Transfuzja Krwi - Ukrywane Fakty - Krwiopijczy Biznes i Skutki Uboczne

Transkrypt

1 Transfuzja Krwi - Ukrywane Fakty - Krwiopijczy Biznes i Skutki Uboczne Apele o oddawanie krwi to nie tyle konieczność ile jak dowiedziono już w latach biznes oraz złe nawyki służby zdrowia. Można się praktycznie zawsze obejść bez transfuzji nawet przy najbardziej skomplikowanych operacjach. Jest to nie tylko bezpieczne dla życia pacjentów ale i generalnie zdrowsze dla ludzi. Za to nieetyczne zyski banków krwi rodzą kontrowersje i dają dużo do myślenia. Krwiopijczy biznes medyczny celowo zabijał Świadków Jehowy dla ochrony swoich interesów i robi to nadal, chociaż prawda jak oliwa dawno wypłynęła na wierzch. Człowiek powinien mieć wybór, ale stan wiedzy lekarzy i poziom usług medycznych w Polsce na to chyba jeszcze długo nie będzie pozwalać. TRANSFUZJA KRWI - NIE ZAWSZE JEST KONIECZNA Krew (łac. sanguis) to rodzaj tkanki łącznej krążącej w naczyniach krwionośnych (układ krwionośny zamknięty) lub w jamie ciała (układ krwionośny otwarty). W szerokiej definicji obejmuje krew obwodową i tkankę krwiotwórczą, a w wąskiej tylko tę pierwszą. Jako jedyna (wraz z limfą) występuje w stanie płynnym. Odpowiada za transport elementów morfotycznych krwi oraz różnych białek. Ilość krwi w organizmie przeciętnego człowieka wynosi 5-5,5 l (70 ml/kg) i jest to w przybliżeniu 1/13 do 1/12 wagi ciała. Dla dzieci jest to ok. 1/10 do 1/9 wagi ciała. Część krwi mieści się w zbiornikach krwi i jest włączana do krążenia tylko w razie konieczności. Krew można podzielić na osocze oraz na elementy morfotyczne (czyli komórkowe). Krew jest używana do kontrowersyjnych transfuzji, ciągle słychać apele o jej oddawanie. Tymczasem często wcale nie jest potrzebna, ale stanowi wielki dochód dla osób i firm zajmujących się handlem krwią, także nielegalnym. Erytrocyty - Czerwone ciałka krwi W 1941 roku dr John S. Lundy ustalił pewną regułę, dotyczącą przetaczania krwi. Najwyraźniej bez żadnego dowodu klinicznego orzekł, że jeśli poziom hemoglobiny, składnika krwi przenoszącego tlen, spadnie poniżej 10 gramów na 100 mililitrów, pacjentowi potrzebna jest transfuzja. Z czasem liczba ta stała się dla lekarzy normą. Niemniej, od ponad 30 końcowych lat XX wieku wytyczną tę podaje się w wątpliwość. W roku 1988, na łamach czasopisma The Journal of the American Medical Association otwarcie przyznano, że nie da się jej niczym uzasadnić. Zdaniem anestezjologa Howarda L. Zaudera okrywa [ją] zasłona tradycji i mrok niewiedzy, nie potwierdzają jej natomiast dowody kliniczne ani eksperymentalne. Inni nazywają tę regułę zwykłym mitem. Mimo tak zdecydowanego zdemaskowania tego mitu, wciąż się go powszechnie honoruje i uznaje za rozsądne zalecenie. Dla wielu anestezjologów i innych lekarzy, poziom hemoglobiny poniżej 10 jest sygnałem nakazującym przetoczenie krwi dla

2 wyrównania niedokrwistości. Często robi się to właściwie automatycznie. Postępowanie takie niewątpliwie przyczynia się dziś do masowego nadużywania krwi i preparatów krwiopochodnych. Jak ocenia dr Theresa L.Crenshaw z Komisji Prezydenckiej ds. Epidemii HIV, w samych Stanach Zjednoczonych co roku dokonuje się jakieś dwa miliony zbytecznych przetoczeń, a mniej więcej połowy transfuzji krwi konserwowanej, dałoby się uniknąć. Japońskie Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej potępiło nieumiarkowane stosowanie transfuzji w tym kraju oraz ślepą wiarę w skuteczność tej metody. Przy leczeniu niedokrwistości przetaczaniem krwi może się okazać, że jest ono groźniejsze dla życia niż sama niedokrwistość. Pomogli tego dowieść Świadkowie Jehowy, którzy nie zgadzają się na transfuzję, głównie z powodów religijnych. Może czytałeś kiedyś w gazecie, że Świadek Jehowy zmarł, bo nie przyjął krwi. Niestety, w takich doniesieniach rzadko przedstawia się całą prawdę. Zwykle przyczyną zgonu jest to, że lekarze odmawiają operacji bez użycia krwi lub operują zbyt późno, celowo innowiercę doprowadzając do śmierci za przekonania. Niektórzy chirurdzy żądają wyrażenia zgody na transfuzję, gdyby poziom hemoglobiny spadł poniżej 10g/100ml. Tymczasem wielu innych lekarzy, z powodzeniem operowało Świadków, chociaż stężenie hemoglobiny wynosiło pięć, dwa, a nawet jeszcze mniej. Chirurg Richard K. Spence mówi: Na przykładzie Świadków Jehowy nauczyłem się, że obniżony poziom hemoglobiny nie ma żadnego związku ze śmiertelnością. W roku 1977 Ott i Cooley napisali o 542 operacjach sercowo-naczyniowych, których dokonano na Świadkach bez przetaczania krwi, i doszli do wniosku, że związane z nimi ryzyko jest dopuszczalne. Na prośbę innych badaczy, Cooley prześledził w latach 80-tych XX wieku statystykę 1026 operacji, z których 22 procent wykonano u dzieci, i doszedł do wniosku, że ryzyko operowania pacjentów będących Świadkami Jehowy w zasadzie nie jest większe niż u pozostałych. Również dr med. Michael E. DeBakey oświadczył, że w znacznej większości przypadków [gdy pacjentami są Świadkowie) ryzyko operacji bez przetoczenia krwi nie jest większe niż u pacjentów, którym przetacza się krew (informacja podana osobiście w marcu 1981). W różnych publikacjach spotyka się też wzmianki o udanych poważniejszych operacjach urologicznych i ortopedycznych. Dr med. G. Dean MacEwen oraz dr med. J. Richard Bowen napisali o zabiegu usztywnienia kręgosłupa, dokonanym pomyślnie u 20 małoletnich [Świadków] (dane nie opublikowane, sierpień 1981). Poza tym, dodali następującą uwagę: Chirurg musi się zdobyć na filozofię uznawania zasady poszanowania prawa pacjenta do nieprzyjmowania transfuzji krwi, a mimo to dokonywać zabiegów w sposób zapewniający pacjentowi bezpieczeństwo. Herbsman donosi o pomyślnym leczeniu przypadków ze znaczną utratą krwi z powodu urazu (także u dzieci). Przyznaje: Świadkowie są w nieco gorszej sytuacji, gdy potrzebna jest krew. Niemniej jest rzeczą całkiem oczywistą, że zamiast przetaczania krwi możemy zastosować inne środki. Ponieważ zauważył, iż wielu chirurgów wzbrania się przyjmować Świadków jako pacjentów z obawy przed konsekwencjami prawnymi, pisze, że taki niepokój jest bezpodstawny. W Polsce jednak buszuje medyczna ignorancja na temat operacji bez transfuzji i innych alternatyw medycznych. Leczenie bez krwi jest starą-nową metodą standardową. O korzyściach z bezkrwawych metod leczenia zachowawczego i chirurgicznego, reporterzy rozmawiają z czterema specjalistami: Kto, oprócz pacjentów, odmawiających transfuzji, ze względów religijnych, jest zainteresowany bezkrwawą chirurgią? Dr Spahn: W naszym ośrodku o leczenie bez krwi proszą zwykle bardzo dobrze poinformowani pacjenci. Dr Shander: W roku 1998 liczba pacjentów, którzy odmówili przyjęcia krwi z przyczyn

3 osobistych, prekroczyła liczbę tych, którzy uczynili to z powodu przekonań religijnych. Dr Boyd: Weźmy na przykład pacjentów z rakiem. Wielokrotnie przekonaliśmy się, że jeśli nie otrzymują krwi, to szybciej dochodzą do zdrowia i rzadziej występuje u nich nawrót choroby. Dr Spahn: Bez użycia krwi często leczymy profesorów uniwersyteckich i ich żony. Nawet chirurdzy proszą, byśmy unikali transfuzji! Jeden z nich, na przykład, przyszedł do nas w sprawie swej żony, która miała być operowana. Postarajcie się o jedno powiedział żeby nie dostała krwi! Dr Shander: Moi anestezjolodzy oświadczyli: Pacjenci, którzy nie otrzymują krwi, czują się tak samo dobrze, a może nawet lepiej. Dlaczego, więc, mamy stosować dwie metody leczenia? Jeżeli ta jest najlepsza, powinniśmy stosować ją u wszystkich. Dlatego spodziewamy się, że bezkrwawe leczenie stanie się metodą standardową. Dr Earnshaw: Tak się składa, że bezkrwawa chirurgia znajduje szczególne zastosowanie u Świadków Jehowy. Ale chcemy leczyć w ten sposób wszystkich. Czy leczenie bez krwi jest droższe czy tańsze? Dr Earnshaw: Tańsze. Dr Shander: Koszty leczenia tą metodą są o 25 procent niższe. Dr Boyd: Powinniśmy je stosować już choćby z tego względu. Jak rozwija się leczenie bez krwi? Dr Boyd: Uważam, że bardzo szybko. I na tym nie koniec. Co rusz dostrzegamy nowy, uzasadniony powód, by nie używać krwi. LEKARZE A BEZKRWAWA CHIRURGIA Bezkrwawa chirurgia jest nie tylko dla Świadków Jehowy, lecz dla wszystkich pacjentów. Myślę, że każdy lekarz powinien wziąć to pod uwagę (dr Joachim Boldt prof. anestezjologii, Ludwigshafen, Niemcy). --dr Joachim Boldt Wprawdzie transfuzje są dziś bezpieczniejsze, niż w przeszłości, ale wciąż niosą ze sobą zagrożenia, do których należą reakcje układu odpornościowego oraz możliwość zakażenia się zapaleniem wątroby, bądź chorobami, przenoszonymi drogą płciową (dr Terrence J.Sacchi docent nauk medycznych). --dr Terrence J.Sacchi Większość lekarzy przeprowadza transfuzję odruchowo i, po prostu, bezkrytycznie szafuje krwią. Ja tak nie robię (dr Alex Zapolański ordynator oddziału kardiochirurgicznego w Instytucie Chorób Serca w San Francisco). Moim zdaniem żadna operacja brzucha, u przeciętnego pacjenta, nie wymaga z zasady transfuzji krwi (dr Johannes Scheele prof. chirurgii z Jeny w Niemczech) PRZYKŁADY POWIKŁANIA TRANSFUZJI Choroba Chagasa stanowi przykład, jak krew przenosi zakażenie nawet na znaczną odległość. The Medical Post z 16 stycznia 1990 roku informuje, że w Ameryce Łacińskiej choruje na nią chronicznie milionów ludzi. Wyrobiła sobie opinię jednego z największych zagrożeń, towarzyszących przetaczaniu krwi w Ameryce Południowej. Tak zwany pluskwiak zabójca kąsa śpiącą ofiarę w twarz, wysysa krew, a w rance pozostawia odchody. Ukąszony przez całe lata może być nosicielem choroby Chagasa (w tym czasie może też oddawać krew), zanim dojdzie u niego do uszkodzenia serca i ciężkich powikłań. Dlaczego mieliby się tym przejmować ludzie, zamieszkujący odległe kontynenty? W gazecie The New

