Heteroepitaksjalne struktury GaAs Si
|
|
- Małgorzata Kołodziejczyk
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Jacek TOMASZEWSKI, Włodzimierz STRUPIŃSKI, Mirosław CZUB, Waldemar BRZOZOWSKI INSTYTUT TECHNOLOGII MATERIAŁÓW ELEKTRONICZNYCH ul. Wólczyńska 133, Warszawa Heteroepitaksjalne struktury GaAs Si WSTĘP Krzem i arsenek galu są podstawowymi materiałami wykorzystywanymi w technologii elementów półprzewodnikowych. Własności tych materiałów oraz stopień opanowania technologii wytwarzania z nich elementów półprzewodnikowych determinuję zakres zaatosowart. Mimo niezaprzeczalnych zalet GaAs, takich jak: - możliwość emisji promieniowania, - duża ruchliwość nośników zapewniająca znacznie większą niż w przypadku Si szybkość działania przyrządów, - duża odporność radiacyjna. jego wykorzystanie w chwili obecnej jest ograniczone głównie do zastosowań specjalnych. Związane to jest przede wszystkim z wysokim kosztem wytwarzania arsenku galu. Duże nadzieje na rozszerzenie obszaru zastosowań GaAs wiąże się ostatnio z heteroepitaksjalnymi strukturami GaAs-Si. Zastosowanie płytek krzemowych o średnicy do 6" jako podłoża warstw epitaksjalnych GaAs, poza niewątpliwymi efektami ekonomicznymi, przynosi szereg innych korzyści technicznych. Można tu chociażby wymienić lepszą przewodność cieplną krzemu, która pozwala realizować na strukturach GaAs-Si elementy o większej mocy, czy też większą średnicę płytek podłożowych, co przy ich dużej wytrzymałości mechanicznej czyni dostępnym większość oprzyrządowania technologicznego właściwego dla elementów krzemowych. Najbardziej frapującą jednak wydaje się być możliwość tworzenia nowych przyrządów wykonanych na bazie GaAs-Si, łączących w obrębie jednej struktury półprzewodnikowej funkcjonalnie ze sobą połączone elementy wytworzone na krzemowym podłożu w warstwie arsenku galu. W pracy przedstawiono podstawowe problemy związane z heteroepitaksjalnym wzrostem takich struktur oraz przegląd możliwości ich zastosowań. 1. WZROST HETEROEPITAKSJALNY W/rost heteroepitaksjalny (tj. wzrost cienkiej warstwy epitaksjalnej na podłożu o różniących się parametrach krystalograficznych) od dawna wzbudza zainteresowanie tech- Ih
2 tiologtjw przyrządów półprzewodnikowych. Przykładem może tu być wzrost tnonokrystalicznego krzemu na szafirze, albo spinelu (SOS - silicon on sapphire), lub epitaksja trójskładnikowych związków na GaAs. Jednym z podstawowych problemów występujących w wymienionych przypadkach, Jak też w technologii struktur epitaksjalnych GaAs-Si, jest różnica w stałych sieciowych materiałów podłoża i warstwy epitaksjalnej - tzw. niedopasowanie sieciowe (ang. lattice mismatch). Skutkiem niedopasowania sieciowego, a także różnic we współczynnikach rozszerzalności cieplnej materiałów podłoża i warstwy, w strukturze heteroepltaksjalnej podczas wzrostu oraz podczas operacji termicznych (studzenie, nagrzewanie) powstają pola naprężert. Relaksacja naprężeń mechanicznych może prowadzić do generacji dyslokacji niedopasowania, wygięcia płytek, mikropęknięć warstwy epitaksjalnej, a nawet pękania całych płytek [l, 2]. Parametrami charakterystycznymi, określającymi wielkość niedopasowania są różnice w stałych sieciowych i tzw. grubość krytyczna warstwy epitaksjalnej, po przekroczeniu której są generowane dyslokacje niedopasowania. Grubości krytyczne określone teoretycznie dla różnych heterostruktur, oparte na wyliczeniach zakładających równowagę termodynamiczną, okazują się być w większości przypadków zaniżone. Sugeruje to znacznie wolniejszą relaksację naprężert w trakcie wzrostu, jak też występowanie szeregu barier kinetycznych w procesie generacji dyslokacji niedopasowania. Porównanie uzyskiwanych wyników z wyliczeniami teoretycznymi dla różnych struktur heteroepitaksjalnych przedstawia rys. 1 [3]. Rys. 1. Zależność grubości krytycznej warstwy epitaksjalnej od wielkości niedopasowania sieciowego materiałów podłoża i warstwy Krzywa 1 - zależność teoretyczna, punkty: A - Ge/GaAs, B - Si/GaAs, C - InAs/GaAs, D - Si/Ge V- 8 o 3 (t O i toioi \'! Hv ' A*! lo-j ' V' 1 O OOt NtCDOPASOWANIE SIECIOWE 2. WZROST EPITAKSJALNY STRUKTUR GaAs-Si Struktury GaAs-Si otrzymuje się z wykorzystaniem metod epitaksji z wiązki molekularnej (MBE) [4, 5, 6] i epitaksji ze związków metalo-organicznych (MDCVD, LPMOCVO) [7]. Zastosowanie metody VPE jest ograniczone do epitaksji GaAs na Si z pośrednią warstwą germanu [8, 9, lo]. 27
3 Porównanie własności warstw uzyskiwanych za pomocą wymienionych metod wypada korzystniej dla MBE ze względu na lepszą morfologię, mniejsze naprężenia szczątkowe i niższe tło zanieczyszczeń w uzyskiwanych warstwach. Zastosowanie metody MOCVO (LPMOCVO) wydaje się jednak najbardziej obiecujące dla przemysłowego wykorzystania. Tabela 1 przedstawia podstawowe parametry materiału podłoża (Si) i warstwy epitaksjalnej (GaAs) [11, 12]. Podstawowe parametry GaAs i Si TABELA 1 Parametr GaAs Si Szerokość przerwy zabronionej [ ev ] 1.4 1,1 Stała sieci [ nm ] 0,565 0,543 Ruchliwość elektronów [cm2/v3, N = 1017 cm-3 ] Maksymalna oporność właściwa [ i? cm ] 4x10 4x10^^ Przewodność cieplna [ W/cm 'C ] 0,53 l.a Współczynnik rozszerzalności cieplnej [ io-6/ C ] 6,8 2, Niedopasowanie sieciowe w strukturach GaAs-Si W przypadku struktur GaAs-Si niedopasowanie sieciowe wynosi 4,1H (24 atomy Ga i As na 25 atomów Si) przy prawie trzykrotnej (tab. 1) różnicy współczynników rozszerzalności cieplnej. Epitaksjalny wzrost GaAs na Si w obecności tak dużego niedopasowania powodował szereg niekorzystnych efektów długo nie pozwalających na zastosowanie tych struktur w technologii elementów półprzewodnikowych. Należy tu przede wszystkim wymienić; - dużą gęstość dyslokacji (do 10 cm"^) [7], - duże wygięcie płytek, prowadzące do powstawania mikropęknięć w warstwach o grubości > 4 jm [13]. O ile np. w homoepitaksjalnych strukturach krzemowych dyslokacje niedopasowania układają się w obszarze przejściowym w płaszczyźnie równoległej do podłoża, to w strukturach GaAs-Si (100) jest możliwa generacja dyslokacji niedopasowania w płaszczyznach (111), czyli dyslokacji penetrujących cały obszar warstwy epitaksjalnej [3, 14]. W ostatnim czasie opracowano wiele sposobów obniżania gęstości dyslokacji (do cm ) w strukturach GaAs-Si, a w tym wygrzewanie po i w trakcie procesu wzrostu [15, 16] oraz wzrost epitaksjalny z cykliczną zmianą temperatury [l7]. Największe jednak nadzieje rokuje zastosowanie naprężonych warstw supersieci (SLS - strained layer superlattice) [l7, 18, 19]. Wprowadzenie tych warstw w układzie pokazanym na rys. 2 28
