Warsztaty Natura 2000 naszą szansą,

Transkrypt

1 Warsztaty dr Maria Palińska Natura 2000 naszą szansą, finansowaneh ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie.

2 Zagadnienia: Zajęcia turystyczne na obszarze OSO dla uczniów; Zajęcia na obszarze SOO dla indywidualnych turystów; Jak przeprowadzić zajęcia terenowe z uczniami na obszarze Natura 2000 z uwzględnieniem inwentaryzacji przyrodniczej; Jak przeprowadzić zajęcia dla dorosłych na obszarze Natura 2000.

3 Teraźniejszość

4 Człowiek żyjący blisko przyrody jest człowiekiem ciekawszym, głębszym, jest człowiekiem, z którym łatwiej się porozumieć, bo jest w nim mniej atrakcji, dużo zdrowej wrażliwości, o większym zasięgu. Taki człowiek więcej widzi, więcej czuje, widzi dokładnie, odróżnia szczegóły, skupia się na tym co konkretne i troszczy się o to. Myślę, że jest przez to bardziej ludzki. Ks. Jan Twardowski

5 Zmiany krajobrazu a różnorodność gatunkowa

6 Zachować różnorodność biologiczną Różnorodność biologiczna może być wyrażana różnymi parametrami, ale najłatwiej zobrazować ją bogactwem gatunkowym, obfitością gatunków w danym ekosystemie. Od ich liczby może zależeć jego stabilność i przetrwanie.

7 Ptak gąsiorek potrzebuje otwartych przestrzeni z pojedynczymi skupieniami krzewów głogu, róży lub tarniny. Na kolce tych krzewów gąsiorek nadziewa złowione zwierzęta, tworząc spiżarnie.

8 Motyl modraszek telejus wymaga łąk, gdzie koniecznie musi rosnąć krwiściąg lekarski, do którego kwiatostanów samica składa jaja. Oprócz tego w okolicy muszą przebywać mrówki wścieklice, tylko w ich mrowiskach larwy przechodzą metamorfozę.

9 Jarzębatka Dzięcioł średni Derkacz

10

11 CO TO JEST NATURA 2000?

12

13 Ochrona flory i fauny oraz ich siedlisk na obszarze Unii Europejskiej gwarantują uregulowania prawne. Są to: Dyrektywa siedliskowa, dyrektywa habitatowa potoczna nazwa Dyrektywy 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, Dyrektywa ptasia potoczna nazwa dyrektywy 2009/147/WE z 30 listopada 2009 w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, stanowiącej wersję skonsolidowaną wcześniejszej dyrektywy EWG 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 o ochronie dziko żyjących ptaków. Dyrektywa ptasia składa się z 20 artykułów i 7 załączników, które precyzują metody jej realizacji. W szczególnych przypadkach, określonych w art. 9 dyrektywy, dopuszcza się, by państwa członkowskie udzielały indywidualnych zezwoleń na odstępstwa od zakazów sformułowanych w dyrektywie. Konwencja o ochronie europejskich gatunków dzikiej flory i fauny oraz ich naturalnych siedlisk, zwanej powszechnie konwencją Berneńską

14 Czym są obszary Natura 2000? Skuteczność działania obszarów sprawdzana jest przez monitoring przyrody np. na obszarach dotyczących ochrony ptaków bada się czy populacja ptaków nie maleje. 20% powierzchni UE pokrywają tereny Natura 2000, ok obszarów. Dla terenów Natura 2000 sporządzane są plany ochrony, po uprzednich konsultacjach ze społeczeństwem. Mają one na celu zachowanie lub nawet odtworzenie siedlisk ważnych dla Wspólnoty

15 Korytarze ekologiczne i siedliska Gwarancją przetrwania żyjących gatunków jest zachowanie ich siedlisk. Rośliny wymagają odpowiednich gleb, mikoryzujących grzybów, często roślin współtowarzyszących i owadów zapylających. Zwierzęta potrzebują odpowiedniej wielkości terytoriów, żerowisk odpowiadających ich potrzebom pokarmowym, miejsc umożliwiających rozród, przetrwanie niekorzystnego klimatycznie okresu itp.

