Zagrożenie pożarem i wybuchem

Transkrypt

1 Zagrożenie pożarem i wybuchem PALIWO POŻAR, WYBUCH UTLENIACZ ŹRÓDŁO ZAPŁONU DR INŻ. MAREK WOLIŃSKI SZKOŁA GŁÓWNA SŁUŻBY POŻARNICZEJ ZAKŁAD ANALIZ I ROZPOZNAWANIA ZAGROŻEŃ m.wolinski@sgsp.edu.pl POŻAR spalanie o niekontrolowanym przebiegu w czasie i przestrzeni WYBUCH gwałtowna reakcja utleniania lub rozkładu, wywołująca wzrost temperatury i/lub ciśnienia ZAGROŻENIE POŻAROWE/WYBUCHOWE: - możliwość spowodowania pożaru/wybuchu, - możliwość utraty życia (lub uszkodzenia ciała) i/lub zniszczenia mienia w wyniku pożaru/wybuchu PALIWO POŻAR, WYBUCH UTLENIACZ ŹRÓDŁO ZAPŁONU 1

2 Granice wybuchowości (palności, zapłonu) są charakterystycznymi cechami mieszanin palnych. Poza tymi granicznymi stężeniami składników palnych w mieszaninie z utleniaczem zapłon mieszaniny nie nastąpi nawet, jeśli źródło zapłonu będzie miało nieskończenie wielką energię: - - dolna granica wybuchowości (DGW) jest to najniższe stężenie paliwa w mieszaninie palnej, poniżej którego nie jest możliwy zapłon mieszaniny pod wpływem czynnika inicjującego i dalsze samoczynne rozprzestrzenianie płomienia w określonych warunkach badania, - - górna granica wybuchowości (GGW) jest to najwyższe stężenie paliwa w mieszaninie palnej, powyżej którego nie jest możliwy zapłon mieszaniny pod wpływem czynnika inicjującego i dalsze samoczynne rozprzestrzenianie płomienia w określonych warunkach badania. Zagrożenie pożarem i/lub wybuchem wzrasta ze spadkiem dolnej granicy wybuchowości i rozszerzaniem zakresu wybuchowości czyli różnicy między poziomem górnej i dolnej granicy wybuchowości. Stężeniowe granice zapłonu, przykłady Gaz % gazu w powietrzu DGW GGW Wodór 4,1 74,2 Tlenek węgla 12,5 74,2 Metan 5,3 14,0 Etan 3,2 12,5 Propan 2,4 9,5 Butan 1,9 8,4 Acetylen 2,5 80,0 Gaz ziemny 4,5 17,0 Temperatura zapłonu cieczy palnej jest to najniższa temperatura, przy której ciecz tworzy nad swoją powierzchnią mieszaninę par z powietrzem o odpowiednim stężeniu, zdolną zapalić się od bodźca energetycznego w określonych warunkach badania. Przykładowo ropę naftową i produkty naftowe, z wyjątkiem gazu płynnego, w zależności od temperatury zapłonu zalicza się do następujących klas: -klasa I: ropa naftowa i produkty naftowe o temperaturze zapłonu do 294,15 K (21 o C), -klasa II: produkty naftowe o temperaturze zapłonu od 294,15 K (21 o C) do 328,15 K (55 o C), -klasa III: produkty naftowe o temperaturze zapłonu od 328,15 K (55 o C) do 373,15 K (100 o C). Ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej 328,15 K (55 o C) są materiałami niebezpiecznymi pożarowo. 2

3 Minimalna energia zapłonu E min jest to najmniejsza energia kondensatora w obwodzie elektrycznym, którego wyładowanie powoduje zapłon mieszaniny i rozprzestrzenianie się płomienia w określonych warunkach badania. Dla gazów i par minimalną energię zapłonu oznacza się dla składów stechiometrycznych, zaś dla pyłów dla mieszanin bogatych w paliwo (powyżej składu stechiometrycznego), są to warunki optymalne pod względem składu mieszaniny. Wartość minimalnej energii zapłonu jest parametrem, który pozwala na ocenę zagrożenia wybuchem pochodzącego od istniejących w rozpatrywanym obszarze źródeł energii takich, jak iskry elektryczne, elektrostatyczne, iskry pochodzące z pojemnościowych lub indukcyjnych obwodów elektrycznych, a także iskry mechaniczne. Minimalne energie zapłonu mieszanin gazów i par z powietrzem, przykłady Substancja palna E min, mj Dwusiarczek węgla 0,009 Wodór 0,019 Acetylen 0,019 Tlenek etylenu 0,060 Metanol 0,140 Eter etylowy 0,190 Benzen 0,200 Heksan 0,240 Butan 0,250 Metan 0,280 Aceton 0,600 Zależność energii zapłonowej od składu mieszaniny na przykładzie mieszanin wodoru z powietrzem: Z 1 minimalna energia zapłonu E min = 0,019 mj, V d dolna granica wybuchowości, V g górna granica wybuchowości. 3

