do grupy średnich firm, co pogorszyło wyniki tej sekcji.

13 13 Tablica 6. Wskaźnik płynności bieżącej Oznaczenie sekcji D F G H I K Nazwa sekcji Województwo Przetwórstwo przemysłowe lubelskie 1,3 1,5 1,5 podkarpackie 1,3 1,5 1,8 Budownictwo lubelskie 1,5 1,9 1,7 podkarpackie 1,4 1,4 1,3 Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów lubelskie 1,5 1,4 1,4 samochodowych i motocykli oraz artykułów użytku domowego podkarpackie 1,3 1,3 1,4 Hotele i restauracje lubelskie podkarpackie 1,6 1,1 Transport, gospodarka lubelskie 1,5 1,5 1,6 magazynowa i łączność podkarpackie 1,6 1,1 1,4 Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej lubelskie 1,5 2,2 2,1 podkarpackie 1,6 1,8 1,8 12. Osiągnięte w latach przez małe przedsiębiorstwa obu województw wyniki pozwalają prognozować utrzymanie, a nawet poprawę sytuacji w kolejnych latach Ranking największych przedsiębiorstw z województw lubelskiego i podkarpackiego w 2006 roku Chociaż projekt dotyczy małych przedsiębiorstw to jednak ciekawym i uzasadnionym jest przedstawienie w charakterze benchmarku największych przedsiębiorstw w obu województwach. Źródłem danych do prezentowanego opracowania jest Lista 2000 przygotowana przez Rzeczpospolitą 5, a obejmująca 2000 największych pod względem wartości przychodów ze sprzedaży przedsiębiorstw w Polsce. W związku z tym, że Rzeczpospolita zamieściła tylko dane przedsiębiorstw, które dobrowolnie wypełniły wysłaną przez gazetę ankietę na liście mogły nie zostać uwzględnione pojedyncze przedsiębiorstwa, których wartość przychodów ze sprzedaży była wystarczająca do znalezienia się na tej liście. Jednakże prestiż rankingu 5 Lista 2000, Rzeczpospolita, 31 października 2007

14 14 Rzeczpospolitej jak również wieloletnie doświadczenie gazety w przygotowywaniu tej listy sprawia, że liczba nie uwzględnionych przedsiębiorstw jest stosunkowo mała. Na liście znalazły się 54 przedsiębiorstwa o wartości przychodów ze sprzedaży 17,338 mld zł z województwa lubelskiego oraz 65 przedsiębiorstw o wartości przychodów ze sprzedaży 21,444 mld zł z województwa podkarpackiego. W obu regionach dominują jednak przedsiębiorstwa mniejsze niż przeciętnie w kraju. Żadne przedsiębiorstwo z obu województw nie znalazło się w pierwszej setce największych przedsiębiorstw w Polsce. Największe przedsiębiorstwo z województwo lubelskiego Zakłady Azotowe Puławy SA, Puławy znalazło się na 101 miejscu (rok wcześniej była to 80 lokata). Natomiast największe przedsiębiorstwo z województwa podkarpackiego Kronospan Mielec sp. z. o., Mielec znalazło się na 140 miejscu. Największa w województwie podkarpackim rok wcześniej Firma Oponiarska Dębica SA, Dębica znalazła się na 153 miejscu rok wcześniej na 138 miejscu. Przyjmując z Ustawy z dnia o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U ) kryterium wartości sprzedaży (50 mln Euro tj. zgodnie ze średnim kursem z 2006 roku 194,755 mln zł) w województwie lubelskim jest 26 przedsiębiorstw dużych 6. Pozostałych 28 przedsiębiorstw z województwa lubelskiego znajdujących się na liście to ze względu na kryterium wartości sprzedaży przedsiębiorstwa średnie 7. Z kolei w województwie podkarpackim ze względu na kryterium wartości sprzedaży je 35 przedsiębiorstw dużych Największe przedsiębiorstwa wg. przychodów ze sprzedaży w województwie lubelskim w 2006 roku (mln. zł) Przychody ze sprzedaży 6 W grupie tej są jednak 3 przedsiębiorstwa, które nie spełniają kryterium zatrudnieniowego (powyżej 250 osób) a zatrudnieniu w dalszych 5 brak jest danych. 7 Chociaż 9 z nich na pewno spełnia kryterium zatrudnieniowe dla dużej firmy. O zatrudnieniu w 11 przedsiębiorstwach tej grupy brak jest danych. 8 Trzy spośród nich nie spełniają kryterium zatrudnieniowego dla dużego przedsiębiorstwa a dla 8 brak jest danych dotyczących zatrudnienia.

