MSI WSKAŹNIK KONIUNKTURY INFORMATYCZNEJ

Transkrypt

1 MSI WSKAŹNIK KONIUNKTURY INFORMATYCZNEJ RAPORT Z 10. EDYCJI BADAŃ Założenia i koordynacja Robert Kamiński Wstęp i recenzja dr Michał Goliński Analiza wyników Tomasz Kulisiewicz Badanie ankietowe IDG Warszawa, luty 2006 r.

2 1... Wstęp Streszczenie wyników 10. edycji badania MSI (luty 2006 r.) Szczegółowe omówienie wyników 10. edycji badania MSI Zmiany zasobów IT Dostępność IT oraz usług telekomunikacyjnych Efektywność inwestycji w IT Ocena zapotrzebowania na IT Kondycja finansowa i wpływ otoczenia firmy Pytanie dodatkowe planowane inwestycje w sieć LAN MSI wskaźnik koniunktury w lutym 2006 r. 18 Załącznik A. Metodyka badania i wyliczania wskaźnika MSI...20 Załącznik B. Pytania ankietowe 10. edycji badania MSI

3 1 Wstęp W naszym opracowaniu prezentujemy wyniki dziesiątej edycji kwartalnego badania stopnia wykorzystania technik informacyjnych (IT) w krajowych małych i średnich przedsiębiorstwach. Tak jak we wszystkich poprzednich edycjach (pierwsze badanie miało miejsce w listopadzie 2003 roku) przedstawiamy, jak ankietowani przedsiębiorcy oceniają zmiany stanu zasobów informatycznych, efektywność ich wykorzystania, a także potrzeby oraz zamierzenia inwestycyjne w obszarze IT - firm handlowych, produkcyjnych i usługowych sektora MSP. Wyniki badania odzwierciedlają bieżące odczucia i postawy ankietowanych przedsiębiorców. Zagregowany wskaźnik koniunktury MSI odzwierciedla nastroje i oczekiwania ankietowanych, związane z wykorzystaniem technologii informacyjnych im są one lepsze, tym wyższa jest wartość wskaźnika. Wartość MSI w bieżącej edycji naszego badania wyniosła 1,90 i była tylko nieznacznie mniejsza od historycznego maksimum z listopada 2005 r. Oznacza to wysoki poziom optymizmu informatycznego właścicieli firm. Ciekawych informacji dostarcza analiza wskaźników cząstkowych, które złożyły się na ten wynik. Swe historyczne maksima tym razem osiągnęły wskaźniki zmiany stanu zasobów IT w firmie, oraz oceny wpływu inwestycji w techniki informacyjne na przychody firmy. Od maja 2005 roku systematycznie rósł udział odpowiedzi mówiących o przyroście zasobów IT w badanych firmach. Odsetek respondentów stwierdzających, że w minionym kwartale nastąpił przyrost zasobów informatycznych firmy wzrósł z 23% do ponad 68%. Obecnie tylko 30% respondentów stwierdziło, że zasoby IT w ich firmach nie uległy zmianie i zaledwie 2,5% zanotowała zmniejszenie się stanu tych zasobów. Oznacza to, że w minionym roku zdecydowana większość małych i średnich przedsiębiorstw znacząco rozbudowała swoją infrastrukturę informatyczną. Był to niewątpliwie efekt naszego pierwszego roku w Unii Europejskiej - przedsiębiorcy zbroili się, znacznie modernizując swą infrastrukturę informatyczną, by sprostać nowym wyzwaniom. Jest to zjawisko jednoznacznie pozytywne. Mniej optymistyczna jest interpretacja drugiego wskaźnika, który osiągnął historyczne maksimum. Ponad 25% respondentów zadeklarowało, że zasoby informatyczne firmy przyczyniły się w minionym kwartale do zwiększenia przychodów firmy. Jest to, co prawda, 3

