Metody i techniki do zidentyfikowania trendu.

Transkrypt

1 Jeżeli ceny zamknięcia są wyższe od cen otwarcia, oznacza to, że zawodowcy są prawdopodobnie nastawieni bardziej optymistycznie niż amatorzy. Gdy ceny zamknięcia są niższe od cen otwarcia, zawodowcy są prawdopodobnie nastawieni bardziej pesymistycznie niż amatorzy. Warto grać z zawodowcami przeciwko amatorom. Metody i techniki do zidentyfikowania trendu. Najlepiej łączyć sposoby ze sobą, jeśli różne sposoby dają inne wyniki, lepiej zrezygnować transakcji. 1-Analizuj formacje szczytów i dołków cenowych. Formacja zwyżkujących szczytów identyfikuje trend wzrostowy. Formacja zniżkujących dołków i szczytów identyfikuje trend spadkowy, a układ nieregularnych szczytów i dołków wskazuje na formacje horyzontalną. 2- Nakreśl linię trendu wzrostowego przebiegającą przez istotne ostatnio utworzone dołki i linię trendu spadkowego łączącą istotne ostatnio utworzone szczyty. Nachylenie ostatniej linii, jaką wykreśliłeś, identyfikuje aktualny trend. Istotny szczyt lub dołek na wykresie dziennym jest najwyższym szczytem lub najniższym dołkiem na przestrzeni, co najmniej tygodnia. 3- Nakreśl średnią ruchomą wykładniczą obejmującą 13 dni lub dłuższy okres Nachylenie średniej ruchomej wykładniczej identyfikuje trend. Jeżeli w ciągu miesiąca średnia ta nie osiągnie nowego szczytu albo dołka, oznacza to, że rynek znajduje się w formacji horyzontalnej. Linię trendu i ogony. Wykreśl linię trendu przebiegającą przez granicę konsolidacji tak, aby ekstremalne ceny pozostały na zewnątrz. Ogony są długimi słupkami na końcach trendów- wychodzą poza strefy konsolidacji. Ceny odbijają się od ogonów, co stwarza dobre okazje do zajęcia pozycji w przeciwnym kierunku. Można zauważyć pewną tendencję- co miesiąc kąt nachylenia trendu wzrostowego do linii horyzontalnej jest zbliżony. Bywa to pomocne przy wykreślaniu wstępnych linii trendu.

2 Zasady gry- linie trendu 1- Inwestuj zgodnie z nachyleniem linii trendu. Jeżeli linia ta jest zwyżkująca, szukaj okazji do kupna i unikaj sprzedaży krótkiej. 2- Linie trendu stanowi poziom wsparcia i oporu. Kiedy ceny rosną, umieść zlecenia kupna na linii trendu wzrostowego, a zlecenie stop loss poniżej tej linii. 3- Strome linie trendu poprzedzają ostre przełamania. Jeżeli kąt nachylenia trendu wynosi więcej niż 45 stopni, umieść swoje zlecenie stop na tej linii i codziennie wprowadzaj poprawki. 4- Po przełamaniu stromej linii trendu ceny często testują ostatni szczyt lub ostatni dołek. Zwyżka, która zatrzymuje się na poziomie starego szczytu, przy słabym wolumenie i dywergencjach na wskaźnikach dostarcza wspaniałej okazji do sprzedaży krótkiej. Jeżeli po przełamaniu linii trendu spadkowego ceny zniżkują do starego dołka jest to okazja kupna przy niewielkim ryzyku. Zasady gry- luki

3 1. Luki zwykle nie oferują okazji inwestycyjnych. Jeżeli musisz graćinwestuj w przeciwnym kierunku. Gdy pojawiają się luki zwykłe trendu wzrostowego- sprzedawaj krótko natychmiast po tym, jak ceny przestaną osiągać nowe szczyty, i umieść zlecenie zabezppiczejące stop powyżej maksimum z ostatnich kilku dni; pokryj krótkie pozycje i realizuj zyski na dolnej krawędzi luki. Jeśli pojawi się luka zwykła trendu spadkowego, zajmij długą pozycję, kiedy tylko ceny przestaną osiągać nowe dołki i umieść zlecenie zabezpieczające stop poniżej minimum z kilku ostatnich dni; sprzedawaj i realizuj zyski na górnej krawędzi luki. 2. Jeżeli poza granicami długiej formacji horyzontalnej ceny tworzą lukę przy gwałtownym wzroście wolumenu, a następnie nadal. Osiąga nowe szczyty lub nowe dołki- oznacza to, że prawdopodobnie masz do czynienia z luką startu. Jeśli jest to luka startu trendu wzrostowego, kupuj i umieść zlecenie zabezpieczające stop na dolnej krawędzi luki. Wiarygodna luka startu prawie nigdy nie zostaje zapełniona. Zastosuj odwrotną procedurę w trendach spadkowych. Czekanie na korektę, w chwili, gdy nowy trend już się rozpoczął, może wyeliminować Cię z gry 3. Luka kontynuacji wymaga zastosowania podobnej taktyki, co luka startu- kupuj wcześnie i umieść zlecenie zabezpieczające stop przy dolnej krawędzi luki. Zastosuj odwrotną procedurę w trendach spadkowych. zaciśnij zlecenie stop, kiedy trend zacznie zbliżać się do swojego celu (odmierzona od punktu, w którym pojawiła się luka kontynuacji). Wzrost wolumenu przynajmniej o 50% w stosunku średniej z kilku dni potwierdza powstanie luki kontynuacji. 4. Wiarygodna luka startu lub luka kontynuacji musi zostać potwierdzona przez serię kilku nowych szczytów lub dołków. W przeciwnym wypadku możesz mieć do czynienia z luką wyczerpania. Jeżeli ceny nie ustalają nowych szczytów lub nowych dołków w kierunku luki, wyjdź z rynku i oceń ponownie sytuacje.