4 York Times z 23 maja 1989 roku, dr L.K.Altman opisał przypadki poprzetoczeniowej choroby Chagasa, wśród nich jeden śmiertelny. Następnie dodał: Inne mogły pozostać nie wykryte, ponieważ [tutejsi lekarze] nie znają dobrze choroby Chagasa ani nie zdają sobie sprawy, że potrafi się ona szerzyć przez transfuzję. Tak więc krew może być środkiem transportu i przenosić choroby bardzo daleko. W przybliżeniu, co setnej transfuzji krwi towarzyszy gorączka, dreszcze albo wysypka [pokrzywka] ( ) Na 6000 transfuzji masy czerwonokrwinkowej, jedna wywołuje hemolityczną reakcję poprzetoczeniową. Jest to ciężka reakcja immunologiczna, która może wystąpić natychmiast lub z opóźnieniem, kilka dni po transfuzji. Jej następstwa to: ostra niewydolność nerek, wstrząs, zakrzepy wewnątrznaczyniowe, a nawet śmierć. (National Institutes of Health [NIH], konferencja w roku 1988). Naukowiec, duński, Niels Jerne, otrzymał w roku 1984 nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny. Kiedy go zapytano, dlaczego odmówił przyjęcia transfuzji krwi, odrzekł: Krew człowieka to jakby jego odciski palców nie ma dwóch typów krwi, które by ściśle sobie odpowiadały. Papież Polak Jan Paweł II przeżył zamach na swoje życie. Opuścił szpital, ale wrócił tam ponownie na dwa miesiące i wiele wycierpiał. Dlaczego? Na skutek transfuzji krwi zaraził się wirusem cytomegalii, co mogło doprowadzić do śmierci. Dr Knud Lund-Olsen napisał: Ponieważ ( ) niektórzy ludzie z grup wysokiego ryzyka ochotniczo zgłaszają się jako krwiodawcy, bo wtedy automatycznie są testowani na AIDS, unikanie przyjmowania transfuzji krwi uważam za uzasadnione. Świadkowie Jehowy odmawiają tego od lat. Czyżby wiedzieli, co przyniesie przyszłośc? ( Ugeskrift for Læger z 26 września 1988) Narzuca się wniosek, że komponenty krwi otrzymuje obecnie wielu pacjentów, którzy nie mają szansy odniesienia korzyści z transfuzji (krew nie jest im potrzebna), natomiast są narażeni na znaczne ryzyko niepożądanych następstw. Żaden lekarz nie poddałby świadomie pacjenta zabiegowi, który nie może pomóc, tylko zaszkodzić, niemniej tak się własnie dzieje, gdy niepotrzebnie przetacza się krew. ( Transfusion-Transmitted Viral Diseases, 1987) Nadużywanie techniki medycznej to jedna z głównych przyczyn obecnego wzrostu wydatków na opiekę zdrowotną. ( ) Szczególne miejsce zajmuje tu przetaczanie krwi, zarówno ze względu na koszty, jak też na wysoki stopień ryzyka. W tej sytuacji Wspólna Komisja do Akredytacji Szpitali w Ameryce, zaliczyła transfuzje do zabiegów, z którymi wiążą się duże liczby, duże ryzyko i duże prawdopodobieństwo błędu. ( Transfusion, lipiec/sierpień 1989) Obawiam się, iż nierzadko arogancja profesjonalisty wypiera zdrowy lekarski rozsądek powiedział dr James L.Fletcher jun. Sposób leczenia dziś uważany jest za najlepszy, jutro się zmienia lub zostaje zarzucony. Kto jest bardziej niebezpieczny: 'religijni rodzice' czy zarozumiały lekarz, przekonany o tym, że proponowana przez niego metoda jest bezwzględnie konieczna?. ( Pediatrics, z października 1988) Przetaczanie Krwi a Rak Naukowcy przekonują się, że przetoczona krew może działać hamująco na system obronny i że zmniejsza to odsetek przeżyć u operowanych na raka. Czasopismo Cancer z 15 lutego 1987 opublikowało wyniki pouczających badań, przeprowadzonych w Holandii. Czytamy w nich: Wyraźnie niekorzystny wpływ transfuzji na dłuższe utrzymanie się przy życiu zaobserwowano u pacjentów z rakiem okrężnicy. W grupie tej odsetek przeżyć pięcioletnich wynosił 48 procent wśród chorych, którym przetoczono krew, a 74 procent u tych, którym jej nie przetoczono. Lekarze z Uniwersytetu Południowej Kalifornii również stwierdzili; że wśród osób, które podczas chirurgicznego leczenia raka otrzymały krew, nawroty

5 następowały o wiele częściej. O wynikach badań kontrolnych u stu pacjentów donosiło pismo Annals of Otology, Rhinalogy & Laryngology z marca 1989: Współczynnik nawrotów we wszystkich odmianach raka krtani wynosił 14 procent u tych, którzy nie otrzymali krwi, a 65 procent u tych, którzy ją otrzymali. W wypadku raka jamy ustnej, gardła oraz nosa lab zatok współczynnik nawrotów doszedł do 31 procent, gdy nie stosowano transfuzji, i 71 procent, gdy ją stosowano. W artykule zatytułowanym Transfuzje krwi a chirurgiczne leczenie nowotworów dr John S.Spratt oświadczył: Niewykluczone, że specjalista w zakresie chirurgii nowotworów będzie się musiał wyspecjalizować w operowaniu bez krwi (The American Journal of Surgerry z września 1986). Pieniądze Zarobione na Krwi W roku 1994, społeczeństwem niemieckim wstrząsnęła wiadomość, że jakieś 2500 osób zaraziło się wirusem HIV, na skutek transfuzji krwi lub przyjęcia środków krwiopochodnych. Jak donosi gazeta Süddeutsche Zeitung, w trakcie debaty parlamentarnej, w styczniu 1995 roku, federalny minister zdrowia zwrócił się do ofiar i poprosił w imieniu swego rządu o przebaczenie błędów, które przysporzyły im cierpień. W czasie obrad stwierdzono, że główna odpowiedzialność spoczywa na przemyśle farmaceutycznym oraz środowisku lekarskim i że Niemiecki Czerwony Krzyż zepsuł sobie reputację, gdyż zbyt usilnie dążył do tego, by stać się producentem lekarstw krwiopochodnych. Kobieta, która zaraziła się wirusem HIV od swego nieżyjącego już męża, ubolewała: Co najmniej 700 osób chorych na hemofilię wciąż by żyło, gdyby wtedy ( ) [przemysł farmaceutyczny] nie myślał jedynie o zbijaniu pieniędzy. Hemofilicy a Zakażoną Krew ŚWIATOWE obroty handlu krwią osiągnęły w 1992 roku wartość dwóch miliardów dolarów rocznie. Pogoń za zyskiem z tej sprzedaży spowodowała wielką tragedię we Francji. Leczenie hemofilików preparatami krwi zakażonej wirusem HIV doprowadziło do tego, te setki osób nabawiło się AIDS, a 250 zmarło na choroby z nim związane. (The Boston Globe z 28 października 1992 roku, strona 4) W Niemczech zmarło 400 chorych na hemofilię, a przynajmniej 2000 zaraziło się HIV za pośrednictwem zakażonej krwi. Są to ofiary nieświętego przymierza chciwości z niedbalstwem służby zdrowia. (The Guardian Weekly z 22 sierpnia 1993 roku, strona 7) Również w Kanadzie wybuchł skandal w związku z krwią. Ocenia się, że ponad 700 hemofilikom podawano tam krew zainfekowaną wirusem AIDS. W lipcu 1984 roku rząd tego kraju został ostrzeżony, że Czerwony Krzyż rozprowadza wśród chorych na hemofilię preparaty zakażonej krwi; wycofano je z ryku jednak dopiero rok później, czyli w sierpniu 1985 roku. (The Globe and Mail z 22 lipca 1993 roku, strona A21 oraz The Medical Post z 30 marca 1993 roku, strona 26) Według depeszy nadanej 21 kwietnia 1993 roku z Madrytu przez Agencję Reutera tamtejsze Ministerstwo Zdrowia poinformowało, że Hiszpania wypłaci odszkodowanie 1147 hemofilikom, którzy w latach osiemdziesiątych zarazili się wirusem AIDS przez transfuzje krwi lub plazmy. Ponad 400 z nich zmarło już na AIDS. (The New York Times z 22 kwietnia 1993 roku, strona A13)> Pod koniec 1982 roku amerykański Ośrodek Zwalczania Chorób zaczął ostrzegać Państwową Fundację na Rzecz Walki z Hemofilią (NHF) przed ryzykiem związanym z przetaczaniem czynnika VIII krzepnięcia krwi, gdyż w celu otrzymania pojedynczej dawki tego preparatu może zostać użyta krew aż dawców, a gdyby tylko jeden z nich miał AIDS, zakażeniu

