OCENA STANU SANITARNEGO WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO ZA 2006 ROK

Transkrypt

1 OCENA STANU SANITARNEGO WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO ZA 2006 ROK 1

2 SPIS TREŚCI: 1. WSTĘP...s ZAOPATRZENIE LUDNOŚCI W WODĘ......s OBIEKTY UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ...s NADZÓR NAD CZYNNIKAMI SZKODLIWYMI W POWIETRZU ATMOSFERYCZNYM ORAZ W POMIESZCZENIACH PRZEZNACZONYCH NA STAŁY POBYT LUDZI.....s OCENA STANU SANITARNEGO OBIEKTÓW ŻYWIENIOWO - ŻYWNOŚCIOWYCH ORAZ PRZEDMIOTÓW UŻYTKU..s NADZÓR NAD ZAKŁADAMI PRACY...s NADZÓR EPIDEMIOLOGICZNY....s OBIEKTY NAUCZANIA I WYCHOWANIA WARUNKI ZDROWOTNE W PLACÓWKACH NAUCZANIA I WYCHOWANIA. s OŚWIATA ZDROWOTNA I PROMOCJA ZDROWIA....s OCHRONA RADIOLOGICZNA..s ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY...s. 77 2

3 I. WSTĘP. Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa lubelskiego swoje zadania wykonują na podstawie ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (t.j. Dz. U. z 2006 r. Nr 122, poz. 851 z późn. zm.), zgodnie z którą Państwowa Inspekcja Sanitarna została powołana do ochrony zdrowia przed niekorzystnym wpływem szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska oraz zapobiegania powstawaniu chorób, w tym zakaźnych i zawodowych. Województwo lubelskie położone jest w południowo - wschodniej części Polski. Zajmuje obszar ponad 25 tysięcy km 2 i jest trzecim, co do wielkości województwem w kraju. Na terenie województwa lubelskiego zadania zapewniające ogółowi ludności bezpieczeństwo sanitarne i epidemiologiczne realizuje obok Wojewódzkiej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Lublinie także 20 powiatowych i 3 graniczne stacje sanitarno - epidemiologiczne. Zadania te realizowane są poprzez bieżący oraz zapobiegawczy nadzór nad warunkami: - higieny środowiska, - higieny pracy w zakładach pracy, - higieny radiacyjnej, - higieny procesów nauczania i wychowania, - higieny wypoczynku i rekreacji, - zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku, - higieniczno sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne. Poniższa ocena przedstawia sytuację województwa lubelskiego w zakresie warunków sanitarnych i epidemiologicznych oraz prowadzoną działalność stacji sanitarno epidemiologicznych województwa lubelskiego w 2006 roku. 3

4 II. ZAOPATRZENIE LUDNOŚCI W WODĘ. Zasoby wód podziemnych stanowią w województwie lubelskim jedyne źródło zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia. Największe znaczenie mają poziomy wodonośne utworów kredowych (74%). W mniejszym stopniu wykorzystywane są wody podziemne związane z piętrami czwartorzędowymi (17%) i trzeciorzędowymi (9%). Podrzędnie ujmowane są wody dewońskie i jurajskie. Nadzór nad jakością wody sprawowany był przez Państwową Inspekcję Sanitarną zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 19 listopada 2002 roku w sprawie wymagań jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi ( Dz. U. Nr 203, poz. 1718). Zakres badań jakości wody z wodociągów zbiorowego zaopatrzenia objętych monitoringiem jakości wody był zgodny z załącznikiem nr 4 do rozporządzenia Ministra Zdrowia. Częstotliwość poboru prób zależała od produkcji dobowej wodociągu i jest określona w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Zdrowia. W 2006 r. ludność zaopatrywana była w wodę z 966 wodociągów w tym 656 to wodociągi zbiorowego zaopatrzenia, a 310 to ujęcia własne placówek oświatowych, służby zdrowia, domów pomocy społecznej. W porównaniu do 2005 roku ogólna liczba wodociągów zaopatrujących ludzi w wodę zmniejszyła się o 52, spowodowane to zostało łączeniem się wodociągów o mniejszej produkcji wody, rozbudową sieci wodociągów zbiorowego zaopatrzenia i równoczesnym wyłączaniem ujęć lokalnych oraz przekwalifikowaniem wodociągów ze względu na zwiększoną bądź zmniejszoną produkcję wody. W roku sprawozdawczym powstał 1 wodociąg zbiorowego zaopatrzenia: wodociąg zbiorowego zaopatrzenia w Otoczce gm. Annopol w Kraśniku. W roku sprawozdawczym powstały 2 wodociągi lokalne: wodociąg lokalny SP Peresa (powiat Tomaszów Lubelski), wodociąg lokalny PKP Hrebenne (powiat Tomaszów Lubelski). W 2006 roku objęto nadzorem wodociągi lokalne jednostek wojskowych w Dęblinie oraz w Rykach znajdujące się na terenie powiatu ryckiego. 4

5 Na terenie powiatu opolskiego zewidencjonowano nowy zbiornik wyrównawczy znajdujący się w Górach Kluczkowickich. W zakresie dostępności mieszkańców województwa do wody o kontrolowanej jakości, dostarczanej z wodociągów zbiorowego zapatrzenia, w stosunku do roku 2005 nie obserwujemy zmian. Z wody produkowanej przez wodociągi zbiorowego zaopatrzenia w 2006 r. korzystało 84,89 % ludności województwa lubelskiego (2005 r.- 84,13%). Na terenie województwa lubelskiego mieszka osób, z wody o kontrolowanej jakości korzysta , co stanowi 88% wszystkich mieszkańców województwa (2005 r.-87,65%). Woda dobrej jakości dostarczana jest do (84,90%) osób, natomiast z wody nie spełniającej wymagań rozporządzenia MZ korzysta (3,1%) mieszkańców województwa lubelskiego. Powiat Ludność powiatu % osób korzystający ch z wody spełniającej wymagania rozp. M.Z. % osób korzystających z wody nie spełniającej wymagań rozp. M.Z. bialski i powiat m. Biała ,86% - Podlaska biłgorajski ,30% 10,13% chełmski i powiat m ,13% 0,18% Chełm hrubieszowski ,71% 1,09% janowski ,20% 2,22% krasnostawski ,93% - kraśnicki ,18% 0,03% 5

6 lubartowski ,09% 1,73% lubelski i powiat m ,05% 2,11% Lublin łęczyński ,44% 1,25% łukowski ,45% 17,61% opolski ,39% 1,10% parczewski ,93% 13,14% puławski ,85% 4,14% radzyński ,12% 0,20% rycki ,72% 1,23% świdnicki ,10% 1,23% tomaszowski ,90% 2,07% włodawski ,17% 0,01% zamojski i powiat m. Zamość ,80% 0,13% Tabela 1. Zaopatrzenie ludności w wodę z wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w poszczególnych powiatach województwa lubelskiego. W powiatach: biłgorajskim, chełmskim oraz miasta Chełm, krasnostawskim, kraśnickim, lubelskim i miasta Lublin, łęczyńskim, opolskim, puławskim, radzyńskim, ryckim, świdnickim, a także włodawskim liczba ludności zaopatrywanej w wodę z wodociągów zbiorowego zaopatrzenia waha się między 85-97%. W pozostałych powiatach województwa lubelskiego liczba ta waha się między 73-84%, wyjątek stanowią powiaty hrubieszowski, gdzie tylko 54,9% i tomaszowski 59,71% ludzi jest zaopatrywanych w wodę z wodociągów zbiorowego zaopatrzenia spełniającą wymagania wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. 6