4 [n] powoduje powstanie dodatkowego pola naprę2eii pomiędzy struktury supersiecl (SLS) a leżącą poniżej warstwą GaAs. Oddziaływanie pola naprężeń SLS z przechodzącymi dyslokacjami niedopasowania prowadzi do Ich zaginania w płaszczyźnie równoległej do podłoża i ich wychodzenia poza obręb struktury. Niektórzy z autorów używają nawet obrazowego pojęcia filtrującej roli SLS w odniesieniu do dyslokacji niedopasowania [ift]. W dostępnych doniesieniach wykorzystywano następujące struktury półprzewodnikowe dla wytworzenia naprężonych struktur supersiecli - InGaAs - GaAs [l8], - AlGaAs - GaAs [17]. Grubość kolejnych warstw zmieniano od 10 do 100 nm i krotność od 5 do 20 [l7]. Stan zaawansowania prac nad tym kluczowym dla technologii GaAs-Si zagadnieniem należy ocenić jako wstępny. Podkreśla się konieczność optymalizacji grubości i krotności warstw [14, 15]. Pokazano również, że w miarę "konsumowania" energetycznego potencjału naprężert, związanego z daną strukturą SLS, poprzez kolejne dyslokacje niedopasowania docierające do niej, może wystąpić zjawisko wielokrotnego zaginania dyslokacji w strukturze, aż do jej całkowitej penetracji [l4]. Si im) n - GaAs rt - GaAs 4fun 2/in A"odchylenie ALGaAa/GaAs SUPERSieĆ Rys. 2. Przekrój struktury GaAs/Sl ze strukturą supersiecl AlGaAs-GaAs 10 eo e =^50 iu 530 Szo <0 / / 4"GaA3/5t wifllec« GRUBOŚĆ fim Rys. 3. Zależność wielkości wygięcia struktury GaAs/Sl od grubości warstwy epitaksjalnej GaAs Zastosowanie naprężonych SLS pomogło również znacznie zredukować wygięcia płytek GaAs-Si. Na rys. 3 pokazano zależność wielkości wygięcia od grubości warstwy epitaksjalnej GaAs. Według informacji firmy KOPIN strzałka wygięcia płytek o średnicy 4" nie przekracza 60 pm [7]. Innymi metodami proponowanymi dla zmniejszenia wygięć Dłytek GaAs-Sl Jest: stosowanie warstw "ściągających" na tylnej stronie płytki Si (np. S1,NJ [11], selektywny wzrost GaAs [S], czy też wytwarzanie na płytce podłożowej sieci rowków [l5]. Inną z proponowanych koncepcji zmierzających do zlokalizowania naprężeń w cienkiej warstwie pośredniej pomiędzy podłożem Si a warstwą GaAs jest zastosowanie warstwy germanu o stałej sieci zbliżonej do GaAs. Metoda ta, intensywnie badana na początku rozwoju technologii GaAs-Si, wydaje się ostatnio tracić na znaczeniu na rzecz koncepcji zastosowania SLS opisanej powyżej. Drugą z przyczyn ograniczających zastosowanie warstwy pośredniej Ge może być Jego dyfuzja do rosnącej warstwy GaAs, co w istotny sposób zmienia własności obszaru przejściowego GaAs-Sl [8, 9, lo]. 29
5 2.2. Powstawanie domen antyfazowych Tworzenie domen antyfazowych (APD - antiphase domain), będące zaburzeniem struktury monokrystalicznej rosnącej warstwy epitaksjalnej GaAs, jest konsekwencją różnicy w charakterze wiązart w GaAs (jonowe) i Si (kowalencyjne) i jest związane z wyłączną nukleacją atonx5w Ga lub As na sąsiadujących ze sobą obszarach jednej płaszczyzny atomowej płytki podłożowej Si (rys. 4a) [l7], Rys. 4a. Mechanizm powstawania domen antyfazowych w strukturze GaAs-Si Rys. 4b. Wzrost warstwy epitaksjalnej GaAs na zdezorientowanym podłożu Si (100) z odsłootętymi stopniami o wysokości dwóch warstw atomowych Powstawanie APD jest charakterystyczne dla wzrostu warstw epitaksjalnych GaAs na atomowo gładkiej powierzchni Si (100), bądź też na powierzchni o nieparzystej liczbie warstw atomowych w odłoniętych stopniach. Podstawowym sposobem uniknięcia powstawanie domen APO jest rozpoczęcie wzrostu epitaksjalnego GaAs na powierzchni Si (100) z odsłoniętymi stopniami o parzystej liczbie warstw atomowych (rys. 4b) [17]. Jak wykazały badania metodą LEED na powierzchni Si (100) zdezorientowanej o 3-4* w kierunku łlo występują głównie stopnie o wysokości dwóch warstw atomowych [l8]. Przedstawiony model powstawania domen antyfazowych został ostatnio poddany krytyce jako zbyt uproszczony [20]. Przedstawiono uzupełniający mechanizm powstawania 1 anihllacji APD z udziałem niestechiometrycznej granicy antyfazowej (AflO - antiphase boundary domain). Tworzące się w pierwszej fazie wzrostu trójwymiarowe zarodki GaAs układają się 'równolegle do krawędzi stopni powstałych w wyniku dezorientacji Si (100), co utrudnia tworzenie domen antyfazowych [17]. Innym czynnikiem ograniczającym możliwość powstawania domen jest ograniczenie temperatury w pierwszej fazie wzrostu warstwy do ok. 400 C prowadzące do zmniejszenia zarówno wymiarów rosnących zarodków, jak i ich gęstości. Swoiste "zamorfizowanie" struktury^w pierwszej fazie wzrostu powoduje dopasowanie się cienkiej warstwy GaAs (ok. 200 A) do parametrów krystalograficznych Si (100) [2l]. W wyniku dalszego wzrostu temperatury (drugi etap wzrostu warstwy GaAs jest prowadzony w temperaturze ok, C) następuje wzajemne przemieszczanie się atomów, co prowadzi do powstania Struk30