16 Gatunki parasolowe podwójne korzyści Chroniąc jeden gatunek możemy chronić inne np. stanowiące element ich siedliska. Chroniąc kozioroga dębosza chronimy także stare, świetliste dąbrowy

17 SOO - specjalne obszary ochrony siedlisk Wyznaczane na podstawie Dyrektywy Siedliskowej (92/43/EWG). W załącznikach do Dyrektywy podano typy siedlisk przyrodniczych oraz listę gatunków zwierząt i roślin, będących przedmiotem ochrony. Obszar SOO posiada kod PLH i numer np. PLH Ostoja Iławska.

18 Jarzębatka Dzięcioł średni Derkacz W Polsce występuje 267 gatunków ptaków wymagających ochrony w formie wyznaczonych obszarów Natura Mamy 849 obszarów siedliskowych i 145 obszarów ptasich

19 Czym są obszary Natura 2000? Natura 2000 jest to Europejska Sieć Ekologiczna, czyli system obszarów połączonych korytarzami ekologicznymi. Utrzymanie różnorodności biologicznej przez ochronę najrzadszych, najcenniejszych, najbardziej zagrożonych elementów przyrody europejskiej. Tworzenie obszarów sieci jest obowiązkiem krajów członkowskich Unii Europejskiej, ale każde państwo ma swobodę w wyznaczaniu i metodach ochrony. Istnienie obszarów Natura 2000 nie wyklucza działania na nich człowieka, działania nie mogą naruszać równowagi ekosystemów. Na terenach Natura 2000 i w ich sąsiedztwie obowiązuje prowadzenie ocen oddziaływania na środowisko. Na niektórych obszarach obowiązują reguły takie jak w parkach narodowych, lecz w większości trzeba jedynie unikać uciążliwości dla siedlisk i gatunków.

20 Korzyści dla społeczeństwa Napływ turystów miejsca noclegowe, gastronomia, transport publiczny, sprzedaż lokalnych produktów i pamiątek, spadek bezrobocia i wzrost dochodów. Należy pamiętać, by turystyka nie przyczyniła się do dewastacji jak np. w Tatrach. Edukacja ekologiczna możliwość poprowadzenia lekcji pośród przyrody, np w lesie lub nad wodą. Badania naukowe badania dobrze zachowanej przyrody. Dofinansowanie edukacji, ochrony środowiska, rozwoju obszarów wiejskich łatwiej je otrzymać na terenie Natura 2000.

21 Ekorozwój człowiek i przyroda razem W gospodarowaniu na terenach Natura 2000 zakłada się konieczność ekorozwoju pożytku dla przyrody, przy jednoczesnym rozwoju cywilizacyjnym i gospodarczym. Prowadzenie gospodarki leśnej na terenach Natura 2000 nadal jest możliwe ale z pewnymi zmianami.

22 Współdziałanie na rzecz różnorodności biologicznej i zrównoważonego rozwoju z całym społeczeństwem. Nauczanie, że wszyscy jesteśmy częścią natury, oraz wprowadzanie idei zrównoważonego rozwoju do wszystkich aspektów edukacji szkolnej. Rozwijanie cech: samodzielności i dążenia do własnego rozwoju oraz kształtowanie postawy szacunku dla innych ludzi i form życia. Kształtowanie i utrwalanie nawyków odpowiedzialnego zachowania. Wspieranie edukacji na wszystkich poziomach administracji, również w krajowych planach rozwoju. Oraz dbanie o kwalifikacje, wiedzę i umiejętności z tym związane. Nauczanie właściwych wartości, wpajanie zasad i ukazywanie wzorców.