7 % ludności zaopatrywanej w wode o kontrolowanej jakości w woj. lubelskim w 2006r % osób korzystających z wody spełniającej wymagania rozp. M.Z. % osób korzystających z wody nie spełniającej wymagań rozp. M.Z chełmski i powiat hrubieszowski m. Chełm biłgorajski bialski i powiat m. Biała Podlaska janowski krasnostawski kraśnicki lubartowski lubelski i powiat m. Lublin łęczyński łukowski opolski parczewski puławski radzyński rycki świdnicki tomaszow włodawski zamojski i powiat m. Zamość W dalszym ciągu na terenie województwa możemy zaobserwować różnice w zakresie dostępności mieszkańców do wody o kontrolowanej jakości. W gminie Wojciechów powiat lubelski, gminie Wilkołaz- powiat kraśnicki dostęp do wody o kontrolowanej jakości ma jedynie ok. 10 % ludności. Na terenie gminy Miączyn powiat zamojski w wodę pochodzącą z wodociągów zbiorowego zaopatrzenia zaopatrywanych jest jedynie ok. 3% mieszkańców, natomiast gmina Bełżec powiat tomaszowski nie została jeszcze zwodociągowana. W sytuacji, gdy jakość wody nie odpowiadała wymaganiom, jednostki Państwowej Inspekcji Sanitarnej wydawały decyzje zakazujące korzystania z wody lub decyzje na warunkowe korzystanie z wody po uprzednim uzgodnieniu z właścicielami wodociągów terminu wykonania prac wymaganych w celu uzyskania poprawy jakości wody. Coraz 7

8 częściej właściciele wodociągów opracowują szczegółowe programy przeprowadzania działań naprawczych. Do najczęściej przekraczanych parametrów chemicznych w wodzie z wodociągów zbiorowego zaopatrzenia należały: żelazo, mangan, azotany. Natomiast do parametrów fizycznych należały: mętność i barwa. Woda pochodząca z wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w powiatach lubartowskim oraz zamojskim nie spełniała w roku sprawozdawczym wymagań bakteriologicznych. W związku z powyższym wydawano decyzje administracyjne nakazujące poprawę jakości wody. Właściciele wodociągów okresowo zobowiązani byli prowadzić dezynfekcję wody. Na terenie powiatów wchodzących w skład woj. lubelskiego znajdują się również i takie, w których wszystkie wodociągi zbiorowego zaopatrzenia dostarczały wodę spełniającą wymagania rozp. M.Z. Możemy do nich zaliczyć: powiat bialski, chełmski, krasnostawski, kraśnicki, radzyński oraz włodawski. W wodzie pochodzącej z wodociągów lokalnego zaopatrzenia do najczęściej przekraczanych parametrów możemy zaliczyć: żelazo, mangan, amoniak i azotany, a także mętność i barwę. Wśród wodociągów zaliczanych do tej grupy w województwie lubelskim najwyższe wartości ww. parametrów zostały wykazane w następujących powiatach: hrubieszowskim (14 wodociągów lokalnych o kwestionowanej jakości wody), bialskim (8), radzyńskim (7), tomaszowskim (7) oraz chełmskim (4). Na terenie powiatów wchodzących w skład woj. lubelskiego znajdują się również i takie, w których wszystkie wodociągi lokalne dostarczały wodę spełniającą wymagania rozp. MZ., możemy do nich zaliczyć: powiat biłgorajski, łęczyński, opolski, rycki, świdnicki oraz powiat zamojski. Do poprawy jakości wody przyczyniły się podejmowane przez właścicieli prace remontowo modernizacyjne w stacjach uzdatniania wody polegające na montażu urządzeń uzdatniających oraz poprzez wymianę złóż filtracyjnych w urządzeniach funkcjonujących. Podobnie jak w latach ubiegłych wymienione były odcinki sieci wodociągowej z azbestowocementowej na sieć PCV. W niektórych przypadkach wystarczała jedynie interwencja organów Inspekcji, przypominająca o obowiązku właściwej eksploatacji urządzeń uzdatniających wodę i odpowiednio częstym płukaniu sieci wodociągowej. W roku 2006 wykonane zostały prace modernizacyjne na 98 wodociągach województwa lubelskiego, a 74 wodociągi rozbudowano. Największą liczbę nowych użytkowników podłączono do wodociągów zbiorowego zaopatrzenia z powiatów: łęczyńskiego, łukowskiego, bialskiego oraz chełmskiego. Do jednych z najbardziej rozbudowanych i sukcesywnie modernizowanych wodociągów należy wodociąg zbiorowego 8

9 zaopatrzenia ludności MPWiK w Lublinie, gdzie wykonane zostały prace na 4 stacjach wodociągowych (Dziesiąta, Felin montaż urządzeń do dezynfekcji UV, Wrotków, Centralna), pompowni Ruta techniczna ochrona i podłączenie systemu ochrony do Alarmowego Centrum Odbiorczego na stacji wodociągowej Zembrzycka. W wyniku prowadzonych prac modernizacyjnych na wodociągu zbiorowego zaopatrzenia w Wohyniu w powiecie radzyńskim zredukowano ponadnormatywną zawartość żelaza w stosunku do roku Prace modernizacyjne polegające na wymianie złoża filtracyjnego w stacji uzdatniania podjęto również na wodociągu zbiorowego zaopatrzenia w Kolechowicach gm. Ostrów lubelski. Podjęte działania nie spowodowały jednak radykalnej poprawy jakości wody. Nadal poziom manganu ponad 3 krotnie przekracza najwyższą dopuszczalną wartość określoną w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 2002 r. W roku sprawozdawczym rozpoczęto również prace modernizacyjne stacji uzdatniania wody w Białej Podlaskiej, polegające m.in. na zautomatyzowaniu procesów technologicznych, przebudowie układów napowietrzania oraz filtracji. W związku z utrzymującą się ponadnormatywną zawartością związków żelaza i manganu, w roku 2007 planowane jest wyłączenie z eksploatacji ujęcia w Nowym Orzechowie (gm. Sosnowica) oraz przyłączenie miejscowości zaopatrywanych przez to ujęcie do wodociągu w Zienkach (gm. Sosnowica). W 2006 r. nie było eksploatowane ujęcie wody w Krasnem gm. Uścimów (wodociąg zbiorowego zaopatrzenia, w którym kwestionowano jakość wody na koniec 2005 r.). Sieć wodociągową połączono z wodociągiem zbiorowego zaopatrzenia w Starym Uścimowie gm. Uścimów. W powiecie włodawskim w porównaniu do 2005 r. dostarczający wodę o kwestionowanej jakości wodociąg zbiorowego zaopatrzenia Urszulin został przyłączony do wodociągu zbiorowego zaopatrzenia Wola Wereszczyńska, do wodociągu przyłączono także wodociąg zbiorowego zaopatrzenia Wytyczno. Pomimo systematycznej rozbudowy sieci wodociągowych w gminach i zwiększającej się sukcesywnie liczbie przyłączy posesji prywatnych i zakładów usługowych, nadal występuje różnica w dostępie ludności do wody o kontrolowanej jakości. Częstym problemem jest okresowe pojawienie się żelaza w wodzie lub stale utrzymująca się jego zawyżona ilość. Przyczyną jest brak odpowiedniej technologii uzdatniania wody, brak odżelaziaczy, skorodowana sieć wodociągowa oraz instalacja wewnątrz budynków. 9

