Zabytki pogranicza nysko-jesenickiego. Památky nysko-jesenického příhraničí

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Zabytki pogranicza nysko-jesenickiego. Památky nysko-jesenického příhraničí"

Jan Marczak
7 lat temu
Przeglądów:

1 Zabytki pogranicza nysko-jesenickiego Památky nysko-jesenického příhraničí 1

2 2

3 Zabytki pogranicza nysko-jesenickiego Památky nysko-jesenického příhraničí przewodnik průvodce Projekt Jesenicko - nyskie górskie pojezierze jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz ze środków budżetu państwa w ramach Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska - Rzeczpospolita Polska Przekraczamy granice Nysa

4 4 Otmuchów. Zegar słoneczny Sluneční hodiny

Niniejsza publikacja jest częścią realizowanego przez Starostwo Powiatowe w Nysie wspólnie z czeskim partnerem Stowarzyszeniem Na jedné lodi projektu pn.

Polska 2007-2013 Fundusz Mikroprojektów Euroregionu Pradziad oraz ze środków budżetu państwa.

5 Niniejsza publikacja jest częścią realizowanego przez Starostwo Powiatowe w Nysie wspólnie z czeskim partnerem Stowarzyszeniem Na jedné lodi projektu pn. Jesenicko nyskie górskie pojezierze współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska Rzeczpospolita Polska Fundusz Mikroprojektów Euroregionu Pradziad oraz ze środków budżetu państwa. Obok publikacji prezentującej historię i zabytki pogranicza nysko jesenickiego wydana została także publikacja opisująca możliwości uprawiania turystyki aktywnej na naszym pograniczu, nazywanym górskim pojezierzem. Jednym z atutów pogranicza nysko jesenickiego jest jego bogata historia i wiele, w większości unikatowych i bardzo dobrze zachowanych zabytków. Prezentowany Państwu przewodnik zawiera opisy i zdjęcia tych najciekawszych i najbardziej wartościowych. Życząc wielu niezapomnianych wrażeń i przygód podczas poznawania uroków górskiego pojezierza, zachęcam wszystkich sympatyków zarówno historii, jak i turystyki aktywnej i wypoczynkowej do pozostania na dłużej w naszym gościnnym regionie i odkrywania jego tajemnic związanych z przeszłością, korzystania z licznych szlaków turystycznych i zdobywania regionalnych odznak kolarskich. Adam Fujarczuk Starosta Nyski Tato publikace je součástí projektu, který realizuje Okresní úřad v Nyse společně s českým partnerem Sdružením Na jedné lodi s názvem Jesenicko-nyské horské pojezeří, spolufinancovaného z prostředků Evropského fondu pro regionální rozvoj (ERDF) a ze státního rozpočtu v rámci Operačního programu přeshraniční spolupráce Česká republika Polská republika Fond mikroprojektů Euroregionu Praděd. Kromě publikace o historii a památkách nysko-jesenického příhraničí byla také vydána publikace věnovaná nabídce aktivní turistiky v našem příhraničí, nazývaném horským pojezeřím či horskou jezernatou oblastí. K výhodám nysko-jesenického příhraničí patří bohatá historie a řada, ve většině případů ojedinělých a velmi dobře dochovaných památek. Tento průvodce obsahuje popisy a fotografie těch nejzajímavějších a nejvýznamnějších. Rádi bychom Vám popřáli nezapomenutelné zážitky při poznávání krás horského pojezeří. Všem vyznavačům jak aktivního, tak i rekreačního odpočinku nabízíme delší pobyt v našem pohostinném regionu, poznávání jeho tajemství spojených s minulostí, využívání četných cyklotras a získávání regionálních cyklistických odznaků. Adam Fujarczuk Přednosta okresu Nysa 5

6 Zabytki pogranicza nysko-jesenickiego Památky nysko-jesenického příhraničí 6 5 Szlak Czarownic Szlak Czarownic 5 6

7 4 Paczków. Wieża Bramy Kłodzkiej Věž Kladské brány Paczków. Wieża Bramy Wrocławskiej Věž Vratislavské brány Paczków. Muzeum Gazownictwa / Plynárenské muzeum 7

Wierzbno. Kościół św. Mikołaja Kostel sv. Mikuláše Rys historyczny 1 Historia obszaru dzisiejszego powiatu nyskiego jest nierozerwalnie związana z historią biskupów wrocławskich. Już w 1155 r.

