Lasy prywatne -zarządzanie i nadzór

Transkrypt

1 Lasy prywatne -zarządzanie i nadzór Iwiczno, 23 listopada Opracował Stanisław Łazowy Sprawowanie nadzoru nad gospodarką leśną w lasach niestanowiących własności Skarbu Państwa - zasady zawarte w Ustawie o Lasach Iwiczno, 23 listopada Opracował Stanisław Łazowy 1

2 Art. 2. Przepisy ustawy stosuje się do lasów, bez względu na formę ich własności 3 Art Projekt uproszczonego planu urządzenia lasu wykłada się do publicznego wglądu na okres 60 dni w siedzibie urzędu gminy. O wyłożeniu projektu uproszczonego planu urządzenia lasu wójt (burmistrz, prezydent miasta) informuje pisemnie właścicieli lasów, z zaznaczeniem, że uproszczony plan urządzenia lasu będzie podstawą naliczenia podatku leśnego. 4 2

3 Art Nadzór nad gospodarką leśną sprawują: 1) minister właściwy do spraw środowiska - w lasach stanowiących własność Skarbu Państwa, 2) starosta - w lasach nie stanowiących własności Skarbu Państwa. 2. W lasach, przez które przebiega granica powiatów, nadzór nad gospodarką leśną sprawuje starosta, na którego terenie znajduje się większa część obszar lasu. 3. Starosta może, w drodze porozumienia, powierzyć prowadzenie w jego imieniu spraw z zakresu nadzoru, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, w tym wydawanie decyzji administracyjnych w pierwszej instancji, nadleśniczemu Lasów Państwowych, zwanemu dalej "nadleśniczym". 3a. W przypadku powierzenia zadania, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, starosta przekazuje środki na realizację tego zadania. 4. Nadleśniczy prowadzi powierzone przez starostę sprawy, o których mowa w ust. 2 i 3, po zapewnieniu przez powierzającego środków finansowych na te cele. 5 Sprawowanie nadzoru nad gospodarką leśną w lasach niestanowiących własności Skarbu Państwa na terenie Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Gdańsku Iwiczno, 23 listopada Opracował Stanisław Łazowy 3

4 Zestawienie powierzchni lasów nie stanowiących własności Skarbu Państwa, na obszarze których nadleśnictwa sprawują powierzony przez starostów nadzór nad gospodarką leśną - dane w hektarach wg stanu na dzień r. Lp. Nadleśnictwo 1. Choczewo Elbląg Gdańsk Kaliska Kartuzy Kolbudy Kościerzyna Kwidzyn Lębork Lipusz Lubichowo Starogard Strzebielino Wejherowo Cewice 885 Razem RDLP 7 Powierzchnia lasów nadzorowanych przez nadleśnictwa (w ha) Wykaz starostów, którzy powierzyli nadleśniczym prowadzenie spraw z zakresu nadzoru nad gospodarką leśną w lasach nie stanowiących własności Skarbu Państwa wg stanu na dzień r. - STAROSTWAMI L.P. Województwo Powiat Powierzchnia lasów - ha 1 Kościerzyna Kartuzy Starogard Wejherowo Puck Bytów Tczew Pomorskie Gdańsk - Ziemskie Lębork Kwidzyn Sztum Gdynia Gdańsk - Grodzkie Malbork Nowy Dwór Gdański RAZEM Pomorskie WARMIŃSKO - Elbląg - Ziemskie MAZURSKIE Elbląg - Grodzkie 39 RAZEM WARMIŃSKO - MAZURSKIE OGÓŁEM RDLP GDAŃSK Lp. Nadleśnictwo Analiza dotycząca stanu lasów nadzorowanych w latach według danych zawartych w dokumentach starostw Dziękuję za uwagę POWIERZCHNIA LN HA ILOŚĆ DZIAŁEK - SZTUK ILOŚĆ WŁAŚCICIELI ŚREDNIA POWIERZCHNIA LASU NA WŁAŚCICIELA ŚREDNIA POWIERZCHNIA DZIAŁKI % % % % % wzrostu wzrostu wzrostu wzrostu wzrostu 1 Choczewo % % % 0,86 1,09 1,13 0,88 103% 0,59 0,54 0,58 0,69 118% 2 Elbląg % % % 0,90 0,60 0,53 0,67 74% 0,54 0,68 0,61 0,82 152% 3 Gdańsk % % % 1,49 0,88 0,73 1,00 67% 1,07 0,93 0,93 0,82 77% 4 Kaliska % % % 3,41 2,96 2,96 2,36 69% 2,12 2,00 2,00 1,77 83% 5 Kartuzy % % % 1,81 1,82 1,72 1,29 72% 1,11 1,12 1,05 0,93 84% 6 Kolbudy % % % 1,30 1,30 0,84 0,68 52% 0,69 0,85 0,73 0,71 102% 7 Kościerzyna % % % 2,80 2,82 3,52 2,97 106% 1,98 1,97 2,02 1,67 84% 8 Kwidzyn % % % 1,38 1,72 1,78 1,79 130% 1,10 1,17 1,24 1,75 159% 9 Lębork % % % 1,18 1,42 1,09 1,49 126% 0,75 0,88 0,74 1,03 138% 10 Lipusz % % % 5,86 5,31 4,57 3,83 65% 2,75 2,66 2,65 2,34 85% 11 Lubichowo % % % 2,60 2,06 2,06 1,61 62% 1,68 1,45 1,45 1,30 77% 12 Starogard % % % 2,03 1,83 1,87 1,81 89% 1,46 1,35 1,41 1,46 100% 13 Strzebielino % % % 2,94 3,10 3,10 2,20 75% 1,72 1,48 1,49 1,39 81% 14 Wejherowo % % % 1,57 1,47 0,88 0,79 50% 0,88 0,87 0,74 0,68 78% 15 Cewice % % % 2,25 2,21 2,09 1,93 86% 1,22 1,22 1,21 1,22 101% Razem % % % 2,41 2,19 1,99 1,73 72% 1,50 1,45 1,41 1,30 86% 8 4