6 uległby cały produkt użyty do transfuzji. W marcu 1983 roku ostrzeżenie ponowiono, tym razem w ostrzejszym tonie, niemniej dwa miesiące później NHF wydała biuletyn, w którym napisano: NHF zaleca dalsze stosowanie czynnika krzepnięcia. Tymczasem przybywało ofiar śmiertelnych i wciąż narażano na niebezpieczeństwo kolejne tysiące osób. Ów czynnik krzepnięcia nie był hemofilikom niezbędny; istniały bowiem inne metody leczenia. Można było ocalić życie tysiącom ludzi. W roku 1985 firmy farmaceutyczne odkryły, że czynnik VIII staje się bezpieczny dzięki podgrzewaniu. Niemniej w dalszym ciągu wyprzedawano zapasy preparatu nie poddanego obróbce cieplnej. (Dateline NBC, 14 grudnia 1993 roku) WYROKI SĄDOWE Duże znaczenie mają dwa wyroki sądowe, które zapadły w listopadzie i grudniu 1997 roku w stanie Illinois w USA. Na mocy pierwszego z nich Mary Jones, będąca Świadkiem Jehowy, otrzymała dolarów odszkodowania, ponieważ w 1993 roku pomimo wyraźnego sprzeciwu przetoczono jej litr krwi. Jest to jak dotąd największa suma przyznana Świadkowi za szkody emocjonalne, jakie poniósł wskutek transfuzji, na którą się nie zgadzał. Druga sprawa dotyczyła Darlene Brown, zmuszonej do przyjęcia krwi ze względu na 34- tygodniowy płód. Dnia 31 grudnia 1997 roku Sąd Apelacyjny Stanu Illinois w uzasadnieniu wyroku podał, że transfuzja to inwazyjna metoda leczenia, która narusza nietykalność cielesną dorosłego człowieka. W podsumowaniu oświadczono: Według prawa tego stanu ( ) nie możemy żadnym przepisem zmusić kobiety w ciąży do wyrażenia zgody na jakąś inwazyjną metodę leczenia. Dnia 9 lutego 1998 roku Sąd Najwyższy w Tokio uchylił wyrok sądu niższej instancji, który orzekł wcześniej, iż lekarz operujący w 1992 roku Misae Takedę miał prawo przetoczyć jej krew. Sąd Najwyższy uznał, że należy uszanować prawo pacjentki do wyboru metody leczenia. Przeprowadzenie transfuzji było niezgodne z prawem. Misae Takeda otrzymała odszkodowanie w wysokości jenów (4200 dolarów). WIELU PACJENTÓW NIE CHCE TRANSFUZJI KRWI W ostatnich latach XX wieku znacznie zmalała liczba Kanadyjczyków, chętnych do oddawania lub przyjmowania krwi. Publicysta Paul Schratz pisze: Słabnie zainteresowanie krwiodawstwem i coraz więcej osób nie kwalifikuje się na dawców, ale dzięki Bogu, mamy Świadków Jehowy, którzy są pionierami w poszukiwaniu środków zastępczych. Co ciekawe według gazety "The Toronto Star" w roku 1997 około 40 chorych, spośród zgłaszających się do kanadyjskich szpitali, podszywało się pod Świadków Jehowy, ponieważ nie chciało przyjąć transfuzji krwi. Jak wynika z sondaży jakieś 90 % Kanadyjczyków wybrałoby środki zastępujące krew obcą. Odmowa przyjmowania krwi nie jest, więc, już tylko kwestią religijną. JEDEN z sądów w kanadyjskiej prowincji Ontario wydał orzeczenie nazwane przełomowym zgodnie z którym tamtejszy Czerwony Krzyż ponosi odpowiedzialność za to, że w wyniku przetoczenia zainfekowanej krwi, pochodzącej od tego samego dawcy, dwóch pacjentów zarażono wirusem HIV. Gdy życiu biorców zagraża coś równie śmiercionośnego jak zakażona krew, trzeba działać szybko oświadczył sędzia Stephan Borins. W latach osiemdziesiątych 1200 Kanadyjczyków zarażono wirusem HIV, a dalsze wirusem zapalenia wątroby typu C wszystkich za pośrednictwem zakażonej krwi lub środków krwiopochodnych. Aby zmniejszyć liczbę zakażeń dawcy są starannie dobierani. Ale nie każdy szczerze odpowiada o swym życiu płciowym. Na przykład, według pewnych analiz, przeprowadzonych w USA co pięćdziesiąty dawca nie przyznał się do zachowań, kwalifikujących do grupy wysokiego ryzyka, takich jak homoseksualizm czy stosunki z prostytutką.

7 W WIEKU 61 lat José, Belgijczyk z miasteczka Oupeye, dowiedział się, że musi mieć przeszczepioną wątrobę. To był największy szok, jakiego doznałem w życiu opowiada. Jeszcze 40 lat temu taki zabieg był nie do pomyślenia. Nawet w latach siedemdziesiątych przeżywało go jedynie 30 procent zoperowanych. Dzisiaj przeszczepy wątroby wykonuje się rutynowo i ze znacznie większym powodzeniem. Jednakże transplantacje wątroby w dalszym ciągu wiążą się z poważnym niebezpieczeństwem. Podczas operacji często występuje silne krwawienie, toteż lekarze zwykle stosują transfuzję. Ze względu na przekonania religijne, José nie chciał przyjąć krwi. Chciał natomiast, by mu przeszczepiono wątrobę. Niewykonalne? Niektórym mogło się tak wydawać. Ale naczelny chirurg uważał, że on i jego koledzy mają szansę dokonać udanej eksperymentalnej operacji bez użycia krwi. I właśnie tak zrobili! Zaledwie 25 dni po transplantacji Jose był już w domu z żoną i córką. Dzięki umiejętnościom ludzi, których czasopismo "Time" nazwało bohaterami medycyny, operacje bez krwi są dziś przeprowadzane częściej niż kiedykolwiek przedtem. Skąd ta popularność bezkrwawej medycyny? Aby odpowiedzieć na to pytanie, prześledźmy burzliwą historię transfuzji krwi. Dlaczego medycy w Polsce nie raczą się douczyć u swoich zagranicznych kolegów? Małpi honor nie pozwala? A może wolą Jehowych zabijać... CZY TRANSFUZJE SĄ BEZPIECZNE PRZED poddaniem się poważnemu zabiegowi medycznemu człowiek myślący chce się najpierw dowiedzieć, jakie ewentualne korzyści lub niebezpieczeństwa się z tym wiążą. A co sądzić o przetaczaniu krwi? Obecnie jest ono w lecznictwie bardzo rozpowszechnione. Wielu lekarzy, szczerze zainteresowanych dobrem pacjentów, bez specjalnych skrupułów podaje im krew. Nazywa się ją nawet darem życia. Miliony ludzi oddaje krew albo ją przyjmuje. W Kanadzie, która liczy 25 milionów mieszkańców, było w latach aż 1,3 miliona krwiodawców. W samych tylko USA w ostatnim roku, z którego dostępne są dane statystyczne, użyto do transfuzji od 12 do 14 milionów jednostek krwi (The New York Times z 18 lutego 1990). Krwi zawsze przypisywano cudowne właściwości oświadcza dr Louise J.Keating Przez pierwsze 46 lat zarówno w oczach lekarzy, jak też szerokiego ogółu, podawanie jej uchodziło za zabieg bezpieczniejszy niż to było w rzeczywistości (Cleveland Clinic Jourrral of Medicine z maja 1989). Jaka sytuacja panowała w tym czasie, a jaka panuje obecnie? Już z poczatkiem lat 60-tych XX wieku skierowano do patologów i personelu banków krwi następującą przestrogę: Krew to dynamit! Może sprawić dużo dobrego albo wyrządzić wielkie szkody. Śmiertelność w następstwie transfuzji krwi dorównuje częstości zgonów spowodowanych narkozą eterową lub wycięciem wyrostka. Ocenia się, iż na 1000 do 3000, a w najlepszym wypadku do 5000 transfuzji, jedna kończy się zejściem śmiertelnym. Dane z Londynu i okolic wskazują, że jeden zgon przypada tam na butelek przetoczonej krwi (New York State Journal of Medicine z 15 stycznia 1960). Czy od tego czasu zdołano już wyeliminować zagrożenia, tak iż transfuzje stały się bezpieczne? Szczerze mówiąc, co roku zdarzają się setki tysięcy niekorzystnych reakcji poprzetoczeniowych, z których wiele prowadzi do śmierci. W związku z powyższymi uwagami trzeba pomyśleć może o chorobach przenoszonych przez krew. Zanim jednak się nimi zajmiemy, rozpatrzymy najpierw kilka mniej znanych zagrożeń. KREW A TWOJA ODPORNOŚĆ Na początku XX stulecia człowiek lepiej zrozumiał, jak niezwykle skomplikowana jest krew. Wykryto istnienie różnych grup krwi. Przy jej przetaczaniu zasadnicze znaczenie ma właściwy dobór krwi dawcy i pacjenta. Jeżeli ktoś z grupą A otrzyma krew grupy B, to może u niego dojść do ostrej reakcji hemolitycznej. Potrafi ona zniszczyć dużą ilość krwinek czerwonych i szybko doprowadzić do śmierci. Chociaż oznaczanie grup krwi i próba

8 krzyżowa należą obecnie do działań rutynowych, to jednak zdarzają się błędy. Co roku ludzie umierają wskutek powikłań hemolitycznych. Fakty dowodzą, że problem niezgodności sięga daleko poza kwestię stosunkowo nielicznych grup krwi, dobieranych w szpitalach. Dlaczego? W artykule zatytułowanym Transfuzja krwi: stosowanie, nadużywanie i ryzyko dr Douglas H.Posey jun. pisze: Blisko 30 lat temu Sampson uznał przetaczanie krwi za zabieg dość niebezpieczny ( ). [Od tego czasu] rozpoznano i scharakteryzowano co najmniej 400 innych antygenów krwinek czerwonych. Nie ulega wątpliwości, że ich liczba dalej będzie rosła, ponieważ błona komórkowa krwinek czerwonych ma niezwykle złożoną budowę (Journal of the National Medical Association z lipca 1989). Obecnie naukowcy badają, jak przetoczona krew oddziałuje na system immunologiczny, czyli odpornościowy ustroju. Czy w razie operacji mogłoby to mieć jakieś znaczenie dla ciebie lub kogoś z twoich bliskich? Gdy lekarze przeszczepią serce, wątrobę lub inny narząd, układ odpornościowy biorcy potrafi rozpoznać taką obcą tkankę i ją odrzucić. A przecież transfuzja to też przeszczepienie tkanki. Nawet krew prawidłowo sprawdzona próbą krzyżową może działać hamująco na system obronny. Na pewnej konferencji patologów zaznaczono, iż w setkach prac medycznych transfuzje krwi łączy się z odpowiedzią immunologiczną ( Typowe zarzuty przeciw transfuzjom w Medical World News z 11 grudnia 1989). Jednym z głównych zadań twego systemu odpornościowego jest wykrywanie i niszczenie komórek złośliwych (nowotworowych). Czy zmniejszona odporność może prowadzić do raka i śmierci? Przyjrzyjmy się dwóm doniesieniom: W czasopiśmie Cancer (rak) z 15 lutego 1987 opublikowano wyniki badań przeprowadzonych w Holandii: Wyraźnie niekorzystny wpływ transfuzji na dłuższe utrzymanie się przy życiu zaobserwowano u pacjentów z rakiem okrężnicy. W grupie tej odsetek przeżyć pięcioletnich wynosił 48 procent wśród chorych, którym przetoczono krew, a 74 procent u tych, którym jej nie przetoczono. Lekarze z Uniwersytetu Południowej Kalifornii prześledzili losy setki pacjentów, którzy przeszli chirurgiczne leczenie raka. Współczynnik nawrotów we wszystkich odmianach raka krtani wynosił 14 procent u tych, którzy nie otrzymali krwi, a 65 procent u tych, którzy ją otrzymali. W wypadku raka jamy ustnej, gardła oraz nosa lub zatok współczynnik nawrotów doszedł do 31 procent, gdy nie stosowano transfuzji, i 71 procent, gdy ją stosowano (Annals of Otology, Rhinology & Laryngology z marca 1989). Do jakiego wniosku prowadzą takie badania nad następstwami przetaczania krwi? W artykule zatytułowanym Transfuzje krwi a chirurgiczne leczenie nowotworów dr John S. Spratt oświadczył: Niewykluczone, że specjalista w zakresie chirurgii nowotworów będzie się musiał wyspecjalizować w operowaniu bez krwi (The American Journal of Surgery z września 1986). Innym podstawowym zadaniem układu odpornościowego jest obrona przed infekcją. Nic więc dziwnego, że w świetle wyników niektórych badań pacjenci otrzymujący krew są bardziej podatni na zakażenie. Dr P.I.Tartter przeprowadził badania nad chirurgią okrężniczoodbytniczą. U 25 procent pacjentów, którym przetoczono krew, pojawiły się infekcje; dla porównania wystąpiły one tylko u 4 procent tych, którzy nie otrzymali transfuzji. Autor pisze: Infekcje towarzyszyły transfuzjom dokonywanym przed operacją, w czasie jej trwania, jak i po operacji ( ) Ryzyko zakażeń pooperacyjnych rosło w miarę zwiększania się liczby podanych jednostek krwi (The British Journal of Surgery z sierpnia 1988). Na zjeździe Amerykańskiego Stowarzyszenia Banków Krwi w roku 1989 poinformowano, że u 23 procent pacjentów, którzy podczas operacji stawu biodrowego otrzymali obcą krew, pojawiły się infekcje, natomiast u tych, którym nie podano żadnej krwi, nie było ani jednego zakażenia. Dr John A.Collins tak skomentował powyższe następstwa przetaczania krwi: Zakrawałoby to rzeczywiście na ironię, gdyby się okazało, że leczenie, za którego korzystnym oddziaływaniem przemawia tak niewiele, jeszcze nasila jeden z największych problemów, z jakimi borykają się tacy pacjenci (World Journal of Surgery z lutego 1987).