15 Największe przedsiebiorstwa województwa podkarpackiego wg. przychodów ze sprzedaży w 2006 roku (mln zł. zł) Przychody ze sprzedaży (mln zł. zł)

16 16 Tablica 7. Ranking przedsiębiorstw województwa lubelskiego w 2006 roku L.p. PKD Nazwa przedsiębiorstwa Pozycja Przychody ze sprzedaży (tys. zł) Wynik netto ROE (%) Zatrudnienie (osoby) Zakłady Azotowe Puławy SA, Puławy , Emperia Holding SA GK, Lublin , Black Red White SA GK, Biłgoraj 177 (179) , Lubelskie Zakłady Energetyczne Lubzel SA GK, Lublin 182 (217) , Lubelski Węgiel Bogdanka SA GK, Puchaczów , Groszek sp. z o.o., Lublin b. d. b.d Zamojska Korporacja Energetyczna SA GK, Zamość , Orlen Petroprofit sp. z o.o., Niemce b. d. b. d. b. d Petrodom sp. z o.o., Biała Podlaska b. d Same Deutz-Fahr Polska sp. z o.o. GK, Małgiew ,4 b. d WSK PZL Świdnik SA GK, Świdnik 588 (597) , Zakłady Mięsna Łmeat- Łuków SA, Łuków , Elektrociepłownia Lublin-Wrotków sp. z o.o., Lublin , Fabryka Łożysk Tocznych Kraśnik SA GK, Krasnik b. d PKP Linia Hutniczo Szerokotorowa sp. z o.o., Zamość SVZ Poland sp. z o.o., Tomaszów Lubelski ,1 b. d PGF Cefarm Lublin sp. z o.o., Lublin b. d Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska, Krasnystaw b. d Zomar SA, Chełm , Cersanit I sp. z o.o., Krasnystaw , Jobon sp. z o.o., Zwierzyniec ,2 b. d Stokrotka sp. z o.o., Lublin b. d SM Spomlek, Radzyń Podlaski FC Solidarność sp. z o.o., Lublin Telet Gaz Movement SA, Lublin ,2 b. d Stanchem s.j., Lublin LZPS Polmos SA GK, Lublin , FEB Faelbud SA, Lublin , Mostostal Puławy SA GK, Puławy , Perła Browary Lubelskie SA, Lublin Roto Frank sp. z o.o., Lubartów ,5 b. d Lubfarm SA, Lublin Spółdzielnia Mleczarska, Ryki ,0 b. d Tehand sp. z o.o., Lublin Multivac sp. z o.o., Jastków ,7 b. d.