8 Wierzbno. Kościół św. Mikołaja Kostel sv. Mikuláše Rys historyczny 1 Historia obszaru dzisiejszego powiatu nyskiego jest nierozerwalnie związana z historią biskupów wrocławskich. Już w 1155 r. w bulli papieża Hadriana IV wymieniana jest kasztelania otmuchowska jako bezpośrednie uposażenie biskupów diecezji śląskiej ze stolicą we Wrocławiu. Obszar kasztelanii otmuchowskiej poszerzył o ziemię nyską w końcu XII w. biskup Jarosław, syn Bolesława Wysokiego. Intensywna działalność kolonizacyjna przypadła szczególnie za panowania biskupa Wawrzyńca ( ) i biskupa Tomasza I ( ), którzy poszerzali podległe im tereny poprzez lokowanie wielu wsi oraz miast (m.in. Głuchołazy, Paczków, Nysa, Vidnava, Jesenik). Podstawy prawne pod przekształcenie kasztelanii w księstwo biskupie dał książę Henryk IV Probus, który w 1290 r. mocą swego testamentu przekazał zarządzanie kasztelanią otmuchowsko - nyską biskupom wrocławskim, co dawało im niezależność od roszczeń książąt świeckich, władzę sądowniczą na terenie księstwa oraz prawo bicia monet, również złotych. Monety księstwa możemy dzisiaj zobaczyć w nyskim Muzeum. Pierwszym biskupem, który tytułował się księciem nyskim, był Henryk z Wierzbna ( ). W czasach swojej świetności granice księstwa nyskiego rozciągały się na południu aż po najwyższy szczyt Jeseników Pradziad, na zachodzie po Złoty Stok i Paczków, na północy po Grodków, a na wschodzie po tzw. Przesiekę Śląsko Morawską, obejmując swym zasięgiem również Jeseník, Javorník, Głuchołazy i Nysę. Dawne granice księstwa wyznaczają dziś zabytkowe już słupy graniczne. Do dzisiejszych czasów zachowało się 6 takich około 2-metrowych kamieni stojących wzdłuż granicy obecnego powiatu, a także jeden na szczycie Pradziada w Czechach. Większość słupów ma podobną, czworograniastą formę. Na ścianie frontalnej widnieje inskrypcja TMI SCI IOHIS będąca skrótem łacińskiej formuły Termini Sancti Iohannis, co w tłumaczeniu na język polski oznacza granica Świętego Jana. Inskrypcja ta informuje, iż znajdujemy się na terytorium biskupstwa wrocławskiego, którego patronem jest św. Jan Chrzciciel. Na lewym boku każdego 8

Świadkami świetności miasta są m.in.: gotycka bazylika św. Jakuba i św. Agnieszki z dzwonnicą kryjącą skarbiec św.

9 słupa znajduje się pastorał, a na prawym ukośny krzyż. Dogodne położenie Nysy na szlakach handlowych i odpowiednie zarządzanie księstwem przez biskupów wrocławskich spowodowało, że Nysa była drugim po Wrocławiu najbogatszym miastem na Śląsku. Świadkami świetności miasta są m.in.: gotycka bazylika św. Jakuba i św. Agnieszki z dzwonnicą kryjącą skarbiec św. Jakuba, pałac biskupi obecnie muzeum ziemi nyskiej, kunsztownie kuta barokowa Piękna Studnia, barokowa fontanna Trytona czy przywrócony do dawnej świetności renesansowy Dom Wagi Miejskiej. O randze księstwa świadczyć też miały plany stworzenia w Nysie centrum akademickiego. Sprowadzeni do Nysy przez biskupa Karola Habsburga jezuici stworzyli europejskiej rangi, nazwane imieniem fundatora, Collegium Carolinum, którego pierwszym rektorem został Christoph Scheiner, astronom i odkrywca plam na słońcu. W Carolinum pobierał naukę m.in. późniejszy król polski Michał Korybut Wiśniowiecki. Ślady działalności biskupów wrocławskich i jednocześnie książąt nyskich znajdziemy nie tylko w Nysie. W Otmuchowie góruje nad miastem zamek biskupi i barokowy kościół św. Mikołaja i św. Franciszka Ksawerego, w Paczkowie zachwyca niemal w całości zachowany system średniowiecznych obwarowań miejskich z 19 basztami i wieżami bramnymi oraz gotyckim obronnym kościołem św. Jana Ewangelisty, a w Głuchołazach barokowy kościół św. Wawrzyńca z zachowanym późnoromańskim portalem. Czasy świetności księstwa nyskiego przerywane były m.in. wojnami husyckimi, wojną trzydziestoletnią czy wojnami śląskimi, które boleśnie dotykały ziemię nyską. Po I wojnie śląskiej w 1742 roku księstwo nyskie zostało podzielone - większa północna część księstwa znalazła się w granicach Prus, a jego południowe krańce wraz z letnią rezydencją biskupią na zamku Jánský vrch w Javorníku i Jesenikiem pozostała w granicach ziem austriackich. Granica przebiegała wówczas wzdłuż linii Bila Voda Kopa Biskupia, niemal tak samo jak przebiega dzisiejsza granica pomiędzy Polską i Czechami. Nysa. Fontanna Trytona / Tritonova kašna Nysa. Aula w Carolinum / Aula v Carolinu 1 9

Podobne dokumenty

Wspólne dziedzictwo pogranicza nysko-jesenickiego Euroregionu Pradziad historia turystyki. Materiały pokonferencyjne

Wspólne dziedzictwo pogranicza nysko-jesenickiego Euroregionu Pradziad historia turystyki Materiały pokonferencyjne PROJEKT JEST WSPÓŁFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU REGIONALNEGO