6 tury krystalograficznej właściwej GaAs. Mechanizm tego zjawiska jest znany pod pojęciem epitaksji z fazy stałej (SPE - solid phase epitaxy). Metoda ta wykorzystująca tzw. dwustopniowy wzrost znalazła powszechne zastosowanie zarówno w technologii M6E, Jak i MOCVO. Osadzanie pierwszej warstwy zachodzi w warunkach dalekich od równowagi termodynamicznej. Początkowa faza wzrostu, limitowana poprzez powierzchniową dyfuzję adatomów Ga i As, w istotny sposób jest zdeterminowana stanem powierzchni podłóż krzemowych. Płytki krzemowe przed epitaksją są poddawane intensywnemu procesowi mycia chemicznego, a następnie, w celu dalszego "odtlenienia" powierzchni, płytki wygrzewa się w zmniennej temperaturze ( "C) [22, 23]. Ostatnia z operacji wygrzewania Jest prowadzona w obecności atomów As, co zapewnia powstawanie na powierzchni Si (stabilnej do temperatury VOCC) monoatomowej warstwy As, determinującej właściwości podłoża Si (100) i w istotny sposób ograniczający możliwość tworzenia się domen antyfazowych. 3. ZASTOSOWANIE STRUKTUR GaAs-Si Wykorzystanie struktur GaAs-Si w technologii przyrządów półprzewodnikowych napotyka na trudności typowe dla zastosowań struktur GaAs-GaAs. Przykładem może tu być duża gęstość stanów powierzchniowych na międzypowierzchni GaAs - dielektryk utrudniająca zastosowanie GaAs w technologii MOSFET [l7]. Wykorzystanie struktur GaAs-Si w technologii przyrządów z nośnikami mniejszościowymi (ang. minority carrier devices) napotyka na szereg trudności związanych z silnym oddziaływaniem defektów strukturalnych na parametry przyrządów [l7]. Mniejsze wzmocnienia prądowe - tak homo-, jak i heterozłączowych tranzystorów bipolarnych otrzymywanych ze struktur GaAs-Si - wynikają z zależności długości drogi dyfuzji nośników mniejszościowych i szybkości rekombinacji od koncentracji defektów. Zastosowanie cyklów wygrzewania termicznego struktur GaAs-Si (po procesie epitaksji, w piecu lub RTA) przynosi znaczne polepszenie parametrów przyrządów [ll, 17, 24, 25, 26]. Pomimo wykazanych trudności technologicznych, zastosowanie struktur GaAs-Si w procesie wytwarzania bipolarnych układów cyfrowych o dużej skali integracji okazało się możliwe. Dla zapewnienia planarności układu zastosowano koncepcję odwróconego emitera (ang. heterojunction inverted transistor logic - HI^L), do którego kontakt omowy od dołu płytki jest realizowany poprzez Si n'^ - GaAs n'^. W technologii struktur laserowych równie istotne Jest obniżenie gęstości defektów strukturalnych. Mogą one służyć za centra rekombinacji niepromienistej, skracając skutecznie czas życia nośników mniejszościowych [l5, 17, 27]. Zastosowanie struktur AlGaAs-GaAs-Si w technologii laserów biheterozłączowych jest przedmiotem intensywnych badań. Przy gęstości osiąganych prądów progowych ma/cm uzyskuje się czas pracy co najmniej 5 min. w temperaturze pokojowej [l7]. Problemem technologicznym związanym z zastosowaniem heterostruktur AjB^-Si przy wytwarzaniu tak DEL, Jak i laserów jest obniżenie poziomu resztkowych naprężeń ścinających. Ich obecność prowadzi do przemieszczania się dyslokacji w obrębie struktury i stopniowej degradacji parametrów przyrządu [l7]. Wynika stąd podkreślana przez wielu autorów konieczność stosowania środków zmniejszających poziom naprężeń w strukturze 31
7 GaAs-Si, takich Jak: warstwa pośrednia Ge, naprężone struktury supersieci, wzroet dwutemperaturowy, metoda epitakaji MBE umożliwiająca obniżenie temperatury procesu, czy też epitaksja selektywna dla wytworzenia struktury paskowej lasera bibeterozłączowego [8]. Możliwości obniżenia poziomu wnoszonych naprężert widzi się również w zastosowaniu modyfikowanych podłoży krzemowych pokrytych cienką warstwę szafiru [l5j. Umożliwia to lepsze dopasowanie współczynników rozszerzalności termicznej podłoża z epitaksjalną strukturą AjB^. Przedstawiona koncepcja stosowania podłoży krzentowyoh pokrytych cienką warstwą szafiru może przyczynić się do wyeliminowania Jednego z ograniczeń zastosowania krzeniu zbyt niskiej oporności właściwej. Perspektywiczne wydaje się być wykorzystanie struktur GeAs-Si w technolobil baterii słonecznych, co Jest związane z dużą sprawnością energetyczną, możliwą do uzyskania, odpornością radiacyjną i niskim ciężarem, które to czynniki mają istotne znaczenie w zastosowaniach kosmicznych [28]. Znacznie większą odporność na defekty strukturalne występujące w strukturze GsAs-Si wykazują przyrządy na nośnikach większościowych (ang, majority carrier devices) [l7, 24]. Stąd też, jak dotychczas największe sukcesy technologiczne osiągnięto w dziedzinie zastosowań struktur GaAs-Si w technologii tranzystorów polowych E/O MESFET. Doniesienia literaturowe wskazują przy tym na większą odporność tranzystorów 0/MESFET na dyslokacje i defekty krystalograficzne. O stopniu opanowania technologii i jakości materiału GaAs-Si świadczy wykonanie tranzystora MESFET z bramką o długości kanału 0,25 pm [17]. Transkonduktacja wynosząca 360 ms/mm i częstotliwość odcięcia sięgająca 55 GHz są porównywalne z analogicznymi parametrami dla tranzystora wykonanego z GaAs-GaAs. Należy jednak wspomnieć, że tranzystor ten wykazuje gorsze właściwości szumowe (2,8 db przy 18 GHz w porównaniu z 1,A ds). Różnica ta maleje jednakże z obniżeniem częstotliwości pracy przyrządu. Gorsze charakterystyki szumowe w zakresie mikrofalowym należy wiązać z większą gęstością defektów, jak i wyższym poziomem naprężeń występującym w strukturze GaAs-Si. Opierając się na tranzystorach polowych E/O MESFET wykonanych na 2" płytkach GaAs-Si (metoda MBE) otrzymano 1 kbit pamięć SRAM (7500 elementów) o bardzo dobrej jednorodności napięć progowych i czasu dostępu około 6 ns [26]. W ostatnim czasie potwierdzono również perspektywiczność zastosowań struktur GaAsSi w technologii polowych tranzystorów mocy FET. Wynika to ze znacznie lepszej przewodności cieplnej krzemu, co umożliwiło uzyskanie rezystancji termicznej tranzystora FET z GaAs-Si wynoszącej 5'C/W, w porównaniu z 10'C/W dla tranzystora FET z GaAs-GaAs [li]. Jedną z bardziej interesujących możliwości zastosowań struktur GaAs-Si są układy hybrydowe łączące funkcjonalnie elementy krzemowe z elementami arsenkowo-galowyml. Przykładem takich rozwiązań mogą być: modulator z krzemowych tranzystorów MOSFET z elementami świecącymi DEL z GaAs [28], czy też połączenie krzemowych tranzystorów MOSFET z arsenkowymi tranzystorami MOOFET w obrębie jednej struktury [29]. Wyraźnie niższy poziom temperatury cyklu termicznego procesu wytwarzania elementów z GaAs umożliwia wykonywanie ich po procesach otrzymywania struktur krzemowych. W celu podwyższenie odporności elementów krzemowych na dodatkowe cykle obróbki termicznej proponuje się m.in. stosowanie układów metalizacji Z metali trudnotopliwych. 32