17 Pol-Skone sp. z o.o., Lublin , PRD Lubartów SA, Lubartów MPWiK Lublin sp. z o.o., Lublin , Stella Pack SA, Lubartów , PRDM SA, Lublin Henpol sp. z o.o., Lublin , Bury sp. z o.o., Lublin CTL Kolzap sp. z o.o., Puławy b. d. b. d. b. d Turisdis sp. z o.o., Lublin b. d. b. d. b. d Model Opakowania sp. z o.o., Biłgoraj ,6 b. d Elektro-Spark sp. z o.o., Lublin ,6 b. d PPH Elear, Parczew b. d. b. d. b. d Cukrownia Strzyżów SA, Strzyżów ,6 b. d Zakłady Tytoniowe w Lublinie SA GK, Lublin b. d Telet sp. z o.o., Lublin b. d Bis sp. z o.o., Lublin , PZF Cefarm-Lublin SA, Lublin ,5 b. d Swietelsky sp. z o.o., Lublin , ZPM Matthias sp. z o.o., Modliborzyce ,3 368 Tablica 8. Ranking przedsiębiorstw województwa podkarpackiego w 2006 roku PKD Nazwa przedsiębiorstwa Pozycja Przychody ze sprzedaży (tys. zł) Wynik netto ROE (%) Zatrudnienie (osoby) Kronospan Mielec sp. z. o., Mielec ,9 b.d Firma Oponiarska Dębica SA, Dębica , Rzeszowski Zakład Energetyczny GK, Rzeszów , Orlen Petrotank sp. z o.o., Widełka Nowy Styl sp. z o.o. GK, Krosno 286 (408) , Polska Sieć Handlowa Nasz Sklep SA, Rzeszów b.d. b.d Lotos Jasło SA GK, Jasło 402 (293) ,9 b.d WSK PZL Rzeszów SA, Rzeszów ,0 b.d Bać-Pol sp. z o.o. GK, Rzeszów b.d. b.d Asseco Poland SA GK, Rzeszów , Autodistribution Polska sp. z o.o. GK, Dębica , O-I Produkcja Polska SA, Jarosław HSW Huta Stali Jakościowych SA, Stalowa Wola , ATS Sthalschmidt&Maiworm, Stalowa Wola ,5 830

18 ZCh Organika-Sarzyna SA, Nowa Sarzyna , Fabryka Farb i Lakierów Śnieżka SA GK, Lubzina , BRW sp. z o.o., Mielec , Stomil Sanok SA GK, Sanok , Handlopex SA, Rzeszów , HSW-Trading sp. z o.o. GK, Stalowa Wola 611 (934) ,4 b.d KHS Krosno SA GK, Krosno , Huta Stalowa Wola SA GK, Stalowa Wola , ZM Ropczyce SA GK, Ropczyce , Zelmer SA GK, Rzeszów , Dressta sp. z o.o. GK, Stalowa Wola , Rafineria Nafty Jedlicze SA, Jedlicze , ICN Polfa Rzeszów SA, Rzeszów , PPHU Specjał GK, Rzeszów , Kronoflooring Mielec sp. z o.o., Mielec ,8 b. d Silva sp. z o.o., Mielec ,9 b. d Cukrownia Ropczyce SA, Ropczyce , Elektrociepłownia Nowa Sarzyna sp. z o.o ,6 b. d Zakłady Tworzyw Sztucznych ERG SA, Pustków , TBD SA, Dębica ,8 b. d Elektrownia Stalowa Wola SA, Stalowa Wola Ernesta sp. z o.o., Stalowa Wola ,2 b. d PB Besta sp. z o.o., Rzeszów ,7 b. d Zakłady Tworzyw Sztucznych Gamrat SA, Jasło ,9 b. d Dakot ZHUP sp. o.o., Dębica ,2 b. d Foto-Hurt sp. z o.o., Rzeszów PPH Transsystem SA, Łańcut , Lotos Parafiny sp. z o.o., Jasło ,4 b. d Fabryka Śrub w Łańcucie Śrubek SA, Łańcut , Hortino ZPOW Leżajsk sp. z o.o., Leżajsk ,1 b. d Slovrur sp. z o.o., Stalowa Wola , ZCh Siarkopol sp. z o.o., Tarnobrzeg ,4 b. d Marspol Grupa sp. z o.o., Rzeszów b. d. - b. d ZM Incest SA GK, Ropczyce , Firma THU Panmar s.j., Krosno ,1 b.d Alumetal Gorzyce sp. z o.o., Gorzyce b. d. - b. d Elektromontaż-Rzeszów SA GK, Rzeszów , Bog-Fran sp. z o.o., Raniżów b. d Grosa sp. z o.o., Sanok ,3 b. d.