4 Prostokąty Górna granica każdego prostokąta przebiega, przez co najmniej dwa wierzchołki. Dolna granica, przez co najmniej dwa dołki. Prostokąt może spełniać rolę formacji kontynuacji albo formacji odwrócenia trendu. Dopóki zostaje zachowana główna linia trendu, istnieje większe prawdopodobieństwo, że mamy do czynienia z formacją kontynuacji trendu. Po wybiciu z prostokąta często ceny wracają i dotykają jego ścian od zewnątrz. Te ruchy powrotne oferują wspaniałe okazje do zajęcia

5 pozycji w kierunku wybicia z prostokąta. Ryzyko inwestycyjne jest niewielkie, a zlecenie zabezpieczające stop należy umieścić w wewnątrz prostokąta. Ten sam poziom cenowy może spełniać rolę poziomu wsparcia i poziomu oporu. Zasady gry- czworokąty 1. Kiedy przeprowadzasz transakcje wewnątrz czworokąta, kupuj na dolnej granicy i sprzedawaj krótko na górnej granicy. Oscylatory są tutaj bardzo przydatne. Oscylator stochastyczny, wskaźnik siły względnej (RSI) i oscylator Williamsa %R akcentują zwroty cen wewnątrz prostokąta- odbijają się pod koniec linii wykupienia lub wyprzedania i zmieniają kierunek. Jeśli kupujesz na dolnej granicy prostokąta, umieść zlecenie zabezpieczające stop, nieznacznie poniżej prostokąta 2. Jeżeli chcesz ustalić czy bardziej prawdopodobne jest wybicie poza górną, czy poza dolną linię prostokąta, musisz analizować rynek w szerszej ramie czasowej niż ta, w której aktualnie pro prowadzasz transakcje. Aby wychwycić wybicie z formacji, na dziennym wykresie powinieneś zidentyfikować trend tygodniowy, ponieważ wybicie najprawdopodobniej nastąpi właśnie w tym kierunku. 3. Jeśli kupujesz podczas wybicia w górę umieść zabezpieczenie stop wewnątrz prostokąta, blisko jego granic. Możliwy jest ruch powrotny cen do ścian prostokąta przy niewielkim wolumenie, ale w wypadku ważnego wybicia ruch powrotny nie powinien dotrzeć do środka prostokąta.

6 Trójkąty Każdy trójkąt zdefiniowany jest przez dwie linie, które zbiegają się w jednym punkcie. Górna linia łączy przynajmniej dwa szczyty, a dolna przebiega przynajmniej przez dwa dołki. W trójkącie zwyżkującym dolna linie skierowana jest w górę. Trójkąt zwyżkujący na ogół zapowiada wybicie cen w górę. Górna linia trójkąta zniżkującego skierowana jest w dół. Trójkąt zniżkujący sygnalizuje prawdopodobne wybicie cen w dół. Trójkąt równoboczny informuje nas że siły byków i niedźwiedzi jest wyrównana i trend prawdopodobnie zostanie kontynuowany. Ważne wybicia mają miejsce w pierwszych 2/3 długości trójkąta. Czasami po wybiciu następuje powrót cen do trójkąta. Te powroty oferują wspaniałe punkty wejścia na rynek w kierunku wybicia. Zasady gry- formacje trójkąta 1. Jeśli przeprowadzasz transakcje wewnątrz trójkąta, posługuj się oscylatorami, typu stochastyczny, i Elder-Ray pomagającymi wychwycić wahania cen niższego stopnia. 2. Jeśli próbujesz ustalić, w jakim kierunku może nastąpić wybicie z trójkąta na wykresie sporządzonym w układzie dziennym- spójrz na wykres sporządzony w układzie tygodniowym. Jeśli tygodniowy trend jest wzrostowy, prawdopodobnie nastąpi wybicie zen poza górną linię trójkąta i odwrotnie. 3. Jeśli chcesz kupować na wybiciu cen w górę, umieść zleceniu kupna nieznacznie powyżej górnej linii trójkąta. Przesuwaj swoje zlecenie na niższy poziom w miarę jak trójkąt się zwęża. Po zajęciu pozycji umieść zabezpieczające zlecenie stop wewnątrz trójkąta, blisko jego linii granicznych. Może nastąpić ruch powrotny cen do ścian trójkąta, ale w wypadku ważnego wybicia nie powinien on dotrzeć do środka trójkąta. 4. W czasie ruchu powrotnego cen do trójkąta zwracaj uwagę na wolumen. Ruch powrotny, któremu towarzyszy duży wolumen grozi anulowaniem wybicia, natomiast ruch powrotny przy słabym wolumenie oferuje dobrą okazję do zwiększenia zaangażowania pozycji. 5. Kiedy ceny zbliżają się do ostatniej 1/3 trójkąta, odwołaj swoje zlecenia kupna lub sprzedaży. Wybicia z ostatniej 1/3 trójkąta są