8 Duże zainteresowanie budzi również wykorzystanie innych struktur heteroepitaksjal«nych. Należy tu wymienić zwłaszcza: InP-Si [30, 31, 32], GaP-Si [33], InGaAsP-InP-Si [16, 34] dla OEL i laserów biheterozłączowych oraz struktury typu HgCdTe-GaAs-Si dla detekcji promieniowania długofalowego [l7]. Obserwowany gwałtowny wzrost zainteresowania tak technologią GaAs-Si, Jak 1 wymienionych wyżej struktur A^B^-Si i A2B^-AjBj-Si wskazuje na to, że mamy do czynienie z nowv«jakościowo rozdziałem w technologii materiałów półprzewodnikowych. BIBLIOGRAFIA [1] Landolt: Encyklopedla pólprzewodników, 1984 [2] Stringfellow G.B.: Epitaxy, Rep. Prog. Phys. 1962, 45 [3] Maree P.M.O. et al; J. Appl. Phys. 1987, é2 (11), 441J [4] Wang W.J.: Appl. Phys. Lett., 1984, 44 (12), 1149 [5] Biegeisen O.K., Ponce F.A. et al: J. Appl. Phys., 1987, 61 (5), 1856 [6] Matyl R.J., Lee J.W., Schaake H.F.: J. of Electronic MaterlalSj 1988, 17 (i), 67 [7] Salerno J.P., Lee J.W., McCullough R.E., Gale R.P.: Kopln Corporation - Informaojs reklamowa, Tauton, MA [8] Fletcher R.M., Wagner O.K., Ballantyne J.M.: Appl, Phys. Lett. 1984, 44 (10), 967 [9] Patent USA nr , 1986 [10] Green M.L. et al.: J. of Electronic Materials, 1988, 17 (3), 229,11] Kaminishi K.: Solid State Technology, 1987, 11, 91 [12] Rode A.G., Roper J.G.: Solid State Technology, 1905, 2, 209 [13] Freundlich A. et al.. J. of Crystal Growth, , 487 [14] Hamaguhi N. et al.: J. of Crystal Growth, 19B8, 93, 449 [15] Wilson B.A. et al.: J. of Electronic Materials, 19BB, 17 (2), 115 [16] Oupuis R.O., Pinzone C.J.: J. of Crystal Growth, 19BB, 93, 434 [17] Morkoc H. et al.: Solid State Technology, 198«, [18] Maselink W.T. et el.: Appl. Phys. Lett., 1904, 45 (12), 1309 [19] Shimizu M. et al.: J. of Crystal Growth, 1988, 93, 475 [20] Kawanami H., Hatayama A., Hayashi Y.: J, of Electronic Materials, 190B, 17 (5) 341 [21] Onozawa S., Veda T., Akiyama M.: J. of Crystal Growth, 19B8, 93, 443 [22] Contour J.P., Massies J., Arnaud d'avitaya F.; J, Vac. Sol. Technn]. 19B7, D5 (4) [23] Gründer M.: 3. Vac. Sei. Technol. 1987, A5 (4) [24] Choi H. et al.: IEEE Electron Dev. Lett. vol. EDL-5, 1984, 6, 207 [25] Shichijo H., Loe J.W.: mat. Res. Soc. Symp. Proc, 1986, 67, 173 [26] Shichijo H et. al.: IEEE Electron Dev. Lett., 1984, EOL 8, 3, 121 [27] Sakai S., Soga T., Takeyasu M., Umeno M.: Appl Phys. Lett., 1986, 48 (6) [28] Choi H.K. et al.: IEEE Electron Dev. Lett, 1986, EDL-7, 500 [29] Fisher R. et al.: Appl. Phys. Lett., 1985, 47, 983 [30] Yoshikawa A. et al.: J. of Cryst. Growth, 1988, 93, 532 [31] Horikawa H. et al.: J. of Cryst. Growth, 1988, [32] Lee M.K. et al.: J. of Cryst. Growth, 19B0, 93, 539 [33] Soga T. et al.: J. of Cryst. Growth, 1988, 93, 499 [34] Marl H., Ogasawara M., Yamamoto M.: Appl. Phys. Lett, (16)
Skalowanie układów scalonych Click to edit Master title style
Skalowanie układów scalonych Charakterystyczne parametry Technologia mikroelektroniczna najmniejszy realizowalny rozmiar (ang. feature size), liczba bramek (układów) na jednej płytce, wydzielana moc, maksymalna
Skalowanie układów scalonych
Skalowanie układów scalonych Technologia mikroelektroniczna Charakterystyczne parametry najmniejszy realizowalny rozmiar (ang. feature size), liczba bramek (układów) na jednej płytce, wydzielana moc, maksymalna
Wytwarzanie niskowymiarowych struktur półprzewodnikowych
Większość struktur niskowymiarowych wytwarzanych jest za pomocą technik epitaksjalnych. Najczęściej wykorzystywane metody wzrostu: - epitaksja z wiązki molekularnej (MBE Molecular Beam Epitaxy) - epitaksja
Wpływ defektów punktowych i liniowych na własności węglika krzemu SiC
Wpływ defektów punktowych i liniowych na własności węglika krzemu SiC J. Łażewski, M. Sternik, P.T. Jochym, P. Piekarz politypy węglika krzemu SiC >250 politypów, najbardziej stabilne: 3C, 2H, 4H i 6H
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 174002 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 300055 (22) Data zgłoszenia: 12.08.1993 (5 1) IntCl6: H01L21/76 (54)
!!!DEL są źródłami światła niespójnego.
Dioda elektroluminescencyjna DEL Element czynny DEL to złącze p-n. Gdy zostanie ono spolaryzowane w kierunku przewodzenia, to w obszarze typu p, w warstwie o grubości rzędu 1µm, wytwarza się stan inwersji
Repeta z wykładu nr 5. Detekcja światła. Plan na dzisiaj. Złącze p-n. złącze p-n
Repeta z wykładu nr 5 Detekcja światła Sebastian Maćkowski Instytut Fizyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika Adres poczty elektronicznej: mackowski@fizyka.umk.pl Biuro: 365, telefon: 611-3250 Konsultacje:
promotor prof. dr hab. inż. Jan Szmidt z Politechniki Warszawskiej
Politechnika Warszawska Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych Warszawa, 13 marca 2018 r. D z i e k a n a t Uprzejmie informuję, że na Wydziale Elektroniki i Technik Informacyjnych Politechniki Warszawskiej
Marek Lipiński WPŁYW WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNYCH WARSTW I OBSZARÓW PRZYPOWIERZCHNIOWYCH NA PARAMETRY UŻYTKOWE KRZEMOWEGO OGNIWA SŁONECZNEGO
Marek Lipiński WPŁYW WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNYCH WARSTW I OBSZARÓW PRZYPOWIERZCHNIOWYCH NA PARAMETRY UŻYTKOWE KRZEMOWEGO OGNIWA SŁONECZNEGO Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej im. Aleksandra Krupkowskiego
Materiały używane w elektronice
Materiały używane w elektronice Typ Rezystywność [Wm] Izolatory (dielektryki) Over 10 5 półprzewodniki 10-5 10 5 przewodniki poniżej 10-5 nadprzewodniki (poniżej 20K) poniżej 10-15 Model pasm energetycznych
Fizyka i technologia złącza PN. Adam Drózd 25.04.2006r.