10 W roku sprawozdawczym 2006 zgłoszono jeden przypadek wystąpienia deficytu wody na wodociągu zbiorowego zaopatrzenia w Dąbrowie Annopolskiej w powiecie kraśnickim. W związku z ograniczoną produkcją wody w okresie letnim wprowadzono ograniczenia w jej dostawie. Informację podano do publicznej wiadomości. Beczkowozami zabezpieczono ludności dostęp do wody przeznaczonej do celów gospodarczych. Na koniec roku sprawozdawczego jakość wody zakwestionowano w 97 wodociągach (41 wodociągach zbiorowego zaopatrzenia oraz 56 wodociągach lokalnych). Podobnie sytuacja kształtowała się w 2005 roku (w 104 wodociągach jakość wody nie spełniała obowiązujących wymagań). Poprawę jakości wody w stosunku do roku 2005 uzyskano na następujących wodociągach zbiorowego zaopatrzenia: 1. wodociąg Zomar SA Chłodnia Motycz gm. Konopnica-powiat lubelski, 2. wodociąg Dąbrowa gm. Ludwin-powiat łęczyński, 3. wodociąg Cyców gm. Cyców-powiat łęczyński, 4. wodociąg Majdan Brzezicki gm. Piaski-powiat świdnicki, 5. wodociąg Zabiele gm. Niedźwiada-powiat lubartowski, 6. wodociąg Braciejowice gm. Łaziska-powiat opolski, 7. wodociąg Pulczynów gm. Frampol-powiat biłgorajski, 8. wodociąg w Paarach gm. Susiec-powiat tomaszowski, 9. wodociąg w Pukarzowie gm. Łaszczów-powiat tomaszowski, 10. wodociąg Majdan Ostrowski gm. Wojsławice-powiat chełmski, 11. wodociąg Ławki gm. Łuków-powiat łukowski, 12. wodociąg Stary Pożóg gm. Końskowola-powiat puławski, 13. wodociąg Choszczów gm. Kurów-powiat puławski, 14. wodociąg Bobrowniki gm. Ryki-powiat rycki, 15. wodociąg Małków gm. Mircze-powiat hrubieszowski. 10

11 Wodociągi zbiorowego zaopatrzenia produkujące wodę nie spełniającą wymagań rozporządzenia M.Z. Nazwa l.p. Powiat Gmina Miejscowość Wodociągu Parametry fizyczne Parametry chemiczne Wart. min. Bakteriologia Wart. max mętność Fe 0,2292 2, Markowicze Biłgoraj Księżpol Markowicze barwa Mn 0,0483 0, ph Tarnogród Tarnogród Fe 0,224 0, Przedm. Biłgoraj Tarnogród Płuskie Przedm. - - Mn 0,1005 0,1005 Płuskie Tarnogród 3 Przedm. Biłgoraj Tarnogród Różanieckie Tarnogród Przedm. Różanieckie Fe 0,2568 0, Mn 0,0952 0, azotyny 0,776 0,987 Fe 0,2063 0, Biszcza Biłgoraj Biszcza Biszcza - - Mn 0,0545 0,3618 Bidaczów 5 Bidaczów Nowy Biłgoraj Biłgoraj - Mn 0,0737 0, Nowy 6 Drohiczany Hrubieszów Uchanie Drohiczany mętność Fe 0,1443 4, (+/- 0,0107) 7 Łada Janów Chrzanów Łada - Mn 0,061 0,068-11

12 Lubelski Nowa 8 Nowa Jedlanka Lubartów Uścimów Jedlanka Fe 0,02 0,37 mętność - Mn 0,01 0,088 Ostrów 9 Ostrów Lubelski Lubartów Lubelski Ostrów Lubelski Ogólna liczba bakterii 10 Tarło Lubartów Niedźwiada Tarło - Mn 0,049 0,079 - Brzeżnica 11 Lubartów Niedźwiada Bychawska Brzeżnica mętność Fe 0,57 0,92 - Bychawska Ostrów 12 Rozkopaczew Lubartów Rozkopaczew - Mn 0,066 0,103 - Lubelski 13 Przytoczno Lubartów Jeziorzany Przytoczno mętność Fe 1,6 1,8 - Mn 0,086 0,175 - Ostrów 14 Kolechowice Lubartów Kolechowice - Mn 0,162 0,712 - Lubelski 15 Zofian Lubartów Kamionka Zofian - Mn 0,098 0, Skrzyniec Lublin Bełżyce Skrzyniec mętność Fe 0,42 0,50 - Fe 1,09 1,10 17 Gutanów Lublin Garbów Gutanów mętność - Mn 0,114 0,124 Niedrzwica 18 Niedrzwica Duża Lublin Duża Niedrzwica mętność Fe 0,86 0,86 - Duża 12

13 Fe 0,59 0,88 19 Garbów Lublin Garbów Garbów - - Mn 0,108 0,108 Fe 0,28 1,25 20 Ożarów Lublin Jastków Ożarów mętność - Mn 0,062 0, Charlęż Łęczna Spiczyn Charlęż mętność Fe 0,50 1,32 - mętność Fe 0,25 0,78 22 Podosie Łuków Krzywda Podosie - barwa Mn 0,074 0, Serokomla Łuków Serokomla Serokomla - Mn 0,059 0,212 - mętność Fe 0,31 0,57 24 Adamów Łuków Adamów Adamów - barwa Mn 0,075 0,524 Trzebieszó 25 Dębowica Łuków w barwa Fe 0,30 0,64 Dębowica - mętność Mn 0,065 0, Gręzówka Łuków Łuków Gręzówka mętność Fe 0,24 2,1-27 Szczygły Górne Łuków Łuków Szczygły Górne mętność Fe - 0,42 - Opole 28 Uściąż Karczmiska Uściąż Lubelskie barwa Fe 0,351 0,524 - mętność Dębowa 29 Dębowa Kłoda Parczew Kłoda Fe 0,30 0,92 Dębowa Kłoda mętność - Mn 0,108 0,108 Dębowa 30 Białka Parczew Białka mętność Fe 0,33 1,32 - Kłoda 13

14 Nowy mętność Fe 0,70 2,55 31 Nowy Orzechów Parczew Sosnowica - Orzechów barwa Mn 0,087 0, Pasieka Parczew Sosnowica Pasieka mętność Fe 0,30 0,58 - Mn 0,097 0, Bobowiska Puławy Markuszów Bobowiska - - Fe 0,46 1,4 34 Bałtów Puławy Żyrzyn Bałtów - Mn 0,076 0, Bronisławka Puławy Kurów Bronisławka - Mn 0,151 0, Piotrowice Puławy Nałęczów Piotrowice - Mn 0,138 0, Ułęż Ryki Ułęż Ułęż - Mn 0,091 0, Dorohucza Świdnik Trawniki Dorohucza mętność Fe - 0,56 - Tomaszów 39 Machnów Nowy Lubelski Lubycza Królewska Machnów - azotany 56,39 58,08 - Nowy Tomaszów 40 Zamiany Lubelski Tomaszów Zamiany mętność Fe 1,5869 2, Lubelski 41 Miączyn Zamość Miączyn Miączyn bakterie gr. coli; ogólna liczba bakterii w 37 C po 24h 14