9 KREW NAJEŻONE NIEBEZPIECZEŃSTWAMI Choroba przeniesiona przez krew niepokoi sumiennych lekarzy i martwi wielu pacjentów. Jaka choroba? Prawdę mówiąc, nie chodzi tylko o jedną, bo jest ich naprawdę dużo. Po omówieniu bardziej znanych podręcznik Techniques of Blood Transfusion (1982 ) wymienia inne choroby zakaźne związane z transfuzją, w rym również kiłę, zakażenie wirusem cytomegalii i malarię. Następnie czytamy: Doniesiono też o przenoszeniu przez transfuzję szeregu innych chorób, takich jak zakażenie wirusem opryszczki, mononukleoza zakaźna (wirus Epsteina-Barra), toksoplazmoza, trypanosomatozy [śpiączka afrykańska i choroba Chagasa], leiszmanioza [czarna febra], bruceloza, dur plamisty, filarioza, odra, salmonelloza oraz gorączka kleszczowa z Kolorado. W gruncie rzeczy powyższa lista wciąż się wydłuża. Może na przykład spotkałeś takie nagłówki: Choroba Lyme'a z transfuzji? Mało prawdopodobna, ale specjaliści są ostrożni. Jak bezpieczna jest krew od kogoś, u kogo testy wykazały chorobę Lyme'a? Grupę ekspertów ze służby zdrowia zapytano, czy pozwoliliby ja sobie przetoczyć. Wszyscy zgodnie odpowiedzieli, że nie, chociaż żaden nie zalecił wyeliminowania krwi pochodzącej od takich dawców. Jak społeczeństwo ma się zapatrywać na przechowywaną w bankach krew, której specjaliści by nie przyjęli? (The New York Times z 18 lipca 1989). Kolejny powód do niepokoju to okoliczność, że krew pobrana w kraju, w którym pewne choroby są bardzo rozpowszechnione, może być użyta zupełnie gdzie indziej, gdzie ani opinia publiczna, ani lekarze nie są świadomi kryjącego się w niej niebezpieczeństwa. Przy dzisiejszym rozwoju turystyki oraz w związku z ruchem uchodźców i imigrantów, ciągle wzrasta ryzyko, że w takim czy innym preparacie krwiopochodnym kryje się jakaś dziwna choroba. Co więcej, pewien specjalista chorób zakaźnych ostrzegł: Może zajść potrzeba przetestowania zasobów krwi, aby zapobiec przenoszeniu szeregu schorzeń, których dawniej nie uważano za zakaźne, na przykład białaczki, chłoniaka i otępienia przedstarczego [czyli choroby Alzheimera] (Transfusion Medicine Reviews ze stycznia 1989). Już te niebezpieczeństwa przejmują dreszczem, ale dalsze budzą dużo większy postrach PANDEMIA AIDS AIDS raz na zawsze zmienił stosunek lekarzy i pacjentów do krwi. I nie ma w tym nic złego oświadczyli lekarze zebrani w Państwowym Instytucie Zdrowia, na konferencji w sprawie transfuzji (Washington Post z 5 lipca 1988). Pandemia AIDS (zespołu nabytego upośledzenia odporności) z całą brutalnością otworzyła ludziom oczy na groźbę nabawienia się choroby zakaźnej przez krew. Są już miliony zakażonych. Choroba szerzy się w sposób niekontrolowany, a śmiertelność wynosi w gruncie rzeczy 100 procent. Wywołuje ja wirus upośledzenia ludzkiej odporności (HIV), który może być przenoszony przez krew. Współczesna plaga AIDS pojawiła się na widowni w roku Już w następnym roku eksperci od spraw zdrowia wykryli, iż wspomniany wirus może być przekazywany przez preparaty krwiopochodne. Dzisiaj przyznaje się, że banki krwi reagowały na to opieszale, nawet gdy już dysponowano testami umożliwiającymi rozpoznanie krwi zawierającej przeciwciała HIV. Badanie krwi dawców rozpoczęto dopiero w roku 1985*// ale i wtedy nie ruszono zmagazynowanych już preparatów krwiopochodnych. *// Nie należy stąd wnosić, że testuje się już wszelka krew. Doniesiono na przykład, że na początku roku 1989 około 80 procent krwi w bankach brazylijskich nie poddawano kontroli państwowej ani nie badano na AIDS. Później zapewniono opinię publiczna, że zasoby krwi są już bezpieczne. Okazało się jednak, że AIDS mimo wszystko ma otwartą furtkę. Niekiedy organizm wytwarza wykrywalne przeciwciała dopiero w parę miesięcy po zakażeniu. Człowiek taki nieświadomy, że jest nosicielem wirusa, może oddać krew, której test da wynik negatywny. Podobne wypadki

10 faktycznie miały miejsce i ludzie, którym przetoczono taką krew, zachorowali na AIDS! Nie dość na tym. W periodyku The New England Journal of Medicine z 1 czerwca 1989 znalazło się doniesienie o tak zwanych cichych infekcjach HIV. Stwierdzono, że przez całe lata można być nosicielem wirusa AIDS bez możliwości wykrycia tego za pomocą dostępnych testów pośrednich. Niektórzy chcieliby zminimalizować wymowę tych faktów twierdzeniem, że zdarza się to rzadko, niemniej dowodzą one, iż ryzyka przeniesienia AIDS przez krew i jej składniki nie da się całkowicie wyeliminować (Patient Care z 30 listopada 1989). Wynika stąd niepokojący wniosek: Ujemnego wyniku testu nie można uznać za świadectwo zdrowia. Ile ludzi zakazi się jeszcze AIDS przez krew? Wirusa powodującego AIDS oznaczono skrótem HIV, obecnie jednak niektórzy specjaliści nazywają go HIV-1. Dlaczego? Stwierdzili, że istnieje inna odmiana wirusa AIDS (HIV-2). Potrafi on tak samo wywołać tę chorobę i na niektórych terenach jest bardzo rozpowszechniony. Ponadto nie zawsze można go wykryć za pomocą testów na AIDS stosowanych u nas obecnie czytamy w The New York Times z 27 czerwca 1989 W świetle nowych badań ( ) trudniej będzie bankom nabrać pewności, czy pobrana krew jest bezpieczna. A co wiadomo o dalszych krewnych wirusa AIDS? Powołana w USA komisja prezydencka oświadczyła, iż jednemu z nich przypisuje się wywoływanie białaczki/chłoniaka z komórek T u dorosłych oraz poważnej choroby neurologicznej. Wirus ten trafił już do krwi dawców i może się przez nią szerzyć dalej. Ludzie mają więc prawo się zastanawiać: Jak skutecznie zabezpiecza się banki krwi przed takimi wirusami? Czas pokaże, ile odmian wirusów przenoszonych przez krew czai się w zmagazynowanych zasobach. Niewiadome może się okazać gorsze od tego, co wiemy pisze dr Harold T.Meryman Wirusy, które mogą być przekazywane i których okres inkubacji mierzy się latami, trudno będzie skojarzyć z przetoczeniem krwi, a jeszcze trudniej wykryć. Nie ulega wątpliwości, że grupa HTLV jest dopiero pierwszą z tych, które się jeszcze ujawnią (Transfusion Medicine Reviews z lipca 1989). Jak gdyby mało było nieszczęść w związku z epidemią AIDS ( ) w latach osiemdziesiątych zwrócono uwagę na cały szereg nowo zasygnalizowanych lub opisanych zagrożeń spowodowanych transfuzją. Nie trzeba zbyt wielkiej wyobraźni, aby przewidzieć, że istnieją jeszcze inne poważne choroby wirusowe, przekazywane przez homologiczne transfuzje (Limiting Homologous Exposure: Alternative Strategier, 1989). Upadło już tyle mitów, że ośrodki kontroli chorób zalecają jak najdalej idącą ostrożność. Innymi słowy pracownicy służby zdrowia powinni wychodzić z założenia, że każdy pacjent jest nosicielem HIV albo innych czynników chorobotwórczych przekazywanych przez krew. Personel służby zdrowia oraz reszta społeczeństwa ma więc uzasadnione powody, by zrewidować swój pogląd co do krwi. A przecież istnieje także kilka tysięcy pasożytów, które mogą być przenoszone wraz z krwią. KREW A ZNISZCZONA WĄTROBA Jak na ironię, przenoszenie AIDS przez krew ( ) dotąd nie było jeszcze tak groźne jak inne zakażenia, na przykład zapalenie wątroby poinformowano w gazecie Washington Post. Istotnie, ogromne rzesze zapadają i umierają na tę chorobę, na którą nie ma skutecznego lekarstwa. Jak podaje U.S.News & World Report z 1 maja 1989, w USA zapada też na nie około 5 procent biorców krwi, czyli rocznie osób. Mniej więcej połowa staje się chronicznymi nosicielami, a co najmniej 1 przypadek na 5 kończy się marskością lub rakiem wątroby. Ocenia się, że 4000 umiera. Wyobraźmy sobie, jakie nagłówki pojawiłyby się w gazetach, gdyby w katastrofie olbrzymiego odrzutowca zginęli wszyscy pasażerowie. Jeśli jednak liczba ofiar miałaby wynieść 4000, musiałoby się to zdarzać co miesiąc!