Fizyka i technologia złącza P Adam Drózd 25.04.2006r. O czym będę mówił: Półprzewodnik definicja, model wiązań walencyjnych i model pasmowy, samoistny i niesamoistny, domieszki donorowe i akceptorowe,
Ryszard J. Barczyński, 2012 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego
Półprzewodniki i elementy z półprzewodników homogenicznych Ryszard J. Barczyński, 2012 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Publikacja
Szumy układów elektronicznych, wzmacnianie małych sygnałów
Szumy układów elektronicznych, wzmacnianie małych sygnałów Ryszard J. Barczyński, 2016 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Szumy
Ciała stałe. Literatura: Halliday, Resnick, Walker, t. 5, rozdz. 42 Orear, t. 2, rozdz. 28 Young, Friedman, rozdz
Ciała stałe Podstawowe własności ciał stałych Struktura ciał stałych Przewodnictwo elektryczne teoria Drudego Poziomy energetyczne w krysztale: struktura pasmowa Metale: poziom Fermiego, potencjał kontaktowy
III. METODY OTRZYMYWANIA MATERIAŁÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH Janusz Adamowski
III. METODY OTRZYMYWANIA MATERIAŁÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH Janusz Adamowski 1 1 Wstęp Materiały półprzewodnikowe, otrzymywane obecnie w warunkach laboratoryjnych, charakteryzują się niezwykle wysoką czystością.
TECHNOLOGIA WYKONANIA PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWOD- NIKOWYCH WYK. 16 SMK Na pdstw.: W. Marciniak, WNT 1987: Przyrządy półprzewodnikowe i układy scalone,
TECHNOLOGIA WYKONANIA PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWOD- NIKOWYCH WYK. 16 SMK Na pdstw.: W. Marciniak, WNT 1987: Przyrządy półprzewodnikowe i układy scalone, 1. Technologia wykonania złącza p-n W rzeczywistych złączach
Przejścia promieniste
Przejście promieniste proces rekombinacji elektronu i dziury (przejście ze stanu o większej energii do stanu o energii mniejszej), w wyniku którego następuje emisja promieniowania. E Długość wyemitowanej
Co to jest kropka kwantowa? Kropki kwantowe - część I otrzymywanie. Co to jest ekscyton? Co to jest ekscyton? e πε. E = n. Sebastian Maćkowski
Co to jest kropka kwantowa? Kropki kwantowe - część I otrzymywanie Sebastian Maćkowski Instytut Fizyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika Co to jest ekscyton? Co to jest ekscyton? h 2 2 2 e πε m* 4 0ε s Φ
Metody wytwarzania elementów półprzewodnikowych
Metody wytwarzania elementów półprzewodnikowych Ryszard J. Barczyński, 2010 2015 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Wytwarzanie
Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych
WPŁYW TRAWIENIA CHEMICZNEGO NA PARAMETRY ELEKTROOPTYCZNE KRAWĘDZIOWYCH OGNIW FOTOWOLTAICZNYCH Joanna Kalbarczyk, Marian Teodorczyk, Elżbieta Dąbrowska, Konrad Krzyżak, Jerzy Sarnecki kontakt srebrowy kontakt
Repeta z wykładu nr 8. Detekcja światła. Przypomnienie. Efekt fotoelektryczny
Repeta z wykładu nr 8 Detekcja światła Sebastian Maćkowski Instytut Fizyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika Adres poczty elektronicznej: mackowski@fizyka.umk.pl Biuro: 365, telefon: 611-3250 przegląd detektorów
Repeta z wykładu nr 4. Detekcja światła. Dygresja. Plan na dzisiaj
Repeta z wykładu nr 4 Detekcja światła Sebastian Maćkowski Instytut Fizyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika Adres poczty elektronicznej: mackowski@fizyka.umk.pl Biuro: 365, telefon: 611-3250 Konsultacje:
WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE PLASTYCZNOŚĆ. Zmiany makroskopowe. Zmiany makroskopowe
WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE PLASTYCZNOŚĆ Zmiany makroskopowe Zmiany makroskopowe R e = R 0.2 - umowna granica plastyczności (0.2% odkształcenia trwałego); R m - wytrzymałość na rozciąganie (plastyczne); 1
SYMBOLE GRAFICZNE. Tyrystory. Struktura Charakterystyka Opis
SYMBOLE GRAFICZNE y Nazwa triasowy blokujący wstecznie SCR asymetryczny ASCR Symbol graficzny Struktura Charakterystyka Opis triasowy blokujący wstecznie SCR ma strukturę czterowarstwową pnpn lub npnp.
Politechnika Lubelska Wydział Elektrotechniki i Informatyki Katedra Urządzeń Elektrycznych i Techniki Wysokich Napięć. Dr hab.
Politechnika Lubelska Wydział Elektrotechniki i Informatyki Katedra Urządzeń Elektrycznych i Techniki Wysokich Napięć Dr hab. Paweł Żukowski Materiały magnetyczne Właściwości podstawowych materiałów magnetycznych
Aleksandra Banaś Dagmara Zemła WPPT/OPTOMETRIA
Aleksandra Banaś Dagmara Zemła WPPT/OPTOMETRIA B V B C ZEWNĘTRZNE POLE ELEKTRYCZNE B C B V B D = 0 METAL IZOLATOR PRZENOSZENIE ŁADUNKÓW ELEKTRYCZNYCH B C B D B V B D PÓŁPRZEWODNIK PODSTAWOWE MECHANIZMY
Złożone struktury diod Schottky ego mocy
Złożone struktury diod Schottky ego mocy Diody JBS (Junction Barrier Schottky) złącze blokujące na powierzchni krzemu obniżenie krytycznego natężenia pola (Ubr 50 V) Diody MPS (Merged PINSchottky) struktura
Budowa. Metoda wytwarzania
Budowa Tranzystor JFET (zwany też PNFET) zbudowany jest z płytki z jednego typu półprzewodnika (p lub n), która stanowi tzw. kanał. Na jego końcach znajdują się styki źródła (ang. source - S) i drenu (ang.
Tranzystory polowe JFET, MOSFET
Tranzystory polowe JFET, MOSFET Zbigniew Usarek, 2018 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Tranzystor polowy złączowy JFET Zasada
IV. TRANZYSTOR POLOWY
1 IV. TRANZYSTOR POLOWY Cel ćwiczenia: Wyznaczenie charakterystyk statycznych tranzystora polowego złączowego. Zagadnienia: zasada działania tranzystora FET 1. Wprowadzenie Nazwa tranzystor pochodzi z
ELEMENTY UKŁADÓW ENERGOELEKTRONICZNYCH
Politechnika Warszawska Wydział Elektryczny ELEMENTY UKŁADÓW ENERGOELEKTRONICZNYCH Piotr Grzejszczak Mieczysław Nowak P W Instytut Sterowania i Elektroniki Przemysłowej 2015 Wiadomości ogólne Tranzystor
Załącznik nr 1. Projekty struktur falowodowych
Załącznik nr 1 do sprawozdania merytorycznego z realizacji projektu badawczego Szybka nieliniowość fotorefrakcyjna w światłowodach półprzewodnikowych do zastosowań w elementach optoelektroniki zintegrowanej
Przyrządy i układy półprzewodnikowe
Przyrządy i układy półprzewodnikowe Prof. dr hab. Ewa Popko ewa.popko@pwr.edu.pl www.if.pwr.wroc.pl/~popko p.231a A-1 Zawartość wykładu Wy1, Wy2 Wy3 Wy4 Wy5 Wy6 Wy7 Wy8 Wy9 Wy10 Wy11 Wy12 Wy13 Wy14 Wy15
Nauka o Materiałach. Wykład XI. Właściwości cieplne. Jerzy Lis
Nauka o Materiałach Wykład XI Właściwości cieplne Jerzy Lis Nauka o Materiałach Treść wykładu: 1. Stabilność termiczna materiałów 2. Pełzanie wysokotemperaturowe 3. Przewodnictwo cieplne 4. Rozszerzalność
BADANIA MODELOWE OGNIW SŁONECZNYCH
POZNAN UNIVE RSITY OF TE CHNOLOGY ACADE MIC JOURNALS No 70 Electrical Engineering 2012 Bartosz CERAN* BADANIA MODELOWE OGNIW SŁONECZNYCH W artykule przedstawiono model matematyczny modułu fotowoltaicznego.