4 wartość rekordowa w historii naszego badania, jednak ciągle ponad 65% przedsiębiorców nie widzi wpływu IT na wielkość uzyskiwanych przychodów, zaś ok. 8% stwierdza, że wpływ ten nie jest pozytywny. Oznacza to, że respondenci w większości postrzegają IT jako swego rodzaju zło konieczne, niezbędny element prowadzenia działalności gospodarczej we współczesnym świecie i znaczącą pozycję kosztów, a nie jako źródło zwiększenia efektywności firmy. Nie widząc strategicznego znaczenia IT krajowi przedsiębiorcy nie wykorzystują technik informacyjnych jako narzędzia walki konkurencyjnej. Nie są w tym jednak osamotnieni. Można raczej powiedzieć, że wpisują się oni w ten sposób w sceptyczny nurt ogólnoświatowej dyskusji nad strategicznym znaczeniem technik informacyjnych. Już od trzech kwartałów systematycznie spadają wskaźniki odzwierciedlające dostępność produktów i usług IT, oraz usług telekomunikacyjnych. Związane jest to najprawdopodobniej z niespełnieniem oczekiwań przedsiębiorców, co do tempa spadku cen tych zasobów i usług. Duże nadzieje wiązali kolejno z wejściem do UE, ze wzrostem konkurencji i z dalszą liberalizacją rynków telekomunikacyjnych. Ceny produktów IT i usług telekomunikacyjnych rzeczywiście się zmniejszały, ale w tempie nieodpowiadającym oczekiwaniom przedstawicieli sektora MSP. Przez poprzednie dwie edycje badania wyraźny był wzrostowy trend wskaźnika oceniającego ogólną sytuację ekonomiczną firmy. Teraz jednak odsetek respondentów dostrzegających poprawę w stosunku do minionego kwartału spadł o 4 punkty procentowe, do poziomu 36%. Około 52% respondentów uważa, że sytuacja ich firm nie uległa zmianie, natomiast 12% ankietowanych ocenia kondycję firm jako gorszą niż poprzednio. Zauważalnie do 35% zwiększył się, odsetek respondentów negatywnie oceniających wpływ bieżących wydarzeń politycznych na kondycje firmy. Jest to wyniki nieustannych zawirowań na scenie politycznej wywołujących brak poczucia stabilności i jasności, co do przyszłych kierunków polityki gospodarczej rządu. I choć ciągle ponad 50% respondentów nie zauważa wpływu polityki na prowadzona działalność, to zauważalne stają się obawy przedsiębiorców, że sytuacja taka może ulec zmianie. Warto przypomnieć, że wskaźnik oceny wpływu bieżących wydarzeń na sytuację firm rósł niemal nieprzerwanie od początku badania, pokazując, że przedsiębiorcy coraz bardziej uodporniali się na politykę. 4

5 Na tle zmniejszenia się optymizmu firm pocieszająco wyglądają zamiary ich inwestycji w infrastrukturę sieciową. Jak wynikało z naszego badania w listopadzie 2005 r., niemal 95% badanych firm ma sieci komputerowe. W 10. edycji badania jednak aż 55% badanych zadeklarowało, że ich firma ma zamiar kupować w najbliższym czasie kolejne elementy sieci lokalnych i dalej rozwijać swą infrastrukturę sieciową, co stanowi dobrą prognozę na przyszłość. dr Michał Goliński Zakład Gospodarki Informacyjnej i Społeczeństwa Informacyjnego Katedra Informatyki Gospodarczej Szkoła Główna Handlowa Ekspert Stowarzyszenia Komputer w Firmie 5

