Zabezpieczenia przeciwpożarowe i przeciwwybuchowe w energetyce oraz podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy. Dariusz Gaschi

Transkrypt

1 Zabezpieczenia przeciwpożarowe i przeciwwybuchowe w energetyce oraz podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy Dariusz Gaschi Augustów 2017

2 Struktura ATEX u (Dyrektywa 94/9/WE) zastąpiona od r. dyrektywą ATEX 2014/34/UE dotycząca urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w atmosferze potencjalnie wybuchowej Rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 6 czerwca 2016 r. w sprawie wymagań dla urządzeń i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w atmosferze potencjalnie wybuchowej (Dz. U poz. 817) Producent Miejsca pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa (ATEX 137; 1999/92/EC) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz.U nr 138 poz. 931) Pracodawca Badanie typu Zapewnienie jakości Wewnętrzne kontrole jakości Podział na strefy Jednostka notyfikowana Certyfikat badania typu UE (do 19 kwietnia 2016 r Certyfikat badania typu WE) Dokument Zabezpieczenia przed Wybuchem Deklaracja zgodności

3 Definicje ATEX 2014/34/UE atmosfera wybuchowa oznacza mieszaninę z powietrzem, w warunkach atmosferycznych, substancji palnych w postaci gazu, oparów, mgły lub pyłu, w której po nastąpieniu zapłonu, spalanie rozprzestrzenia się na całą niespaloną mieszaninę. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej atmosfera wybuchowa należy przez to rozumieć mieszaninę z powietrzem w warunkach atmosferycznych, substancji palnych w postaci gazów, par, mgieł lub pyłów, w której po wystąpieniu zapłonu, spalanie rozprzestrzenia się na całą niespaloną mieszaninę. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r.. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej przestrzenie zagrożone wybuchem - należy przez to rozumieć przestrzenie, w których może wystąpić atmosfera wybuchowa w ilościach wymagających podjęcie specjalnych środków w celu zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy; Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów pomieszczenie, w którym może wytworzyć się mieszanina wybuchowa, powstała z wydzielającej się takiej ilości palnych gazów, par, mgieł lub pyłów, której wybuch mógłby spowodować przyrost ciśnienia w tym pomieszczeniu przekraczający 5 kpa, określa się jako pomieszczenie zagrożone wybuchem.

4 Obowiązek pracodawcy Pracodawca, przed udostępnieniem miejsca pracy, powinien sporządzić dokument zabezpieczenia przed wybuchem, na podstawie oceny ryzyka. W przypadku gdy miejsce pracy, znajdujące się w nim urządzenia lub organizacja pracy zostały poddane zmianom mogącym mieć wpływ na wynik oceny ryzyka, pracodawca powinien niezwłocznie dokonać aktualizacji dokumentu.

5 DZPW Powinien zawierać 1. Opis środków ochronnych, 2. Wykaz przestrzeni zagrożonych wybuchem wraz z ich klasyfikacją na strefy: 3. Oświadczenie pracodawcy, że: a) miejsca pracy, urządzenia, a także urządzenia ostrzegawcze są zaprojektowane, używane i konserwowane w sposób zapewniający bezpieczne i właściwe ich funkcjonowanie, b)urządzenia spełniają wymagania przewidziane w przepisach dotyczących minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy, c)została dokonana ocena ryzyka związanego z możliwością wystąpienia atmosfery wybuchowej; 4. Terminy dokonywania przeglądu stosowanych środków ochronnych, 5. Określenie, dla wszystkich osób wykonujących pracę na rzecz różnych pracodawców w tym samym miejscu pracy: a)środków ochronnych, b) zasad koordynacji stosowania tych środków przez pracodawcę odpowiedzialnego za miejsce pracy, c) celu koordynacji oraz metod i procedur jej wprowadzania.

6 Obowiązki Pracodawcy Aby zapobiegać wybuchom i zapewnić ochronę przed ich skutkami, pracodawca powinien stosować, odpowiednie do rodzaju działalności, techniczne i/lub organizacyjne środki ochronne. Określając środki ochronne, należy zapewnić realizację następujących celów w podanej kolejności: 1) zapobieganie tworzeniu się atmosfery wybuchowej; 2) zapobieganie wystąpieniu zapłonu atmosfery wybuchowej; 3) ograniczenie szkodliwego efektu wybuchu, w celu zapewnienia ochrony zdrowia i bezpieczeństwa osób pracujących.