Technologia ogniw monokrystalicznych wzbogaconych galem
Technologia ogniw monokrystalicznych wzbogaconych galem Zalety zastosowania domieszki galu Ogniwa monokrystaliczne wzbogacone galem są bardzo wydajne Osłabienie wydajności ogniw monokrystalicznych wzbogaconych
Wykład 5 Fotodetektory, ogniwa słoneczne
Wykład 5 Fotodetektory, ogniwa słoneczne 1 Generacja optyczna swobodnych nośników Fotoprzewodnictwo σ=e(µ e n+µ h p) Fotodioda optyczna generacja par elektron-dziura pole elektryczne złącza rozdziela parę
Materiały Reaktorowe. Właściwości mechaniczne
Materiały Reaktorowe Właściwości mechaniczne Naprężenie i odkształcenie F A 0 l i l 0 l 0 l l 0 a. naprężenie rozciągające b. naprężenie ściskające c. naprężenie ścinające d. Naprężenie torsyjne Naprężenie
W książce tej przedstawiono:
Elektronika jest jednym z ważniejszych i zarazem najtrudniejszych przedmiotów wykładanych na studiach technicznych. Co istotne, dogłębne zrozumienie jej prawideł, jak również opanowanie pewnej wiedzy praktycznej,
Wykład 5 Fotodetektory, ogniwa słoneczne
Wykład 5 Fotodetektory, ogniwa słoneczne 1 Generacja optyczna swobodnych nośników Fotoprzewodnictwo σ=e(µ e n+µ h p) Fotodioda optyczna generacja par elektron-dziura pole elektryczne złącza rozdziela parę
Energia emitowana przez Słońce
Energia słoneczna i ogniwa fotowoltaiczne Michał Kocyła Problem energetyczny na świecie Przewiduje się, że przy obecnym tempie rozwoju gospodarczego i zapotrzebowaniu na energię, paliw kopalnych starczy
IX. DIODY PÓŁPRZEWODNIKOWE Janusz Adamowski
IX. DIODY PÓŁPRZEWODNIKOWE Janusz Adamowski 1 1 Dioda na złączu p n Zgodnie z wynikami, otrzymanymi na poprzednim wykładzie, natężenie prądu I przepływającego przez złącze p n opisane jest wzorem Shockleya
Lasery półprzewodnikowe. przewodnikowe. Bernard Ziętek
Lasery półprzewodnikowe przewodnikowe Bernard Ziętek Plan 1. Rodzaje półprzewodników 2. Parametry półprzewodników 3. Złącze p-n 4. Rekombinacja dziura-elektron 5. Wzmocnienie 6. Rezonatory 7. Lasery niskowymiarowe
Rekapitulacja. Detekcja światła. Rekapitulacja. Rekapitulacja
Rekapitulacja Detekcja światła Sebastian Maćkowski Instytut Fizyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika Adres poczty elektronicznej: mackowski@fizyka.umk.pl Biuro: 365, telefon: 611-3250 Konsultacje: czwartek
Elementy technologii mikroelementów i mikrosystemów. USF_3 Technologia_A M.Kujawińska, T.Kozacki, M.Jóżwik 3-1
Elementy technologii mikroelementów i mikrosystemów USF_3 Technologia_A M.Kujawińska, T.Kozacki, M.Jóżwik 3-1 Elementy technologii mikroelementów i mikrosystemów Typowe wymagania klasy czystości: 1000/100
Czym jest prąd elektryczny
Prąd elektryczny Ruch elektronów w przewodniku Wektor gęstości prądu Przewodność elektryczna Prawo Ohma Klasyczny model przewodnictwa w metalach Zależność przewodności/oporności od temperatury dla metali,
2. Półprzewodniki. Istnieje duża jakościowa różnica między właściwościami elektrofizycznymi półprzewodników, przewodników i dielektryków.
2. Półprzewodniki 1 Półprzewodniki to materiały, których rezystywność jest większa niż rezystywność przewodników (metali) oraz mniejsza niż rezystywność izolatorów (dielektryków). Przykłady: miedź - doskonały
Przyrządy półprzewodnikowe część 5 FET
Przyrządy półprzewodnikowe część 5 FET r inż. Bogusław Boratyński Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechnika Wrocławska 2011 Literatura i źródła rysunków G. Rizzoni, Fundamentals of Electrical
Podstawy fizyki ciała stałego półprzewodniki domieszkowane
Podstawy fizyki ciała stałego półprzewodniki domieszkowane Półprzewodnik typu n IV-Ge V-As Jeżeli pięciowartościowy atom V-As zastąpi w sieci atom IV-Ge to cztery elektrony biorą udział w wiązaniu kowalentnym,
Elektryczne własności ciał stałych
Elektryczne własności ciał stałych Do sklasyfikowania różnych materiałów ze względu na ich własności elektryczne trzeba zdefiniować kilka wielkości Oporność właściwa (albo przewodność) ładunek [C] = 1/
Część 2. Przewodzenie silnych prądów i blokowanie wysokich napięć przy pomocy przyrządów półprzewodnikowych
Część 2 Przewodzenie silnych prądów i blokowanie wysokich napięć przy pomocy przyrządów półprzewodnikowych Łukasz Starzak, Przyrządy i układy mocy, studia niestacjonarne, lato 2018/19 23 Półprzewodniki
Cienkowarstwowe ogniwa słoneczne: przegląd materiałów, technologii i sytuacji rynkowej
Cienkowarstwowe ogniwa słoneczne: przegląd materiałów, technologii i sytuacji rynkowej Przez ostatnie lata, rynek fotowoltaiki rozwijał się, wraz ze sprzedażą niemal zupełnie zdominowaną przez produkty
Teoria pasmowa ciał stałych
Teoria pasmowa ciał stałych Poziomy elektronowe atomów w cząsteczkach ulegają rozszczepieniu. W kryształach zjawisko to prowadzi do wytworzenia się pasm. Klasyfikacja ciał stałych na podstawie struktury
Zjawiska zachodzące w półprzewodnikach Przewodniki samoistne i niesamoistne
Zjawiska zachodzące w półprzewodnikach Przewodniki samoistne i niesamoistne Materiały dydaktyczne dla kierunku Technik Optyk (W12) Kwalifikacyjnego kursu zawodowego. Zadania elektroniki: Urządzenia elektroniczne
Repeta z wykładu nr 6. Detekcja światła. Plan na dzisiaj. Metal-półprzewodnik
Repeta z wykładu nr 6 Detekcja światła Sebastian Maćkowski Instytut Fizyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika Adres poczty elektronicznej: mackowski@fizyka.umk.pl Biuro: 365, telefon: 611-3250 - kontakt omowy
Część 3. Przegląd przyrządów półprzewodnikowych mocy. Łukasz Starzak, Przyrządy i układy mocy, studia niestacjonarne, lato 2018/19 51
Część 3 Przegląd przyrządów półprzewodnikowych mocy Łukasz Starzak, Przyrządy i układy mocy, studia niestacjonarne, lato 2018/19 51 Budowa przyrządów półprzewodnikowych Struktura składa się z warstw Warstwa
Nauka o Materiałach. Wykład IX. Odkształcenie materiałów właściwości plastyczne. Jerzy Lis
Nauka o Materiałach Wykład IX Odkształcenie materiałów właściwości plastyczne Jerzy Lis Nauka o Materiałach Treść wykładu: 1. Odkształcenie plastyczne 2. Parametry makroskopowe 3. Granica plastyczności
Monokryształy SI GaAs o orientacji [310] jako materiał na podłoża do osadzania warstw epitaksjalnych
Monokryształy SI GaAs o orientacji [310] jako materiał na podłoża... Monokryształy SI GaAs o orientacji [310] jako materiał na podłoża do osadzania warstw epitaksjalnych Andrzej Hruban, Wacław Orłowski,
Co to jest cienka warstwa?