19 Balic Wood SA, Jasło Onduline Production sp. z o.o., Mielec , Rzeszowska Centrala Materiałów Budowlanych SA Firma Handlowa BOZ SA, Rzeszów , PE Piotruś Pan, Przemyśl ,3 b. d Społem PSS, Rzeszów ,2 b. d Inżynieria Rzeszów sp. z o.o., Rzeszów ,1 b. d Smak Serwis sp. z o.o., Łańcut b. d. b. d. b. d ZPE Zapel SA Boguchwała , KFM-Furniture sp. z o.o., Kolbuszowa ,6 b. d Trans-Południe sp. z o.o., Dębica b. d. b. d. b. d PPKiUG Kruszgeo SA, Rzeszów ,7 662

20 20 2. Zakres firm objętych badaniem w obu województwach (A. Salej) Dane do benchmarku małych przedsiębiorstw zostały przygotowane przez urzędy statystyczne w obu województwach. Ostatecznie, ze względu na niskie liczebności niektórych sekcji, w 2004 roku otrzymano w obu województwach dane dla małych przedsiębiorstw zaliczanych do sekcji statystycznych: przetwórstwo przemysłowe, budownictwo, handel hurtowy i detaliczny, transport, gospodarka magazynowa i łączność, obsługa nieruchomości, tj. odpowiednio dla sekcji D, F, G, I, K. W badaniu na podstawie danych z 2005 roku próg liczebności 15 przedsiębiorstw dodatkowo osiągnęła sekcja H: hotele i restauracje w województwie podkarpackim. W 2006 roku ta sytuacja utrzymała się. Można zauważyć, że liczba przedsiębiorstw objętych badaniem generalnie rośnie z roku na rok, co z jednej strony dobrze świadczy o kondycji lokalnej (regionalnej) gospodarki, z drugiej zaś korzystnie wpływa na wartość poznawczą otrzymywanych danych. Szczegółowe zestawienie liczebności w sekcjach statystycznych dla benchmarku małych przedsiębiorstw przedstawia tablica 9. Tablica 9. Liczebność sekcji statystycznych w benchmarku małych przedsiębiorstw w latach Województwo Sekcja lubelskie podkarpackie Przetwórstwo przemysłowe Budownictwo Handel hurtowy i detaliczny Hotele i restauracje Transport, gospodarka magazynowa i łączność Obsługa nieruchomości Razem województwo

21 21 3. Charakterystyka przeciętnej i wzorcowej małej firmy w województwie lubelskim i podkarpackim w poszczególnych sekcjach statystycznych (B. Ćwierz, A. Salej) Przeciętna i wzorcowa mała firma w każdej sekcji jest określana odpowiednio jako firma przetwórstwa przemysłowego, budowlana, handlowa, hotele i restauracje, transportowa oraz obsługująca nieruchomości. Jako firmę przeciętną rozumie się firmę reprezentującą populację wszystkich firm w danej sekcji statystycznej. Jako firmę wzorcową, odmiennie niż w badaniu pilotażowym, rozumie się firmę reprezentującą populację pięciu firm o najwyższej rentowności w danej sekcji statystycznej w obu województwach. Przedstawiono średnie ilustrujące sytuację majątkową, wyniki finansowe badanych firm, stopy zmian wielkości finansowych z bilansu i rachunku wyników oraz dokonano analizy ekonomiczno finansowej firm w oparciu o wskaźniki finansowe przygotowane przez urzędy statystyczne w obu województwach Średnie z bilansu i rachunku wyników (A. Salej) Województwo lubelskie Przeciętna mała firma w województwie lubelskim w 2006 roku w zależności od sekcji statystycznej zatrudniała od 21 osób w przypadku handlu i obsługi nieruchomości do 25 osób w przypadku przetwórstwa przemysłowego i budownictwa. Średnie aktywa ogółem w przetwórstwie