23

24 Zajęcia turystyczne?

25 Rola zajęć terenowych nawiązanie bezpośredniego kontaktu z przyrodą, z żywymi roślinami i zwierzętami w ich środowisku, pozwalają na poznawanie warunków życia i potrzeb organizmów, charakterystycznych cech, populacji różnych gatunków, typów i przykładów współzależności między organizmami w naturalnych biocenozach i ekosystemach, zrozumienie istoty i znaczenia równowagi biocenotycznej oraz katastrofalnych skutków jaj zakłócenia, zaznajamiają z konkretnymi problemami i obiektami ochrony przyrody, pokazują przykłady negatywnego wpływu gospodarczej działalności człowieka na przyrodę, możliwości ograniczenia negatywnych skutków, wpływają na znajomość krajowych i egzotycznych roślin i zwierząt, ich życia, budowy, problemów systematyki i biogeografii, poznanie racjonalnej wiedzy dotyczącej odnawialnych zasobów przyrody, gospodarki rybnej, łąkarskiej, leśnej, uprawy roślin polowych, ogrodu, przemyśle opartym o surowce naturalne, zrozumienie stanowiska człowieka w przyrodzie i jego stałej zależności od przyrody, poznanie osiągnięć współczesnych nauk biologicznych, rolniczych i medycznych, zapoznają z problemami ochrony środowiska.

26 Wycieczki przyrodnicze i zajęcia terenowe sprzyjają rozwijaniu u uczniów umiejętności takich jak koncentrowanie uwagi na określonych obiektach, na istotnych cechach budowy, procesach, zjawiskach życiowych roślin i zwierząt, wyodrębnianiu i poznawaniu ich cech taksonomicznych, pozwalają na dokonywanie pomiarów i oceny stopnia skażenia powietrza, wód, gleby oraz ich wpływu na życie roślin i zwierząt.

27 Zajęcia terenowe przekonują o potrzebie zachowania resztek naturalnych elementów krajobrazu- rezerwatów, parków krajobrazowych, narodowych, racjonalnego gospodarowania zasobami przyrody, ograniczania ujemnego wpływu industrializacji i urbanizacji na środowisko, aktywnego włączania się do prac na rzecz ochrony przyrody i środowiska.

28 Klasyfikacja zajęć, wycieczek terenowych Podział zajęć terenowych ze względu na czas ich trwania: krótkie zajęcia w najbliższym otoczeniu szkoły trwające min., lekcje w terenie -45 do 90 min., wycieczki kilkugodzinne, wycieczki całodniowe, wycieczki dłuższe niż 2-3 dni, biologiczne obozy wędrowne 7 do 14 dni, obozy leśne 7 do 14 dni.

29 Klasyfikacja zajęć, wycieczek terenowych Wycieczki terenowe a) geobiologiczne: - botaniczne, - zoologiczne, - ekologiczne, - sozologiczne, b. hydrobiologiczne: - botaniczne, - zoologiczne, - ekologiczne. 2. Wycieczki do ogrodów botanicznych i zoologicznych. 3. Wycieczki do muzeów przyrodniczych. 4. Wycieczki do placówek naukowo-badawczych. 5. Wycieczki do zakładów lecznictwa otwartego i innych placówek służby zdrowia. 6. Wycieczki o tematyce gospodarczej: a. gospodarki leśnej, b. gospodarki rolnej, c. gospodarki hodowlanej, d. przetwórstwa surowców pochodzenia roślinnego i zwierzęcego.

30 Planowanie i organizacja wycieczki wymaga: zaopatrzenie szkoły w sprzęt wycieczkowy; apteczka przenośna, lornetki, lupy, łopatki, siatki entomotologiczne planktonowe, siatki do połowu nieco większych zwierząt (ryb i owadów) i planktonowe, sprzęt pomiarowy, klucze, atlasy do oznaczania i rozpoznawania roślin i zwierząt pojemniki do przenoszenia roślin oraz zwierząt wodnych lub lądowych, określenie terminu, wybór obiektu musi być adekwatny do celów i zadań przewidzianych w wyciecze, czy wybrany teren, obiekt, występujące tam rośliny i zwierzęta są znane nauczycielowi, ustalenie trasy, załatwienie spraw dojazdu, opieki, ubioru uczniów, wybór sprzętu, uwzględnienie problemów BHP, ubezpieczenie uczestników i zgłoszenie wycieczki do danej instytucji, parku, rezerwatu, opracowanie planu i konspektu wycieczki, który uwzględnia zadania, ćwiczenia, rysunki, obserwacje, doświadczenia, wywiady, nagrania, zdjęcia fotograficzne, kompletowanie zbiorów, przygotowanie uczniów do wycieczki w zależności od ich wieku i czasu trwania wycieczki

31 Ścieżki dydaktyczne specjalnie dla celów dydaktycznych wytyczone trasy o długości 2-6 km, wyjątkowo do 10 km. są one zakładane w parkach narodowych, parkach krajobrazowych, leśnych kompleksach promocyjnych, lasach państwowych czy też w parkach kultury i wypoczynku, w ogrodach botanicznych i na innych terenach cennych przyrodniczo.