4 POŻAR WYBUCH Temperatura samozapłonu jest to najniższa temperatura, przy której następuje zapalenie się substancji palnej w wyniku zetknięcia z gorącą powierzchnią lub wskutek oddziaływania promieniowania cieplnego tej powierzchni (bez udziału zewnętrznego płomienia lub iskry). Klasyfikacja mieszanin wybuchowych gazów i par z powietrzem Temperatura samozapłonu, o C Klasa temperaturowa Przykład substancji > 450 T1 Wodór, tlenek węgla, amoniak > T2 Acetylen, n-butan, tlenek etylenu > T3 N-oktan, terpentyna, akroleina > T4 Aldehyd octowy, eter dwuetylowy > T5 Dwusiarczek węgla > T6 Fosforowodór Gazy i pary cieczy o temperaturze samozapłonu poniżej 85 o C traktowane są jako samozapalające się w temperaturze pokojowej. Efekty pożaru lub wybuchu oddziaływujące na ludzi i konstrukcje, mogące spowodować śmierć lub uszkodzenia ciała albo zniszczenia dóbr materialnych: - promieniowanie cieplne, - toksyczne produkty spalania i rozkładu termicznego, - fala ciśnieniowa, podmuch, - odłamki. Stacja kolejowa Białystok,

5 Pożar powierzchniowy Pożar strumieniowy BLEVE + fire ball Średnie intensywności promieniowania cieplnego dla różnych typów pożarów gazów i cieczy Pożar I, kw/m 2 Temperatura płomienia, o C Pożary powierzchniowe LNG LPG Benzyna/nafta Metanol Pożary strumieniowe LPG/benzyna/nafta LNG/metanol BLEVE Wszystkie ciecze palne Strumień cieplny, kw/m 2 Skutki promieniowania cieplnego dla sprzętu 37,5 Uszkodzenie urządzeń wchodzących w skład instalacji technologicznych (procesowych) 25,0 Zapalenie się drewna po bardzo długim okresie narażenia 12,5 Topienie się rur z tworzywa sztucznego Skutki promieniowania cieplnego dla ludzi 100% ofiar śmiertelnych po 1 min. narażenia, 1% ofiar śmiertelnych po 10 s narażenia 100% ofiar śmiertelnych po 1 min. narażenia, znaczne urazy po 10 s narażenia 1% ofiar śmiertelnych po 1 min. narażenia, oparzenia I stopnia po 10 s narażenia 4,0 --- Powoduje ból przy narażeniu dłuższym niż 20 s 2,1 --- Wartość minimalna do wywołania bólu po 1 min. narażenia 1,2 --- Nie stwarza dyskomfortu przy długotrwałym narażeniu 5