7 niepewne. Wskaźniki śledzące trend: są to wskaźniki opóźniające bądź równoczesne w stosunku do trendu- zmieniają kierunek po odwróceniu trendu: *średnie ruchome *MACD *Directional system (system kierunkowy) *On- Balance- Volume (równowaga wolumenu) Oscylatory: Oscylatory są wskaźnikami prowadzącymi lub równoczesnymi i często wyprzedzają zmiany cen, pomagają nam rozpoznać punkty zwrotne: *stochastic *ROC (wskaźnik zmian) *Momentum (wskaźnik impetu) *Williams `R *CCI Wskaźniki nastroju: Wskaźniki nastroju mogą być wskaźnikami

8 prowadzącymi lub równoczesnymi w stosunku do trendu, pozwalają nam ocenić na ile optymistyczny lub pesymistyczny jest rynkowy tłum. Do wskaźników nastroju należą: *Put- Call Ratio *Bullish Consensus (wskaźnik optymizmu) *New High- New low Index *Traders Index (wskaźnik inwestorów) Średnie ruchome EMA- zasady gry Inwestor sukcesu nie przepowiada przyszłości- uważnie obserwuje rynek i zarządza swoją pozycją. Średnie ruchome pomagają nam przeprowadzać transakcje kierunku trendu. Najważniejszą informacją jaką daje nam średnia ruchoma jest nachylenie. Nachylenie średniej ruchomej pokazuje nam w którą stronę zmierza rynek siłą rozpędu. Jeżeli EMA zwyżkuje, należy zająć długie pozycje, a kiedy zniżkuje- warto przeprowadzać transakcje z krótkiej strony rynku. 1. Kiedy EMA zwyżkuje zajmij długą pozycję. Kupuj, gdy ceny spadną do poziomu średniej ruchomej lub nieznacznie poniżej. Przenieś zlecenie STOP do punktu pozwalającego na wyjście z rynku bez strat w chwili, gdy ceny zamknięcia przebiją od dołu EMA 2. Kiedy EMA zniżkuje, zajmij krótką pozycję. Sprzedawaj krótko gdy ceny zbliżają się do EMA lub obszaru blisko położonego powyżej EMA. 3. Kiedy EMA staje się płaska, nieznacznie faluje- oznacza to, że na rynku nie ma wyraźnie określonego trendu. Nie podejmuj decyzji inwestycyjnych na podstawie metod analizy trendu. 4. Długość średniej ruchomej EMA zależy od długości inwestycji. By złowić dużą rybę potrzebujemy dużej wędki np. 200 dniowa EMA. Jest to sposób na wyłapanie głównych trendów. Zalecane są średnie 10, 13, 20 dniowe.

9 MACD- Psychologia rynku Przecięcie linii MACD i linii sygnału identyfikuje zmianę układu sił pomiędzy bykami i niedźwiedziami. Szybka linia MACD odzwierciedla konsensus tłumu w krótszym okresie. Wolna linia sygnału ilustruje konsensus tłumu w dłuższym okresie. Kiedy szybka linia MACD przecina od dołu wolniejszą linię sygnału, oznacza to, że byki dominują na rynku i warto zająć długie pozycje. Zasady gry MACD Przecięcie linii MACD i linii sygnału identyfikuję zmianę głównego trendu- przypływów i odpływów na rynku. Zajęcie pozycji w kierunku przecięcia oznacza inwestowanie zgodnie nurtem rynku. W porównaniu z mechanicznym systemem opartym na pojedynczej średniej ruchomej MACD generuje mniej sygnałów kupna i sprzedaży, jak również mniej mylnych sygnałów.

10 Histogram MACD W porównaniu z oryginalnym MACD histogram MACD umożliwia nam zbadanie układu sił pomiędzy bykami i niedźwiedziami w sposób bardziej dogłębny. Histogram MACD nie tylko informuje nas, kto aktualnie kontroluje sytuację na rynku, sygnalizuje również, czy dominująca grupa staje się silniejsza czy też słabsza. Histogram MACD jest jednym z najlepszych narzędzi dostępnych dla analityka technicznego. Histogram MACD mierzy różnicę pomiędzy wartością linii MACD i linii sygnału. Różnica ta zostaje wykreślona w formie histogramu- serii pinowych słupków. Jeżeli szybka linia znajduje się powyżej wolnej histogram ma wartość dodatnią i leży powyżej linii zero. Gdy szybka linia pojawi się poniżej wolnej linii, wtedy histogram MACD ma wartość ujemną i leży poniżej linii zero. Jeżeli linia wolna i szybka są styczne, wtedy histogram pokazuje wartość zero. Kiedy rozpiętość pomiędzy MACD i linią sygnału zaczyna się powiększać, histogram MACD osiąga coraz wyższe lub niższe poziomy w stosunku do linii zerowej w zależności od kierunku zmian. Gdy dwie linie MACD zbliżają się do siebie słupek histogramu MACD staje się coraz krótszy. Nachylenie histogramu MACD definiuje się jako relację pomiędzy dwoma sąsiadującymi słupkami. Zasady gry- histogram MACD

