ANALIZA REJESTROWANEJ SYTUACJI W ZAWODZIE NA RYNKU PRACY

Transkrypt

1 INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE SPECJALISTA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY KOD ZAWODU ANALIZA REJESTROWANEJ SYTUACJI W ZAWODZIE NA RYNKU PRACY Specjalista bezpieczeństwa i higieny pracy to jeden z 2360 zawodów ujętych w obowiązującej od 1 lipca 2010 r. klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (DZ.U. z 2010 r. nr 82, poz. 537). W poprzedniej wersji klasyfikacji obowiązującej w okresie od 1 stycznia 2005 r. do 30 czerwca 2010 r. zawód ten miał tę sama nazwę ale inny kod: Do zawodu specjalisty bhp przygotowuje kierunek studiów bezpieczeństwo i higiena pracy. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego na swojej stronie internetowej opublikowało standardy kształcenia dla poszczególnych kierunków studiów i poziomów kształcenia w tym dla kierunku bezpieczeństwo i higiena pracy. Studia pierwszego stopnia trwają nie krócej niż 7 semestrów. Liczba godzin zajęć nie powinna być mniejsza niż Studia drugiego stopnia trwają nie krócej niż 3 semestry. Liczba godzin zajęć nie powinna być mniejsza niż 900. KWALIFIKACJE ABSOLWENTA STODIÓW I STOPNIA Absolwent powinien posiadać wiedzę ogólną z zakresu nauk technicznych oraz wiedzę specjalistyczną z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy (bhp), w tym obejmującą zagrożenia występujące w procesach technologicznych (pracy) i metody ich eliminowania lub ograniczania, ocenę ryzyka zawodowego, badania wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz zadania i metody pracy służby bhp. Powinien posiadać umiejętność korzystania z wiedzy w pracy zawodowej i komunikowania się z otoczeniem oraz niezbędną wiedzę w zakresie prawa i ekonomii. Absolwent powinien umieć: interpretować rolę i miejsce człowieka w procesie pracy wraz ze wszystkimi tego konsekwencjami, praktycznie wykorzystywać wiedzę i umiejętności z zakresu psychologii, organizacji, zarządzania i marketingu w działaniach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz oceniać przebieg procesów produkcyjnych (pracy) w zakładach pracy w kontekście zagadnień bezpieczeństwa i higieny pracy. Powinien umieć: przeprowadzać kontrole przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, formułować wnioski w zakresie poprawy warunków pracy, oceniać rozwiązania techniczno-organizacyjne pod względem spełniania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, badać okoliczności i przyczyny wypadków przy pracy oraz podejmować działania profilaktyczne. Absolwent powinien być przygotowany do podjęcia pracy związanej z ochroną zdrowia i życia człowieka w środowisku pracy w tym w służbie bezpieczeństwa i higieny pracy u małych, średnich i dużych przedsiębiorców u przedsiębiorców świadczących usługi z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w organach nadzoru nad warunkami pracy. Powinien być przygotowany do pracy w jednostkach badawczych prowadzących projektowanie i wdrażanie rozwiązań technicznych i organizacyjnych minimalizujących skutki oddziaływania procesu pracy na człowieka, a także w szkolnictwie - po ukończeniu specjalności nauczycielskiej (zgodnie ze 1