przemysłowym, budownictwie, handlu i transporcie wahają się od 3,1 mln zł do 3,6 mln zł. Pod względem aktywów zdecydowanie większe są firmy obsługujące nieruchomości, dla których średnia wartość aktywów ogółem w 2006 roku wyniosła 22,5 mln zł. Tak wysokie aktywa ogółem wynikają przede wszystkim z utrzymywania wysokich aktywów trwałych dla firmy obsługującej nieruchomości jest to 20,4 mln zł, podczas gdy dla transportowej 1,9 mln zł, przetwórstwa przemysłowego 1,3 mln zł, handlu 1,2 mln zł, budownictwa 822 tys. zł. W parze z wysoką wartością aktywów idzie poziom kapitału własnego, który w firmie obsługującej nieruchomości wyniósł 17,5 mln zł, podczas gdy w transportowej 2,1 mln zł, handlowej i firmie przetwórstwa

22 22 przemysłowego 1,6 mln zł. Najniższym kapitałem własnym dysponowała przeciętna mała firma budowlana, było to 1,5 mln zł. W 2006 roku aktywa obrotowe przeciętnej firmy przetwórstwa przemysłowego, budowlanej, handlowej i obsługi nieruchomości wahają się średnio od 2,0 mln zł do 2,4 mln zł, firma transportowa dysponuje aktywami obrotowymi na poziomie 1,5 mln zł. Znaczący udział w majątku obrotowym zapasów cechuje oczywiście firmę handlową jest to średnio 1,01 mln zł, podczas gdy w firmie przetwórstwa przemysłowego 628 tys. zł, podobnie w firmie budowlanej (526 tys. zł). Średnie zapasy w firmie transportowej to tylko 98 tys. zł, a w firmie obsługującej nieruchomości nieco ponad 101 tys. zł. Pewną część majątku małe firmy utrzymywały w gotówce i inwestycjach krótkoterminowych. Wartości obu tych pozycji bilansowych są zbliżone. Najwyższe średnie środki pieniężne utrzymuje mała firma obsługująca nieruchomości, jest to 1,16 mln zł, podczas gdy w firmie budowlanej 510 tys. zł, transportowej 423 tys. zł. Najniższe środki pieniężne utrzymują firmy handlowe i przetwórcze odpowiednio 269 tys. zł i 343 tys. zł. Należności krótkoterminowe przeciętnej firmy obsługującej nieruchomości z kolei są najniższe i wynoszą 624 tys. zł, podczas gdy w przypadku firmy transportowej jest to 869 tys. zł, przetwórczej 948 tys. zł, handlowej 1,04 mln zł, a budowlanej 1,13 mln zł. Porównując to z poziomem zobowiązań krótkoterminowych najmniej zadłużona jest przeciętna firma transportowa (959 tys. zł), najbardziej firma handlowa (1,66 mln zł). Zadłużenie krótkoterminowe firmy obsługującej nieruchomości wynosi 987 tys. zł, budowlanej i firmy przetwórstwa przemysłowego nieco ponad 1,3 mln zł. Zdecydowanie najwyższe zadłużenie długoterminowe w 2006 roku posiadała firma zajmująca się obsługą nieruchomości, było to średnio 3,7 mln zł, firmy transportowa i przetwórstwa przemysłowego zadłużone podobnie, na odpowiednio 240 tys. zł i 255 tys. zł. Firma handlowa posiadała średnio 330 tys. zł długu długoterminowego, a przeciętna firma budowlana najmniej, bo tylko nieco ponad 80 tys. zł. W 2006 roku przeciętna firma handlowa wypracowała najwyższe w porównaniu z innymi branżami przychody netto ze sprzedaży w wysokości 10,98 mln zł, firma przetwórcza 6,49 mln zł, transportowa i budowlana wypracowały podobnie, po około 6,1 6,2 mln zł. Najmniejsze przychody netto ze sprzedaży odnotowała firma obsługująca nieruchomości 3,3 mln zł.