5 Lasy niepaństwowe w Polsce i województwie pomorskim Piotr Gołos p.golos@ibles.waw.pl Źródła informacji o lasach prywatnych FADN (SYSTEM ZBIERANIA I WYKORZYSTYWANIA DANYCH RACHUNKOWYCH Z GOSPODARSTW ROLNYCH) pl/portal/wisl -tematyczne/rolnictwolesnictwo/lesnictwo/lesn ictwo-2015,1,11.html Wyniki Powszechnego Spisu Rolnego z 2010 r. (struktura użytkowania gruntów, liczba gospodarstw rolnych posiadających lasy) Lasy prywatne Wielkoobszarowa Inwentaryzacja Stanu Lasów Dane GUS z opracowania Leśnictwo 2015 Starostwa 5

6 Powierzchnia lasów prywatnych Powierzchnia lasów [tys. ha] w Polsce (XII GUS) lasy prywatne w województwie pomorskim 76 lasy prywatne rolników 1293 lasy prywatne wraz z pow. Lasów poza eidencją 2500 Około tys. ha poza ewidencją lasy prywatne 1751 lasy PGLLP lasy Skarbu Państwa lasy publiczne lasy Powierzchnia lasów w Polsce Struktura własności lasów w Polsce (grudzień Leśnictwo 2015 GUS) PGLLP Prywatne Pozostałe 3 Polska Pomorskie Polska Pomorskie 6

7 Dane Powszechnego Spisu Rolnego 2010 (Główny Urząd Statystyczny) Liczba gospodarstw rolnych z lasami i gruntami leśnymi [szt] 9055 Zachodniopomorskie Wielkopolskie Warmińsko-mazurskie Świętokrzyskie Śląskie Pomorskie Podlaskie Podkarpackie Opolskie Mazowieckie Małopolskie Łódzkie Lubuskie Lubelskie Kujawsko-pomorskie Dolnośląskie tys. gospodarstw rolnych posiada lasy o łącznej powierzchni tys. ha Dane Powszechnego Spisu Rolnego 2010 (Główny Urząd Statystyczny) Średnia powierzchnia lasów w gospodarstwie rolnym [ha] Zachodniopomorskie Wielkopolskie Warmińsko-mazurskie Świętokrzyskie Śląskie Pomorskie Podlaskie Podkarpackie Opolskie Mazowieckie Małopolskie Łódzkie Lubuskie Lubelskie Kujawsko-pomorskie Dolnośląskie 0,00 2,64 2,22 2,42 Średnia powierzchnia lasów 1,44 ha 0,99 1,10 3,50 2,23 0,81 1,25 1,51 1,00 1,16 4,70 1,06 3,44 2,03 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50 4,00 4,50 5,00 7