7 Obowiązki Pracodawcy Środki ochronne, pracodawca może łączyć lub uzupełniać środkami przeciwdziałającymi rozprzestrzenianiu się wybuchu. Pracodawca w ustalonym przez siebie terminie, określonym w dokumencie zabezpieczenia przed wybuchem, dokonuje systematycznego przeglądu stosowanych środków ochronnych W przypadku wystąpienia zmian podjęte środki powinny podlegać niezwłocznemu przeglądowi i weryfikacji. Pracodawca dokonuje kompleksowej oceny ryzyka biorąc pod uwagę: 1) prawdopodobieństwo i czas występowania atmosfery wybuchowej; 2) prawdopodobieństwo wystąpienia oraz uaktywnienia się źródeł zapłonu, w tym wyładowań elektrostatycznych; 3) eksploatowane przez pracodawcę instalacje, używane substancje i mieszaniny, zachodzące procesy i ich wzajemne oddziaływania; 4) rozmiary przewidywanych skutków wybuchu.

8 Ocena Ryzyka Pracodawca dokonuje kompleksowej oceny ryzyka związanego z możliwością wystąpienia w miejscach pracy atmosfery wybuchowej, biorąc pod uwagę co najmniej: 1) Prawdopodobieństwo i czas występowania atmosfery wybuchowej; 2) Prawdopodobieństwo wystąpienia oraz uaktywnienia się źródeł zapłonu, w tym wyładowań elektrostatycznych; 3) Eksploatowane przez pracodawcę instalacje, używane substancje i mieszaniny, zachodzące procesy i ich wzajemne oddziaływanie; 4) Rozmiary przewidywanych skutków wybuchu Ocena ryzyka obejmuje również miejsca pracy, które są albo mogą być połączone przez otwory z innymi miejscami, gdzie może wystąpić atmosfera wybuchowa.

9 Przestrzenie zagrożone wybuchem Pracodawca dzieli przestrzenie zagrożone wybuchem na strefy, klasyfikując je na podstawie prawdopodobieństwa i czasu występowania atmosfery wybuchowej jako: 1) Strefa 0 przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę z powietrzem substancji palnych w postaci gazów, par, mgieł, występuje stale, często lub przez długie okresy; 2) Strefa 1 - przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę z powietrzem substancji palnych w postaci gazów, par, mgieł, może czasami wystąpić w trakcie normalnego działania; 3) Strefa 2 - przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa zawierająca mieszaninę z powietrzem substancji palnych w postaci gazów, par, mgieł, nie występuje w trakcie normalnego działania a w przypadku wystąpienia, utrzymuje się przez krótki okres; 4) Strefa 20 przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa w postaci obłoku palnego pyłu w powietrzu występuje stale, często lub przez długie okresy; 5) Strefa 21 - przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa w postaci obłoku palnego pyłu w powietrzu może czasami wystąpić w trakcie normalnego działania; 6) Strefa 22 - przestrzeń, w której atmosfera wybuchowa w postaci obłoku palnego pyłu w powietrzu nie występuje w trakcie normalnego działania, a w przypadku wystąpienia, utrzymuje się przez krótki okres;

10 Kategorie konsekwencji zdarzeń niebezpiecznych Ostrość konsekwencji zdarzenia niebezpiecznego Krótki opis konsekwencji katastroficzne ciężkie ofiary śmiertelne lub całkowite zniszczenie instalacji lub zakładu ciężkie urazy, obrażenia i zachorowania pracowników lub poważne zniszczenie instalacji lub zakładu poważne lekkie lekkie obrażenia lub zachorowania pracowników, nieznaczne zniszczenia instalacji lub zakładu minimalne obrażenia pracowników, niewielkie uszkodzenia instalacji

11 Częstotliwość występowania poziomów konsekwencji zdarzeń Określenie częstotliwości zdarzenia Częstość (na rok) Częstotliwość w odniesieniu do konkretnego urządzenia Ogólna częstotliwość występowania częste > 10-1 może występować często występuje ciągle prawdopodobne wystąpi kilkakrotnie w okresie użytkowania sporadyczne może czasem występować w okresie użytkowania będzie często występować wystąpi kilkakrotnie w okresie użytkowania rzadkie mało prawdopodobne, ale możliwe wystąpienie w okresie użytkowania mało prawdopodobne, ale można oczekiwać, że wystąpi wyjątkowe < 10-6 założyć jego nie wystąpienie w okresie tak mało prawdopodobne, że można użytkowania nieprawdopodobne aby wystąpiło, jednak możliwe

12 Niebezpieczeństwo pożarowe pyłów Zagrożenia związane z palnymi pyłami osiadłymi głównie dotyczą zjawisk tlenia, żarzenia lub zapłonu od płomieni lub od gorącej powierzchni, gdzie niebezpieczeństwo pożarowe materiału wynika z obecności samego materiału palącego się, natomiast miejsce tlenia lub żarzenia może być źródłem zapłonu dla innych palnych materiałów znajdujących się w pobliżu i powstania samopodtrzymującego się spalania płomieniowego.