11 Nachylenie histogramu MACD informuje nas, że byki kontrolują sytuację- to odpowiedni moment na kupno. Gdy ceny i histogram MACD poruszają się w różnych kierunkach, to znak że dominujący na rynku tłum traci swój entuzjazm, a trend jest słabszy niż nam się wydaje. Największe znaczenie mają nachylenia histogramu MACD w układzie tygodniowym. Nowe szczyty i dołki histogramu MACD zazwyczaj poprzedzają nowe szczyty i dołki cenowe. Rekordowy szczyt dziennego histogramu MACD na przestrzeni 3 tygodni pokazuje nam, że byki są bardzo silne i trend prawdopodobnie będzie kontynuowany. Odwrotna sytuacja jest w sytuacji dołka histogramu MACD. Kiedy w czasie zwyżki histogram MACD osiąga nowy szczyt, oznacza to, że byki są w dobrej formie i oznacza to, że ceny przetestują ponownie lub przekroczą poziom poprzedniego szczytu. Dywergencje pomiędzy histogramem MACD i cenami są bardzo silnymi oznakami zmiany trendu, lecz pojawiają się bardzo rzadko. Nie na każdym szczycie możemy zaobserwować dywergencję. Jeśli ceny zwyżkują a histogram MACD osiąga szczyt na niższym poziomie niż podczas poprzedniego wzrostu, powstaje dywergencja niedźwiedzia. Drugi niższy wierzchołek histogramu MACD sygnalizuje, że byki opadają z sił, choć ceny rosły. Dopóki ceny spadają i histogram MACD zniżkuje, trend spadkowy jest potwierdzony. Jeśli ceny osiągają nowe minimum a histogram MACD osiąga dołek na wyższym poziomie niż podczas poprzedniego spadku powstaje dywergencja byka. Umieść zlecenie STOP poniżej poprzedniego dna cenowego.

12 Wykupienie i wyprzedanie Wskaźniki analizy trendu i oscylatory możemy porównać do śladów, jakie pozostawia za sobą człowiek idący z psem na smyczy. Ślady człowieka są równe i proste, podobnie jak ślady wskaźnika śledzącego trend. Ślady psa tańczą na prawo i lewo, na tyle daleko na ile pozwala na to smycz- podobnie zachowuje się oscylator. Kiedy pies naciągnie do końca swoją smycz prawdopodobnie zawróci i pobiegnie w drugą stronę. Możesz śledzić ślad człowieka, po to by rozpoznać trend- kierunek, w którym zmierza ta para. Jeśli pies zobaczy kota może stać się na tyle podekscytowany, że ściąga swego pana ze ścieżki. Interpretacja sygnałów płynących wymaga dużej dozy rozsądku.

13 Oscylator staje się wykupiony wtedy, gdy osiąga wysoki poziom w stosunku do szczytów z przeszłości. Wykupiony- to znaczy zbyt wysoki, gotowy iść w dół. Kiedy oscylator zwyżkuje lub zniżkuje poza linię referencji pomaga nam wyłapać szczyt lub dołek. Oscylator sprawdza się dobrze w formacjach horyzontalnych, ale dają złe sygnały w trendach!! Typy dywergencji oscylatorów Oscylatory dają najpewniejsze sygnały podczas dywergencji z cenami. Impet (momentum) i wskaźnik zmian (ROC) Impet i wskaźnik zmian mierzą przyśpieszenie trendu- wzrost lub spadek

14 szybkości. Te wskaźniki wyprzedzające trend pokazują nam, kiedy trend przyśpiesza lub zwalnia, a kiedy utrzymuje swoje tempo. Wskaźniki wyprzedzające trend zwykle osiągają swój wierzchołek zanim trend dotrze do szczytu i docierają do swojego dna zanim ceny wyznaczą dołek. Dopóki oscylatory osiągają nowe szczyty długie pozycje są bezpieczne. Jeżeli oscylator osiąga nowy szczyt oznacza to, że trend nabiera prędkości i prawdopodobnie będzie kontynuowany. W praktyce sprawdza się zasada, by wybierać dość wąskie okienka czasowe dla oscylatora. Szerokie okienka czasowe należy stosować do wskaźników śledzących trend. Używaj wąskich okien czasowych dla oscylatorów, aby wykryć krótkoterminowe zmiany na rynkach. Psychologia tłumu- impet i wskaźnik zmian Kiedy impet lub wskaźnik zmian zwyżkują do nowego szczytu, pokazuje nam, że optymizm rynkowego tłumu rośnie i ceny prawdopodobnie jeszcze pójdą na północ. Kiedy ceny rosną a impet, lub wskaźnik zmian zniżkują stanowi to ostrzeżenie przed zbliżającym się szczytem- należy pomyśleć o realizacji zysków lub zaciśnięcia zlecenia STOP. Oscylator Williamsa %R Jest to prosty i skuteczny oscylator. %R mierzy zdolność byków i niedźwiedzi do ustalenia cen zamknięcia w pobliżu górnej lub dolnej ostatniego zakresu wahań cen. %R potwierdza trendy i ostrzega przed zbliżającym odwróceniem trendu. %R porównuje każdą cenę zamknięcia do ostatniego zakresu wahań cen. Pokazuje nam, kiedy byki mogą ustalić cenę zamknięcia blisko szczytu ostatniego zakresu wahań cen i kiedy niedźwiedzie mogą ustalić cenę zamknięcia na jego dnie. Zasady gry %R %R daje sygnały inwestycyjne 3 rodzajów: dywergencje, załamania i osiągnięcia poziomów wykupienia i wyprzedania.