6 2 Streszczenie wyników 10. edycji badania MSI (luty 2006 r.) W dziesiątej edycji badania zagregowany wskaźnik MSI jest nadal bardzo bliski historycznego maksimum. Najwyższy przyrost od 2003 r. wykazały zasoby IT w firmach. Choć nadal dość ostrożnie, to jednak już nie negatywnie oceniają ankietowani wpływ inwestycji w IT na przychody, oraz koszty prowadzenia działalności firm. Zaobserwowany wyraźny przyrost zasobów IT w minionym kwartale wydaje się być oczywistą przyczyną oceny przez połowę ankietowanych, że w ciągu najbliższych trzech miesięcy popyt na sprzęt i oprogramowanie utrzyma się na niezmienionym poziomie, choć nadal ponad 40% respondentów uważa, że popyt na IT ze strony ich firm nadal będzie się zwiększał. Natomiast ponownie bardziej krytycznie oceniają ankietowani wpływ sytuacji politycznej na kondycję ich firm. Pytanie dodatkowe w 10. edycji badania dotyczyło planowanych inwestycji w sieci LAN. Ogólnie ponad 55% ankietowanych firm planuje dalsze inwestycje w sieci LAN, co można uznać za udział wysoki. Jak bowiem wynikało z badania 9. edycji MSI niemal 95% badanych firm w listopadzie 2005 r. miało sieć LAN (w tym praktycznie wszystkie firmy średnie), a ponad 15% sieć bezprzewodową. 3 Szczegółowe omówienie wyników 10. edycji badania MSI 3.1 Zmiany zasobów IT Od maja 2005 r. (6. edycji badania.) zaobserwować można wyraźny wzrost udziału odpowiedzi oceniających, że nastąpił przyrost zasobów IT w badanych firmach. Między sierpniem, a listopadem 2005 r. wzrost ten był szczególnie silny, co spowodowało, że w badaniu z listopada 2005 r. po raz pierwszy udział odpowiedzi wskazujących na przyrost infrastruktury IT w firmach (ponad 64%) zdecydowanie przewyższyła udział odpowiedzi oceniających, że zasoby IT pozostały niezmienione (ok. 34%). W badaniu bieżącym proporcje te się utrzymały, a nawet lekko wzrósł udział ocen świadczących o wzroście zasobów (do ponad 68%). Tylko niecałe 30% ankietowanych podało, że nie nastąpiły zmiany. Udział odpowiedzi, wskazujący na zmniejszenie zasobów - choć najwyższy w historii badania - pozostaje na poziomie 2,5%, a więc bardzo mało istotnym w porównaniu z wielkością próby. 6

7 Większy przyrost zasobów IT wykazują nieprzerwanie od maja 2005 r. firmy średnie, niż małe (w obecnej edycji różnica ta jest największa, bo wynosi ponad 17 pp), zaś wśród trzech badanych sektorów nadal podobnie, jak w badaniu z listopada 2005 r. największe przyrosty infrastruktury IT wykazały firmy handlowe, choć obecnie różnica między nimi, a firmami usługowymi jest pomijalnie mała. Tab Zmiana zasobów informatycznych firm 3.2 Dostępność IT oraz usług telekomunikacyjnych Wskaźnik dostępności produktów i usług IT, w praktyce odzwierciedlający odczucia ankietowanych odnośnie poziomu cen choć częściowo także aktywności dostawców znów nieznacznie spadł, aczkolwiek spadek ten był teraz mniejszy, niż między 8. a 9. edycją badania (wtedy o 6 punktów procentowych, obecnie nieznacznie ponad 1,5 punktu, a więc w granicach błędu statystycznego). Warto jednak zauważyć, że obecnie już tylko ok. 37% ankietowanych uważa, że dostępność wzrosła czyli, że ceny spadły, zaś akcji promocyjnych lub 7