11 Lekarze od dawna wiedzieli, że łagodniejsza postać zapalenia wątroby (typ A) rozprzestnenia się przez brudną wodę lub żywność. Potem stwierdzono, że inna, cięższa postać szerzy się przez krew, ale nie znano żadnego sposobu na wykrycie krwi zakażonej. W końcu bystrzy badacze nauczyli się rozpoznawać ślady wirusa (typu B). Po roku 1970 w niektórych krajach zaczęto testować krew na jego obecność. Zasoby wydały się bezpieczne i na pozór nic nie stało na przeszkodzie, aby ich użyć. A jak było naprawdę? Wkrótce okazało się, że tysiące osób, które otrzymały ową przebadaną krew, zapadło na zapalenie wątroby. Po wyniszczającym procesie chorobowym, wiele z nich dowiedziało się, że ich wątroba jest zrujnowana. Dlaczego do tego doszło, jeśli krew przetestowano? Otóż zawierała ona inny typ wirusa, zwany nie-a, nie-b (NANB). Przez jakieś 10 lat była to istna plaga: w Izraelu, we Włoszech, w Japonii, w Hiszpanii, w Szwecji i w USA chorowało na ten typ zapalenia wątroby 8 do 17 procent biorców krwi. Potem w gazetach pojawiły się nagłówki: Tajemniczy wirus zapalenia wątroby nie-a, nie-b nareszcie wyizolowany ; Opada gorączka w kwestii krwi. Znowu chodziło o to samo: Znaleziono nieuchwytny czynnik!. W kwietniu 1989 roku ukazała się wiadomość, iż opracowano test umożliwiający wykrycie NANB, zwanego odtąd hepatitis C. Może się zastanawiasz, czy ta radość nie była przedwczesna. W gruncie rzeczy badacze włoscy donieśli o jeszcze innym wirusie zapalenia wątroby, mutancie, który być może wywołuje jedna trzecią zachorowań. Niektórzy znani specjaliści martwią się czytamy w Harvard Medical School Health Letter z listopada 1989 że A, B, C i D to jeszcze nie cały alfabet wirusów zapalenia wątroby; mogą się pojawić następne. The New York Times z 13 lutego 1990 oznajmia: Eksperci mają wszelkie powody, by podejrzewać, że istnieją jeszcze inne wirusy, które mogą powodować zapalenie wątroby; jeśli się je odkryje, zostaną oznaczone litera E i tak dalej. Czy banki krwi będą musiały opracowywać kolejne testy, aby zabezpieczyć swe zasoby? Jeden z dyrektorów Amerykańskiego Czerwonego Krzyża zaznaczył, nawiązując do sprawy kosztów: Nie można bez końca wydłużać listy testów na coraz to nowe zarazki różnych chorób (Medical World News z 8 maja 1989). Nawet test zapalenia wątroby typu B jest zawodny; sporo osób w dalszym ciągu nabawia się tej choroby przez krew. A czy zapowiadany test na zapalenie wątroby typu C spełni oczekiwania? W The Journal of the American Medical Assosation z 5 stycznia 1990 wyjawiono, że dopiero po roku można nim wykryć przeciwciała. Do tego czasu ludzie; który otrzymają transfuzję, mogą się doczekać zniszczonej wątroby i śmierci. CHIRURGIA BEZ TRANSFUZJI JANET z Kanady wyjaśniła swemu synowi, dlaczego zachorowała na AIDS. Zaraziła się od męża, zanim zmarł. Ów cierpiał na hemofilię i nabawił się AIDS, przyjąwszy którąś z frakcji krwi. Tak przerażające wieści to tylko jedna z przyczyn, dla których lekarze ponownie poddają ocenie transfuzję, jako rutynowy zabieg medyczny. W jednym z tegorocznych wydań gazety The New York Times ukazał się nawet nagłówek: Bezkrwawa chirurgia wraca do łask. O wzmożonym zainteresowaniu bezkrwawą chirurgią świadczą organizowane ostatnio konferencje medyczne. Dwie z nich odbyły się w roku w USA, w Bostonie i w Atlancie, jedna w kanadyjskim mieście Winnipeg i jedna w Rydze na Łotwie, gdzie zebrali się lekarze z Europy Wschodniej. Dlaczego ponad 1400 lekarzy z 12 krajów wzięło udział w tych 4 konferencjach, na których, po przeszło 50 latach polegania na transfuzji zakomunikowano, iż jak głosił tytuł w jednej z gazet chirurgia bez krwi ma przed sobą przyszłość? Jakie leki, urządzenia i metody omawiane na tych zjazdach stwarzają nowe możliwości terapeutyczne dla twojej rodziny? Zasadnicza przyczyna konferencji to niemożność stworzenia naprawdę bezpiecznych zapasów krwi. Na przykład w dzienniku The Globe and Mail z 31 stycznia 1998 roku, wydawanym w Toronto, napisano o kanadyjskiej tragedii skażonej krwi z lat osiemdziesiątych: Zapalenie

12 wątroby typu C jest chorobą nieuleczalną, która może doprowadzić do wyniszczenia organizmu. ( ) Aż Kanadyjczyków mogło się nabawić tego wirusa przez przyjęcie zakażonej krwi, co oznacza, że z nich może umrzeć na zapalenie wątroby przenoszone przez krew. Chociaż nowe testy wydatnie zmniejszyły to zagrożenie sędzia Horace Krever oświadczył na konferencji w Winnipeg: Zapasy krwi w Kanadzie nigdy nie były i nie mogą być absolutnie bezpieczne. Stosowanie krwi jest nieuchronnie połączone z ryzykiem. A każda jednostka krwi podana pacjentowi zwiększa niebezpieczeństwo zakażenia lub wywołania ciężkiego odczynu poprzetoczeniowego. Doktor Jean-Marc Debue z paryskiej Clinique des Maussins powiedział na konferencji w Rydze: My, lekarze, musieliśmy ponownie przeanalizować nasze dotychczasowe podejście do leczenia. ( ) Wielu pacjentom transfuzja przedłużyła życie, ale innym je zrujnowała przez wszczepienie nieuleczalnej choroby. Badanie krwi, w celu wykrycia czynników chorobotwórczych, nie nadąża za zagrożeniami stwarzanymi przez nowe choroby, toteż nie może przed nimi chronić. Na przykład, dr Paul Gully z Ottawy oznajmił: Zapalenie wątroby typu G jest powodowane przez nowo opisany wirus RNA. Stwierdzono już przenoszenie go przez transfuzję, ale jeszcze nie wie my, jak dalece okaże się to niebezpieczne. Na inne zagrożenie wskazano w wydaniu specjalnym tygodnika Time, poświęconym zagadnieniom medycznym: Transfuzja może osłabić układ odpornościowy, ( ) co naraża chorego na infekcje oraz opóźnia gojenie i rekonwalescencję. Kolejnym czynnikiem są względy finansowe. Jak podaje Time, każda transfuzja w USA może kosztować do 500 dolarów. A tu i ówdzie zapasy krwi się kurczą, gdyż ubywa dawców. Niższe koszty leczenia bez krwi wynikają też z mniejszej częstości zakażeń u chorych, którzy nie przyjmują transfuzji, oraz z krótszego pobytu w szpitalu. Durhane Wong-Rieger z Kanadyjskiego Stowarzyszenia Chorych na Hemofilię, powiedział na konferencji w Winnipeg o chirurgii bez krwi. Naszym zdaniem jest ona koniecznością. Opłaca się i z całą pewnością poprawiłaby stan zdrowia pacjentów. Rośnie też liczba chorych, którzy się domagają leczenia bez transfuzji. Z początku 100% tych, którzy do nas przyszli, uczyniło to ze względów religijnych oznajmił dr David Rosencrantz z Legacy Portland Hospitals, w stanie Oregon. Obecnie jednak co najmniej 15 procent pacjentów wybierających leczenie bez krwi nie kieruje się przekonaniami religijnymi. Na wszystkich czterech konferencjach powszechnie zgadzano się co do tego, że krew własna jest dużo bezpieczniejsza niż pochodząca od obcych dawców. W związku z tym niektórzy zalecają, by przed operacją chory oddał własną krew na przechowanie. Wiele osób zaznaczyło jednak, że w nagłych wypadkach nie ma na to czasu. Ponadto ze względów religijnych, Świadkowie Jehowy nie zgadzają się na przyjęcie jakiejkolwiek krwi. Świadkom Jehowy zależy na zapewnieniu sobie i swoim dzieciom opieki medycznej. Nie zgadzają się jednak na transfuzję, ponieważ w Biblii znajduje się wyraźny zakaz przyjmowania krwi do organizmu (Rodzaju 9:3-4; Dzieje 15:28-29). Doktor Bruce Leone z Uniwersytetu Duke'a w Karolinie Północnej, oznajmił na konferencji w Kanadzie: Donacja przedoperacyjna [krwi własnej] jest kosztowna, pracochłonna i nie eliminuje najczęstszej przyczyny zachorowań związanych z transfuzją [tak zwanego błędu ludzkiego], a poza tym trzeba ją wykonać sporo wcześniej przed za biegiem. Wielu lekarzy zaleca kontynuowanie prac badawczych nad lekami i metodami, które radykalnie obniżają zapotrzebowanie na transfuzję. Ich zdaniem zabieg ten należy wykonywać tylko w stanach nagłych. Inni w ogóle odstępują od podawania krwi w postępowaniu leczniczym. Powołują się na bardzo trudne operacje, takie jak protezowanie stawu biodrowego, zabiegi na otwartym sercu u niemowląt i dorosłych czy złożone operacje neurochirurgiczne, które przeprowadza się bez transfuzji i po których chorzy bardzo szybko wracają do zdrowia. Na świecie jest obecnie przeszło 100 szpitali (w tym ponad 70 w USA), w których realizuje się program leczenia bez krwi. A przeszło lekarzy na całym świecie

13 współpracuje z chorymi, którzy nie przyjmują transfuzji. Na konferencji w Atlancie wielu mówców przyznawało, iż opracowali jakąś nową metodę, lecząc Świadków Jehowy. Często podzielali opinię dr Jamesa Schicka z Regionalnego Centrum Medycznego Encino-Tarzana w Los Angeles. Podkreślił on, że dzięki nowym metodom, opracowanym podczas leczenia przedwcześnie urodzonych niemowląt, których rodzice są Świadkami Jehowy, używa teraz o połowę mniej krwi u wszystkich swych maleńkich pacjentów. Oczywiście z nowych technik odnoszą też pożytek dorośli. Doktor Jean- François Hardy z Instytutu Chorób Serca w Montrealu zauważył: Nie da się wprowadzić bezkrwawej chirurgii za pomocą jakiejś pojedynczej techniki leczniczej ( ) Cel ten można osiągnąć jedynie przez połączenie różnych sposobów działania. Do wspomnianych nowych technik i metod działania należą: 1. przygotowanie przed operacyjne, 2. ograniczenie utraty krwi podczas zabiegu oraz 3. opieka pooperacyjna. Oczywiście przy wyborze postępowania w chirurgii ogromną rolę odgrywa czas czy pozwala on przed operacją na poprawienie stanu pacjenta, czy też sytuacja wymaga natychmiastowego wykonania zabiegu. Przygotowanie przedoperacyjne, polegające na zwiększeniu liczby krwinek czerwonych i poprawie ogólnego stanu pacjenta, to idealne rozwiązanie dla chirurgii bez krwi. Obejmuje ono podawanie preparatów bogatych w żelazo i witaminy, a jeśli to wskazane, również syntetycznej erytropoetyny leku, który pobudza szpik do szybszego wytwarzania krwinek czerwonych. Oznaczanie parametrów krwi za pomocą mikrometod, pozwala na pobieranie mniejszych próbek, a zarazem wykonanie większej liczby badań. Ma to ogromne znaczenie u przedwcześnie urodzonych niemowląt oraz u chorych w podeszłym wieku, którzy utracili dużo krwi. Pomocne są również płyny dożylne zwiększające objętość krwi krążącej. W niektórych ośrodkach medycznych można skorzystać z komory hiperbarycznej, aby u pacjenta z dużą utratą krwi poprawić zaopatrzenie w tlen. Na konferencji w Atlancie dr Robert Bartlett wyjaśnił, że komora tlenowa to potężna broń, ale trzeba jej używać ostrożnie, gdyż tlen w dużych dawkach działa toksycznie. Jeśli chodzi o drugi krok, czyli ograniczenie utraty krwi podczas operacji, to służy temu cała gama nowych technik i urządzeń. Pomagają one zminimalizować krwawienie i nie są tak inwazyjne, co zmniejsza zarówno uraz, jak i utratę krwi, a także umożliwiają natychmiastowe ponowne wyzyskanie własnej krwi pacjenta, którą w przeciwnym razie straciłby podczas zabiegu. Zapoznajmy się bliżej z kilkoma takimi metodami: Urządzenie, zwane koagulatorem elektrycznym, zamyka krwawiące naczynia za pomocą wysokiej temperatury. Koagulator argonowy pomaga zatrzymać krwawienie podczas operacji. Pewien rodzaj skalpela działa w taki sposób, że przez wibrację i tarcie przecina tkanki i zarazem powoduje krzepnięcie. Przy niektórych operacjach często stosuje się leki przyśpieszające krzepnięcie, takie jak kwas traneksamowy i dezmopresyna. Znieczulenie ogólne z hipotensją zmniejsza utratę krwi, dzięki obniżeniu jej ciśnienia w naczyniach krwionośnych. Warto też zwrócić uwagę na coraz lepsze urządzenia do odzyskiwania krwi, wynaczynionej w trakcie operacji. Pozwalają one na natychmiastowe ponowne użycie krwi pacjenta, bez konieczności jej przechowywania. Sprzęt nowszej generacji umożliwia nawet rozdzielanie jej na poszczególne składniki i wykorzystywanie tych, które są akurat potrzebne. Gdy Świadkowie Jehowy ze Szwecji dowiedzieli się po konferencji w Rydze o potrzebach na Łotwie