23 23 Sprzedaż eksportowa realizowana jest we wszystkich branżach, choć w przypadku obsługi nieruchomości jest to symboliczny poziom średnio 25,3 tys. zł. Niewiele lepiej wygląda eksport w przypadku firmy budowlanej 45,5 tys. zł. Przeciętna firma handlowa wyeksportowała w 2006 roku towarów i materiałów na kwotę 748 tys. zł, firma przetwórstwa przemysłowego 490 tys. zł, największe przychody ze sprzedaży na eksport wypracowała przeciętna mała firma transportowa 783 tys. zł. Ze względu na bardzo mały udział przychodów z eksportu w przychodach ze sprzedaży ogółem znaczenie wymiany z zagranicą dla sytuacji ekonomiczno - finansowej małych firm z województwa lubelskiego jest raczej niewielkie. Przeciętna firma obsługująca nieruchomości wydała najwięcej na wynagrodzenia ogółem, w 2006 roku było to prawie 614 tys. zł. Nieco mniej 541 tys. zł wydała na pracowników firma budowlana. W przeciętnej firmie przetwórstwa przemysłowego i transportowej poziom wynagrodzeń był podobny - odpowiednio 513 tys. zł i 478 tys. zł. Najmniejszy fundusz wynagrodzeń - w przeciętnej firmie handlowej zamknął się kwotą 429 tys. zł. Koszty związane z amortyzacją majątku w największym stopniu obciążają w 2006 roku firmę transportową podobnie jak w okresie poprzednim jest to około 306 tys. zł, następnie zajmującą się przetwórstwem przemysłowym 191 tys. zł, firma zajmująca się obsługą nieruchomości i handlowa zamortyzowały majątku na kwotę około 111 tys. zł, natomiast przeciętna mała firma budowlana nieco ponad 102 tys. zł. Zużycie materiałów to bardzo poważna pozycja kosztowa w przypadku firmy przetwórstwa przemysłowego (3,48 mln zł). Dużo niższe zużycie materiałów występuje w firmie budowlanej (2,21 mln zł) i transportowej (1,31 mln zł). Zdecydowanie najmniej materiałów zużywają przeciętne firmy obsługujące nieruchomości i handlowe (odpowiednio 248 tys. zł i 286 tys. zł). Najwyższy średni zysk z działalności operacyjnej zanotowała firma budowlana (635 tys. zł). Zysk na działalności operacyjnej firmy przetwórczej w 2006 roku to 373 tys. zł. Przeciętne małe przedsiębiorstwo transportowe i handlowe zanotowało zysk z działalności operacyjnej w wysokości odpowiednio 407 tys. zł i 404 tys. zł, a przedsiębiorstwo obsługi nieruchomości zdecydowanie najmniej, bo tylko niecałe 120 tys. zł. Wynik finansowy brutto również w każdym przypadku jest dodatni, a różnice między poszczególnymi branżami są podobne. Firma budowlana zrealizowała 612 tys. zł zysku brutto, transportowa 376 tys. zł, handlowa 349 tys. zł, przetwórstwa przemysłowego 336

24 24 tys. zł, natomiast przeciętna firma obsługi nieruchomości 175 tys. zł. Najwyższy zysk netto również wypracowała firma budowlana (530 tys. zł), firmy handlowa i transportowa zanotowały zysk netto odpowiednio: 308 tys. zł, 306 tys. zł, wynik netto przeciętnej małej firmy przetwórstwa przemysłowego to 292 tys. zł, firmy obsługi nieruchomości 145 tys. zł. Dla firm wzorcowych, tj. cechujących się najwyższą rentownością w województwie lubelskim w 2006 roku zatrudnienie waha się średnio od 16 osób (obsługa nieruchomości) do 24 osób (handel). Aktywa ogółem firm wzorcowych są na ogół wyższe w porównaniu do przeciętnych w przypadku wszystkich branż za wyjątkiem obsługi nieruchomości. Podobny poziom aktywów ogółem w firmie przeciętnej i wzorcowej występuje w transporcie, natomiast firma wzorcowa zajmująca się obsługą nieruchomości posiada przeszło 5-krotnie mniej majątku od firmy przeciętnej (22,5 mln