15 Chlorowanie wody chlorem gazowym lub podchlorynem sodu prowadzone jest na 10 wodociągach: 1. wodociąg Biłgoraj, 2. wodociąg Chełm (w określone dni tygodnia), 3. MPWiK Lublin (na ujęciu Dziesiąta, woda jest również dezynfekowana promieniami UV), 4. AR Gospodarstwo Doświadczalne Felin ul. Doświadczalna 50 Lublin, 5. wodociąg PKP Tatary Nr 1 Lublin ul. Rataja, 6. wodociąg zbiorowego zaopatrzenia w Nałęczowie, 7. wodociąg Zakładu Leczniczego Uzdrowisko Nałęczów Nałęczów S.A. al. Małachowskiego 5 Nałęczów, 8. wodociąg lokalny Instytutu Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa PIB w Puławach; 9. wodociąg Czarnystok gm. Radecznica, 10. wodociąg zbiorowego zaopatrzenia w Annopolu. W 2006 roku objętych nadzorem zostało 11 studni publicznych: 1. powiat hrubieszowski 2 studnie publiczne, 2. powiat janowski 2 studnie publiczne, 3. powiat kraśnicki 2 studnie publiczne, 4. powiat puławski 1 studnia publiczna, 5. powiat tomaszowski 4 studnie publiczne. Jakość wody skontrolowano w 10 studniach, w 3 woda nie spełniała wymagań (studnia publiczna w Modliborzycach powiat janowski, studnia publiczna w Tomaszowie Lubelskim oraz studnia publiczna w Męćmierzu gm. Kazimierz, powiat puławski). Studnie publiczne stanowią awaryjne źródło wody na terenach gdzie mieszkańcy zaopatrywani są w wodę z wodociągów. W przypadku nieregularnego eksploatowania studni dochodzi do korozji urządzeń, a co za tym idzie, woda dostarczana nie spełniała wymagań rozporządzenia M.Z. W sytuacjach, gdy woda nie spełniała wymagań na studniach umieszczona była informacja o nieprzydatności wody do spożycia. 15

16 III. OBIEKTY UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ. W 2006 r. pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej na terenie województwa lubelskiego objęli nadzorem sanitarnym obiektów użyteczności publicznej, a także skontrolowali 638 środków transportu. Bieżące kontrole sanitarne podczas całego roku prowadzone były w zakładach fryzjerskich, gabinetach kosmetycznych, gabinetach odnowy biologicznej, w pływalniach i centrach sportowo-rekreacyjnych oraz w domach pomocy społecznej, hotelach i ośrodkach wczasowo- turystycznych. Na koniec 2006 roku na terenie województwa lubelskiego wykazano 63 obiekty użyteczności publicznej ze złym stanem sanitarno-technicznym, w tym 56 obiektów nie spełniających wymagań technicznych, a 7 wymagań sanitarnych. USTĘPY PUBLICZNE W 2006 r. objęto nadzorem sanitarnym 92 ustępy publiczne, w tym 78 w miastach oraz 14 na wsi. Stan sanitarny większości obiektów oceniono jako dostateczny i dobry. Dwa szalety oceniono jako złe pod względem sanitarno - technicznym: - ustęp publiczny w Zamościu, ul. Łukasińskiego obowiązuje decyzja dot. zapewnienia wentylacji mechanicznej automatycznej, - szalet publiczny w Lublinie, ul. Gazowa 2 - obowiązuje decyzja dot. doprowadzenia do właściwego stanu sanitarno - technicznego ścian szaletu. Zapas środków dezynfekcyjnych w kontrolowanych obiektach był wystarczający. Na terenie województwa lubelskiego w wielu miastach obok stałych szaletów publicznych funkcjonują przenośne kabiny sanitarne typu TOI-TOI. BASENY KĄPIELOWE Na terenie województwa lubelskiego funkcjonuje 47 basenów kąpielowych, 33 to baseny kryte. W 2006 roku 46 zostało skontrolowanych, z powodu nadal trwającego remontu nie był kontrolowany basen Ośrodka Sportu i Rekreacji w Zamościu ul. Królowej Jadwigi 8. Zły stan sanitarno-techniczny basenów i zaplecza technicznego stwierdzono w 2 obiektach: pływalnia letnia Delfin w Łukowie oraz basen odkryty OSiR PZL w Świdniku. 16

17 STAN SANITARNY ŚRODKÓW TRANSPORTU PUBLICZNEGO W 2006 roku skontrolowano 638 środków transportu publicznego: 311- autobusów i mikrobusów, 35 taksówek, 233 środków transportu publicznego ( karetki pogotowia, samochody pogrzebowe, samochody do przewozu bielizny), 49 pociągów, 9 statków pasażerskich, 1 prom pasażerski. W 2006 roku nie stwierdzono pojazdów ze złym stanem sanitarnym. DWORCE AUTOBUSOWE Na terenie województwa lubelskiego znajduje się 26 dworców autobusowych PKS, z czego wszystkie obiekty zostały skontrolowane. Ww. obiekty to obiekty przeważnie z lat siedemdziesiątych, dlatego też wymagają ciągłych modernizacji i remontów. W związku z tym, że przewozy pasażerskie w strukturach PKS z roku na rok maleją, a świadczeniem usług transportowych zajmuje się coraz więcej przewoźników prywatnych sytuacja ekonomiczna nie pozwala na przeprowadzenie generalnych remontów większości placówek tego typu. W wielu obiektach prowadzi się natomiast remonty cząstkowe polegające m.in. na naprawie zadaszeń, podjazdów, ewentualnie malowane są pomieszczenia obsługi podróżnych, a także prowadzone są sukcesywnie modernizacje szaletów będących w strukturach budynków dworcowych. Podczas kontroli prowadzonych zwłaszcza w sezonie wakacyjnym w niektórych placówkach stwierdzono pogorszenie stanu sanitarnego zwłaszcza pomieszczeń dla podróżnych, sanitarnych jak i otoczenia dworców. W związku z tym, osoby odpowiedzialne za utrzymanie bieżącej czystości zostały ukarane grzywnami w postaci mandatu karnego. W kilku przypadkach wystosowano wystąpienia do przedsiębiorstw komunikacyjnych, w których przypominano o konieczności wykonania okresowych prac mających na celu poprawę warunków podróży. DWORCE I STACJE KOLEJOWE Na terenie województwa lubelskiego znajduje się ogółem 68 dworców i stacji kolejowych. W tej grupie obiektów 8 zostało wykazanych jako złe pod względem technicznym. Budynki 17