13 Niebezpieczeństwo wybuchowe pyłów Zagrożenie wybuchem pyłów pojawia się praktycznie wszędzie tam, gdzie pojawia się pył palny. Niebezpieczeństwo wybuchowe pyłów może powstać najczęściej poprzez: a) tworzenie się mieszanin pyłowo-powietrznych w odpowiednich, sprzyjających wybuchowi warunkach oraz pojawieniu się źródła zapłonu; b) powstanie warstwy pyłu. Aby doszło do wybuchu obłoku pyłu palnego muszą być spełnione następujące warunki: a) stężenie pyłu palnego w mieszaninie np. z powietrzem musi być zawarte między DGW i GGW; b) dany obłok musi mieć kontakt z określonym bodźcem energetycznym o energii równej co najmniej minimalnej energii zapłonu. Na rozmiar i siłę wybuchu mogą wpłynąć: a) stopień rozdrobnienia substancji palnej; b) objętość atmosfery wybuchowej.

14 Wybrane parametry zapalności i wybuchowości pyłów Minimalna temperatura zapłonu obłoku pyłu T CL [ 0 C] odpowiada najniższej temperaturze gorących powierzchni, które w kontakcie z obłokiem pyłu powodują jego zapłon. Jako próg zagrożenia przyjmuje się temperaturę stanowiącą 2/3 wartości temperatury zapłonu obłoku wyznaczonego dla danego pyłu [PN-EN :2002]. Minimalna temperatura zapłonu warstwy pyłu T 5 mm [ 0 C] najniższa temperatura gorącej powierzchni, w której dochodzi do zapłonu znajdującego się na tej powierzchni o grubości 5 mm [PN-EN :2002]. Minimalna energia zapłonu obłoku pyłu MIE [mj] najmniejsza energia elektryczna nagromadzona w kondensatorze, która w trakcie jego rozładowania jest wystarczająca do spowodowania zapłonu najbardziej zapalnej mieszaniny określonego pyłu w określonych warunkach badania. Wartość minimalnej energii zapłonu obłoku decyduje między innymi o konieczności (lub braku konieczności) stosowania tzw. Profilaktyki antystatycznej, ze względu na możliwość zapaleń od iskier elektryczności statycznej [PN-EN : 2003].

15 Klasy wybuchowości Pyły, zgodnie z międzynarodową klasyfikacją, podzielone zostały na następujące klasy wybuchowości: Klasa wybuchowości pyłu Kst [bar m/s -1 ] Nazwa St 0 0 Niewybuchowy St 1 0 < Kst < 200 Wybuchowy St < Kst < 300 Silnie wybuchowy St 3 Kst >300 Bardzo silnie wybuchowy

16 Metody oznaczania minimalnej temperatury zapłonu pyłu Norma PN-EN mówi, że próbkę należy przygotować w taki sposób, aby była jednorodna i reprezentatywna w odniesieniu do badanego pyłu. Generalnie, badana próbka pyłu powinna przechodzić przez sito metalowe lub metalową płytę perforowaną o kwadratowych otworach o wielkości nominalnej 200 μm.

17 Analiza uziarnienia pyłu Np.: za pomocą miernika który wyposażony jest w półprzewodnikowy laser zielony, który dokonuje pomiaru najdrobniejszych cząstek oraz półprzewodnikowy laser czerwony badający zakres dużych cząstek.

18 Metoda A jest stosowana do oznaczenia minimalnej temperatury, przy której dochodzi do rozkładu i/lub zapłonu warstwy pyłu o określonej grubości umieszczonej na płycie grzejnej. Metoda badań

19 Metoda badań

20 Metoda badań Metoda B jest stosowana do oznaczenia minimalnej temperatury, przy której dochodzi do zapłonu obłoku badanego pyłu lub innego rozdrobnionego ciała stałego.

21 Metoda badań

22 Wyniki oznaczeń parametrów zapalności i wybuchowości Parametr Maksymalne ciśnienie wybuchu p max, bar 6,5 0,3 Maksymalna szybkość narastania ciśnienia (dp/dt) max, bar/s (komora 20 l) Wskaźnik wybuchowości K st max, m bar/s 13 4 Dolna granica wybuchowości DGW, g/m ,5 Temperatura zapłonu obłoku pyłu T CL, o C 460 3,6 Temperatura zapłonu warstwy pyłu T 5 mm, o C > 400 Minimalna energia zapłonu obłoku pyłu MIE, mj 865<W min <1250

23 Dokumentacja graficzna stref zagrożonych wybuchem Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów Ocena zagrożenia wybuchem obejmuje wskazanie pomieszczeń zagrożonych wybuchem, wyznaczenie w pomieszczeniach i przestrzeniach zewnętrznych odpowiednich stref zagrożenia wybuchem wraz z opracowaniem graficznej dokumentacji klasyfikacyjnej oraz wskazanie czynników mogących w nich zainicjować zapłon.

24 Dziękuję za uwagę