6 Toksyczność gazów pożarowych, przykłady Gaz LC 50, ppm 5 min LC 50, ppm 30 min Dwutlenek węgla CO 2 > > Amoniak NH Chlorowodór HCl Tlenek węgla CO Bromowodór HBr Tlenek azotu NO Siarkowodór H 2 S Fluorowodór HF Dwutlenek azotu NO Dwutlenek siarki SO Nadciśnienie, kpa Skutki nadciśnienia dla sprzętu i obiektów 17,5 35 Poważne uszkodzenia budynków i aparatury procesowej 7 17 Uszkodzenia budynków nadające się do wyremontowania, uszkodzenia fasad budynków mieszkalnych Skutki nadciśnienia dla ludzi 1% ofiar śmiertelnych wskutek uszkodzeń płuc >50% uszkodzeń bębenków w uszach >50% poważnych zranień od odłamków 1% uszkodzeń bębenków w uszach 1% poważnych zranień od odłamków 3,5 7 Uszkodzenia przeszkleń *) Zranienia odłamkami szkła 1-2 Uszkodzenia ok. 10% przeszkleń Niewielkie zranienia odłamkami szkła *) stąd wynika przyjęcie poziomu nadciśnienia ΔP = 5 kpa jako wskaźnika zagrożenia wybuchem pomieszczeń Gęstość obciążenia ogniowego jest to energia cieplna, wyrażona w MJ, która może powstać przy spaleniu się materiałów palnych składowanych, wytwarzanych, przerabianych lub transportowanych w sposób ciągły w pomieszczeniu, strefie pożarowej lub składowisku materiałów stałych, przypadająca na jednostkę powierzchni tego obiektu wyrażoną w m 2. Gęstość obciążenia ogniowego Q d w MJ/m 2 należy obliczać według wzoru: n Qci * Gi Qd i 1 w którym: F n -- liczba rodzajów materiałów palnych znajdujących się w pomieszczeniu, strefie pożarowej lub składowisku, G i -- masa poszczególnych materiałów, kg, Q ci -- ciepło spalania poszczególnych materiałów, MJ/kg, F -- powierzchnia rzutu poziomego pomieszczenia, strefy pożarowej lub składowiska, m 2. [PN-B-02852:2001 Ochrona przeciwpożarowa budynków. Obliczanie gęstości obciążenia ogniowego oraz wyznaczanie względnego czasu trwania pożaru] 6

7 W obiektach i na terenach przyległych, gdzie prowadzone są procesy technologiczne z użyciem materiałów mogących wytworzyć mieszaniny wybuchowe lub w których materiały takie są magazynowane, powinna być dokonana ocena zagrożenia wybuchem. Ocena zagrożenia wybuchem obejmuje wskazanie pomieszczeń zagrożonych wybuchem, wyznaczenie w pomieszczeniach i przestrzeniach zewnętrznych odpowiednich stref zagrożenia wybuchem wraz z opracowaniem graficznej dokumentacji klasyfikacyjnej oraz wskazanie czynników mogących w nich zainicjować zapłon. Graficzna dokumentacja klasyfikacyjna zawiera plany sytuacyjne obrazujące rodzaj i zasięg stref zagrożenia wybuchem oraz lokalizację i identyfikację źródeł emisji, zgodnie z zasadami określonymi w Polskich Normach. Oceny zagrożenia wybuchem dokonują: inwestor, projektant lub użytkownik decydujący o procesie technologicznym. [Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 109 z 2010 r., poz. 719)] POMIESZCZENIE ZAGROŻONE WYBUCHEM pomieszczenie, w którym może się wytworzyć mieszanina wybuchowa powstała z wydzielającej się takiej ilości palnych gazów, par, mgieł lub pyłów, że jej wybuch mógłby spowodować przyrost ciśnienia w tym pomieszczeniu przekraczający 5 kpa. STREFA ZAGROŻENIA WYBUCHEM przestrzeń, w której może występować mieszanina substancji palnych z powietrzem lub innymi gazami utleniającymi, o stężeniu zawartym między dolną a górną granicą wybuchowości. W pomieszczeniu należy wyznaczyć strefę zagrożenia wybuchem, jeżeli może w nim wystąpić mieszanina wybuchowa o objętości co najmniej 0,01 m 3 w zwartej przestrzeni [Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 109 z 2010 r., poz. 719)] PRZYROST CIŚNIENIA W POMIESZCZENIU SPOWODOWANY PRZEZ WYBUCH Z UDZIAŁEM JEDNORODNYCH PALNYCH GAZÓW LUB PAR O CZĄSTECZKACH ZBUDOWANYCH Z ATOMÓW WĘGLA, WODORU, TLENU, AZOTU I CHLOROWCÓW: gdzie: mmax * Pmax * W P V * * C st m max maksymalna masa substancji palnych, tworzących mieszaninę wybuchową, jaka może się wydzielić w rozpatrywanym pomieszczeniu, kg ΔP max maksymalny przyrost ciśnienia przy wybuchu stechiometrycznej mieszaniny gazowo- lub parowo-powietrznej w zamkniętej komorze, Pa W V -, Pa współczynnik przebiegu reakcji wybuchu, uwzględniający niehermetyczność pomieszczenia, nieadiabatyczność reakcji wybuchu, a także fakt udziału w reakcji niecałej ilości palnych gazów i par, jaka wydzieliłaby się w pomieszczeniu równy 0.17 dla palnych gazów i 0.1 dla palnych par objętość przestrzeni powietrznej pomieszczenia, stanowiąca różnicę między objętością pomieszczenia i objętością znajdujących się w nim instalacji, sprzętu, zamkniętych opakowań itp., m 3 (1) 7