8 marketingowych nie było wiele natomiast już ponad 60% ankietowanych odpowiedziało, że ich zdaniem dostępność produktów IT nie uległa w ub. kwartale zmianie ani na lepsze, ani na gorsze. W bieżącym badaniu trochę więcej firm małych niż średnich uważa, że produkty i usługi IT są bardziej dostępne, natomiast wśród trzech sektorów opinię tę podzielają przedstawiciele firm usługowych. Sporą zbieżność z oceną dostępności produktów i usług IT wykazuje w naszym badaniu ocena dostępności usług telekomunikacyjnych. W badaniu nie rozgraniczamy typów usług nie ma podziału na usługi głosowe czy transmisji danych i dostępu do Internetu, ani też na telefonię stacjonarną i komórkową. W obecnej sytuacji rynkowej można stwierdzić, że w ocenach pomijalną rolę odgrywa dostępność łączy telefonii stacjonarnej, (czyli możliwość instalacji telefonu) wobec obserwowanego od końca 2004 r. spadku gęstości telefonii stacjonarnej 1, a więc spadku zainteresowania usługami telefonii stacjonarnej. Na pewno jeszcze mniejszy udział w ocenach ma oszacowanie dostępności telefonii komórkowej, z uwagi na szeroką i dość agresywną ofertę operatorów komórkowych. W miarę modernizacji urządzeń centralowych, oraz rozwoju szybkiego dostępu radiowego w ocenach tych spada też znaczenie dostępności łączy internetowych i w rezultacie niemal jedynym czynnikiem kształtującym oceny ankietowanych jest obecnie poziom cen usług telekomunikacyjnych. Od listopada 2003 r. wskaźnik dostępności usług telekomunikacyjnych odzwierciedlał oczekiwanie na obniżki cen (np. po wejściu do Unii Europejskiej, czy wejściu w życie nowego prawa telekomunikacyjnego w 2004 r. czy po zapowiedziach wystąpień regulatora w kwestiach taryfowych pod koniec 2005 r.), a następnie reakcję na brak oczekiwanych efektów czy niespełnienie rozbudzonych nadziei na istotne obniżki cen. Od sierpnia 2005 r., kiedy to udział odpowiedzi oceniających, że odczuwalne były obniżki zrównał się z udziałem odpowiedzi bez zmian, odsetek ankietowanych uważających, że ceny uległy obniżce wyraźnie maleje: z niemal 50% w sierpniu 2005 r. przez niecałe 41% w listopadzie 2005 r. do ok. 33% w lutym 2006 r. Tym razem do spadku optymizmu przyczynić się mógł brak wyraźnych obniżek w nowych taryfach Orange po zakończeniu rebrandingu Centertela, a co za tym idzie brak odpowiedzi 1 Gęstość telefonii stacjonarnej (wyrażana wskaźnikiem procentowym) mierzona jest liczbą łączy głównych czyli w uproszczeniu: linii telefonicznych od centrali do abonenta końcowego na 100 mieszkańców. W Polsce wynosi obecnie ok. 32,5%. 8

9 ze strony pozostałych dwóch operatorów. Ankietowani przekonali się też, że perspektywa zwiększenia się stopnia konkurencyjności rynku, której oczekuje się wraz z wejściem czwartego operatora (P4 z grupy Netii) jest na razie odległa, zaś na poziom stawek taryfowych zupełnie nie ma wpływu wdrożenie przenośności numerów komórkowych, będącej częstym tematem w mediach na przełomie roku 2005 i Nieznacznie częstsze jest poczucie stagnacji cen usług telekomunikacyjnych wśród firm średnich, niż małych. W układzie sektorów od trzech kwartałów nieprzerwanie najbardziej pozytywnie oceniają poziom cen firmy handlowe, najczęściej korzystające z usług telekomunikacyjnych. Jednak obecnie ich przedstawiciele nie są już takimi optymistami, jak w dwóch poprzednich badaniach, kiedy to w ich ocenach spadek cen przeważał nad poczuciem stagnacji obecnie ponad 57% z nich uważa, że ceny nie uległy zmianie. W badaniu z lutego odwróciła się niezmienna do maja 2004 r. proporcja opinii, według których ogólnie dostępność usług telekomunikacyjnych jest trochę wyższa, niż produktów i usług IT. Obecnie udział opinii o większej dostępności IT jest niemal o 4 pp wyższy, niż opinii o wyższej dostępności usług telekomunikacyjnych. 9