2 standardami kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela). Absolwent powinien znać język obcy na poziomie biegłości B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy oraz umieć posługiwać się językiem specjalistycznym z zakresu nauk technicznych. Absolwent powinien być przygotowany do podjęcia studiów drugiego stopnia. KWALIFIKACJE ABSOLWENTA STODIÓW II STOPNIA Absolwent powinien posiadać - rozszerzoną w stosunku do studiów pierwszego stopnia - wiedzę z zakresu nauk matematycznych, technicznych i ekonomicznych oraz umiejętności rozwiązywania problemów z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy (bhp). Powinien umieć korzystać z profesjonalnego oprogramowania, prowadzić badania, analizować, oceniać i porównywać alternatywne rozwiązania, proponować i optymalizować nowe rozwiązania oraz samodzielnie analizować problemy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Absolwent powinien posiadać umiejętności organizowania pracy, w tym działań zapobiegających wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym. Powinien umieć: kontrolować przestrzeganie przepisów i zasad bhp, wykonywać analizy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, oceniać ryzyko zawodowe, opracowywać i wdrażać systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, organizować i prowadzić prace badawcze i rozwojowe - w szczególności projektować i wdrażać rozwiązania techniczne i organizacyjne minimalizujące skutki oddziaływania procesu pracy na człowieka. Absolwent powinien postępować zgodnie z zasadami etyki zawodowej. Absolwent powinien być przygotowany do pracy w: służbie bezpieczeństwa i higieny pracy u małych, średnich i dużych przedsiębiorców, administracji państwowej, samorządowej, gospodarczej i oświatowej w zakresie problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instytucjach zajmujących się poradnictwem i upowszechnianiem wiedzy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Absolwent powinien być przygotowany do pracy w biurach projektowych i doradczych jako ekspert w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, a także do prowadzenia własnej działalności gospodarczej w zakresie usług dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. Absolwent powinien być przygotowany do podjęcia studiów trzeciego stopnia (doktoranckich). ANALIZA REJESTROWANEJ SYTUACJI W ZAWODZIE NA RYNKU PRACY BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I MIEJSCA AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE SPECJALISTA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH Wyszczególnienie pierwsze półrocze 2013 Bezrobotni zarejestrowani w okresie ogółem Bezrobotni według stanu na koniec okresu Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki ogółem Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki na koniec okresu Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej ogółem Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej na koniec okresu 2

3 W latach zawód specjalista bhp był klasyfikowany jako zawód nadwyżkowy 1, tzn. taki na który na rynku pracy istnieje mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. MOŻLIWOŚCI ZATRUDNIENIA W badaniu pracodawców 2 realizowanym przez WUP w Toruniu w 2012 roku dwóch pracodawców zgłosiło zamiar zatrudnienia specjalisty bezpieczeństwa i higieny pracy. Powodem był wzrost popytu na produkty i usługi. Jeden z badanych pracodawców należał do grupy dużych przedsiębiorstw w Bydgoszczy. Drugi prowadził małe przedsiębiorstwo w Grudziądzu. Oczekiwanym poziomem wykształcenia w jednym przypadku było wykształcenie wyższe, w drugim policealne. Od kandydatów oczekiwano znajomości obsługi programów komputerowych w zakresie aplikacji biurowych. W zakresie cech indywidualnych oczekiwano staranności wykonywania pracy, obowiązkowości, umiejętności pracy zespołowej, komunikatywności i samodzielności. W badaniu pracodawców zrealizowanym w 2010 i 2011 roku zawód specjalista bhp pojawił się raz w roku Podanym powodem planów zatrudnienia był rozwój firmy umiejscowionej w Bydgoszczy. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z dnia 18 września 1997 r.) w 1 i 4 określa na jakich stanowiskach zatrudnia się pracowników służby bhp i jakie muszą oni spełniać wymagania kwalifikacyjne: Na podstawie art Kodeksu pracy zarządza się, co następuje: Służbę bezpieczeństwa i higieny pracy, zwaną dalej "służbą bhp", stanowią wyodrębnione komórki organizacyjne jednoosobowe lub wieloosobowe. 2. Liczbę pracowników służby bhp ustala, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, pracodawca, biorąc pod uwagę stan zatrudnienia oraz występujące w zakładzie warunki pracy i związane z nimi zagrożenia zawodowe, a także uciążliwości pracy. 3. Pracodawca zatrudniający od 100 do 600 pracowników tworzy wieloosobową lub jednoosobową komórkę albo zatrudnia w tej komórce pracownika służby bhp w niepełnym wymiarze czasu pracy. 1 Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. 2 Badanie 2000 pracodawców jest realizowane w ramach projektu WUP Rynek Pracy pod Lupą. Raport z badania pracodawców znajduje się na stronie internetowej WUP oraz na stronie 3