14 przekazali tam w darze dwa urządzenia typu cell saver do śródoperacyjnego odzyskiwania krwi. Dotarcie pierwszego z nich oraz wiadomości o korzyściach bez krwawej chirurgii wzbudziły taki entuzjazm, że o wydarzeniu tym poinformowano w ogólnokrajowej telewizji. Opieka w okresie pooperacyjnym często obejmuje te same schematy terapeutyczne, które stosuje się podczas przygotowywania pacjenta do operacji. Jednakże u chorych, którzy nie otrzymali krwi, często jest łatwiejsza niż u tych, u których przeprowadzono transfuzję. Chociaż metody, dzięki którym można u niknąć transfuzji, wymagają więcej pracy przed zabiegiem operacyjnym i po nim, to jednak chirurdzy zauważyli, że pacjenci odnoszą z tego wyraźne korzyści, gdyż szybciej wracają do zdrowia. Nie cierpią w wyniku powikłań poprzetoczeniowych. Udokumentowano już, że osoby, które nie otrzymują krwi, krócej przebywają w szpitalu. Doktor Todd Rosengart, z nowojorskiego Centrum Medycznego przy Uniwersytecie Cornella zaznaczył, że przy zastosowaniu ośmiostopniowej strategii oszczędzania krwi można śmiało przeprowadzać w tym ośrodku zabiegi na otwartym sercu bez transfuzji. Doktor Manuel Estioko, ze Szpitala Dobrego Samarytanina w Los Angeles, mówił o bogatym doświadczeniu, zdobytym dzięki setkom zabiegów na otwartym sercu, przeprowadzonych bez podawania krwi. A dr S.Subramanian poinformował o pomyślnych operacjach kardiochirurgicznych u dzieci, dokonanych w Szpitalu Dziecięcym w Miami. Szczególnie trudna wydaje się chirurgia ortopedyczna, zwłaszcza operacje stawu biodrowego. Niemniej jednak dr Olle Hägg, pracujący w szpitalu w szwedzkim mieście Uddevalla, podał do wiadomości w Rydze, że udało mu się znacznie zmniejszyć utratę krwi u pacjentów, będących Świadkami Jehowy, dzięki połączeniu precyzji i strategii operacyjnej. Pan Richard R.R.H.Coombs z Wydziału Medycznego londyńskiego Imperiał College nadmienił, iż w gruncie rzeczy 99,9 procent wszystkich operacji ortopedycznych można wykonać bez ( ) przetaczania krwi. Wciąż rośnie liczba szpitali i lekarzy wdrażających leczenie bez krwi. Bardzo pomocne są też konferencje, służące wymianie wiadomości na ten temat, gdyż lekarze dowiadują się o sprawdzonych i już rutynowo stosowanych nowych metodach. Doktor Richard Nałick z Wydziału Medycyny Uniwersytetu Południowej Kalifornii oznajmił: Coraz więcej osób domaga się leczenia bez krwi ( ). Medycyna i chirurgia bez transfuzji jest wynikiem stosowania nowoczesnych metod i nie należy jej mylić z jakąś mniej skuteczną,terapią zastępczą. W miarę jak mnożą się kłopoty związane z przetaczaniem krwi i wzrasta zapotrzebowanie na inne metody leczenia, bezkrwawa chirurgia ma coraz lepsze widoki na przyszłość. Bezkrwawa Chirurgia Zyskuje Uznanie W 1996 roku Królewskie Kolegium Chirurgiczne w Anglii wydało publikację Code of Practice for the Surgical Management of Jehovah's Witnesses (Postępowanie w leczeniu chirurgicznym Świadków Jehowy). Zamieszczono w niej następującą opinię chirurgów: Ze względu na niebezpieczeństwa, związane z transfuzją krwi, pożądane jest jeśli to tylko możliwe uwzględnianie alternatywnych metod leczenia. Zalety bezkrwawej chirurgii omówiono również na łamach czasopisma AHA NEWS, wydawanego przez Amerykańskie Stowarzyszenie Szpitalnictwa. Metoda leczenia, która z początku była podyktowana przekonaniami religijnymi, staje się nowoczesną techniką, preferowaną w środowisku medycznym naprano w tym tygodniku. Bezkrwawe leczenie zachowawcze i chirurgiczne, do którego rozwoju przyczyniły się wierzenia Świadków Jehowy, jest stosowne już nie tylko wśród członków tej społeczności religijnej, ale otworzyło sobie drogę do sal operacyjnych w całym kraju. Powody, dla których tak wielu lekarzy opowiada się za bezkrwawą chirurgia, zastały

15 omówione w artykule, zamieszczonym w jesiennym dodatku do tygodnika Time z 1997 roku. Napisano w nim: Strach przed AIDS ta tylko jedna z przyczyn. Artykuł dotyczył przede wszystkimi pracy instytutu w Englewood w Stanie New Jersey, zajmującego się opracowywaniem bezkrwawych metod leczenia (Englewood Hospital's New Jersey Institute for the Advancement of Bloodless Medicizie and Surgery). Instytut przewodzi ponad 50 amerykańskim szpitalom, wykonującym obecnie bezkrwawe zabiegi chirurgiczne. Dzięki korzystaniu z technik radykalnie zmniejszających (niemal eliminujących utratę krwi) przeprowadza się tam bez użycia krwi obcej wiele operacji, podczas których rutynowo stosowano by transfuzję podał Time. Silna Dawka Erytropoetyny We wstępie do wspomnianego artykułu, w czasopiśmie Time, opisano przypadek Henry'ego Jacksona, który wskutek silnego krwotoku wewnętrznego utracił 90 procent krwi. Gdy poziom hemoglobiny spadł do 1,7 gramów na 100 mililitrów, życie Jacksona zawisło na włosku. Przewieziono go do szpitala w Englewood, ponieważ inny ośrodek w stanie New Jersey nie mógł zapewnić mu leczenia bez krwi. Englewood, na polecenie dra Aryeha Shandera, pacjent otrzymał dużą ilość środków uzupełniających niedobór żelaza i witamin oraz końską dawkę leku wspomagającego wytwarzanie krwi syntetycznej erytropoetyny, która pobudza szpik kostny do produkcji krwinek czerwonych. Podano mu też dożylnie plyny, by wspomóc bardzo już słabe krążenie. Jak donosi Time, kilka dni później zatelefonowano z pierwszego szpitala, by zapytać, czy Jackson zmarł. Nie skrywając zadowolenia, dr Shander oznajmił: «Nie tylko żyje, ale czuje się dobrze i jest gotowy do wypisu, a wkrótce będzie mógł wrócić do normalnych zajęć». W wywiadzie telewizyjnym z 28 listopada 1997 roku, dr Edwin Deitch dyrektor programu bezkrwawego leczenia w Szpitalu Uniwersyteckim w Newark (stan New Jersey) wyjaśnił, jak rozwijały się badania nad bezkrwawą chirurgią: Świadkowie Jehowy ( ) włożyli dużo wysiłku w poszukiwanie ludzi, którzy operowaliby ich bez krwi. Rezultaty badań wskazują, że czuli się lepiej, niż można było oczekiwać, lepiej ( ) [niż] pacjenci, którym przetoczono krew. Ponadto dr Deitch oświadczył: Krew może osłabić układ odpornościowy oraz doprowadzić do infekcji pooperacyjnej, a także zwiększyć u kogoś ryzyko nawrotu raka. Okazuje się więc, że choć w pewnych okolicznościach podawanie krwi bywa skuteczne, ma również swoje złe strony. Rozważania na temat bezkrwawej chirurgii dr Deitch podsumował w ten sposób: Wyraźnie poprawia rezultaty leczenia, rzadziej dając powikłania, i mniej kosztuje. Dlatego we wszystkich sytuacjach jest to najkorzystniejsze postępowanie. W związku z tym coraz więcej pacjentów domaga się leczenia bezpieczniejszego i skuteczniejszego niż transfuzja podał Time. Zamieścił też następującą informację: Według pewnych obliczeń, 25% transfuzji w USA przeprowadza się niepotrzebnie. Ponadto wygląda na to, że pacjenci nie tolerują tak wysokiego poziomu hemoglobiny, jak sądzono kiedyś, i że zwłaszcza młodzi ludzie mają wewnętrzną rezerwę krwi. ( ) [Shander] jest przekonany, iż nie przyjmowanie krwi to dla większości pacjentów rozsądne i pożądane rozwiązanie. Transfuzja wiąże się z poważnym niebezpieczeństwem, a mianowicie z możliwością zarażenia się jakąś chorobą. Ale istnieją również inne zagrożenia. Po schłodzeniu i zmagazynowaniu w banku, krew nie jest tak zdolna do przenoszenia tlenu jak świeża wyjaśnił dr Shander, a następnie dodał: Teraz zaczynamy rozumieć, co się dzieje, gdy przeprowadzamy transfuzję. Przykład oszczędności Wreszcie podsumowuje Time w grę wchodzą również koszty: jakieś 500 dolarów za każdą transfuzję, nie licząc opłat administracyjnych, co daje w skali rocznej od jednego do dwóch miliardów dolarów aż nadto, by szukać metod alternatywnych. Olbrzymie koszty transfuzji wydają się główną przyczyną popularności bezkrwawej chirurgii. Sharon Vernon,