Co to jest cienka warstwa? Gdzie i dlaczego stosuje się cienkie warstwy? Układy scalone, urządzenia optoelektroniczne, soczewki i zwierciadła, ogniwa paliwowe, rozmaite narzędzia,... 1 Warstwy w układach
Charakteryzacja właściwości elektronowych i optycznych struktur AlGaN GaN Dagmara Pundyk
Charakteryzacja właściwości elektronowych i optycznych struktur AlGaN GaN Dagmara Pundyk Promotor: dr hab. inż. Bogusława Adamowicz, prof. Pol. Śl. Zadania pracy Pomiary transmisji i odbicia optycznego
Po co układy analogowe?
PUAV Wykład 1 Po co układy analogowe? Układy akwizycji danych Przykład: układy odczytu czujników promieniowania + yskryminator 1 bit Przetwornik A/C m bitów Przetwornik T/C n bitów Wzmacniacz napięciowy
Studnia kwantowa. Optyka nanostruktur. Studnia kwantowa. Gęstość stanów. Sebastian Maćkowski
Studnia kwantowa Optyka nanostruktur Sebastian Maćkowski Instytut Fizyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika Adres poczty elektronicznej: mackowski@fizyka.umk.pl Biuro: 365, telefon: 611-3250 Studnia kwantowa
Dyslokacje w kryształach. ach. Keshra Sangwal, Politechnika Lubelska. Literatura
Dyslokacje w kryształach ach Keshra Sangwal, Politechnika Lubelska I. Wprowadzenie do defektów II. Dyslokacje: podstawowe pojęcie III. Własności mechaniczne kryształów IV. Źródła i rozmnażanie się dyslokacji
Część 2. Przewodzenie silnych prądów i blokowanie wysokich napięć przy pomocy przyrządów półprzewodnikowych
Część 2 Przewodzenie silnych prądów i blokowanie wysokich napięć przy pomocy przyrządów półprzewodnikowych Łukasz Starzak, Przyrządy półprzewodnikowe mocy, zima 2015/16 20 Półprzewodniki Materiały, w których
I Konferencja. InTechFun
I Konferencja Innowacyjne technologie wielofunkcyjnych materiałów i struktur dla nanoelektroniki, fotoniki, spintroniki i technik sensorowych InTechFun 9 kwietnia 2010 r., Warszawa POIG.01.03.01-00-159/08
Dyslokacje w kryształach. ach. Keshra Sangwal Zakład Fizyki Stosowanej, Instytut Fizyki Politechnika Lubelska
Dyslokacje w kryształach ach Keshra Sangwal Zakład Fizyki Stosowanej, Instytut Fizyki Politechnika Lubelska I. Wprowadzenie do defektów II. Dyslokacje: Podstawowe pojęcie III. Własności mechaniczne kryształów
ELEMENTY ELEKTRONICZNE
AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA W KRAKOWIE Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki Katedra Elektroniki ELEMENTY ELEKTRONICZNE dr inż. Piotr Dziurdzia paw. C-3,
Leon Murawski, Katedra Fizyki Ciała Stałego Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej
Nanomateriałów Leon Murawski, Katedra Fizyki Ciała Stałego Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej POLITECHNIKA GDAŃSKA Centrum Zawansowanych Technologii Pomorze ul. Al. Zwycięstwa 27 80-233
Przewodność elektryczna ciał stałych. Elektryczne własności ciał stałych Izolatory, metale i półprzewodniki
Przewodność elektryczna ciał stałych Elektryczne własności ciał stałych Izolatory, metale i półprzewodniki Elektryczne własności ciał stałych Do sklasyfikowania różnych materiałów ze względu na ich własności
półprzewodniki Plan na dzisiaj Optyka nanostruktur Struktura krystaliczna Dygresja Sebastian Maćkowski
Plan na dzisiaj Optyka nanostruktur Sebastian Maćkowski Instytut Fizyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika Adres poczty elektronicznej: mackowski@fizyka.umk.pl Biuro: 365, telefon: 611-3250 półprzewodniki
Kształtowanie przestrzenne struktur AlGaInN jako klucz do nowych generacji przyrządów optoelektronicznych
Kształtowanie przestrzenne struktur AlGaInN jako klucz do nowych generacji przyrządów optoelektronicznych Projekt realizowany w ramach programu LIDER finansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
Katedra Przyrządów Półprzewodnikowych i Optoelektronicznych pokój:
Podstawy Elektroniki Prowadzący: Prof. dr hab. Zbigniew Lisik Katedra Przyrządów Półprzewodnikowych i Optoelektronicznych pokój: 116 e-mail: zbigniew.lisik@p.lodz.pl Program: wykład - 15h laboratorium
Funkcja rozkładu Fermiego-Diraca w różnych temperaturach
Funkcja rozkładu Fermiego-Diraca w różnych temperaturach 1 f FD ( E) = E E F exp + 1 kbt Styczna do krzywej w punkcie f FD (E F )=0,5 przecina oś energii i prostą f FD (E)=1 w punktach odległych o k B
Materiałoznawstwo optyczne CERAMIKA OPTYCZNA
Materiałoznawstwo optyczne CERAMIKA OPTYCZNA Szkło optyczne i fotoniczne, A. Szwedowski, R. Romaniuk, WNT, 2009 POLIKRYSZTAŁY - ciała stałe o drobnoziarnistej strukturze, które są złożone z wielkiej liczby
Optyczne elementy aktywne
Optyczne elementy aktywne Źródła optyczne Diody elektroluminescencyjne Diody laserowe Odbiorniki optyczne Fotodioda PIN Fotodioda APD Generowanie światła kontakt metalowy typ n GaAs podłoże typ n typ n
Teoria pasmowa. Anna Pietnoczka
Teoria pasmowa Anna Pietnoczka Opis struktury pasmowej we współrzędnych r, E Zmiana stanu elektronów przy zbliżeniu się atomów: (a) schemat energetyczny dla atomów sodu znajdujących się w odległościach
LABORATORIUM ELEKTRONIKI ĆWICZENIE 4 POLITECHNIKA ŁÓDZKA KATEDRA PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH I OPTOELEKTRONICZNYCH
LABORATORIUM ELEKTRONIKI ĆWICZENIE 4 Parametry statyczne tranzystorów polowych złączowych Cel ćwiczenia Podstawowym celem ćwiczenia jest poznanie statycznych charakterystyk tranzystorów polowych złączowych
Technologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe
Technologie wytwarzania metali Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW Krzepnięcie - przemiana fazy
Technologie wytwarzania metali. Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe
Technologie wytwarzania metali Odlewanie Metalurgia proszków Otrzymywanie monokryształów Otrzymywanie materiałów superczystych Techniki próżniowe KRYSTALIZACJA METALI I STOPÓW Krzepnięcie - przemiana fazy
III. TRANZYSTOR BIPOLARNY
1. TRANZYSTOR BPOLARNY el ćwiczenia: Wyznaczenie charakterystyk statycznych tranzystora bipolarnego Zagadnienia: zasada działania tranzystora bipolarnego. 1. Wprowadzenie Nazwa tranzystor pochodzi z języka
Ćwiczenie 4. Parametry statyczne tranzystorów polowych JFET i MOSFET
Ćwiczenie 4 Parametry statyczne tranzystorów polowych JFET i MOSFET Cel ćwiczenia Podstawowym celem ćwiczenia jest poznanie charakterystyk statycznych tranzystorów polowych złączowych oraz z izolowaną
Wprowadzenie do techniki Cyfrowej i Mikroelektroniki
Wprowadzenie do techniki Cyfrowej i Mikroelektroniki Małgorzata Napieralska Katedra Mikroelektroniki i Technik Informatycznych tel. 26-55 mnapier@dmcs.p.lodz.pl Literatura W. Marciniak Przyrządy półprzewodnikowe
Cel ćwiczenia: Wyznaczenie szerokości przerwy energetycznej przez pomiar zależności oporności elektrycznej monokryształu germanu od temperatury.