32 Ścieżki dzieli się według Zawadzkiej na: przyrodnicze, leśne, botaniczne, dendrologiczne, faunistyczne, przyrody nieożywionej, sozologiczne, geologiczne, geograficzne i krajobrazowe, historyczno-kulturowe, historyczne, archeologiczne, kulturowe

33 GWPK baza edukacji Przyrodnicza ścieżka dydaktyczna Niecka Kłócieńska, Niecka Kłócieńska- Trasa Ornitologiczna, Lasy Łąckie Soczewka Sendeń Łąck, Ścieżka przyrodniczo leśna Lucień, Szkolna ścieżka przyrodniczo- ekologiczna Warząchewka, Ścieżka przyrodniczo-leśna Kukawy, Szkolna ścieżka dydaktyczno-przyrodnicza Modzerowo, Ścieżka przyrodniczo-lesna Smolnik- Kosinowo-Ruda

34 Mapa Gostynińsko - Włocławskiego Parku Krajobrazowego z naniesionymi trasami ścieżek przyrodniczo - dydaktycznych.

35 Mapa ścieżki dydaktycznej Niecka Kłócieńska - Trasa Ornitologiczna.

36 Możliwości dostrzeżenia bogactwa przyrody usłyszenia głosów natury poznania form ochrony przyrody pomyślenia nad przyrodą, przemijaniem, wartościami przyrodniczymi kulturowymi wyciszenia własnego szumu przypatrzenia się motylom, ptakom. określenia własnego położenia Ścieżka dydaktyczna miejscem edukacji ekologicznej zebrania kolorowych, różnorakich liści, owoców runa przytulenia się do brzozy poznania nieznanych roślin pokłonienia się braciom mniejszym przywitania trawy, kwiatów, roślin pozbierania własnych myśli

37 NATURA 2000 BAZĄ EDUKACJI

38 ŻWIROWNIA SKOKI PLB OKIEM PTAKA

39 Uwarunkowania klimatyczne Średnie roczne temperatury powietrza wahają się od 7,6 do 8,0 stopni Celsjusza Średnie miesięczne temperatury maksymalnie tylko w styczniu spadają poniżej 0 stopni Celsjusza. Obszar Natura 2000 Żwirownia Skoki położony jest w regionie klimatycznym, który charakteryzuje się najniższymi w Polsce opadami atmosferycznymi i dużym parowaniem Średnia suma opadów atmosferycznym waha się od 507 mm we Włocławku do 516 mm w Baruchowie, natomiast średnia parowania wynosi 520mm.

40 Gatunki naturowe wymienione w Załączniku nr 1 Dyrektywy Rady 79/409/EWG

41 Mewa czarnogłowa

42 Rybitwa rzeczna

43 Rybitwa białoczelna

44 Zimorodek

45 Lerka

46 Świergotek polny

47 Jarzębatka

48 Gąsiorek

49 Ortolan

50 Ptaki migrujące, regularnie występujące nie wymienione w załączniku nr 1

51 Perkoz dwuczuby

52 Perkoz zausznik

53 Głowienka

54 Czernica

55 Nurogęś

56 Sieweczka obrożna

57 Śmieszka

58 Mewa pospolita

59 Brzegówka

60 Rozpoznawanie ptaków wodnych związanych z Jeziorem Rakutowskim Notatka terenowa Skojarzenia zabawa. Znaczenie parku Krajobrazowego dla ptaków Projekt własnych działań na ścieżce ornitologicznej Wpływ człowieka na środowisko i ptaki. Jakim jesteś ptakiem? reportaż

61 Jak wykorzystać zasoby obszaru dla rozwoju i promocji?

62 A może rower, kajak, nordic walking?

63 Co to jest Natura 2000? Mapa skojarzeń, Mapa myśli

64 Jak rozwijać region w zgodzie z Naturą?

65 Czy jest możliwy rozwój rolnictwa przyjaznego przyrodzie?

66 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