Religie. Wschodu. Bliskiego. starozytnego. Darmowy fragment

Transkrypt

1 Religie starozytnego Bliskiego Wschodu

2

3 Instytut Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego Religie starozytnego Bliskiego Wschodu Praca zbiorowa pod redakcją Krzysztofa Pilarczyka i Jana Drabiny Kraków 2008 Wydawnictwo WAM

4 Wydawnictwo WAM, 2008 Recenzent ks. prof. dr hab. Krzysztof Kościelniak Korekta Grzegorz Korczyński Projekt okładki i stron tytułowych Sebastian Stachowski ISBN Książka dofinansowana przez Wydział Filozoficzny i Instytut Religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego WYDAWNICTWO WAM ul. Kopernika KRAKÓW tel fax wam@wydawnictwowam.pl DZIAŁ HANDLOWY tel fax handel@wydawnictwowam.pl Zapraszamy do naszej KSIĘGARNI INTERNETOWEJ tel fax Drukarnia Wydawnictwa WAM ul. Kopernika Kraków wydawnictwowam.pl

5 Spis treści Wstęp Kalendarium wydarzeń w starożytności na Bliskim Wschodzie...21 Andrzej Ćwiek RELIGIA EGIPTU 1. Wprowadzenie Charakter cywilizacji starożytnego Egiptu Geografia i warunki naturalne Historia Język i pismo Architektura i sztuka Religia w kulturze starożytnego Egiptu Religia w historii starożytnego Egiptu Pojęcie i formy bóstwa Kosmogonia Heliopolis Hermopolis Memfis Teby Podsumowanie Kosmologia Struktura świata Ra Maat Ideologia władzy królewskiej Antropologia i eschatologia...95 Literatura...102

6 6 Arkadiusz Sołtysiak RELIGIE MEZOPOTAMII 1. Wprowadzenie Historia badań Cywilizacja mezopotamska Pradzieje Religie Sumerów i Akadów: III tysiąclecie p.n.e Religie Amorytów i Kasytów: II tysiąclecie p.n.e Religie Babilonii i Asyrii: I tysiąclecie p.n.e Okres schyłkowy Wokół Mezopotamii Literatura Piotr Taracha RELIGIE ANATOLII HETYCKIEJ 1. Wprowadzenie Okres kolonii asyryjskich Bóstwa czczone w Kanesz w świetle tabliczek kappadockich Ikonografia bóstw kappadockich Czasy państwa hetyckiego Okres starohetycki Panteon stolicy i państwa Wierzenia lokalne Kult Magia i narodziny mitów Okres imperium hetyckiego Panteon państwowy Panteon dynastyczny Panteony lokalne w Anatolii środkowej i północnej Wierzenia luwijskie Bogowie Hurytów anatolijskich Kult Magia i mitologia Literatura...257

7 7 Andrzej Mrozek RELIGIE PALESTYNY, SYRII I ARABII 1. Wprowadzenie Wierzenia religijne od końca paleolitu do III tysiąclecia p.n.e Religie II tysiąclecia p.n.e Wierzenia Amorytów Religia kananejska Religia Ugarytu Religia Hurytów Religie I tysiąclecia p.n.e Religia Fenicjan Religia Aramejczyków Religia Filistynów Religie Edomu, Moabu i Ammanu Religie staroarabskie Religia Nabatejczyków Literatura Krzysztof Jakubiak RELIGIA IRANU 1. Wprowadzenie U zarania dziejów religii Irańczyków Reforma Zaratusztry oraz jej konsekwencje Religia w dobie panowania dynastii Achemenidów Religia mazdajska w czasach kryzysu Sytuacja religii mazdajskiej w okresie późnej starożytności Literatura Krzysztof Pilarczyk RELIGIA IZRAELA 1. Wprowadzenie Charakterystyka konstytutywnych źródeł judaizmu Biblia judaizmu...360

8 Talmud Okres formacyjny religii starożytnego Izraela Religia patriarchów Religia okresu wyjścia i zasiedlenia Kanaanu Religia państw dwunastu pokoleń Okres kształtowania się judaizmu Polaryzacja judaizmu od IV wieku p.n.e. do I wieku n.e Kryzys religijny związany ze zniszczeniem świątyni jerozolimskiej i rabinizacja judaizmu (70 n.e-v w. n.e.) Literatura Arkadiusz Baron, Henryk Pietras CHRZEŚ CIJAŃ STWO 1. Początki chrześcijaństwa Czasy Jezusa Czasy pierwszych uczniów i rozwój wspólnot poapostolskich Struktura i rozwój pierwotnego chrześcijaństwa oraz jego novum w podejściu do religii Relacja chrześcijaństwa do świata i religii Znaki tożsamości chrześcijańskiej Kościoła pierwotnego Jeden Bóg i Chrystus, ale różnie pojmowany, czyli problemy teologiczne pierwszych chrześcijan Ekspansja chrześcijaństwa na Bliskim Wschodzie i jego zróżnicowanie liturgiczne Wprowadzenie Iliria i Konstantynopol w Tracji Azja Mniejsza i Pont Syro-Palestyna Arabia, Armenia, Persja Egipt Życie i problemy Kościołów na Bliskim Wschodzie do czasów konstantyńskich Prześladowania i męczennicy Początki monastycyzmu Główne problemy wewnętrzne Kościołów na Bliskim Wschodzie Przełom konstantyński Legalizacja chrześcijaństwa na początku IV wieku Polityczne konsekwencje przełomu...486

9 4.3. Społeczne konsekwencje przełomu Religijne konsekwencje przełomu Początki i rozwój teologii Teologia judeochrześcijańska Szkoła aleksandryjska Ojcowie Kapadoccy od teologii do antropologii, od egzegezy do mistyki Szkoła antiocheńska Wielkie spory teologiczne od IV do VI wieku Rozwój kontrowersji ariańskiej po 325 roku Spory orygenesowskie do Soboru w Konstantynopolu w 553 roku Kryzys nestoriański Chrystologia pomiędzy dyofizytyzmem i monofizytyzmem Kościoły monofizyckie na Wschodzie Literatura Wincenty Myszor GNOSTYCYZM, MANICHEIZM I MANDAIZM 1. Gnostycyzm Istota gnostycyzmu Geneza gnostycyzmu Źródła do poznania gnostycyzmu Podstawy religijnego światopoglądu starożytnych gnostyków Gnostycyzm fazy wielkich systemów Walentyn i walentynianie Barbelognostycy Gnostycka etyka Życie społeczne i kultowe Manicheizm Źródła dla poznania starożytnego manicheizmu System religijny Etyka Organizacja gmin i liturgia Mandaizm Źródła mandajskie Mandajska doktryna i mitologia Organizacja i kult religijny u mandajczyków Literatura BIOGRAMY AUTORÓW I REDAKTORÓW...565

10