8 Struktura powierzchni lasów w grupach obszarowych użytków rolnych [ha] Ponad 67% powierzchni lasów znajduje się w gospodarstwach rolnych gospodarujących na ha gruntów 8,81 7,28 5,31 4,51 7,21 10,19 9,53 5,90 12,01 6,40 do 1 1_2 2_3 3_5 5_7 7_10 10_15 15_20 20_30 30_50 50_ i więcej 11,28 11,57 Liczba oraz powierzchnia wspólnot gruntowych wg województw Województwo Powierzchnia gruntów we wspólnotach [ha] Liczba wspólnot ogółem gruntów rolnych lasów ogółem leśnych Kujawsko-pomorskie 884,98 276,74 564, Lubelskie , , , Łódzkie , , , Małopolskie , , , Mazowieckie , , , Opolskie 37,71 35,05 2, Podkarpackie 7 516, , , Podlaskie , , , Pomorskie 122,73 43,45 48, Śląskie 6 792, , , Świętokrzyskie 8 671, , , Warmińsko-mazurskie 235,05 121,83 88, Wielkopolskie 2 705, ,34 526, Razem , , , Źródło: Raport NIK, marzec 2009 r. USTAWA z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (Dz.U nr 28 poz. 169) 8

9 Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Państwowy Instytut Badawczy SYSTEM ZBIERANIA I WYKORZYSTYWANIA DANYCH RACHUNKOWYCH Z GOSPODARSTW ROLNYCH FADN to europejski system zbierania danych rachunkowych z gospodarstw rolnych, którego formalne kształtowanie rozpoczęło się w 1965 r. W 2014 r. FADN funkcjonował na terenie 28 państw członkowskich UE. Wśród wybranych informacji o produkcji gospodarstw rolnych znajdują się dane dotyczące lasów: 1. Powierzchnia [ha] - obszary zadrzewione, lasy, plantacje topoli, łącznie ze szkółkami leśnymi. Obszar ten nie jest ujęty w pozycji Powierzchnia użytków rolnych. 2. Wartość produkcji [zł] - produkty z lasu. 3. Koszty bezpośrednie produkcji leśnej [zł] Typ gospodarstwa Klasa wielkości ekonomicznej Suma wartości Standardowych Produkcji (SO) wszystkich działalności rolniczych występujących w gospodarstwie. Wielkoobszarowa Inwentaryzacja Stanu Lasów (WISL) Formy własności Średnia liczba drzew [szt/ha] Średni stopień uszkodzenia [%] Średnia liczba krzewów niskich [szt/ha] W zarządzie Lasów Państwowych Lasy prywatne Lasy pomorskie Gatunki panujące Formy własności Powierzchnia sosna świerk pozostałe iglaste iglaste razem buk dąb brzoza olsza pozostałe liściaste liściaste razem ha % W zarządzie PGLLP ,5 6,2 4 70,7 5,9 8,1 6,8 4,8 3,7 29,3 Lasy prywatne ,8 5,3 4,8 65,9 2,8 5,6 9,6 8,1 8 34,1 Pomorskie ,2 67,9 3,9 1,8 73,6 10 4,7 7,3 2,6 1,8 26,4 Pomorskie prywatne ,4 74,2 2,5 2,4 79,1 3,5 4,3 6,8 2,6 3,7 20,9 9

10 Wielkoobszarowa Inwentaryzacja Stanu Lasów (WISL) Miąższość Klasy wieku Formy własności m3 % Pow. leśna niezalesion Przestoje (1 20 lat a (21 40 lat (41 60 lat (61 80 lat ( lat (> 100 lat KO, KDO, BP Zasobność [m3/ha] W zarządzie PGLLP ,2 0,9 0,9 8,7 25,2 24,2 21,1 15,7 3,1 275 Lasy prywatne ,7 1 1,5 13,4 43,3 24,6 11 3,4 1,1 232 Pomorskie ,1 0,8 0,9 8,9 27,4 21, , Pomorskie prywatne ,1 0,3 2,2 17,2 48,8 20,8 9,3 1, Formy własności Powierzchnia [ha] sosna świerk pozostałe iglaste buk dąb pozostałe liściaste średni stopień pokrycia nalotu średni stopień uszkodzenia nalotu średnie pokrycie krzewów do 0,5 m W zarządzie PGLLP ,5 0,14 0,2 0,55 0,45 1,42 3,3 13 1,18 Lasy prywatne ,2 0,11 0,31 0,68 0,24 1,05 2, ,72 Lasy pomorskie ,3 0,13 0,01 0,39 0,7 0,71 2,2 11 0,49 Wielkoobszarowa Inwentaryzacja Stanu Lasów (WISL) Lasy Drzewostany IV kl. wieku i starsze Średni wiek Udział % pow. Zasobność m3/ha Podrost niski i krzewy niskie [szt/ha] Podrost wysoki i krzewy wysokie [szt/ha] Udział powierzchni lasów uszkodzonych [%] iglaste sosna brzoza sosna dąb prywatne 3, ,4 55,4 9, ,7 4,5 PGLLP 12, ,5 60,3 6, ,1 8,2 Lasy Miąższość drzew martwych [m3/ha] stojących leżących Udział zrębowego sposobu zagospodaro wania [%] Stan pielęgnacji dostateczny i niewłaściwy łącznie [%] Czynnik zadrzewieni a 0,6 i niżej [%] Bieżący przyrost miąższości [m3 /ha] Użytkowanie rębne i przedrębne grubizny [m3/rok/ha] Liczba pniaków [szt./ha] prywatne 3,2 1,3 61,4 53,3 20,8 9,1 3, PGLLP 3,1 2,5 45,1 19,8 14,2 9,61 5,