10 Tab. 3.2.A. Zmiana dostępności produktów i usług IT Tab. 3.2.B. Zmiana dostępności usług telekomunikacyjnych 10

11 3.3 Efektywność inwestycji w IT Niemal na niezmienionym poziomie utrzymała się różnica między udziałem opinii, że inwestycje w IT wpływają pozytywnie na przychody firmy oraz na zmniejszanie kosztów, a opiniami przeciwnymi. Nadal dominuje zdanie, że inwestycje te nie przyczyniają się ani do zwiększenie przychodów, ani do zmniejszenie kosztów od listopada 2005 r. uważa tak ponad 60% respondentów) co ciekawe: opinia ta jest silnej artykułowana przez przedstawicieli firm średnich, niż małych. Z pozostałych 40% odpowiedzi wskazujących, że wpływ ten jednak jest zauważalny, nadal wyraźnie przeważa opinia, że jest on pozytywny tylko niecałe 9% ankietowanych uważa, że inwestycje w IT nie pociągają za sobą wzrostu przychodów. Mniej wyraźne jest to przekonanie przy ocenie wpływu na koszty ponad 16% respondentów uważa, że IT stanowi pozycję kosztów, a nie narzędzie do ich obniżki. Niewielka w sumie różnica rozkładu opinii między firmami handlowymi, a usługowymi nie jest raczej niczym niezwykłym w sektorze MSP nie odgrywają dużej roli różnice w zakresie informatycznego wsparcia logistyki i obsługi klientów (np. systemy CRM), wobec niewielkiej skali zastosowań takiego oprogramowania w firmach tej wielkości. Trudniejsze do wyjaśnienia jest raczej dużo większe przesunięcie w stronę opinii neutralnych w przypadku firm produkcyjnych. Może to świadczyć o nikłym zastosowaniu systemów bezpośredniego wspomagania planowania i realizacji produkcji (ogólnie: oprogramowania ERP/MRP) w firmach produkcyjnych sektora MSP, które uważają za zło konieczne stosowanie informatyki w finansach, oraz w obsłudze zasobów kadrowych, nie widzą natomiast związku zastosowań IT ze sprawnością procesów produkcyjnych. 11

12 Tab. 3.3.A. Czy zasoby IT firmy przyczyniły się w minionym kwartale do zwiększenia przychodów? Tab. 3.3.B. Czy zasoby IT firmy przyczyniły się w minionym kwartale do zmniejszenia kosztów? 12

13 3.4 Ocena zapotrzebowania na IT W sposób dość naturalny wyraźnemu przyrostowi zasobów IT w minionym kwartale towarzyszy ocena, że w najbliższych trzech miesiącach popyt na sprzęt i oprogramowanie raczej nie wzrośnie ponad 51% ankietowanych uważa, że popyt pozostanie bez zmian, ok. 43% uważa, że popyt ze strony ich firm nadal będzie się zwiększał. Różnice w ocenach ze strony firm małych i średnich są znikome, podobnie, jak między firmami sektora usługowego i handlowego, natomiast optymistami pozostają przedstawiciele firm produkcyjnych, spośród który nieznacznie większy odsetek uważa nawet, że ich popyt na oprogramowanie wzrośnie. Tab. 3.4.A. Przewidywany popyt na sprzęt i usługi IT w stosunku do ubiegłego kwartału 13

14 Tab. 3.4.B. Przewidywany popyt na oprogramowanie w stosunku do ubiegłego kwartału 3.5 Kondycja finansowa i wpływ otoczenia firmy O 4 punkty procentowe, do ok. 36% spadł udział ankietowanych uważających, że sytuacja finansowa ich firm jest lepsza, niż trzy miesiące wcześniej. Obecnie ok. 52% respondentów ocenia, że sytuacja ich firmy nie uległa zmianie. Niemal niezauważalnie spadł odsetek firm określających sytuację jako gorszą (wynosi on obecnie ok. 12%). Tendencja lekkiego pogorszenia się samooceny sytuacji finansowej firm jest nadal zgodna z kształtowaniem się ogólnych wskaźników koniunktury Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową, na co wskazywaliśmy w 9. edycji badań. Wskaźnik bieżący IBnGR za styczeń wykazuje coroczny spadek (dostępny wskaźnik za styczeń 2006 r. spadł do -3, wskaźnik prognozowany na 1. kwartał 2006 r. lekko wzrósł (do 32,3). 14

15 Tab. 3.5.A. Ocena ogólnej sytuacji ekonomicznej firmy Z dalszego wzrostu udziału ocen negatywnego wpływu bieżących wydarzeń politycznogospodarczych na kondycję firm wynika, że zdaniem ich przedstawicieli ogólna sytuacja jest nieustabilizowana. Choć nadal większość ankietowanych uważa, że udaje im się uniezależnić sytuację ich firmy od bieżących wydarzeń, to jednak udział odpowiedzi negatywnych wzrósł w ciągu dwóch kwartałów z niecałych 30% (kiedy to udział ten osiągnął historyczne minimum) do ponad 35%. Niezmiennie bardziej negatywnie odbierają wpływ bieżących wydarzeń firmy małe, które z racji swych ograniczonych zasobów są mniej odporne na zmiany w gospodarce. W grupie tej uważa tak już niemal 40% ankietowanych, do 53% spadł udział odpowiedzi, że sytuacja nie ma wpływu na firmę. Rozkład odpowiedzi w trzech sektorach gospodarki jest bardzo zbliżony do ogólnego dla całej badanej próby tylko ok. 7% firm określa ten wpływ jako pozytywny, ok. 57% jako neutralny, zaś ok. 36% jako negatywny. 15