zł firma przeciętna i nieco ponad 5 mln zł wzorcowa). Przychody netto ze sprzedaży również zasadniczo są wyższe w przypadku firm wzorcowych, ponownie za wyjątkiem branży transportowej (firma przeciętna 6,1 mln zł, wzorcowa 2,5 mln zł) oraz obsługi nieruchomości (3,3 mln zł firmy przeciętnej w stosunku do niecałych 2 mln zł wzorcowej). Zyskowność (zysk na działalności operacyjnej) firm wzorcowych znacznie (w przypadku przetwórstwa przemysłowego i handlu niemal 10-krotnie) przewyższa w każdym przypadku zyskowność firm przeciętnych (co nie jest zaskoczeniem ze względu na przyjętą definicję firmy wzorcowej). Wzorcowa mała firma przetwórstwa przemysłowego w województwie lubelskim w 2005 roku zatrudniała 19 osób o 7 osób mniej niż firma przeciętna, posiadała aktywa ogółem warte 5,2 mln zł, przychody netto ze sprzedaży 7,2 mln zł i wypracowała 2,5 mln zł zysku operacyjnego, przeznaczając blisko 608 tys. zł na wynagrodzenia dla pracowników (w firmie przeciętnej mimo wyższego zatrudnienia fundusz wynagrodzeń to 514 tys. zł). Zysk brutto firmy wzorcowej to prawie 2,6 mln zł, a zysk netto 2,3 mln zł. Przeciętne aktywa trwałe dla takiej firmy to w 2006 roku 1,7 mln zł, aktywa obrotowe 3,4 mln zł. Średnie należności krótkoterminowe dla firm wzorcowych wyniosły w przypadku przetwórstwa przemysłowego 764 tys. zł (mniej niż firmy przeciętnej), natomiast średnie zapasy 1,2 mln zł (w firmie przeciętnej 628 tys. zł), z czego zapasy materiałów 833 tys. zł. Środki pieniężne wzorcowej małej firmy przetwórstwa przemysłowego to prawie 1,4 mln zł, na podobnym poziomie utrzymywały się inwestycje krótkoterminowe. Kapitał własny firmy wzorcowej 4,8 mln zł mln zł (w firmie przeciętnej: 1,6 mln zł), a zobowią-

25 25 zania krótkoterminowe 379 tys. zł dla porównania w firmie przeciętnej zadłużenie krótkoterminowe wynosi ponad 1,3 mln zł. Wzorcowa firma przetwórstwa przemysłowego w województwie lubelskim eksportuje prawie 4 razy więcej od przeciętnej (1,8 mln zł w 2006 roku). Wzorcowa mała firma budowlana zatrudniała w 2006 roku 22 osoby, posiadała aktywa ogółem 7,2 mln zł, przychody ze sprzedaży 7,8 mln zł i wypracowała zysk z działalności operacyjnej w wysokości 2,7 mln zł, przeznaczając 625 tys. zł na wynagrodzenia (podczas gdy firma przeciętna przy zatrudnieniu średnio 25 osób tylko 541 tys. zł). Zysk brutto firmy wzorcowej to 2,6 mln zł, natomiast zysk netto 2,3 mln zł. Kapitał własny firmy wzorcowej jest dużo wyższy niż firmy przeciętnej i wynosi niecałe 4,3 mln zł, zadłużenie krótkoterminowe podobne jak w firmie przeciętnej (1,7 mln zł). Poziom należności krótkoterminowych to prawie 1,8 mln zł w firmie wzorcowej w stosunku do 1,1 mln zł w przeciętnej. Aktywa trwałe firmy wzorcowej to około 1,2 mln zł (o połowę więcej niż w przeciętnej), a aktywa obrotowe prawie 6 mln zł (przeszło 2,5-krotnie wyższe niż w przeciętnej. Wzorcowa firma budowlana utrzymuje zapasy zdecydowanie wyższe niż przeciętna (3,6 mln zł w stosunku do 526 tys. zł dla firmy przeciętnej) i nie prowadzi sprzedaży eksportowej. Wzorcowa mała firma handlowa w województwie lubelskim w 2006 roku zatrudniała 24 pracowników, czyli odmiennie niż w przypadku pozostałych badanych branż więcej (o 3 osoby) niż firma przeciętna. Posiadała aktywa ogółem w wysokości 8,1 mln zł i wypracowała przychody ze sprzedaży oraz zysk z działalności operacyjnej odpowiednio: 12,3 mln zł (firma przeciętna niecałe 10 mln zł) i prawie 3 mln zł (ponad 7- krotnie więcej niż