18 poczekalni dla pasażerów są systematycznie dewastowane. W celu uzyskania poprawy stanu sanitarno-technicznego prowadzone jest postępowanie administracyjne, jak również wysyłane były pisma interwencyjne do właścicieli. DOMY POMOCY SPOŁECZNEJ W 2006 roku pracownicy inspekcji sanitarnej na terenie województwa lubelskiego nadzorowali domy pomocy społecznej finansowane z budżetu państwa oraz z funduszy pomocowych, jak też placówki, w których świadczone są usługi opiekuńcze przez osoby fizyczne w formie działalności gospodarczej. W 2006 roku nadzorem sanitarnym objęto 66 domów pomocy społecznej. W zależności od zakresu świadczonych usług, domy te dzielą się na stacjonarne tzw. stałego pobytu zapewniające pensjonariuszom całodobową opiekę i półstacjonarne zapewniające całodzienny pobyt. Zakres świadczonych usług w tych placówkach jest różnorodny. Domy pomocy społecznej na terenie województwa lubelskiego to domy dla ludzi starszych tzw. Domy Seniora, domy dla emerytów, rencistów, domy dla osób umysłowo upośledzonych, dla osób niepełnosprawnych, przewlekle chorych oraz domy dla samotnych kobiet w ciąży i matek z małymi dziećmi. Na koniec 2006 roku tylko 2 obiekty zostały ocenione jako nie spełniające wymagań sanitarno-technicznych jest to Dom Pomocy w Krzesimowie oraz Dom Spokojnej Jesieni w Świdniku. Stwierdzone usterki dotyczyły braku właściwej wentylacji w pomieszczeniach mieszkalnych i sanitariatach, zniszczonej wykładziny na korytarzach oraz złego stanu sanitarno-technicznego pomieszczeń higieniczno-sanitarnych. W związku z powyższym w stosunku do kierownictwa placówek zostało wszczęte postępowanie administracyjne mające na celu poprawę warunków mieszkaniowych w obiektach. Należy dodać, że standard usług oferowanych przez placówki opiekuńcze z roku na rok wzrasta. Obiekty są sukcesywnie modernizowane, wymieniane są meble i podręczne akcesoria. Stan sanitarno-higieniczny większości placówek nie budził zastrzeżeń. BAZA NOCLEGOWA Bazę noclegową na terenie województwa lubelskiego stanowią noclegownie dla bezdomnych, hotele, inne obiekty świadczące usługi noclegowe (hotele pracownicze, noclegownie pracownicze), obiekty wczasowo turystyczne tj: motele, pensjonaty, domy wycieczkowe, schroniska, pola biwakowe, campingi. Na koniec roku sprawozdawczego funkcjonowało 12 noclegowni, 138 obiektów wczasowo-turystycznych, 11 innych obiektów świadczących usługi noclegowe oraz 74 hotele. Standard wyposażenia jak i warunków sanitarnych bazy noclegowej 18

19 województwa przedstawiał się różnorodnie. Większość właścicieli zgodnie z potrzebami wynikającymi z eksploatacji obiektów na bieżąco wykonywała niezbędne prace remontowe. Jednak w niektórych przypadkach konieczna była interwencja służb sanitarnych, by w wyniku prowadzonego postępowania administracyjnego uległy poprawie warunki świadczonych usług noclegowych. W przypadku rażących zaniedbań sanitarnych nakładano mandaty karne. Na koniec 2006 r. jako złe pod względem sanitarno- technicznym oceniono 3 ośrodki wczasowo- turystyczne w Okunince: ośrodek wypoczynkowy PPKS Chełm, WBGiTR Lublin i Slawex. Obiekty te oceniono jako złe ze względu na nieodpowiedni stan sanitarno higieniczny domków kempingowych i wyposażenie. W opisywanej grupie zły stan techniczny stwierdzono również w hotelu pracowniczym Relax w Chełmie, gdzie stwierdzono zły stan techniczny ścian i sufitów w pokojach. W wymienionych obiektach prowadzone jest postępowanie administracyjne. ZAKŁADY FRYZJERSKIE I FRYZJERSKO-KOSMETYCZNE W 2006 r. na terenie województwa lubelskiego funkcjonowało 1388 zakładów fryzjerskich i fryzjersko-kosmetycznych, 135 zakładów odnowy biologicznej, tatuażu i solariów oraz 228 zakładów kosmetycznych. Stan sanitarno-techniczny placówek tego typu był zróżnicowany. W związku z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie szczegółowych wymagań sanitarnych, jakim powinny odpowiadać zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy biologicznej (Dz. U. Nr 31, poz. 273), w wielu zakładach przeprowadzono modernizacje i niezbędne remonty. Większość właścicieli obiektów dostosowała wymogi techniczne do obowiązujących standardów. Na koniec 2006 r. w grupie zakładów fryzjerskich i fryzjersko-kosmetycznych oceniono jako złe pod względem sanitarno-technicznym 33 zakłady, negatywnie oceniono również 2 zakłady kosmetyczne i 5 zakładów odnowy biologicznej. W przypadku stwierdzenia usterek natury sanitarnej nakładane były mandaty karne. W obiektach, które oceniono jako złe pod względem technicznym prowadzone jest postępowanie administracyjne mające na celu dostosowanie warunków lokalowych do obowiązujących przepisów prawnych. Wydane decyzje dotyczyły doprowadzenia do właściwego stanu sanitarno technicznego pomieszczeń, wydzielenia pomieszczeń higieniczno sanitarnych, zapewnienia odpowiedniej ilości punktów wodnych w lokalach, wydzielenia poczekalni lub miejsca do przechowywania odzieży. 19

20 Wszystkie obiekty posiadały dostateczną ilość środków dezynfekcyjnych i czystościowych. Dezynfekcja sprzętu w większości obiektów przeprowadzana była przy użyciu nowoczesnych środków dezynfekcyjnych. PRZEJŚCIA GRANICZNE Na terenie województwa lubelskiego funkcjonują 3 graniczne stacje sanitarnoepidemiologiczne, które nadzorują ogółem 7 przejść granicznych (2 w mieście, 5 na wsi): - 6 drogowych przejść granicznych, - 1 kolejowe przejście graniczne. Kolejowe przejście graniczne w Hrebennem od r. nie jest nadzorowane z powodu likwidacji kursu międzynarodowego pociągu Warszawa Rawa Ruska (Ukraina). Obiekt jest nadzorowany przez PPIS w Tomaszowie Lubelskim jako dworzec kolejowy. Stan sanitarno-techniczny obiektów był zadawalający, tereny przejść granicznych oceniano jako dobre pod względem sanitarnym i technicznym. W roku 2006 zakończono rozbudowę przejścia granicznego w Hrebennem. Oddany do użytku terminal spełnia najwyższe europejskie standardy. Został wybudowany według najnowszej technologii i w nowoczesnym stylu. Przeznaczony jest do ruch osobowego i towarowego. INNE OBIEKTY UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ W roku sprawozdawczym zewidencjonowano innych obiektów użyteczności publicznej. W grupie obiektów innych znajdują się m.in.: pokoje gościnne, kina, cmentarze, pralnie, zakłady karne, apteki, obiekty sportowe, stacje paliw. W tej grupie 9 obiektów (apteki, cmentarze, punkt czyszczenia taboru osobowego, hala sportowa, stadion sportowy, stacja paliw) oceniono jako złe pod względem sanitarno technicznym. Celem wyegzekwowania poprawy wydawano decyzje administracyjne lub wysyłano wystąpienia do właścicieli obiektów. 20