4 4. Pracodawca zatrudniający ponad 600 pracowników zatrudnia w pełnym wymiarze czasu pracy co najmniej 1 pracownika służby bhp na każdych 600 pracowników. 5. Służba bhp podlega bezpośrednio pracodawcy. U pracodawcy będącego jednostką organizacyjną służba bhp podlega bezpośrednio osobie zarządzającej tą jednostką lub osobie wchodzącej w skład organu zarządzającego, upoważnionej przez ten organ do sprawowania nadzoru w sprawach z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy Pracowników służby bhp zatrudnia się na stanowiskach: inspektorów, starszych inspektorów, specjalistów, starszych specjalistów oraz głównych specjalistów do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy. 2. Pracownikami służby bhp mogą być osoby spełniające następujące wymagania kwalifikacyjne: 1) inspektorem do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca zawód technika bezpieczeństwa i higieny pracy, 2) starszym inspektorem do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca: a. zawód technika bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 3-letni staż pracy w służbie bhp lub b. wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, 3) specjalistą do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 1 rok stażu pracy w służbie bhp, 4) starszym specjalistą do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 3-letni staż pracy w służbie bhp, 5) głównym specjalistą do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 5-letni staż pracy w służbie bhp. 3. Pracownik kierujący wieloosobową komórką organizacyjną powinien spełniać co najmniej wymagania kwalifikacyjne określone w ust. 2 pkt 3. Pracownik zatrudniony w jednoosobowej komórce powinien spełniać co najmniej wymagania kwalifikacyjne określone w ust. 2 pkt W przypadku, o którym mowa w art Kodeksu pracy, pracodawca może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy, którzy spełniają 4

5 co najmniej wymagania określone w ust. 2 pkt 3,lub osobie, która była zatrudniona na stanowisku inspektora pracy w Państwowej Inspekcji Pracy przez okres co najmniej 5 lat. 5. Pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp zgodnie z art Kodeksu pracy, powinien spełniać wymagania określone w ust. 2. ANALIZA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE, OFERTA KSZTAŁCENIA Zawód specjalisty bezpieczeństwa i higieny pracy w województwie kujawsko-pomorskim można zdobyć na jednej uczelni niepublicznej: Wyższej Szkole Humanistyczno Ekonomicznej we Włocławku. Od roku akademickiego 2012/2013 można studiować kierunek bhp na studiach pierwszego stopnia na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Studia podyplomowe dla kierunku bezpieczeństwo i higiena pracy prowadzi Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu ( Wydział Chemii) oraz Wyższa Szkoła Humanistyczno Ekonomiczna we Włocławku. Tabela 1.Absolwenci roku akademickiego 2010/2011 i studenci roku akademickiego 2011/2012 na kierunku bezpieczeństwo i higiena pracy. Lp. Nazwa szkoły Wyszczególnienie Absolwenci roku akademickiego 2010/ WYŻSZA SZKOŁA HUMANISTYCZNO- EKONOMICZNA WE WŁOCŁAWKU WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO- POMORSKIE ogółem 0 34 studia pierwszego stopnia z tytułem inżyniera studia magisterskie jednolite 0 34 studia drugiego stopnia X X po ostatnim roku bez egzaminu X Studenci roku akademickiego 2011/2012 X X 0 ogółem 0 34 studia pierwszego 0 34 stopnia z tytułem licencjata studia magisterskie X X jednolite studia drugiego stopnia X X po ostatnim roku bez X 0 egzaminu Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportów z monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych w województwie kujawsko-pomorskim (lata 2010, 2011 i 2012 r.). 5

6 INNE PRZYDATNE INFORMACJE, LITERATURA Andrzej Komosa, Bezpieczeństwo i higiena pracy, wydawca: Ekonomik - Andrzej Komosa, 2010 Bogdan Rączkowski, BHP w praktyce 2012,, wydawca: Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr,2012 Bezpieczeństwo Pracy - Nauka i Praktyka - miesięcznik Przyjaciel przy Pracy miesięcznik Praca I Zdrowie miesięcznik Informator Ochrony Pracy - kwartalnik Praca Zdrowie Bezpieczeństwo - kwartalnik Autor opracowania Lilla Załęska doradca zawodowy WUP w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Toruniu Akceptował: Janusz Bokser Data ostatniej aktualizacji: grudzień 2013 r. 6