11 Stan realizacji Krajowego Programu Zwiększania Lesistości Kujawsko-pomorskie Warmińsko-mazurskie Pomorskie Zachodniopomorskie Lubuskie Dolnośląskie Podlaskie Opolskie Podkarpackie Mazowieckie Lubelskie Łódzkie Świętokrzyskie Małopolskie Wielkopolskie Śląskie Stopień realizacji w % Źródło: Kaliszewski A., Młynarski W., Gołos P Czynniki ograniczające zalesianie gruntów porolnych w Polsce w świetle badań ankietowych. Sylwan, w druku Powierzchnia zalesień Grunty własności Skarbu Państwa Grunty niestanowiące własności Skarbu Państwa tys. ha Źródło: Kaliszewski A., Młynarski W., Gołos P Czynniki ograniczające zalesianie gruntów porolnych w Polsce w świetle badań ankietowych. Sylwan, w druku 11

12 Badania IBL (2007 r.) reprezentacyjne ogólnopolskie, losowa próba rolników wylosowanych z danych Powszechnego Spisu Rolnego z 2002 r. Zabiegi pielęgnacyjne wykonano na 9,2% powierzchni lasów, trzebieże na 22,0% powierzchni lasów :97% pozyskanego drewna wykorzystano w gospodarstwie rolnym, w tym około 80% jako opał Średnie przychody właścicieli lasów w 2003 r. wyniosły 219 zł/ha i 113 zł/m 3 pozyskanego drewna, przy kosztach 135 zł/ha i 53 zł/m 3 pozyskanego drewna Czas Ankietowani rolnicy przepracowali w swoim lesie średnio 23 godzin/ha oraz 9 godzin/m 3 pozyskanego drewna Ankietowani podejmując próbę zrzeszania się największe korzyści upatrywaliby, w: - obniżeniu kosztów poprzez wspólne gospodarowanie, - wspólną sprzedaż surowca drzewnego. Badania IBL (2007 r.) reprezentacyjne ogólnopolskie, losowa próba rolników wylosowanych z danych Powszechnego Spisu Rolnego z 2002 r. Województwo Liczba godzin przepracowanych w 2006 r. w lesie Liczba godzin N ankietowanych gospodarstw członkowie właściciel inne osoby razem h/ha h/m3 rodziny Dolnośląskie Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie Zachodniopomorskie Razem

13 Badania IBL (2007 r.) reprezentacyjne ogólnopolskie, losowa próba rolników wylosowanych z danych Powszechnego Spisu Rolnego z 2002 r. Województwo N ankietowanych gospodarstw bardzo dobrze Ocena nadzoru Średnia ocena nadzoru Dolnośląskie 15 13,33 33,33 13,33 nie mam zdania 40,00 Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie ,00 4,52 20,00 7,29 18,11 1,36 18,18 16,67 8,81 15,38 4,35 1,92 55,00 34,19 40,00 68,75 44,09 40,00 63,64 38,33 47,80 73,08 71,74 71,15 0,00 18,71 0,00 6,25 1,57 6,82 0,00 3,33 11,32 3,85 0,00 5,77 25,00 42,58 40,00 17,71 36,22 51,82 18,18 41,67 32,08 7,69 23,91 21,15 3,53 2,51 3,67 3,03 3,52 2,77 3,44 3,46 2,93 3,25 3,11 2,90 Warmińsko-mazurskie Wielkopolskie ,38 20,00 59,38 44,00 3,13 6,00 28,13 30,00 3,17 3,61 Zachodniopomorskie Razem ,00 8,56 30,77 47,93 7,69 7,64 61,54 35,88 2,60 3,04 dobrze źle 3,38 13

