Początki warszawskiego ruchu społecznego niesłyszących ( )

Transkrypt

1 Początki warszawskiego ruchu społecznego niesłyszących ( ) W roku 1883, gdy dyrektorem warszawskiego Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych był Jan Papłoński (osoba słysząca) zrozumiał on, że warunkiem usamodzielnienia się niesłyszących jest umożliwienie im wzięcia udziału w zbiorowym życiu społecznym poprzez własny samorząd organizacyjny. Uznał za konieczne utworzenie stowarzyszenia wzajemnej pomocy dla osób niesłyszących kierowane przez samych zainteresowanych. Były to trudne czasy. 20 lat po Powstaniu Styczniowym w 1863 roku celem całego systemu rządów rosyjskich było poddawanie polskiego społeczeństwa inwigilacji i rusyfikacji 5 kwietnia 1883 r. uchwalono Ustawę (statut) Towarzystwa Głuchoniemych, którą opracował dyrektor Instytutu Jan Papłoński. 8 września 1883 r. na terenie Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych odbyło się Walne Zebranie i powołano pierwszy zarząd Towarzystwa Głuchoniemych Byłych Wychowanków i Wychowanic Warszawskiego Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych w skład, którego wszedł Józefem Sułowskim (osoba niesłysząca),. Do zarządu weszli również: z urzędu

2 dyrektor Instytutu Jan Papłoński jako prezes oraz wicedyrektor ks. Teofil Jagodziński i przełożona internatu Elżbieta Połubińska. Jan Papłoński Dyrektor Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie w latach , współautor programów i podręczników do nauczania głuchoniemych, założyciel, fundator i pierwszy prezes (w latach ) Towarzystwa Głuchoniemych

3 w Warszawie, założyciel pierwszej placówki kulturalnej Gospoda Głuchoniemych w Warszawie w 1883 r. Józef M. Sułowski niesłyszący fotograf, współzałożyciel w 1883 r Towarzystwa Głuchoniemych w Warszawie aktywny działacz tej organizacji, pełniący funkcję skarbnika Towarzystwa od jego założenia do swej śmierci w 1909r, cieszący się wielkim autorytetem wśród głuchoniemych potocznie nazywano go prezesem. Założył i prowadził przez 25 lat kronikę, obejmującą ważniejsze wydarzenia w środowisku głuchoniemych Warszawy w latach

4

5 Towarzystwo powstało, aby dostarczać głuchoniemym środków do dalszego rozwoju umysłowego i moralnego doskonalenia się, wyszukiwania zajęcia dla pozostających bez pracy, zachęcaania do oszczędności w celu zabezpieczenia przyszłości, udzielania pożyczek, wsparcia głuchoniemym w podeszłym wieku i niezdolnym do pracy oraz opiekowania się dziećmi po rodzicach głuchoniemych oraz wdowami po głuchoniemych. Dla osiągnięcia wymienionych celów utworzono kapitał żelazny mający się powiększać ze składek oraz ofiar i zapisów osób prywatnych, a także kasę oszczędnościową, wkładową i pożyczkową. 02 grudnia 1883 r. została poświęcona i otwarta Gospoda Głuchoniemych przy ulicy Piwnej 11 obok kościoła św. Marcina. Ponad 50 lat pełniła ona funkcję lokalu Towarzystwa (przetrwała aż do wybuchu II wojny światowej w 1939 r). Cały koszt urządzenia Gospody wziął na siebie dyrektor Papłoński. Nabył sprzęty, naczynia bufetowe i kuchenne i ofiarował je na własność Towarzystwu. Lokal składał się z obszernej sali i pokoju bufetowego. - Gospoda miała na celu dać głuchoniemym możność zbierania się w jednym miejscu dla wzajemnej wymiany myśli, dla czytania książek i pism oraz dla wspólnej zabawy. Była otwarta w dnie powszednie od godziny 6-ej do 10-tej po południu, w niedziele zaś i święta uroczyste od 3-ej do 10-ej po południu. Do Gospody mogły uczęszczać tylko ci głuchoniemi, którzy zobowiązali się wpłacać rocznie 2 ruble na powiększenie funduszu żelaznego (mąż i żona stanowili jedność i byli zobowiązani płacić razem 2 ruble) Obowiązkiem osób dyżurnych było czuwanie nad tym, aby goście przychodzili ubrani porządnie i zachowywali się przyzwoicie. Bufetowa winna była zajmować się wydawaniem napojów i przekąsek podług taksy wywieszonej w bufecie, a przez zarząd zatwierdzonej. Napoje takie jak wódka i arak oraz wino były zakazane. Goście mogli grać w szachy, warcaby, domino, loteryjkę, lecz gra na pieniądze nie byłą dozwolona a gra w kart wzbroniona.