16 Tab. 3.5.B. Wpływ bieżących wydarzeń ekonomicznych i politycznych na kondycję firmy 3.6 Pytanie dodatkowe planowane inwestycje w sieć LAN W edycji 10. pytanie dodatkowe dotyczyło planowanych inwestycji w sieci LAN zarówno przewodowe, jak i bezprzewodowe (w tym ewentualną migrację sieci LAN do WiFi/WLAN). Ponieważ w przypadku odpowiedzi twierdzących dozwolony był wybór więcej niż jednej możliwości, więc łączny udział odpowiedzi firm planujących inwestycje i nieplanujących inwestycji przekracza 100%. Ogólnie ponad 55% ankietowanych firm planuje jakąś inwestycję w sieci LAN. Jak wynikało z badania 9. edycji MSI niemal 95% badanych firm w listopadzie 2005 r. miało sieć LAN (w tym praktycznie wszystkie firmy średnie), a ponad 15% sieć bezprzewodową. Wobec tak dużego stopnia usieciowienia badanych firm 55-procentowy udział odpowiedzi potwierdzających plany dalszej rozbudowy sieci można uznać za wysoki. Zwraca przy tym uwagę niemal 30- procentowy udział odpowiedzi dotyczących planów zakupu serwera. W listopadzie 2005 r. ok. 25% firm miało jeszcze sieć peer-to-peer, bez serwera. Z obecnych planów wynika więc, że w 16

17 badanej kategorii firm obowiązuje założenie, iż sieć LAN powinna pracować z wydzielonym serwerem. Natomiast nadal ostrożnie podchodzą ankietowane firmy do sieci bezprzewodowych, które wyraźnie pełnią rolę uzupełniającą firmową infrastrukturę sieciową niewiele ponad 5% planuję migrację do sieci WiFi, niecałe 17% respondentów ma zamiar dokupić elementy do sieci bezprzewodowej (karty bezprzewodowe, punkty dostępowe itp.). Plany inwestycji w sieć LAN*) zakup serwera 29,62% zakup routera 16,73% migracja do sieci bezprzewodowej 5,58% zakup firewalla sprzętowego 11,35% zakup innych elementów sieci LAN 27,50% zakup elementów sieci bezprzewodowej WiFi/WLAN 16,73% Nie planują inwestycji w sieć LAN 44,62% *) możliwość wyboru więcej niż jednej odpowiedzi Wśród mających skonkretyzowane plany inwestycji w sieć LAN wyraźnie większy jest udział firm średnich: ogólnie inwestycje takie planuje ponad 61% firm średnich w porównaniu z ok. 53% firm małych. Serwer ma zamiar kupić niemal 38% badanych firm średnich i tylko niewiele ponad 23% - firm małych, inne elementy przewodowej sieci LAN: prawie 34% firm średnich i ok. 20% - małych. Natomiast w przypadku sieci bezprzewodowych różnice między planami firm małych i średnich są niemal nieistotne. Spośród trzech badanych sektorów wyraźnie większe jest zainteresowanie rozbudową sieci w firmach usługowych. 17