21 IV. NADZÓR NAD CZYNNIKAMI SZKODLIWYMI W POWIETRZU ATMOSFERYCZNYM ORAZ W POMIESZCZENIACH PRZEZNACZONYCH NA STAŁY POBYT LUDZI. HAŁAS W związku ze skargami związanymi z nadmiernym hałasem, jakie wpłynęły w roku sprawozdawczym do PSSE i WSSE w Lublinie Pracownia Sanitarnej Ochrony Powietrza Atmosferycznego WSSE wykonała pomiary natężenia hałasu w 3 mieszkaniach (1 mieszkanie - hałas usługowo-handlowy, 2 mieszkania - hałas instalacyjny). Wykonane pomiary wykazały przekroczenia norm hałasu. Podjęto w związku z powyższym odpowiednie działania mające na celu wyeliminowanie zaistniałych uciążliwości związanych z nadmiernym hałasem. Wydano dwie decyzje administracyjne oraz skierowano jedno wystąpienie do Spółdzielni Mieszkaniowej. NADZÓR NAD CZYNNIKAMI SZKODLIWYMI W POWIETRZU ATMOSFERYCZNYM ORAZ W POMIESZCZENIACH PRZEZNACZONYCH NA STAŁY POBYT LUDZI. Na terenie województwa lubelskiego nadzorem nad powietrzem atmosferycznym zajmowały się 4 Pracownie Sanitarnej Ochrony Powietrza Atmosferycznego w Lublinie, Zamościu, Chełmie i Białej Podlaskiej. W roku 2006 wykonywano pomiary zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w 22 stacjach pomiarowych. Codzienne średniodobowe pomiary stężeń pyłu PM10 prowadzono na następujących stacjach pomiarowych: Lublin ul. Pielęgniarek 6, Lublin ul. Spokojna 9, Puławy ul. Skowieszyńska 51, Zamość ul. Peowiaków 96, Biała Podlaska Plac Trzech Krzyży 4. Na ogólną liczbę zaplanowanych pomiarów jednostkowych wykonano Wyniki pomiarów stężeń zanieczyszczeń wykonywanych w ramach monitoringu zostały w ramach zawartego porozumienia przekazane do WIOŚ. W 2006 roku Pracownia SOPA w Chełmie uczestniczyła w 1 międzylaboratoryjnym sprawdzianie biegłości w zakresie oznaczeń dwutlenku 21

22 azotu organizowanym przez WSSE w Rzeszowie Dział Laboratoryjny w Tarnobrzegu. Udział w badaniach z wynikiem zadowalającym. W ramach skarg i interwencji Pracownia SOPA WSSE w Lublinie w roku sprawozdawczym wykonała w jednym mieszkaniu pomiary zanieczyszczenia powietrza. Przeprowadzone pomiary nie wykazały przekroczeń. Pomiary zanieczyszczenia powietrza w ramach skarg i interwencji przeprowadziła również Pracownia SOPA PSSE w Lublinie (dwa mieszkania przekroczeń nie stwierdzono). V. OCENA STANU SANITARNEGO OBIEKTÓW ŻYWIENIOWO ŻYWNOŚCIOWYCH ORAZ PRZEDMIOTÓW UŻYTKU. Na terenie woj. lubelskiego w 2006 r. nadzorem objęto obiekty, w tym: obiekty żywnościowo-żywieniowe, 16 wytwórni przedmiotów użytku i kosmetyków, 105 miejsc obrotu przedmiotami użytku oraz 930 środków transportu artykułów spożywczych. Stan sanitarny tych obiektów ilustruje tabela: Rodzaj obiektów Liczba objętych nadzorem Liczba ocenionych Niezgodne z wymaganiami liczba % % poprawy lub pogorszenia w stosunku do 2005 r. Obiekty żywnościowo- -żywieniowe ,1 + 0,6 Wytwórnie przedmiotów użytku i kosmetyków ,7 Miejsca obrotu przedmiotami użytku ,7 Środki transportu ,5 + 0,5 Ogółem: ,8 + 0,6 Liczba ocenionych obiektów jest niższa od liczby objętych nadzorem ze względu na to, że nie wszystkie obiekty prowadziły działalność przez cały rok lub zostały uruchomione pod koniec roku. 22

23 Stan sanitarny poszczególnych grup obiektów żywnościowo-żywieniowych ilustruje poniższe zestawienie: Rodzaj obiektów Liczba objętych nadzorem Liczba ocenionych Niezgodne z wymaganiami Liczba % % poprawy lub pogorszenia w stosunku do 2005r. Wytwórnie lodów b. zm. Automaty do lodów ,8-1,0 Wytwórnie tłuszczów b. zm. roślinnych Piekarnie ,1 + 1,1 Ciastkarnie ,9-1,5 Przetwórnie owocowowarzywne ,4-1,4 Browary b. zm. Wytwórnie napojów ,5 bezalkoholowych Zakłady garmażeryjne ,3 + 4,4 Zakłady przemysłu zbożowomłynarskiego ,0 + 5,5 Wytwórnie makaronów ,0 Wytwórnie wyrobów ,5-8,2 cukierniczych Wytwórnie koncentratów b. zm. spożywczych Wytwórnie octu b. zm. Wytwórnie majonezu i b. zm. musztardy Wytwórnie używek b. zm. Wytwórnie środków b. zm. dietetycznych Wytwórnie substancji b. zm. dodatkowych Inne wytwórnie żywności ,8-1,7 Sklepy spożywcze ,9 + 0,7 Kioski spożywcze ,5 + 2,2 Targowiska ,8 + 7,1 Magazyny hurtowe ,2 + 0,7 Inne obiekty obrotu żywnością ,9-2,2 (handel okrężny, stragany) Zakłady żywienia zbiorowego ,5 b. zm. otwartego Zakłady małej gastronomii ,1-1,8 ogółem w tym: smażalnie ,9-1,5 typu fast-food ,9-2,8 23

24 pijalnie piwa ,9-1,6 inne ,7 + 4,3 Zakłady żywienia zbiorowego ,6 + 1,5 zamkniętego ogółem w tym: Stołówki pracownicze ,1 Bufety przy zakładach pracy ,7-5,7 Stołówki w domach b. zm. wczasowych Bloki żywienia w szpitalach ,9-2,4 Kuchnie mleczne b. zm. Bloki żywienia w sanatoriach b. zm. i prewentoriach Bloki żywienia w domach ,3 opieki społecznej Stołówki w żłobkach i domach ,7 małego dziecka Stołówki szkolne ,1 + 2,2 Stołówki w bursach i ,1 internatach Stołówki na koloniach i ,9 + 1,1 obozach Stołówki w przedszkolach ,4 + 1,7 Stołówki w domach dziecka b. zm. Stołówki studenckie b. zm. Stołówki w zakładach b. zm. specjalnych i wychowawczych Inne zakłady żywienia (hufce pracy, punkty wydawania posiłków profilaktycznych) ,1 Jak wynika z powyższego zestawienia najwyższy odsetek obiektów niezgodnych z wymaganiami stanowią: 1. targowiska 36,8%, 2. zakłady przemysłu zbożowo-młynarskiego 19,0%, 3. kioski spożywcze 14,5%, 4. wytwórnie wyrobów cukierniczych 12,5%, 5. piekarnie 7,1%, 6. sklepy spożywcze 6,9%. Nie budził większych zastrzeżeń stan sanitarny: wytwórni lodów, kuchni mlecznych, bloków żywienia w sanatoriach, stołówek studenckich, stołówek w domach dziecka, stołówek wczasowych, bloków żywienia w domach opieki społecznej, stołówek w żłobkach, bursach 24