15 Dywergencje- patrz wyżej, ta sama zasada jak w innych wskaźnikach. Załamania- tłumy mają tendencję do przechodzenia ze skrajności w skrajność. Załamanie pojawia się w tedy, gdy w czasie zwyżki %R nie jest w stanie przebić od dołu swojej linii wykupienia, albo w czasie zniżki przebić linii wyprzedania. 1- Jeśli %R zatrzymuje się pośrodku zwyżki i zmienia kierunek, nie docierając do swojej górnej linii referencji- jest to załamanie. Załamanie pokazuje nam, że byki są wyjątkowo słabe i wysyła sygnał sprzedaży. 2- Jeśli po środku zniżki %R zatrzymuje się i zawraca, nie docierając do swojej dolnej linii referencji- jest to również załamanie. Załamanie informuje nas, że niedźwiedzie są bardzo słabe i wysyła sygnał kupna. Wykupienie i wyprzedanie- Kiedy ceny zamknięcia znajdują się blisko górnej granicy zakresu wahań cen, %R osiąga szczyt i staje się wykupiony. Sygnały wykupienia i wyprzedania dają dobre znaki inwestycyjne w formacjach horyzontalnych. Jednak, kiedy rozpoczyna się trend te oznaki stają się przedwczesne i niebezpieczne dla naszego portfela.

16 Oscylator stochastyczny- psychologia tłumu Oscylator stochastyczny mierzy zdolność byków lub niedźwiedzi do ustalenia cen zamknięcia w pobliżu górnej lub dolnej granicy ostatniego zakresu wahań cen. W czasie zwyżek rynek ma tendencję do ustalania cen zamknięcia w pobliżu szczytu. Jeśli byki mogą wywołać zwyżkę w ciągu dnia, ale nie są w stanie ustalić cen zamknięcia w pobliżu górnej granicy zakresu ich wahań, wówczas oscylator stochastyczny zaczyna zniżkować. Informuje nas, że byki są słabsze niż nam się wydaje i wysyła sygnał sprzedaży.

17 Zasady gry- oscylator stochastyczny Oscylator stochastyczny pokazuje nam kiedy byki albo niedźwiedzie stają sie słabe lub silne. Dzięki tej informacji jesteśmy w stanie zidentyfikować prawdopodobnego zwycięzcę tej potyczki. Warto grać po stronie zwycięzców przeciwko przegrywającym. Oscylator stochastyczny daje sygnały inwestycyjne trzech rodzajów. Wg stopnia ważności są to: dywergencje, przełożenie linii oscylatora i ich kierunek. Dywergencje- patrz wyżej, ta sama zasada Wykupienie i wyprzedanie- Kiedy oscylator stochastyczny zwyżkuje powyżej swojej górnej linii referencyjnej pokazuje nam, że rynek jest wykupiony. Wykupiony- tzn na zbyt wysokim poziomie, gotowy do zwrotu. Odwrotna sytuacja występuje podczas wyprzedania. 1. Kiedy na tygodniowym wykresie rozpoznasz trend wzrostowy, zaczekaj na spadek linii dziennego oscylatora stochastycznego poniżej jego dolnej linii referencji. Wtedy nei czekając na przecięcie tych linii lub na ich zwyżkę umieść zlecenie kupna powyżej największej wartości ostatniego słupka cenowego. Po zajęciu długiej pozycji ustaw zlecenie STOP poniżej najmniejszej wartości z ostatnich 2 dni (dnia w którym zawarłeś transakcje i poprzedniego dnia) Często kształt dna oscylatora daje nam wskazówkę na temat przebiegu prawdopodobnej zwyżki. Wąskie płytkie dno informuje nas, że niedźwiedzie są słabe i możemy spodziewać się silnej zwyżki. Głębokie i rozległe dno mówi nam, że niedźwiedzie są silne i zwyżka prawdopodobnie będzie słaba. Warto brać pod uwagę jedynie silne sygnały kupna!!! 2. Nie kupuj kiedy oscylator stochastyczny jest wykupiony i nie sprzedawaj gdy jest wyprzedany. Reguła ta pozwala na odfiltrowanie większości złych transakcji. Kierunek linii oscylatora- Kiedy kierunek dwóch linii oscylatora jest zgodny, stanowi to potwierdzenie trendu krótkoterminowego. Jeśli ceny rosną i obydwie linie oscylatora stochastycznego zwyżkują, wówczas trend wzrostowy prawdopodobnie będzie kontynuowany. Kiedy ceny ześlizgują się w dół i oby dwie linie oscylatora stochastycznego zniżkują, krótkoterminowy trend spadkowy najprawdopodobniej się utrzyma.

18 RSI Rsi- wskaźnik siły względnej jest oscylatorem, mierzy siłe każdego instrumentu finansowego, kontrolując jego zmiany w cenach zamknięcia. Jest to wskaźnik wyprzedzający trend bądź równoczesny, ale nigdy nie pozostaje w tyle za trendem. Zasady gry- RSI RSI daje sygnały inwestycyjne 3 rodzajów: dywergencje, formacje i poziomy RSI. Dywergencje- tak samo jak w innych wskaźnikach Formacje- Klasyczne metody analizy wykresów dają przy RSI lepsze rezultaty niż wypadku innych wskaźników. Linie trendu, poziomy wsparcia i oporu, formacje głowy i ramion dobrze funkcjonują z RSI. Często RSI kończy pełne ukształtowanie tych formacji na kilka dni przed cenami i uprzedza nas w ten sposób o prawdopodobnym odwrócenia