18 4 MSI wskaźnik koniunktury w lutym 2006 r. Tab Wskaźnik koniunktury MSI XI. II. V. VIII. XI. II. V. VIII. XI. II. 1 Zmiana stanu zasobów IT w firmie 2,12 2,11 2,06 1,95 2,13 2,22 1,90 1,99 2,53 2,58 2 Dostępność produktów i usług IT 2,35 1,92 2,42 2,34 2,22 2,32 2,02 2,26 2,13 2, Dostępność usług telekomunikacyjnych Wpływ inwestycji w IT na przychody 2,44 1,66 2,37 2,40 2,24 2,33 2,01 2,3 2,17 2,07 1,43 1,23 1,36 1,20 1,27 1,26 1,07 1,19 1,76 1,78 5 Wpływ inwestycji w IT na koszty bd 1,08 0,99 1,20 1,38 1,40 1,13 1,21 1,58 1, Spodziewany popyt na sprzęt i usługi IT Spodziewany popyt na oprogramowanie Sytuacja ekonomiczna firmy 2,10 1,84 1,84 1,98 2,02 2,07 1,8 1,83 2,17 2,13 2,14 1,96 1,85 1,89 2,11 2,10 1,87 1,84 2,17 2,12 1,66 1,52 1,82 1,70 1,63 1,59 1,45 1,84 1,90 1,86 9 Wpływ wydarzeń na kondycję firmy 0,27 0,46 0,73 0,93 0,64 0,88 0,59 1,04 0,95 0,90 wskaźnik MSI 1,77 1,53 1,72 1,73 1,74 1,80 1,54 1,72 1,93 1,90 W dziesiątej edycji badania zagregowany wskaźnik MSI pozostał nadal bardzo bliski historycznego maksimum. Tym razem najwyższą wartość od początku badania miał wskaźnik cząstkowy zasobów IT, a także wskaźnik wpływu inwestycji w IT na przychody firm. Choć nadal oceniany jest on dość ostrożnie, to jednak najbardziej pozytywnie w historii badania. Niemal na poziomie dotychczasowego maksimum utrzymał się też wskaźnik wpływu inwestycji w IT na koszty firm. Wspomniane zmiany w kierunku negatywnym poziomu cen IT i usług telekomunikacyjnych, oraz samooceny kondycji finansowej firm i wpływu wydarzeń na ich sytuację nie były na tyle silne, by zasadniczo wpłynąć na ogólnie dość optymistyczną ocenę koniunktury informatycznej, podobnie jak niewielki spadek prognozowanego popytu na sprzęt i oprogramowanie. Mimo pewnego spadku optymizmu odnośnie kondycji firm oraz ponownie bardziej krytycznej oceny wpływu sytuacji politycznej, przedsiębiorcy nadal 18

19 pokładają nadzieje w ogólnym rozwoju gospodarki. Wydaje się też, że negatywne oceny sytuacji politycznej są w ich oczach dostatecznie kompensowane zapowiedziami resortu finansów dotyczącymi m.in. zelektronizowania systemu składania pracochłonnych deklaracji podatkowych, czy uproszczenia zasad rozliczania podatku VAT dla najmniejszych firm. Tomasz Kulisiewicz 19

20 Załącznik A. Metodyka badania i wyliczania wskaźnika MSI W badaniu podstawowym ankietowani pytani są o ocenę zmiany zasobów w ich firmach w danym kwartale (w porównaniu do poprzedniego kwartału) i przewidywania dotyczące rozwoju sytuacji w ciągu najbliższych 3 miesięcy. Swoje oceny i prognozy formułują poprzez określenie, czy dla danego czynnika/wielkości wystąpił (wystąpi) wzrost, spadek, albo brak zmiany, bądź, że dany czynnik ma wpływ pozytywny, negatywny lub jest obojętny dla danej sfery działalności firmy. Badanie bloku podstawowego analizuje bieżące, krótkoterminowe nastawienia i postawy ankietowanych przedsiębiorców. Dlatego prowadzone jest w układzie kwartalnym zdaniem autorów badane czynniki i nastawienia nie zmieniają się aż tak istotnie w okresach krótszych, np. miesięcznych. Z kolei pytania o odczucia czy nastawienia dotyczące okresów półrocznych mogłyby już być zniekształcane przez psychologiczną tendencję do w miarę szczegółowego pamiętania i odwzorowywania w odpowiedziach zjawisk gospodarczych zachodzących w okresach krótszych niż pół roku. Pytania dotyczące odczuć potaniało/bardziej dostępne/pozytywny wpływ, podrożało/mniej dostępne/negatywny wpływ, bez zmian/bez znaczenia odnoszone są do minionego kwartału, zaś pytania o plany czy kształtowanie się popytu lub zapotrzebowania do najbliższego kwartału. Omawiane nastawienia, postawy i oceny przedsiębiorców, dotyczące zastosowań technologii informacyjnych i plany wykorzystywania tych technologii agregowane są w postaci wskaźników cząstkowych. Im bardziej pozytywne jest nastawienie przedsiębiorców w danej sferze zastosowań IT, im większy ich zdaniem wpływ pozytywny danego czynnika, im lepsza ich ocena warunków działania lub kondycji finansowej firm, czy im wyraźniejsze plany inwestowania w technologie teleinformatyczne, tym wyższą wartość przyjmuje dany wskaźnik cząstkowy. Ogólny obraz nastawień daje natomiast wskaźnik syntetyczny MSI, który jest średnią arytmetyczną wskaźników cząstkowych i który można traktować jako miarę optymizmu przedsiębiorców w ich postawach wobec zastosowań informatyki i teleinformatyki. 20