14 14

15 Uwarunkowania i cech prywatnej własności leśnej, które wpływają na stan lasów prywatnych w Polsce 1)brak uproszczonych planów urządzania lasu dla lasów niestanowiących własności Skarbu Państwa, 2)duże rozdrobnienie działek leśnych oraz ich rozproszenie, wpływające na koszty gospodarowania, 3)nieuregulowany stan prawny wielu nieruchomości leśnych (współwłasności), 4)często nieaktualne dane właścicieli oraz klasyfikacji użytków w powszechnej ewidencji gruntów, 5)częsty brak wiedzy i kwalifikacji właścicieli lasów do samodzielnego prowadzenia gospodarki, 6)częsty brak odpowiedniego sprzętu do prac leśnych, 7)zaawansowany (średnio) wiek właścicieli lasów, 8)coraz częstsze zamieszkiwanie właścicieli z dala od lasu (np. w miastach), 9)brak równomiernego dochodu z lasu, 10) użytkowanie według doraźnych potrzeb właścicieli, a nie lasu, 11) niewielka tradycja (lub brak) wspólnego gospodarowania, niechęć do inicjatyw zrzeszania się, 12) niedobór środków finansowych w starostwach na właściwe prowadzenie nadzoru nad lasami prywatnymi, 13) niechęć nadleśnictw do prowadzenia nadzoru, ze względu na brak pełnej rekompensaty ponoszonych kosztów, 14) zbyt mała liczba pracowników zajmujących się nadzorem, 15) brak precyzyjne określonych kierunków rozwoju lasów prywatnych w danym rejonie, 16) niezrównoważone (w stosunku do Lasów Państwowych) potraktowanie lasów prywatnych w ustawie o lasach, 17) brak systemowego wsparcia organizacyjnego oraz finansowego, umożliwiającego podjęcie skutecznych inicjatyw mających na celu tworzenie stowarzyszeń właścicieli lasów prywatnych 15

16 Uwarunkowania i cech prywatnej własności leśnej, które wpływają na stan lasów prywatnych w Polsce 1)brak uproszczonych planów urządzania lasu dla lasów niestanowiących własności Skarbu Państwa, 2)duże rozdrobnienie działek leśnych oraz ich rozproszenie, wpływające na koszty gospodarowania, 3)nieuregulowany stan prawny wielu nieruchomości leśnych (współwłasności), 4)często nieaktualne dane właścicieli oraz klasyfikacji użytków w powszechnej ewidencji gruntów, 5)częsty brak wiedzy i kwalifikacji właścicieli lasów do samodzielnego prowadzenia gospodarki, 6)częsty brak odpowiedniego sprzętu do prac leśnych, 7)zaawansowany (średnio) wiek właścicieli lasów, 8)coraz częstsze zamieszkiwanie właścicieli z dala od lasu (np. w miastach), 9)brak równomiernego dochodu z lasu, 10) użytkowanie według doraźnych potrzeb właścicieli, a nie lasu, 11) niewielka tradycja (lub brak) wspólnego gospodarowania, niechęć do inicjatyw zrzeszania się, 12) niedobór środków finansowych w starostwach na właściwe prowadzenie nadzoru nad lasami prywatnymi, 13) niechęć nadleśnictw do prowadzenia nadzoru, ze względu na brak pełnej rekompensaty ponoszonych kosztów, 14) zbyt mała liczba pracowników zajmujących się nadzorem, 15) brak precyzyjne określonych kierunków rozwoju lasów prywatnych w danym rejonie, 16) niezrównoważone (w stosunku do Lasów Państwowych) potraktowanie lasów prywatnych w ustawie o lasach, 17) brak systemowego wsparcia organizacyjnego oraz finansowego, umożliwiającego podjęcie skutecznych inicjatyw mających na celu tworzenie stowarzyszeń właścicieli lasów prywatnych Opracowano z wykorzystaniem materiałów: Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej (dokumenty i instytucje UE, akty prawne UE), Sejmu i Senatu RP (druki sejmowe i druki senatu), Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi Ministerstwa Środowiska, ORWLP w Bedoniu Instytutu Badawczego Leśnictwa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Głównego Urzędu Statystycznego Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych Elżbiety Murat Miłki Hyży Piotra Gołosa Piotra Skoluda Wydziału Leśnego SGGW własnych autora Iwiczno, 23 listopada Opracował Stanisław Łazowy 16

17 Dziękuję za uwagę. 33 Dziękuję za uwagę 34 17