19 trendu. Na przykład przełamanie linii trendu RSI zwykle ma miejsce 1 lub 2 dni przed przełamaniem linii trendu cenowego. Poziomy RSI- kiedy RSI przebija od dołu swoją górną linię referencji, pokazuje nam, że byki są silne, ale rynek jest wykupiony i wchodzi w swoją strefę sprzedaży. Kiedy RSI spada poniżej swojej dolnej linii referencji- widzimy, że niedźwiedzie są silne, ale rynek jest wyprzedany i wchodzi w swoją strefę kupna. Wolumen Wolumen reprezentuje siłę inwestorów krótko- i długoterminowych. Każda jednostka wolumenu odzwierciedla działanie dwóch osób na rynku: jeden inwestor sprzedaje akcje, a drugi je kupuje, ktoś kupuje kontrakt a ktoś inny go sprzedaje. Dzienny wolumen obrotu jest liczbą kontraktów lub akcji, które zmieniły właściciela w ciągu jednego dnia. Istnieją trzy sposoby pomiaru wolumenu. 1) Liczba akcji lub kontraktów stanowiących aktualnie przedmiot obrotu. Jest to najbardziej obiektywny sposób pomiaru wolumenu. 2)Liczba zawartych transakcji. Ta metoda jest mniej obiektywna, ponieważ nie uwzględnia różnic pomiędzy transakcją na 100 akcji lub

20 5000 akcji. Zasady gry- wolumen Termin wysoki i niski wolumen są względne. W praktyce wysoki wolumen na dowolnie wybranym rynku jest przynajmniej o 25% wyższy od średniej z ostatnich 2 tygodni. 1) Wysoki wolumen potwierdza trend. Jeśli ceny zwyżkują do nowego wierzchołka, a wolumen również osiąga nowy szczyt, prawdopodobnie ceny będą testować, lub przekroczą ostatnio utworzony wierzchołek. 2) Jeżeli ceny spadają do nowego dna, a wolumen osiąga nowy szczyt prawdopodobnie dno cenowe będzie testowane ponownie, albo zostanie przekroczone. Dno, któremu towarzyszą bardzo wysokie obroty, jest najczęściej testowane ponownie przy niskim wolumenie co stwarza wspaniałą okazję do kupna. 3) Gdy wolumen spada a trend jest nadal kontynuowany, powstaje baza do odwrócenia trendu. Jeśli powstaniu nowego szczytu towarzyszy niższy wolumen szukaj okazji do sprzedaży krótkiej. Ta technika nie sprawdza się zbyt dobrze na dnach cenowych, ponieważ spadek może być kontynuowany przy niskim wolumenie. 4) Obserwuj wolumen w czasie korekt. Jeśli trend wzrostowy jest przerywany spadkami, wówczas wolumen wzrasta w czasie gorączkowej realizacji zysków. Gdy spadek jest kontynuowany, a wolumen zaczyna zniżkować, widzimy, że byki nie są już tak nerwowe, albo że wyczerpała się presja sprzedaży. Niski poziom wolumenu sygnalizuje zakończenie korekty. Stanowi to dobre okazje do kupna. Główne trendy spadkowe są często przerywane wzrostami. Zwykle początkowej fazie tych zwyżek towarzyszy duży wolumen. Kiedy słabe niedźwiedzie zostaną wypłoszone z rynku, wolumen się kurczy i daje sygnał shorta.

21 Wskaźniki oparte na wolumenie- OBV OBV jest narastającym saldem wolumenu. Codziennie zwyżkuje lub zniżkuje w zależności od wzrostu lub spadku ceny zamknięcia w stosunku do cen zamknięcia z poprzedniego dnia. Kiedy cena zamknięcia danej akcji jest wyższa od jej ceny zamknięcia z poprzedniego dnia, oznacza to, że byki wygrały dzienną bitwę; wolumen zanotowany w tym dniu jest dodawany do OBV. Jeżeli cena zamknięcia jest niższa niż cena zamknięcia z poprzedniego dnia- widzimy, że zwyciężyły niedźwiedzie i wolumen z danego dnia jest odejmowany od OBV. Psychologia tłumu- OBV Nowy szczyt na OBV pokazuje nam, że byki są silne, niedźwiedzie czują się zranione i ceny prawdopodobnie wzrosną. Nowy dołek na OBV informuje nas, że niedźwiedzie są w pełni sił natomiast byki cierpią i ceny pewnie jeszcze spadną. Kiedy formacja OBV tworzy dywergencje z formacją cenową, oznacza to, że emocje tłumu nie dają się pogodzić z ich konsensusem. Tłum bardziej skłania się ku temu by słuchać swojego