21 Wskaźniki cząstkowe wyliczane są z rozkładów odpowiedzi na poszczególne pytania, z przyporządkowaniem współczynników (wag). Wartości wag przyjęto tak, by dawały one sporą czułość wskaźników na zmiany zarówno w kierunku pozytywnym (przyrosty, poprawienie się kondycji lub warunków), jak i negatywnym: TAK / WIĘKSZE / PRZYROST / LEPIEJ; BEZ ZMIAN / BEZ WPŁYWU / BEZ ZNACZENIA; NIE / MNIEJSZE / UBYTEK / GORZEJ; 10 punktów 5 punktów 2 punkty Od drugiej edycji badań (od lutego 2004 r.) wskaźnik MSI jest normalizowany współczynnikiem odzwierciedlającym rozszerzenie liczby badanych firm, tak, by jego wartość była bezpośrednio porównywalna z wartością początkową. 21

22 Załącznik B. Pytania ankietowe 10. edycji badania MSI 1. Czy w minionym kwartale nastąpiły zmiany zasobów informatycznych firmy (sprzęt, oprogramowanie)? przyrost bez zmian zmniejszenie 2. Czy produkty i usługi informatyczne są obecnie (w stosunku do poprzedniego kwartału): łatwiej dostępne (niższe ceny) bez zmian trudniej dostępne (wyższe ceny) 3. Czy usługi telekomunikacyjne są obecnie (w stosunku do poprzedniego kwartału): łatwiej dostępne (niższe ceny) bez zmian trudniej dostępne (wyższe ceny) 4. Czy minionym kwartale wyposażenie informatyczne firmy (sprzęt komputerowy i oprogramowanie) przyczyniło się do zwiększenia przychodów firmy? TAK brak zmiany (lub nie można określić) NIE 5. Czy w minionym kwartale wyposażenie informatyczne firmy (sprzęt komputerowy i oprogramowanie) przyczyniło się do zmniejszenia kosztów firmy? TAK brak zmiany (lub nie można określić) NIE 6. Czy przewidywany popyt (zapotrzebowanie) Państwa firmy na sprzęt i usługi informatyczne (w stosunku do poprzedniego kwartału): będzie większy nie przewidujemy zmian będzie mniejszy 7. Czy przewidywany popyt (zapotrzebowanie) Państwa firmy na oprogramowanie (w stosunku do poprzedniego kwartału): będzie większy nie przewidujemy zmian będzie mniejszy 22

23 8. Jak oceniają Państwo ogólną sytuację ekonomiczną firmy (w stosunku do poprzedniego kwartału)? lepsza brak zmian gorsza 9. Jak oceniają Państwo wpływ bieżących wydarzeń ekonomicznych i politycznych na kondycję firmy? pozytywny bez znaczenia negatywny Pytanie dodatkowe (nie wchodzące w skład wskaźnika MSI): Czy przy najbliższych zakupach sprzętu komputerowego Państwa firma zamierza zainwestować w sieć lokalną: Jeśli TAK, to czy inwestycja dotyczyć będzie: serwera routera migracji do sieci bezprzewodowej firewalla sprzętowego innych elementów sieci LAN (np. karty sieciowe, print-serwery) elementów sieci bezprzewodowej WiFi/WLAN NIE 23