25 i internatach, zakładach specjalnych i wychowawczych, wytwórni tłuszczów roślinnych, wytwórni koncentratów spożywczych, browarów, wytwórni octu, wytwórni majonezu i musztardy, przetwórni owocowo-warzywnych, wytwórni środków dietetycznych, wytwórni napojów bezalkoholowych i wytwórni makaronów. Najczęściej stwierdzanymi w kontrolowanych obiektach uchybieniami były: - brak wdrożenia systemu HACCP, - brak opracowanych i wdrożonych procedur i instrukcji Dobrej Praktyki Produkcyjnej i Dobrej Praktyki Higienicznej, - nieprawidłowa funkcjonalność, - nieprawidłowy stan techniczny (ściany, podłogi), - brak bieżącej zimnej i ciepłej wody (dotyczy to głównie sklepów i kiosków na terenach wiejskich). W ramach prowadzonego w 2006 r. nadzoru w obiektach żywności, żywienia i przedmiotów użytku oraz środkach transportu żywności: - przeprowadzono kontroli i rekontroli, - sporządzono protokółów, - wydano 2623 decyzje, w tym 110 decyzji zamknięcia obiektów na okres niezbędny do usunięcia stwierdzanych uchybień (26 sklepów spożywczych, 25 zakładów żywienia zbiorowego otwartego, 16 piekarni, 13 zakładów żywienia zbiorowego zamkniętego, 7 innych obiektów obrotu żywnością, 7 zakładów małej gastronomii, 2 kioski spożywcze, 3 ciastkarnie, 3 targowiska, 2 przetwórnie owocowo-warzywne, 1 magazyn hurtowy, 1 wytwórnia napojów bezalkoholowych, 3 środki transportu (zakaz przewozu), 1 wytwórnia napojów bezalkoholowych), - nałożono 1905 mandatów karnych na sumę ,00 zł, - nałożono 111 grzywien w celu przymuszenia do wykonania obowiązków na sumę ,00 zł, - do sądów skierowano 3 wnioski na obiekty nadzorowane (niewłaściwa jakość zdrowotna środków spożywczych - 1, uniemożliwianie przeprowadzenia kontroli - 2) oraz 3 wnioski za nielegalną produkcję i sprzedaż lodów. W ramach prowadzonego nadzoru kontrolowano również jakość zdrowotną środków spożywczych oraz materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością. Laboratorium WSSE oraz pracujące w systemie zintegrowanym 4 laboratoria PSSE zbadały ogółem 5377 próbek, z czego zakwestionowano 224, t.j. 4,1 %, w tym: próbki środków spożywczych krajowych, zakwestionowano 167, t.j. 3,8 %, próbek środków spożywczych z importu, zakwestionowano 9, t.j. 2,2 %, 25

26 - 153 próbki przedmiotów użytku, zakwestionowano 5, t.j. 3,2 %, próbek sanitarnych (na czystość sprzętu, naczyń i rąk), zakwestionowano 11, t.j. 6,8 %. Głównymi przyczynami kwestionowania środków spożywczych były zmienione cechy organoleptyczne, zanieczyszczenia mikrobiologiczne, nieprawidłowe znakowanie. Najczęściej kwestionowane środki spożywcze to: - napoje bezalkoholowe 16,6 %, - używki 9,5 %, - wyroby garmażeryjne 4,5 %, - ryby i przetwory (bez konserw) 4,4 %, - mięso i przetwory (bez konserw) 4,0 %, - przetwory zbożowe mączne 4,0 % - tłuszcze roślinne 3,7 %, - lody 2,8 %, - owoce, warzywa i przetwory (bez konserw) 2,6 %, - mleko spożywcze płynne 2,4 %, - przetwory mleczne (bez masła i lodów) 2,2 %. Opracowując ogniska zbiorowych zatruć pokarmowych (były to głównie zatrucia na weselach i innych przyjęciach okolicznościowych) zbadano 271 próbek celem wykrycia czynnika chorobotwórczego, który wywołał zatrucie. Zakwestionowano 32 próbki stwierdzając w nich głównie obecność bakterii z grupy Salmonella. VI. NADZÓR NAD ZAKŁADAMI PRACY. W roku 2006 pion Higieny Pracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej objął ewidencją 3656 zakładów pracy, w których ogółem zatrudniono pracowników (w roku zakłady i zatrudnionych). Działalność kontrolna W ramach nadzoru nad warunkami pracy i higieniczno-sanitarnymi skontrolowano 2970 zakładów, w których przeprowadzono łącznie 4215 kontroli ( w roku kontroli), w tym: 26

27 kontrole w zakresie nadzoru nad substancjami i preparatami chemicznymi, - 63 kontrole w zakresie nadzoru nad prekursorami narkotyków kategorii 2 i 3, kontroli w zakresie nadzoru nad substancjami, preparatami lub procesami rakotwórczymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, kontrole w zakresie nadzoru nad produktami biobójczymi, kontroli w zakresie nadzoru nad czynnikami biologicznymi. Liczba skontrolowanych zakładów z przekroczeniami wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych wyniosła 338 (w roku zakładów). W warunkach przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych zatrudnionych było: pracowników ( w roku pracowników), w tym: - 12 pracowników narażonych na czynniki chemiczne ( w roku pracowników), pracowników narażonych na pyły (w roku pracowników), pracowników narażonych na hałas ( w roku pracowników), pracowników narażonych na drgania mechaniczne (w roku pracowników), pracowników zatrudnionych w warunkach przekroczenia parametrów higienicznych mikroklimatu gorącego ( w roku pracowników). Ponadto w warunkach niedoświetlenia (czynnik uciążliwy) zatrudnionych było 495 pracowników (w roku pracowników) oraz w warunkach nieprawidłowych parametrów mikroklimatu umiarkowanego zatrudnionych było 443 pracowników (w roku pracowników). Wykazana w opracowaniu większa (niż w roku 2005) liczba pracowników zatrudnionych w warunkach przekroczenia normatywów mikroklimatu gorącego, hałasu i pyłu wynika z faktu objęcia wzmożonym nadzorem zakładów pracy w których występują czynniki szkodliwe oraz przeprowadzenia pomiarów na większej liczbie stanowisk pracy, niż w latach ubiegłych (w tym głównie stanowisk pracy w kopalni węgla kamiennego). Przekroczenia wartości dopuszczalnych normatywów higienicznych (najwyższe dopuszczalne stężenia i natężenia) stwierdzono w zakładach pracy w następujących branżach: - kopalnia węgla kamiennego, - produkcja nawozów sztucznych, - zakłady tartaczne i stolarskie, - produkcja helikopterów, - zakłady betoniarskie, - obsługa maszyn do budowy dróg, 27