firma przeciętna). Zysk brutto firmy handlowej był średnio wyższy niż zysk operacyjny i wyniósł ponad 3,5 mln zł, a zysk netto prawie 2,9 mln zł. Wynagrodzenia we wzorcowej firmie handlowej wynoszą około 627 tys. zł. Inne koszty zużycie materiałów dość niewielkie ze względu na specyfikę działalności 270 tys. zł oraz amortyzacja 276 tys. zł. Sprzedaż eksportowa wzorcowej firmy handlowej to w 2006 roku 7,5 mln zł, czyli 10-krotnie wyższa niż w przeciętnej. Kapitały własne w przypadku wzorcowej firmy handlowej to 6,9 mln zł, a zadłużenie krótkoterminowe niecałe 950 tys. zł (w formie przeciętnej prawie 1,7 mln zł). Kapitały te finansują aktywa trwałe w wysokości 3,3 mln zł (1,2 mln zł w firmie przeciętnej) oraz aktywa obrotowe 4,8 mln zł (w firmie przeciętnej o połowę niższe). Należności krótkoterminowe w firmie wzorcowej to

26 26 średnio 1,3 mln zł, zapasy 465 tys. zł (w firmie przeciętnej w przypadku obu tych składników majątku 1 mln zł). Firma handlowa utrzymuje stany środków pieniężnych na poziomie niecałych 1,2 mln zł, podczas gdy firma przeciętna w tej branży 270 tys. zł. Wzorcowa mała firma transportowa w województwie lubelskim w 2006 roku zatrudniała średnio w ciągu roku 18 osób o 5 pracowników mniej niż firma przeciętna z tej branży, co kosztowało łącznie 606 tys. zł (wynagrodzenia w firmie przeciętnej to niecałe 478 tys. zł). Zużyte materiały kosztowały natomiast w firmie wzorcowej tylko 113 tys. zł, podczas gdy w firmie przeciętnej aż 1,3 mln zł. Amortyzacja w tym okresie w firmie wzorcowej to koszt w wysokości 253 tys. zł. Firma wzorcowa zanotowała przychody netto ze sprzedaży w wysokości 2,5 mln zł i praktycznie nie realizowała sprzedaży eksportowej. Przychody netto ze sprzedaży firmy przeciętnej są dużo wyższe: 6,1 mln zł, w tym sprzedaż na eksport 783 tys. zł. Zysk z działalności operacyjnej firmy wzorcowej to blisko 724 tys. zł, zysk brutto 757 tys. zł, a zysk netto 610 tys. zł. Aktywa ogółem wzorcowej firmy transportowej są w 2006 roku zbliżone do aktywów firmy przeciętnej i wynoszą niecałe 3,4 mln zł, z czego aktywa trwałe prawie 2 mln zł, a aktywa obrotowe 1,4 mln zł. Zapasy podobnie jak w firmie przeciętnej 135 tys. zł, natomiast należności krótkoterminowe dużo niższe tys. zł (w firmie przeciętnej jest to 869 tys. zł). Środki pieniężne małej transportowej firmy wzorcowej w województwie lubelskim to 377 tys. zł. Majątek ten był finansowany kapitałem własnym w wysokości 3,01 mln zł, zadłużeniem krótkoterminowym 173 tys. zł oraz zobowiązaniami długoterminowymi w wysokości 69 tys. zł (zadłużenie krótko i długoterminowe dużo niższe niż w firmie przeciętnej). Wzorcowa mała firma zajmująca się obsługą nieruchomości w województwie lubelskim odmiennie od firmy przeciętnej w tej branży dysponuje aktywami ogółem na poziomie podobnym w stosunku do innych branż jest to 5 mln zł, podczas gdy w firmie przeciętnej 22,5 mln zł. Głównym składnikiem aktywów jest majątek trwały, który w 2005 roku we wzorcowej firmie wyniósł 3,9 mln zł. Wzorcowa firma obsługi nieruchomości praktycznie nie utrzymuje zapasów, posiada natomiast 211 tys. zł należności krótkoterminowych (869 tys. zł w firmie przeciętnej). Pozostałe składniki majątku obrotowego kształtują się następująco: inwestycje krótkoterminowe 901 tys. zł, środki pieniężne 496 tys. zł. Majątek firmy wzorcowej jest finansowany przez kapitał własny w wysokości średnio 4,3 mln zł, zobowiązania długoterminowe w wysokości tylko 109 tys. zł (w fir-