22 serca, a nie rozumu. Z tego powodu zmiany w wolumenie często wyprzedzają zmiany cen. Sygnały inwestycyjne- OBV Jeżeli ceny i OBV osiągają nowe szczyty, trend wzrostowy najprawdopodobniej będzie kontynuowany. Gdy ceny i OBV zniżkują do nowego dołka, trend spadkowy raczej się utrzyma. Bezpieczniejszym rozwiązaniem jest przeprowadzanie transakcji zgodnie z linią trendu, który został potwierdzony przez OBV. 1) Kiedy OBV osiąga nowy szczyt, wówczas potwierdza siłę byków. Podpowiada nam, że ceny prawdopodobnie jeszcze wzrosną i daje sygnał kupna. Jeśli OBV osiąga nowy dołek, potwierdza siłę niedźwiedzi, zapowiada kolejne spadki i daje sygnał sprzedaży krótkiej. 2) OBV daje najsilniejsze sygnały inwestycyjne wtedy, gdy tworzy dywergencje z cenami. Jeśli ceny rosną i po chwilowym spadku zwyżkują do nowego szczytu, a w tym samym czasie OBV osiąga szczyt na niższym poziomie niż podczas poprzedniego wzrostu, powstaje dywergencja niedźwiedzia. Daje ona silny sygnał sprzedaży. Jeśli ceny zniżkują i po chwilowej zwyżce spadają do nowego dołka, równocześnie OBV osiąga nowe dno na wyższym poziomie niż podczas poprzedniego spadku powstaje dywergencja byka. Długoterminowy dywergencje mają większe znaczenie. Silniejsze sygnały płyną z dywergencji, które formują się na przestrzeni kilku tygodni a nie kilku dni. 3) Kiedy ceny oscylują w ramach formacji horyzontalnej, a OBV zwyżkuje do nowego szczytu, pojawia się sygnał kupna. Jeśli OBV zniżkuje do nowego dna, pojawia się sygnał sprzedaży krótkiej.

23 Akumulacja/dystrybucja (A/D) Wskaźnik akumulacja/dystrybucja został zaprojektowany jako wskaźnik wyprzedzający trend dla rynku kapitałowego. Jeśli ceny zamknięcia są wyższe niż otwarcia, wówczas wyki wygrywają dzienne starcie i A/D jest dodatni. Kiedy ceny zamknięcia są niższe niż ceny otwarcia dzienną batalię wygrywają niedźwiedzie a A/D staje się ujemny. Narastające saldo A/D z każdego dnia tworzy skumulowany wskaźnik akumulacji/dystrybucji. Zasady gry akumulacja/dystrybucja (A/D) A/D zwyżkuje i pokazuje nam, że zawodowcy są bardziej optymistycznie nastawieni niż amatorzy. Oznacza to, że ceny następnego dnia prawdopodobnie wzrosną. Gdy A/D zniżkuje, informuje nas, że zawodowcy są nastawienie bardziej pesymistycznie od amatorów. Jeżeli rynek słabnie, wtedy następnego dnia osiągnie prawdopodobnie dołek na niższym poziomie. 1) Jeśli ceny zwyżkują do nowego szczytu, a A/D osiąga wierzchołek na niższym poziomie niż podczas poprzedniego wzrostu, wówczas pojawia się sygnał sprzedaży krótkiej. Utworzona w ten sposób dywergencja niedźwiedzia pokazuje nam, że zawodowi inwestorzy sprzedają w czasie zwyżki.

24 2)Dywergencja byka pojawia się wtedy, gdy ceny spadają do nowego minimum, a A/D zatrzymuje się na poziomie wyższym niż podczas poprzedniego spadku. Dywergencja byka informuje nas, że zawodowi inwestorzy wykorzystują spadek do kupowania i nadchodzi zwyżka. Kiedy zajmujesz długą lub krótką pozycję na podstawie dywergencji pomiędzy A/D i cenami, pamiętaj o tym, że nawet zawodowcy mogą się mylić. Używaj zleceń STOP i postępuj zgodnie z regułą psa Baskerville`ów Reguła psa Baskervill`ów Sygnał psa Baskervill`ów pojawia się w tedy, gdy wiarygodna formacja cenowa lub formacja widoczna na wskaźnikach nie prowadzą do oczekiwanej przez Ciebie sytuacji i ceny zaczynają się poruszać w przeciwnym kierunku. Formacja głowa ramiana daje nam wskazówkę, że trend wzrostowy już się skończył. Jeżeli jednak ceny nadal zwyżkują, wówczas pojawia się sygnał psa Baskervill`ów. Nazwa tego sygnału pochodzi od zagadki, którą miał rozwiązać Sherlock Holmes. Chodziło o popełnienie morderstwa w wiejskiej posiadłości. Detektyw znalazł klucz do jej wyjaśnienia dowiedziawszy się, że pies należący do rodziny nie szczekał w chwili gdy dokonano zabójstwa. Oznaczało to, że zwierzę znało mordercę i zbrodnię popełnił jeden z członków rodziny. Kiedy rynek nie chce szczekać w odpowiedzi na absolutnie prawidłowy znak, wówczas daje ci wyżej wymieniony sygnał. Jest to