16 dyrektor Centrum Bezkrwawego Leczenia Zachowawczego i Chirurgicznego przy Szpitalu Charytatywnym imienia św. Wincentego w Cleveland (stan Ohio), tak się wypowiedziała na temat leczenia bez krwi: Bezkrwawa medycyna się rozwija, ponieważ lekarze dostrzegają, że jest ona najlepszym przykładem oszczędności. Nawet towarzystwa ubezpieczeniowe, które zwykle z nami nie współpracują, przysyłają do nas ludzi, bo dzięki temu zaoszczędzają pieniądze. Jak widać, istnieje wiele powodów, które coraz częściej skłaniają środowisko lekarskie do uznawania bezkrwawej chirurgii. HISTORIA TRANSFUZJI KRWI ZIMĄ 1667 roku do Jeana Baptiste Denisa, słynnego lekarza króla Francji Ludwika XIV, przyprowadzono szaleńca Antoine'a Mauroya. Denis miał na tę przypadłość idealne lekarstwo krew zwierzęcą, która jego zdaniem powinna podziałać na pacjenta kojąco. Ale Mauroy nie wyszedł na tym dobrze. Wprawdzie po drugiej transfuzji jego stan się poprawił, lecz wkrótce potem znowu ogarnęło go szaleństwo i w końcu zmarł. Chociaż później ustalono, że przyczyną śmierci Mauroya było w rzeczywistości zatrucie arszenikiem, eksperymenty Denisa z krwią zwierzęcą wywołały we Francji zażarte dyskusje. Ostatecznie w 1670 roku zakazano tego rodzaju praktyk. Z czasem taki zakaz wydał też parlament angielski, a nawet sam papież. Na półtora wieku transfuzje poszły w zapomnienie. Powrót do transfuzji nastąpił w XIX wieku. Stało się to głównie za sprawą angielskiego położnika Jamesa Blundella. Używał on udoskonalonych technik i nowoczesnych narzędzi, a ponadto obstawał przy przetaczaniu jedynie krwi ludzkiej, dzięki czemu transfuzje znowu wzbudziły ogólne zainteresowanie. Jednakże odradzający się zapał do tej metody ostudził w 1873 roku F.Geselius, polski lekarz, który dokonał przerażającego odkrycia: więcej niż połowa przeprowadzonych transfuzji skończyła się śmiercią. Kiedy dowiedzieli się o tym znani lekarze, zaczęli potępiać tę praktykę, wskutek czego popularność transfuzji po raz kolejny przygasła. Później, w roku 1878, francuski lekarz Georges Hayem przygotował roztwór soli kuchennej, który jego zdaniem mógł zastąpić krew. W przeciwieństwie do niej nie powodował skutków ubocznych, nie krzepł i łatwo go było transportować. Zrozumiałe, że wszedł do powszechnego użytku. Co zastanawiające jednak, wkrótce krew ponownie zyskała zwolenników. W roku 1900 austriacki patolog Karl Landsteiner odkrył istnienie grup krwi oraz stwierdził, iż daną krew nie zawsze można zastąpić inną. Nic więc dziwnego, że wcześniej tyle transfuzji kończyło się tragicznie! Teraz można było to zmienić wystarczyło tylko upewnić się, czy grupa krwi dawcy jest zgodna z grupą krwi biorcy. Dysponując tą wiedzą, lekarze na nowo zaufali transfuzjom. Właśnie wtedy rozpoczęła się I wojna światowa. W czasie I wojny światowej krew bardzo często podawano rannym żołnierzom. Ze względu na to, że płyn ten szybko krzepnie, kiedyś przewożenie go na pole bitwy byłoby raczej niemożliwe. Ale na początku XX wieku dr Richard Lewisohn z Mount Sinai Hospital w Nowym Jorku dokonał udanych eksperymentów z cytrynianem sodu środkiem zapobiegającym krzepnięciu krwi. Niektórzy lekarze uważali to niezwykłe, przełomowe wydarzenie za istny cud. To prawie tak, jak gdyby zatrzymało się słońce pisał ówczesny wybitny lekarz dr Bertram M.Bernheim. Zapotrzebowanie na krew wzrosło w trakcie II wojny światowej. Społeczeństwo było bombardowane plakatami, na których widniały sloganowe hasła typu: Oddaj teraz krew, Twoja krew może go uratować, On oddał swą krew. Czy ty oddasz swoją? Wezwania takie spotykały się z żywym oddźwiękiem. W USA podczas II wojny światowej oddano jakieś jednostek krwi. Podobno w Londynie zebrano i rozprowadzono przeszło litrów krwi. Ale transfuzje niosły ze sobą liczne zagrożenia dla zdrowia, co szybko wyszło na jaw. Po II wojnie światowej w medycynie dokonał się ogromny postęp, dzięki czemu możliwe stały się operacje, których przedtem nikt sobie nawet nie wyobrażał. Ponieważ transfuzję uznano

17 za standardową metodę leczenia chirurgicznego, na całym świecie rozwinął się przemysł, który dostarczał potrzebnej krwi, rocznie osiągając obroty rzędu miliardów dolarów. Wkrótce jednak powszechny niepokój wzbudziły choroby, będące rezultatem transfuzji. Na przykład podczas wojny koreańskiej prawie 22 procent osób, którym podano plazmę, zachorowało na zapalenie wątroby prawie trzy razy tyle, ile w II wojnie światowej. Amerykański Ośrodek Zwalczania Chorób ocenił, iż w latach siedemdziesiątych na potransfuzyjne zapalenie wątroby rocznie umierało 3500 ludzi. Inni uważali, że 10 razy więcej czyli 35 tysięcy. Dzięki lepszym testom diagnostycznym oraz staranniejszej selekcji dawców, liczba zakażeń zapaleniem wątroby typu B w końcu zmalała. Ale wtedy ogromne żniwo zaczął zbierać nowy i niekiedy śmiertelny wirus, wywołujący zapalenie wątroby typu C. Obliczono, że zakażonych zostało cztery miliony Amerykanów, w tym kilkaset tysięcy przez transfuzję krwi. Wprawdzie dokładniejsze testy z czasem zmniejszyły to zagrożenie, ale niektórzy obawiają się pojawienia nowych niebezpieczeństw, z których zdamy sobie sprawę, gdy już będzie za późno. W latach osiemdziesiątych odkryto, iż krew może być zakażona HIV, wirusem wywołującym AIDS. Początkowo pracownicy banków krwi odrzucali myśl, że mogłoby to dotyczyć ich zapasów; wielu z nich odnosiło się do tego zagrożenia ze sporym sceptycyzmem. Według dr Bruce'a Evatta to było tak, jakby ktoś wrócił z podróży po pustyni i powiedział im: Widziałem kosmitę. Słuchali, ale nie wierzyli. W jednym kraju po drugim wybuchały skandale związane z krwią zakażoną HIV. Ocenia się, iż w latach , wskutek przetoczenia krwi, wirusem HIV zaraziło się od sześciu do ośmiu tysięcy Francuzów. W Afryce transfuzje są odpowiedzialne za 10 procent zakażeń, a w Pakistanie za 40 procent. Dzisiaj w bogatszych państwach, dzięki udoskonalonym testom wykrywającym obecność wirusa HIV, zakażenia przez transfuzję zdarzają się rzadko, ale w krajach rozwijających się, które nie dysponują takimi metodami badania, w dalszym ciągu stanowi to problem. Zrozumiałe więc, że w ostatnich latach XX wieku zwiększyło się zainteresowanie bezkrwawą medycyną. Ale czy takie leczenie jest bezpieczne? BEZKRWAWA MEDYCYNA TRAGEDIA wywołana przez AIDS zmusiła naukowców i lekarzy do wzmożenia wysiłków, aby sala operacyjna stała się bardziej bezpieczna. Wiązało się to z dokładniejszymi testami krwi. Ale zdaniem specjalistów nawet one nie eliminują zagrożenia całkowicie. Mimo że społeczeństwo wydaje olbrzymie sumy na to, by lepiej niż kiedykolwiek przedtem przebadać zapasy krwi podano w czasopiśmie Transfusion uważamy, iż pacjenci w dalszym ciągu będą się starali unikać transfuzji alogenicznych [przetaczania krwi pobranej od dawców] po prostu dlatego, że krew nigdy nie będzie zupełnie bezpieczna. Nic więc dziwnego, iż sporo lekarzy odnosi się do przetaczania krwi z coraz większą rezerwą. Transfuzje zasadniczo nie są dobre dla pacjentów, toteż usilnie staramy się ich unikać mówi dr Alex Zapolanski z San Francisco w Kalifornii. Niebezpieczeństwa związane z transfuzją zaczyna sobie uświadamiać także społeczeństwo. Sondaż przeprowadzony w 1996 roku ujawnił, że 89 procent Kanadyjczyków wolałoby skorzystać z metod alternatywnych. Nie wszyscy pacjenci będą odmawiać transfuzji homologicznych, tak jak to robią Świadkowie Jehowy czytamy w publikacji Journal of Vascular Surgery ale ryzyko przenoszenia chorób i zaburzeń działania układu odpornościowego wyraźnie wskazuje, że musimy znaleźć inne metody leczenia każdego pacjenta. Na szczęście istnieje alternatywa bezkrwawa medycyna. Sporo pacjentów nie bez powodu uznaje takie leczenie nie tyle za ostateczność, ile za lepszą metodę. Brytyjski chirurg konsultant Stephen Geoffrey Pollard zauważył, iż wskaźniki śmiertelności i umieralności wśród osób operowanych bez krwi są co najmniej tak dobre, jak u pacjentów, którzy otrzymali krew, a w wielu wypadkach uniknięto pooperacyjnych zakażeń i komplikacji, będących często wynikiem transfuzji.

18 Jak doszło do rozwoju bezkrwawej medycyny? W pewnym sensie jest to nieco dziwne pytanie, bo przecież poprzedzała ona zastosowanie krwi. Właściwie dopiero na początku XX wieku ulepszono techniki transfuzji w takim stopniu, że zaczęto ją stosować rutynowo. Niemniej w ostatnich dziesięcioleciach niektórzy znowu popularyzują bezkrwawą chirurgię. Na przykład w latach sześćdziesiątych znany chirurg Denton Cooley przeprowadził pierwsze operacje na otwartym sercu bez użycia krwi. Gdy w latach siedemdziesiątych szerzyło się potransfuzyjne zapalenie wątroby, wielu lekarzy zaczęło szukać innych rozwiązań. Już w latach osiemdziesiątych sporo dużych zespołów medycznych dokonywało zabiegów bez krwi. Po wybuchu epidemii AIDS często konsultowały się z nimi inne, które chciały stosować takie same metody. W latach dziewięćdziesiątych w niejednym szpitalu rozpoczęto realizację programów oferujących pacjentom możliwość leczenia bez użycia krwi. Obecnie postępowi lekarze z powodzeniem stosują techniki oszczędzające krew podczas operacji i w nagłych przypadkach, kiedy to w przeszłości zwykle przeprowadzano transfuzje. Na łamach czasopisma Canadian Journal of Anaesthesia David H.W.Wong oświadczył: Bez krwi i jej pochodnych można pomyślnie dokonywać poważnych operacji kardiologicznych, naczyniowych, ginekologicznych, położniczych, ortopedycznych i urologicznych. Jedną z zalet leczenia bez krwi jest zagwarantowanie lepszej opieki medycznej. W zapobieganiu utracie krwi największe znaczenie mają umiejętności chirurga mówi dr Benjamin J.Reichstein, ordynator oddziału chirurgicznego w Cleveland w stanie Ohio. Jak podano w południowoafrykańskim czasopiśmie prawniczym, w pewnych sytuacjach operacje bez zastosowania krwi mogą być szybsze, czystsze i tańsze. Dodano też: Bez wątpienia opieka pooperacyjna w wielu wypadkach okazała się mniej kosztowna i czasochłonna. To tylko kilka powodów, dla których obecnie około 180 szpitali na świecie specjalizuje się w bezkrwawej medycynie. Najróżniejsze Rozwiązania Krew albo śmierć. Takie dwie możliwości przedstawiają niektórzy źli lekarze pacjentowi, będącemu Świadkiem Jehowy. Tymczasem oprócz transfuzji, jest wiele innych rozwiązań. Świadkowie Jehowy nie chcą umierać. Pragną tylko, by inaczej ich leczono. Ponieważ Pismo Święte zabrania przyjmowania krwi, po prostu w ogóle nie biorą jej pod uwagę. Komisja Prezydencka ds. Epidemii HIV, w swym raporcie z czerwca 1988 roku proponuje zapewnienie wszystkim pacjentom tego, o co od lat zabiegają Świadkowie. Czytamy tam: Świadome wyrażenie zgody na podanie krwi lub jej składników, powinno się opierać na objaśnieniu wchodzącego w grę ryzyka ( ) oraz poinformowaniu o równorzędnych metodach leczenia, innych niż homologiczna transfuzja krwi. Innymi słowy, pacjentom należy dać możliwość wyboru. Jedno z rozwiązań to odmiana transfuzji autologicznej, polegająca na tym, że podczas operacji odzyskuje się krew pacjenta, a potem ponownie wprowadza do jego żył. Jeżeli działanie takie sprowadza się do zwykłego przedłużenia krwiobiegu, dla większości Świadków jest ono do przyjęcia. Chirurdzy polecają też zwiększanie objętości krwi za pomocą niekrwiopochodnych wypełniaczy, co pozwala organizmowi na samodzielne uzupełnienie liczby krwinek czerwonych. Zastosowanie takich technik, zamiast transfuzji, nie powoduje wzrostu śmiertelności, a nawet może być bezpieczniejsze. Ostatnio zatwierdzono do ograniczonego użytku obiecujący lek rekombinowaną erytropoetynę. Przyśpiesza ona produkcję krwinek czerwonych w ustroju i w rezultacie pomaga mu lepiej wykorzystać własną krew. Naukowcy wciąż poszukują dobrego środka zastępującego krew, który naśladowałby jej niezwykłą zdolność przenoszenia tlenu. W USA trudno uzyskać zgodę na wprowadzenie takich preparatów do użytku. Tymczasem pewien ich wytwórca argumentował: Gdyby ktoś wpadł na pomysł uzyskania w FDA [Urząd ds. Żywności i Leków] atestu dla krwi, nie miałby cienia szansy, żeby pomyślnie przeszła badania taka jest toksyczna. Niemniej są duże szanse na odkrycie skutecznej substancji chemicznej, która zostanie zatwierdzona do użycia