8 C st ρ - objętościowe stężenie stechiometryczne palnych gazów lub par: 1 C st * β stechiometryczny współczynnik tlenu w reakcji wybuchu: nh ncl no nc 4 2 n C, n H, n Cl, n O odpowiednio ilości atomów węgla, wodoru, chlorowców i tlenu w cząsteczce gazu lub pary gęstość palnych gazów lub par w temperaturze pomieszczenia w normalnych warunkach pracy, kg/m 3 (2) W przypadku istnienia w pomieszczeniu uruchamianej samoczynnie instalacji wentylacji awaryjnej, przy określaniu masy maksymalnej dla palnych gazów lub par dopuszcza się uwzględnienie jej działania, jeżeli odciągi powietrza znajdują się w pobliżu miejsca przewidywanego wydzielania się gazów lub par. Przyjmowaną do obliczenia ΔP maksymalną masę substancji palnych można wtedy zmniejszyć k-krotnie, przy czym: k 1 n, gdzie: n ilość wymian powietrza w pomieszczeniu przy działaniu wentylacji awaryjnej (1/s), τ - przewidywany czas wydzielania gazów lub par (s). (3) gdzie: PRZYROST CIŚNIENIA W POMIESZCZENIU SPOWODOWANY PRZEZ WYBUCH Z UDZIAŁEM SUBSTANCJI NIE BĘDĄCYCH JEDNORODNYMI PALNYMI GAZAMI LUB PARAMI O CZĄSTECZKACH ZBUDOWANYCH Z ATOMÓW WĘGLA, WODORU, TLENU, AZOTU I CHLOROWCÓW: mmax * qsp * P0 * W P, Pa V * * c * T m max maksymalna masa substancji palnych, tworzących mieszaninę wybuchową, jaka może się wydzielić w rozpatrywanym pomieszczeniu, kg q SP P 0 ciepło spalania, J/kg ciśnienie atmosferyczne normalne, równe Pa ρ P gęstość powietrza w temperaturze T, kg/m 3 c P ciepło właściwe powietrza, równe 1.01*10 3 J/kg*K P P (1) 8

9 T W V - temperatura pomieszczenia w normalnych warunkach pracy, K współczynnik przebiegu reakcji wybuchu, uwzględniający niehermetyczność pomieszczenia, nieadiabatyczność reakcji wybuchu, a także fakt udziału w reakcji niecałej ilości palnych gazów i par, jaka wydzieliłaby się w pomieszczeniu równy 0.17 dla palnych gazów i uniesionego palnego pyłu oraz 0.1 dla palnych par i mgieł objętość przestrzeni powietrznej pomieszczenia, stanowiąca różnicę między objętością pomieszczenia i objętością znajdujących się w nim instalacji, sprzętu, zamkniętych opakowań itp., m 3 (2) PN-EN : Atmosfery wybuchowe. Zapobieganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem. Pojęcia podstawowe i metodologia. Strefa 0 miejsce, w którym atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę substancji palnych w postaci gazu, pary albo mgły z powietrzem występuje stale, przez długie okresy lub często Strefa 1 miejsce, w którym atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę substancji palnych w postaci gazu, pary albo mgły z powietrzem może czasami wystąpić w trakcie normalnego działania Strefa 2 miejsce, w którym atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę substancji palnych w postaci gazu, pary albo mgły z powietrzem nie występuje w trakcie normalnego działania, a w przypadku wystąpienia trwa krótko Strefa 20 miejsce, w którym atmosfera wybuchowa w postaci obłoku palnego pyłu w powietrzu występuje stale lub przez długie okresy lub często Strefa 21 miejsce, w którym atmosfera wybuchowa w postaci obłoku palnego pyłu w powietrzu może czasami wystąpić w trakcie normalnego działania Strefa 22 miejsce, w którym atmosfera wybuchowa w postaci obłoku palnego pyłu w powietrzu nie występuje w trakcie normalnego działania, a w przypadku wystąpienia trwa krótko Strefa 0 Strefa 20 >1000 h/rok Strefa 1 Strefa h/rok Strefa 2 Strefa 22 <10 h/rok 9