6

7

8 Towarzystwo Głuchoniemych dobrze rozwijało się pod kierunkiem prezesa zarządu dyr. Jana Papłońskiego. Starał się on skupić w Towarzystwie wszystkich głuchych pomagał im, znaleźć dobrze płatną pracę, o co wcale nie było łatwo. W testamencie zapisał Towarzystwu

9 olbrzymią jak na owe czasy sumę rubli, a jego śmierć w 1885 r. okryła żałobą całe środowisko. Po śmierci Jana Papłońskiego w 1885 r. - prezesem Towarzystwa został ksiądz Teofil Jagodziński nauczyciel a następnie dyrektor Instytutu (najlepszy znawca mimiki niesłyszących). W 1887 r. został do ustąpienia. przez władze rosyjskie. Do 1915 r. kolejnymi dyrektorami Instytutu i prezesami Towarzyszenia byli Rosjanie, którzy nie interesowali się działalnością Towarzystwa, koncentrując się na rusyfikacji podległej im placówki. Pomimo ich nacisków Towarzystwo zachowało swą polskość, w Gospodzie koncentrowało się życie kulturalne: obchody rocznic narodowych, gry w warcaby, szachy, wieczorki taneczne i bale karnawałowe. Warszawscy niesłyszący brali też udział w manifestacjach ulicznych 1905 r.

10

11

12

13

14 Wybuch I wojny światowej ograniczył działalność Towarzystwa, przy ewakuacji wojsk rosyjskich, kilku członków zarządu Towarzystwa został przymusowo wysłanych do Rosji. W 1915 r. prezesem Towarzystwa został dyrektor Instytutu Aleksander Manczarski dzięki jego pomocy i pozostałych członków zarządu Towarzystwo przetrwało do 1918 r.- czyli do odzyskania przez Polskę niepodległości. W 1919 r. po odzyskaniu niepodległości przez Polskę Warszawskie Towarzystwo Głuchoniemych przemianowało się na Chrześcijańskie Towarzystwo Głuchoniemych, a w 1924 r. uzupełniło swą nazwę słowem Opatrzność. Nowy statut został zatwierdzony przez władze państwowe. Zapisano w nim, że cały zarząd będzie wybierany spośród członków, a przedstawiciel Instytutu będzie zapraszany jako kurator Towarzystwa.

15

16 Pierwszym prezesem Chrześcijańskiego Towarzystwa Głuchoniemych Opatrzność został wybrany dotychczasowy skarbnik w latach , wieloletni działacz Towarzystwa Józef Rogowski w latach , a pierwszym kuratorem dyrektor Instytutu dr. Władysław Jarecki w latach

17

18 Skromny lokal Towarzystwa udzielał gościny powstałemu w 1922 r. Warszawskiemu Klubowi Sportowemu Głuchoniemych, który w 1927 r. zdobył mistrzostwo w piłce nożnej. W 1923 r. podczas obchodów jubileuszu 40-lecia Towarzystwa zapoczątkowano naczelną organizację dla niesłyszących pod nazwą: Polski Związek Towarzystw Głuchoniemych. Do jego istnienia przyczyniło się Chrześcijańskie Towarzystwo Głuchoniemych.

19

20 Od 1925 r. Związek skupiał 13 stowarzyszeń z terenu całego kraju. Prezesami byli: Józef Rogowski w latach , Kazimierz Włostowski w roku 1930, Maria Rogowska w latach , Józef Panasewicz w latach )a kuratorami: Stefan Łopatto i Edward Zawadzki - kolejni dyrektorzy Instytutu.

21

22

23

24

25

26

27

28

29 Ze względów na brak środków finansowych Polski Związek Towarzystw Głuchoniemych zawiesił działalność w 1937.roku. Wybuch II wojny światowej i jej przebieg w Polsce spowodował, że Towarzystwo Opatrzność, które było największym stowarzyszeniem niesłyszących w II Rzeczypospolitej, utraciło swój wieloletni dorobek.

30 Opracownie i tekst Barbara Jędryszczak przy współpracy z Włodzimierzem Śmiecińskim na podstawie materiałów źródłowych.