19 jako środek krwiozastępczy przenoszący tlen. Istnieją zatem różne rozwiązania, choć ymieniliśmy tu zaledwie kilka. Doktor Horace Herbsman, wykładowca chirurgii klinicznej, napisał w czasopiśmie Emergency Medicine: Nie ulega wątpliwości, że oprócz podawania środków krwiozastępczych, są do dyspozycji inne sposoby. Doświadczenia, jakie mamy w związku z leczeniem Świadków Jehowy, mogą wręcz oznaczać, iż wcale nie trzeba tak polegać na transfuzji z wszystkimi jej ewentualnymi powikłaniami jak nam się do tej pory wydawało. Oczywiście to żadna nowość. W periodyku The American Surgeon zaznaczono: Ostatnie 25 lat dostarczyło mnóstwa dowodów, że poważne operacje można bezpiecznie przeprowadzić bez krwi. Skoro jednak stosowanie krwi jest ryzykowne i istnieją równorzędne bezpieczne rozwiązania, to dlaczego milionom pacjentów niepotrzebnie się ją przetacza w wielu wypadkach bez ich wiedzy, a w innych nawet wbrew woli? W raporcie komisji prezydenckiej do spraw AIDS wspomniano, na przykład, o niedostatecznym zapoznaniu lekarzy i personelu szpitali z innymi metodami. Wskazano też na jeszcze jedną przyczynę: Niektóre regionalne banki krwi niezbyt zdecydowanie popierają ograniczanie transfuzji, ponieważ ich bieżące wpływy pochodzą ze sprzedaży krwi i preparatów krwiopochodnych. LEKARZE MOGĄ POMÓC Zdolni lekarze mogą pomóc, gdy wskutek utraty krwi doszło do zmniejszenia się ilości krwinek czerwonych. Po uzupełnieniu jej objętości mogą podać tlen pod zwiększonym ciśnieniem. W takich warunkach organizm pobiera go więcej i daje to nadspodziewanie dobre rezultaty. Lekarze brytyjscy zastosowali tę metodę u kobiety, która utraciła tyle krwi, iż poziom hemoglobiny spadł do 1,8 g/dl. Dobre wyniki przyniosło ( ) podwyższenie zawartości tlenu we wdychanym powietrzu oraz przetoczenie dużych ilości roztworu żelatyny [Haemaccelu] (Anaesthesia ze stycznia 1987). To samo doniesienie informuje o pacjentach z ostrą utratą krwi, skutecznie leczonych w tlenowych komorach hiperbarycznych. Lekarze mogą też pobudzić organizm chorego do wytwarzania nowych krwinek czerwonych. W jaki sposób? Podając (domięśniowo lub dożylnie) preparaty żelaza, dzięki czemu proces ten może przebiegać trzy- do czterech razy szybciej. Niedawno przybył jeszcze jeden środek. Otóż nerki produkują hormon zwany erytropoetyną (EPO), który pobudza szpik kostny do tworzenia krwinek czerwonych. Obecnie dostępny jest syntetyczny (rekombinowany) preparat EPO. Lekarze nieraz przepisują go chorym na anemię, co pozwala na bardzo szybkie uzupełnianie liczby czerwonych ciałek krwi. Nawet podczas operacji sprawni, sumienni chirurdzy i anestezjolodzy mogą pomóc, stosując najnowsze metody zapobiegania nadmiernemu wynaczynianiu krwi. Nie sposób przecenić znaczenia starannej techniki operacyjnej, w tym przyżegania broczących naczyń w celu zminimalizowania krwawienia. Niekiedy krew napływającą do rany można odessać, przefiltrować i znów skierować do krwiobiegu. U pacjenta podłączonego do płuco-serca, które wypełniono płynem niekrwiopochodnym, krew ulega rozcieńczeniu; może się to okazać korzystne, gdyż traci on wtedy mniej krwinek czerwonych. Są jeszcze inne możliwości: Obniżenie temperatury ciała w celu zmniejszenia zapotrzebowania na tlen podczas zabiegu; anestezja hipotensyjna; przedoperacyjne podwyższenie krzepliwości krwi; skrócenie czasu krwawienia przez zastosowanie desmopresyny (DDAVP); skalpele laserowe. Lista ta będzie się wydłużać, w miarę jak lekarze i zainteresowani tym pacjenci będą szukać sposobów unikania transfuzji. Miejmy nadzieję, że nigdy nie stracisz dużej ilości krwi. Gdyby się to jednak zdarzyło, umiejętni lekarze zapewne zdołają ci pomóc bez jej przetaczania, które jest tak niebezpieczne. Obecnie sporo ludzi nie chce przyjmować krwi. Z przyczyn zdrowotnych żądają tego samego, o co Świadkowie Jehowy zabiegają głównie ze względów religijnych: dobrej opieki lekarskiej

20 z zastosowaniem innych wypróbowanych rozwiązań, bez użycia krwi. Jak wspomniano, wcale nie wyklucza to dużych operacji. Jeśli jeszcze nurtują cię jakieś wątpliwości, to może rozproszą je dalsze dowody z literatury medycznej. W artykule zatytułowanym Wymiana czterech dużych stawów u Świadka Jehowy (Orthopaedic Review z sierpnia 1986) opisano przypadek pacjenta z niedokrwistością oraz rozległym uszkodzeniem obu stawów kolanowych i biodrowych. Przed tą wieloetapową operacją i po niej, otrzymywał on dekstran wzbogacony żelazem, co dało pomyślne wyniki. W roku 1982 doniesiono w British Jourrsal of Anaesthesia o 52-letniej pacjentce będącej Świadkiem Jehowy, u której poziom hemoglobiny spadł poniżej 10. W celu zmniejszenia utraty krwi zastosowano anestezję hipotensyjną, po czym wymieniono cały staw biodrowy i barkowy. Zespół chirurgów z uniwersytetu stanu Arkansas (USA) zastosował tę metodę w stu operacjach stawu biodrowego u Świadków i wszyscy wrócili do zdrowia. Profesor kierujący oddziałem powiedział: To, czego się nauczyliśmy na tych pacjentach (Świadkach), stosujemy teraz u każdego, komu protezujemy staw biodrowy. Sumienie pozwala niektórym Świadkom Jehowy zgodzić się na przeszczepienie narządu, jeśli można to wykonać bez użycia krwi. Pod koniec pewnego doniesienia o 13 transplantacjach nerek powiedziano: W sumie okazuje się, że większości Świadków Jehowy można bezpiecznie i pomyślnie przeszczepić nerkę (Transplantation z czerwca 1988). Co więcej, odmowa przyjęcia krwi nie przeszkadza nawet w udanym przeprowadzeniu przeszczepu serca. A co wiadomo o innych rodzajach bezkrwawej chirurgii? W periodyku Medical Hotline (kwiecień/maj 1983) czytamy, że w stanowej klinice uniwersyteckiej w Wayne u pacjentek będących Świadkami Jehowy przeprowadzono bez przetaczania krwi poważne operacje ginekologiczne i położnicze. Biuletyn donosi: Liczba powikłań i zejść śmiertelnych nie była większa niż u kobiet, które przechodząc podobne operacje otrzymywały krew. Następnie dodano: Wyniki tego studium pozwalają inaczej spojrzeć na stosowanie krwi u kobiet przechodzących operacje położnicze lub ginekologiczne. W klinice uniwersyteckiej w Getyndze u pacjentów, którzy odmówili przyjęcia krwi, dokonano 30 operacji z zakresu chirurgii ogólnej. Nie zdarzyły się żadne powikłania, które nie mogłyby wystąpić również u chorych otrzymujących krew. ( ) Nie wyolbrzymiajmy faktu, że nie będzie można podać krwi. Nie powinno to prowadzić do odstąpienia od zabiegu, który jest konieczny i z chirurgicznego punktu widzenia uzasadniony (Risiko in der Chirurgie, 1987). U wielu dorosłych i dzieci przeprowadzono bez krwi nawet operacje mózgu; podjęto się tego między innymi w centrum medycznym New York University. W roku 1989 dr Joseph Ransohoff, kierujący oddziałem neurochirurgii napisał: Dobrze wiadomo, że w większości wypadków można się obyć bez preparatów krwiopochodnych z minimalnym ryzykiem dla pacjentów, którym przekonania religijne zabraniają korzystania z nich, zwłaszcza jeśli operacja może być przeprowadzona bezzwłocznie i trwać stosunkowo krótko. Ciekawe, że często nie pamiętam, iż pacjent jest Świadkiem Jehowy, i przypominam to sobie dopiero przy pożegnaniu, gdy mi dziękuje za uszanowanie jego wierzeń religijnych. I jeszcze jedno: Czy u dorosłych i dzieci można przeprowadzać bez krwi skomplikowane operacje serca lub naczyń? Pionierem na tym polu był dr Demon A. Cooley. Na podstawie wcześniejszej analizy doszedł on do wniosku, że ryzyko operowania pacjentów będących Świadkami Jehowy w zasadzie nie jest większe niż u pozostałych. Obecnie, po przeprowadzeniu 1106 takich operacji, pisze: W każdym wypadku dotrzymuję warunków umowy czy kontraktu zawartego z pacjentem, to znaczy nie stosuje krwi. Poza tym chirurdzy zauważyli, że cechą charakterystyczną Świadków Jehowy jest właściwa postawa. Postawa tych pacjentów jest wręcz wzorowa napisał dr Cooley w październiku 1989 roku W przeciwieństwie do większości pacjentów nie obawiają się powikłań, a nawet śmierci. Głęboko i niezachwianie wierzą w słuszność swoich przekonań oraz w swego Boga. Nie znaczy to, jakoby upierali się przy tym, że mają prawo umrzeć. Zabiegają o dobrą opiekę, ponieważ chcą wyzdrowieć. Są przekonani, że posłuszeństwo wobec prawa Bożego co do krwi