10 Czynniki wpływające na zasięg strefy zagrożenia wybuchem: - wydajność źródła emisji, - geometria źródła emisji, - prędkość wypływu, - stężenie wydzielających się substancji, - gęstość względna, - temperatura cieczy, - lotność cieczy, - stężenie kryterialne (DGW), - wentylacja, - przeszkody mechaniczne, - warunki klimatyczne, - topografia terenu. ŹRÓDŁA ZAPŁONU 1. gorące powierzchnie, 2. płomienie i gorące gazy (z włączeniem gorących cząstek), 3. iskry wytwarzane mechanicznie, 4. urządzenia elektryczne, 5. prądy błądzące i katodowa ochrona przed korozją, 6. elektryczność statyczna, 7. uderzenie pioruna, 8. fale elektromagnetyczne o częstotliwości radiowej (RF) od 10 4 Hz do 3*10 12 Hz, 9. fale elektromagnetyczne od 3*10 11 Hz do 3*10 15 Hz, 10. promieniowanie jonizujące, 11. ultradźwięki, 12. sprężanie adiabatyczne i fale uderzeniowe, 13. reakcje egzotermiczne, włącznie z samozapaleniem pyłów. (PN-EN : 2001) INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO Właściciele, zarządcy lub użytkownicy obiektów bądź ich części stanowiących odrębne strefy pożarowe, przeznaczonych do wykonywania funkcji... produkcyjnych, magazynowych,... zapewniają i wdrażają instrukcję bezpieczeństwa pożarowego zawierającą: - warunki ochrony przeciwpożarowej, wynikające z przeznaczenia, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego, magazynowania (składowania) i warunków technicznych obiektu, w tym zagrożenia wybuchem, - określenie wyposażenia w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice oraz sposoby poddawania ich przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym, - sposoby postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia, [Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 109 z 2010 r., poz. 719)] (1) 10

11 INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO - sposoby zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli takie prace są przewidywane, - warunki i organizację ewakuacji ludzi oraz praktyczne sposoby ich sprawdzania, - sposoby zapoznania użytkowników obiektu, w tym zatrudnionych pracowników, z przepisami przeciwpożarowymi oraz treścią przedmiotowej instrukcji, - zadania i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla osób będących ich stałymi użytkownikami, (2) INSTRUKCJA BEZPIECZEŃSTWA POŻAROWEGO - plany obiektów, obejmujące także ich usytuowanie, oraz terenu przyległego, z u- względnieniem graficznych danych dotyczących w szczególności powierzchni, wysokości i liczby kondygnacji budynku, odległości od obiektów sąsiadujących, parametrów pożarowych występujących substancji palnych, występującej gęstości obciążenia ogniowego w strefie pożarowej lub w strefach pożarowych, kategorii zagrożenia ludzi, przewidywanej liczby osób na każdej kondygnacji i w poszczególnych pomieszczeniach, lokalizacji pomieszczeń i przestrzeni zewnętrznych zaklasyfikowanych jako strefy zagrożenia wybuchem, podziału obiektu na strefy pożarowe, warunków ewakuacji, ze wskazaniem kierunków i wyjść ewakuacyjnych, miejsc usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, kurków głównych instalacji gazowej, materiałów niebezpiecznych pożarowo oraz miejsc usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi, wskazania dojść do dźwigów dla ekip ratowniczych, hydrantów zewnętrznych oraz innych źródeł wody do celów przeciwpożarowych, dróg pożarowych i innych dróg dojazdowych, z zaznaczeniem wjazdów na teren ogrodzony, - wskazanie osób lub podmiotów opracowujących instrukcję. (3) DOKUMENT ZABEZPIECZENIA PRZED WYBUCHEM Aby zapobiegać wybuchom i zapewnić ochronę przed ich skutkami, pracodawca powinien stosować, odpowiednie do rodzaju działalności, techniczne lub organizacyjne środki ochronne. Określając środki ochronne, należy zapewnić realizację następujących celów w podanej kolejności: 1) zapobieganie tworzeniu atmosfery wybuchowej, 2) zapobieganie wystąpieniu zapłonu atmosfery wybuchowej, 3) ograniczanie szkodliwego efektu wybuchu, celu zapewnienia ochrony zdrowia i bezpieczeństwa osób pracujących. Powyższe środki ochronne mogą być łączone lub uzupełniane środkami przeciwdziałającymi rozprzestrzenianiu się wybuchu. [Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz. U. Nr 138 z 2010 r., poz. 931)] (1) 11