28 - produkcja mięsa i wyrobów mięsnych. Decyzje administracyjne W wyniku przeprowadzonych kontroli, warunków pracy i higieniczno-sanitarnych wydano 603 decyzje administracyjne (w roku ), które dotyczyły: nieprawidłowości związanych z wprowadzaniem do obrotu i stosowaniem w działalności zawodowej substancji i preparatów chemicznych niebezpiecznych przypadki (w roku ), stwierdzonych przekroczeń stężeń i natężeń czynników szkodliwych na stanowiskach pracy lub niedopełnienia przez pracodawcę obowiązku wykonania badań i pomiarów czynników szkodliwych w środowisku pracy 295 przypadków (w roku ), spełnienia obowiązku sporządzenia dokumentacji oceny ryzyka zawodowego 159 przypadków (w roku ), usunięcia nieprawidłowości w zakładach, w których występuje narażenie pracowników na czynniki biologiczne 149 przypadków, Obowiązki określone w decyzjach dotyczyły również instalowania wentylacji, instalowania urządzeń odpylających, modernizacji pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, urządzenia magazynów z substancjami i preparatami chemicznymi niebezpiecznymi, wydzielenia i oznakowania miejsc magazynowania substancji i preparatów chemicznych. Liczba decyzji uległa znacznemu zwiększeniu w porównaniu z rokiem 2005, co wiąże się z następującymi faktami: w roku 2006 wzmożonym nadzorem objęto zakłady pracy w których występuje narażenie na czynniki biologiczne (w tym m.in. placówki służby zdrowia oraz zakłady segregacji odpadów i oczyszczalnie ścieków), w roku 2006 przeprowadzono dodatkowe kontrole w zakresie oceny produktów chemicznych, co wiązało się ze zmianami w przepisach ustawy o substancjach i preparatach chemicznych, ustawy o produktach biobójczych, ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Ponadto w roku 2006 prowadzono działania akcyjne polegające na ocenie zgodności z obowiązującymi przepisami wybranych grup produktów chemicznych wprowadzanych do obrotu na terenie województwa lubelskiego, działania te skutkowały większą liczbą decyzji, w roku 2006 wzmocnione zostały działania związane z oceną stanowisk pracy na których występuje narażenie na czynniki szkodliwe w tym czynniki rakotwórcze i mutagenne. 28

29 W roku 2006 nie wydano decyzji nakazujących unieruchomienie zakładu pracy lub jej części (stanowisk pracy). W związku z działaniami Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz samych pracodawców w roku 2006 dokonano poprawy warunków pracy higieniczno -sanitarnych w zakresie obniżenia stężeń i natężeń czynników szkodliwych na stanowiskach pracy: stężenia pyłu (budowa lub modernizacja wentylacji ogólnej, stanowiskowej lub klimatyzacji), - stężenia substancji chemicznych (budowa lub modernizacja wentylacji), - natężenia hałasu (działania techniczno-organizacyjne), - oddania do użytku nowych pomieszczeń pracy, - modernizacji istniejącego parku maszynowego, - wyposażenia stanowisk pracy w nowe maszyny i urządzenia, - poprawy parametrów oświetlenia sztucznego. Choroby zawodowe Z występowaniem czynników szkodliwych w środowisku pracy wiąże się zapadalność na choroby zawodowe wśród pracowników (zestawienie chorób zawodowych stwierdzonych w latach przedstawia załączona tabela). Największą liczbę chorób zawodowych w 2006 roku stwierdzono w pozycjach: 3 - pylica płuc, 15 - przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym trwającym, co najmniej 15 lat, 18 - choroby skóry i 26 - choroby zakaźne lub pasożytnicze wg. wykazu stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzenia chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz. U. Nr 132, poz. 1115). Wzrost stwierdzonych przypadków chorób zawodowych w pozycji 26 wiąże się ze wzrostem stwierdzonych przypadków boreliozy (leśnicy i rolnicy). Analiza najczęściej występujących chorób zawodowych w roku 2006 w porównaniu z rokiem 2005 w województwie lubelskim. Najczęstsze choroby zawodowe wg numeru choroby z wykazu chorób zawodowych z 2002 r Rok poz. 15 Poz. 26 Poz. 3 Poz. 18 liczba przypadków udział procentowy liczba przypadków udział procentowy liczba przypadków udział procentowy liczba przypadków udział procentowy , , ,54 6 1, , , , ,35 29

30 Liczba chorób zawodowych stwierdzonych w województwie lubelskim w latach Nazwa choroby zawodowej Zatrucia ostre albo przewlekłe Gorączka metaliczna Pylice płuc Choroby opłucnej lub osierdzia wywołane pyłem azbestu Przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli Astma oskrzelowa Zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych Ostre uogólnione reakcje alergiczne Byssinoza Beryloza Choroby płuc wywołane pyłem metali twardych Alergiczny nieżyt nosa Zapalenie obrzękowe krtani o podłożu alergicznym Przedziurawienie przegrody nosa wywołane substancjami o działaniu żrącym lub drażniącym Przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym Choroby wywołane działaniem promieniowania jonizującego Nowotwory złośliwe powstałe w wyniku działania czynników rakotwórczych Choroby skóry Przewlekłe choroby układu ruchu Przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego Obustronny trwały ubytek słuchu typu ślimakowego spowodowany hałasem Zespół wibracyjny Choroby wywołane pracą w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego Choroby wywołane działaniem wysokich albo niskich temperatur Choroby układu wzrokowego wywołane czynnikami fizycznymi, chemicznymi lub biologicznymi Choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich nastepstwa Numer choroby zawodowej 2004 r r 2006 r. liczba przypadków liczba przypadków liczba przypadków Razem:

31 W latach liczba zakładów pracy objętych nadzorem przez Państwową Inspekcję Sanitarną utrzymywała się na podobnym poziomie: 3574 zakłady w roku 2004, 3912 zakładów w roku 2005, 3656 zakładów w roku Liczba pracowników zatrudnionych w warunkach przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych na stanowiskach pracy kształtowała się następująco: w roku pracowników, w roku pracowników, w roku pracowników. Nieznaczny wzrost liczby pracowników zatrudnionych w warunkach przekroczeń NDS/N czynników szkodliwych, wiąże się ze wzmocnieniem nadzoru nad zakładami pracy, w których występują czynniki szkodliwe poprzez bardziej wnikliwe analizowanie zagrożeń i wydawanie decyzji administracyjnych. Zaznaczyć należy, że przekroczenia normatywów higienicznych dotyczą głównie stanowisk pracy, na których występują: hałas, pyły mikroklimatu gorącego. Szczególnym problemem są stanowiska pracy, na których występuje hałas przekraczający normatywy higieniczne (kopalnia węgla kamiennego, tartaki i stolarnie, cementownia, produkcja mięsa i wyrobów z mięsa, produkcja nawozów sztucznych). W zakładach pracy, w których występuje przekroczenie wartości najwyższego dopuszczalnego natężenia hałasu, pracodawcy zobowiązani są w drodze decyzji do obniżenia stężeń lub natężeń czynników szkodliwych. W wielu przypadkach obniżenie natężenia hałasu do obowiązujących normatywów higienicznych jest niemożliwe ze względów technologicznych i w związku z powyższym pracodawcy opracowują programy działań organizacyjno technicznych zmierzających do ograniczenia oddziaływania hałasu. 31

32 Nadzór bieżący nad zakładami pracy. Informacje dotyczące nadzorowanych zakładów pracy, w których stwierdzono przekroczenia czynników szkodliwych dla zdrowia (NDS/NDN) wg PKD w województwie lubelskim PKD Liczba zakładów pracy, w których stwierdzono przekroczenia NDS/NDN ***) Liczba pracowników pracujących w przekroczeniach ***) NDS/NDN (ogółem)*) NDS czynników chemicznych NDS pyłów NDN czynników fizycznych**) Liczba wydanych decyzji dotyczących obniżenia stężeń i natężeń czynników szkodliwych Liczba wydanych decyzji unieruchamiających stanowisko w związku z przekroczeniem normatywu higienicznego Liczba pracowników, którym poprawiono warunki pracy w zakresie przekroczeń normatywów higienicznych ****)