WFiIS PRACOWNIA FIZYCZNA I i II Imię i nazwisko: 1. 2. TEMAT: ROK GRUPA ZESPÓŁ NR ĆWICZENIA Data wykonania: Data oddania: Zwrot do poprawy: Data oddania: Data zliczenia: OCENA Cel ćwiczenia: Wyznaczenie
Materiały Reaktorowe. Efekty fizyczne uszkodzeń radiacyjnych c.d.
Materiały Reaktorowe Efekty fizyczne uszkodzeń radiacyjnych c.d. Luki (pory) i pęcherze Powstawanie i formowanie luk zostało zaobserwowane w 1967 r. Podczas formowania luk w materiale następuje jego puchnięcie
Repeta z wykładu nr 3. Detekcja światła. Struktura krystaliczna. Plan na dzisiaj
Repeta z wykładu nr 3 Detekcja światła Sebastian Maćkowski Instytut Fizyki Uniwersytet Mikołaja Kopernika Adres poczty elektronicznej: mackowski@fizyka.umk.pl Biuro: 365, telefon: 611-3250 Konsultacje:
TEORIA TRANZYSTORÓW MOS. Charakterystyki statyczne
TEORIA TRANZYSTORÓW MOS Charakterystyki statyczne n Aktywne podłoże, a napięcia polaryzacji złącz tranzystora wzbogacanego nmos Obszar odcięcia > t, = 0 < t Obszar liniowy (omowy) Kanał indukowany napięciem
Epitaksja - zagadnienia podstawowe
Fizyka, technologia oraz modelowanie wzrostu kryształów Epitaksja - zagadnienia podstawowe 13 marzec 2008 Zbigniew R. Żytkiewicz Instytut Fizyki PAN 02-668 Warszawa, Al. Lotników 32/46 tel: 843 66 01 ext.
Przerwa energetyczna w germanie
Ćwiczenie 1 Przerwa energetyczna w germanie Cel ćwiczenia Wyznaczenie szerokości przerwy energetycznej przez pomiar zależności oporu monokryształu germanu od temperatury. Wprowadzenie Eksperymentalne badania
Krawędź absorpcji podstawowej
Obecność przerwy energetycznej między pasmami przewodnictwa i walencyjnym powoduje obserwację w eksperymencie absorpcyjnym krawędzi podstawowej. Dla padającego promieniowania oznacza to przejście z ośrodka
Politechnika Białostocka
Politechnika Białostocka Wydział Elektryczny Katedra Automatyki i Elektroniki Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych z przedmiotu: ELEKTRONIKA 2 (EZ1C500 055) BADANIE DIOD I TRANZYSTORÓW Białystok 2006
Dobór materiałów konstrukcyjnych cz.13
Dobór materiałów konstrukcyjnych cz.13 dr inż. Hanna Smoleńska Katedra Inżynierii Materiałowej i Spajania Wydział Mechaniczny, Politechnika Gdańska Materiały edukacyjne ROZSZERZALNOŚĆ CIEPLNA LINIOWA Ashby
Złącza p-n, zastosowania. Własności złącza p-n Dioda LED Fotodioda Dioda laserowa Tranzystor MOSFET
Złącza p-n, zastosowania Własności złącza p-n Dioda LED Fotodioda Dioda laserowa Tranzystor MOSFET Złącze p-n, polaryzacja złącza, prąd dyfuzyjny (rekombinacyjny) Elektrony z obszaru n na złączu dyfundują
Rezonatory ze zwierciadłem Bragga
Rezonatory ze zwierciadłem Bragga Siatki dyfrakcyjne stanowiące zwierciadła laserowe (zwierciadła Bragga) są powszechnie stosowane w laserach VCSEL, ale i w laserach z rezonatorem prostopadłym do płaszczyzny
(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11)
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 165024 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 290701 (22) Data zgłoszenia: 17.06.1991 (51) IntCl5: H01L 21/66 H01L
Tranzystory polowe FET(JFET), MOSFET
Tranzystory polowe FET(JFET), MOSFET Ryszard J. Barczyński, 2009 2015 Politechnika Gdańska, Wydział FTiMS, Katedra Fizyki Ciała Stałego Materiały dydaktyczne do użytku wewnętrznego Tranzystor polowy złączowy
Ćwiczenie 1 LABORATORIUM ELEKTRONIKI POLITECHNIKA ŁÓDZKA KATEDRA PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH I OPTOELEKTRONICZNYCH
LABORAORUM ELEKRONK Ćwiczenie 1 Parametry statyczne diod półprzewodnikowych Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie statycznych charakterystyk podstawowych typów diod półprzewodnikowych oraz zapoznanie
Diagramy fazowe graficzna reprezentacja warunków równowagi
Diagramy fazowe graficzna reprezentacja warunków równowagi Faza jednorodna część układu, oddzielona od innych części granicami faz, na których zachodzi skokowa zmiana pewnych własności fizycznych. B 0
Sprzęganie światłowodu z półprzewodnikowymi źródłami światła (stanowisko nr 5)
Wojciech Niwiński 30.03.2004 Bartosz Lassak Wojciech Zatorski gr.7lab Sprzęganie światłowodu z półprzewodnikowymi źródłami światła (stanowisko nr 5) Zadanie laboratoryjne miało na celu zaobserwowanie różnic
PRACA DYPLOMOWA W BUDOWIE WKŁADEK FORMUJĄCYCH. Tomasz Kamiński. Temat: ŻYWICE EPOKSYDOWE. dr inż. Leszek Nakonieczny
Politechnika Wrocławska - Wydział Mechaniczny Instytut Technologii Maszyn i Automatyzacji PRACA DYPLOMOWA Tomasz Kamiński Temat: ŻYWICE EPOKSYDOWE W BUDOWIE WKŁADEK FORMUJĄCYCH Promotor: dr inż. Leszek
Wykład IX: Odkształcenie materiałów - właściwości plastyczne
Wykład IX: Odkształcenie materiałów - właściwości plastyczne JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Technologii Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu: 1. Odkształcenie