12 DOKUMENT ZABEZPIECZENIA PRZED WYBUCHEM Pracodawca dokonuje kompleksowej oceny ryzyka związanego z możliwością wystąpienia w miejscach pracy atmosfery wybuchowej ( oceny ryzyka ) biorąc pod uwagę co najmniej: 1) prawdopodobieństwo i czas występowania atmosfery wybuchowej, 2) prawdopodobieństwo wystąpienia oraz uaktywnienia się źródeł zapłonu, w tym wyładowań elektrostatycznych, 3) eksploatowane przez pracodawcę instalacje, używane substancje i mieszaniny, zachodzące procesy i ich wzajemne oddziaływanie, 4) rozmiary przewidywanych skutków wybuchu. Ocena ryzyka obejmuje również miejsca pracy, które są albo mogą być połączone przez otwory z innymi miejscami, gdzie może wystąpić atmosfera wybuchowa. (2) DOKUMENT ZABEZPIECZENIA PRZED WYBUCHEM Na podstawie oceny ryzyka pracodawca, przed udostępnieniem miejsca pracy, powinien sporządzić dokument zabezpieczenia przed wybuchem Dokument zabezpieczenia przed wybuchem powinien zawierać: - opis środków ochronnych, które zostaną podjęte w celu spełnienia wymagań określonych w rozporządzeniu oraz ograniczenia szkodliwych skutków wybuchu, - wykaz przestrzeni zagrożonych wybuchem wraz z ich klasyfikacją na strefy, - oświadczenie pracodawcy, że: miejsca pracy, urządzenia a także urządzenia ostrzegawcze są zaprojektowane, używane i konserwowane w sposób zapewniający bezpieczne i właściwe funkcjonowanie, urządzenia spełniają wymagania przewidziane w przepisach dotyczących minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy, została dokonana ocena ryzyka związanego z możliwością wystąpienia atmosfery wybuchowej, (3) DOKUMENT ZABEZPIECZENIA PRZED WYBUCHEM - terminy dokonywania przeglądu stosowanych środków ochronnych, - określenie, dla wszystkich osób wykonujących pracę na rzecz różnych pracodawców w tym samym miejscu pracy: środków ochronnych, zasad koordynacji stosowania tych środków przez pracodawcę odpowiedzialnego za miejsce pracy, celu koordynacji oraz metod i procedur jej wprowadzania, - oświadczenie pracodawcy, że: miejsca pracy, urządzenia a także urządzenia ostrzegawcze są zaprojektowane, używane i konserwowane w sposób zapewniający bezpieczne i właściwe funkcjonowanie, urządzenia spełniają wymagania przewidziane w przepisach dotyczących minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy, została dokonana ocena ryzyka związanego z możliwością wystąpienia atmosfery wybuchowej. (4) 12

13 DOKUMENT ZABEZPIECZENIA PRZED WYBUCHEM W przypadku, gdy miejsce pracy, znajdujące się w nim urządzenia lub organizacja pracy zostały poddane zmianom mogącym mieć wpływ na wynik oceny ryzyka, pracodawca powinien niezwłocznie dokonać aktualizacji dokumentu. (5) DOKUMENT ZABEZPIECZENIA PRZED WYBUCHEM Przestrzenie, w których istnieje możliwość wystąpienia atmosfery wybuchowej w ilościach zagrażających bezpieczeństwu i zdrowiu, pracodawca oznacza, w miejscach wstępu do tych przestrzeni znakiem ostrzegawczym: (6) 13