25 informacja, że pod powierzchnią rynku zaszły fundamentalne zmiany i nadszedł czas, aby przyłączyć Się do nowego potężnego trendu. Herrick payoff Index Wskaźnik ten pomaga ustalić poziom akumulacji i dystrybucji. Większość wskaźników mierzy jedynie ceny, niektóre też wolumen, natomiast HPI śledzi liczbę otwartych kontraktów, ceny i wolumen. Potwierdza on ważne trendy i pomaga wyłapać ich odwrócenia. Zasady gry- HPI 1) Kiedy ceny spadająco nowego dołka, a HPI wyznacza dno na wyższym poziomie niż ostatnio to w takiej sytuacji możemy mówić o dywergencji byka. Gdy po osiągnięciu swojego drugiego dna HPI zaczyna zwyżkować, kupuj i umieść zlecenie zabezpieczające STOP poniżej ostatniego dołka cenowego. Istotne dywergencje formują się na przestrzeni kilku tygodni. Dywergencja powstałą w ciągu dwóch miesięcy jest silniejsza od tej, w której wierzchołki i dna dzielą zaledwie dwa tygodnie. Zwracaj uwagę na różnicę sąsiadujących ze sobą szczytów lub dołków HPI. Jeśli pierwszy szczyt lub dołek leży Daleko od linii centralnej, drugi szczyt lub dołek znajduje się blisko tej linii, wówczas dywergencja doprowadzi prawdopodobnie do poważniejszego ruchu cen. Dywergencje byka i niedźwiedzia pomiędzy HPI a cenami zazwyczaj wyprzedzają dość istotne zmiany na rynku. Jeśli zidentyfikowałeś potencjalny punkt zwrotny na bazie HPI wówczas posłuż się krótkoterminowymi oscylatorami, które umożliwiają bardziej precyzyjne obliczenia. 3) HPI dobrze spisuje się przy klasycznej analizie wykresów, a szczególnie przy analizie linii trendu. Jeżeli linie trendu cenowego i linie HPI zmierzają w tym samym kierunku, wówczas potwierdzają trend. Często przełamanie linii trendu HPI poprzedza przełamanie linii trendu cenowego. Kiedy HPI przełamuje od góry swoją linię trendu wzrostowego, wówczas daje sygnał sprzedaży. 4)Położenie HPI powyżej lub poniżej swojej linii centralnej ma znaczenie- pokazuje nam kto na rynku kontroluje sytuację. Jeżeli HPI zwyżkuje ponad swoją linię centralną należy zająć długie pozycje. Gdy HPI zniżkuje poniżej swojej dolnej linii należy zająć krótkie pozycje.

26 Korekty wyższego rzędu Wielu inwestorów czeka na ruchy cen, które korygują trend wyższego stopnia. Na przykład: jeśli zwyżka wynosiła 120 pkt. Inwestorzy próbują dokupić akcje kiedy korekta odbierze 50 % poprzedniego ruchu cen, a rynek spadnie 60 pkt. poniżej ostatniego szczytu. Sporo inwestorów z parkietu spodziewa się odwrócenia trendu wtedy, gdy ceny przemierzą dystans wynoszący 61.8% poprzedniego ruchu jest liczbą wynikającą z ciągu liczb Fibonacciego. Pomysł ten można również zastosować do czasu. Warto obliczyć czas trwania każdej zwyżki i każdego spadku. Na przykład zwyżki na rynku byka są często przerywane spadkami, które trwają w przybliżeniu dwa razy krócej. Jeśli ustalisz, że zwyżki zwykle trwaj 8 dni, a spadki 5 dni, wtedy poczujesz się ośmielony, by szukać okazji do kupna w czwartym dniu spadku.

27 Sezonowość wskaźnika Wskaźnik nowe maksimum- nowe minimum (NH-NL) NH-NL mierzy dzienną różnicę pomiędzy liczbą akcji, które osiągnęły roczne maksimum i liczbą akcji, które osiągnęły roczne minimum. Diagram 231, 233, 234 Zasady gry NH-NL Należy zwracać uwagę na trzy aspekty NH-NL. Wg. Stopnia ważności są to: dywergencje pomiędzy cenami i szczytami lub dołkami NH-NL, trend NH-NL, oraz położenie NH-NL powyżej albo poniżej jego linii zerowej. Dopóki wierzchołki cenowe są potwierdzane przez nowe szczyty NH- NL, zwyżka prawdopodobnie będzie kontynuowana, nawet jeżeli jest przerywana spadkami. Gdy zniżce cen towarzyszą nowe dołki NH-NL, oznacza to, że niedźwiedzie kontrolują sytuację i trend spadkowy

28 powinien być kontynuowany. Dywergencje pomiędzy NH-NL i średnimi giełdowymi są źródłem najlepszych sygnałów inwestycyjnych. Trend który traci swoich liderów jest prawdopodobnie bliski odwrócenia. 1. Kiedy NH-NL osiąga wierzchołek na poziomie niższym niż podczas poprzedniego wzrostu, a rynek zwyżkuje do nowego szczytu powstaje dywergencja niedźwiedzia. Jest to znak, że przewaga byków maleje, mimo, że cały rynek zwyżkuje. Dywergencje niedźwiedzia akcentują koniec trendów wzrostowych. Jeśli ostatni wierzchołek NH-Nl znajdował się na poziomie około +100, wówczas poważny zwrot jest w zasięgu ręki i należy zajmować krótkie pozycje. Gdy ostatni wierzchołek NH-NL wystąpił na poziomie dużo wyższym niż +100, oznacza to, że liderzy hossy są wystarczająco silni by zapobiec załamaniu cen. 2. Pamiętaj o tym, że dywergencje byka na dnach rynku kapitałowego kształtują się zwykle szybciej niż dywergencje niedźwiedzia na szczytach: kupuj szybko i sprzedawaj wolno. Nachylenie NH-NL w dowolnie wybranym momencie jest zdefiniowane przez trend słupków histogramu dla ostatnich kilku dni. Jeśli ceny rosną i NH-NL zwyżkuje, wówczas trend wzrostowy zostaje potwierdzony. 3. Kiedy na płaskim rynku NH-NL zwyżkuje, wówczas wysyła nam informację, że nadchodzi hossa i równocześnie daje sygnał kupna. Widzimy, że oficerowie przystąpili już do ataku, a żołnierze nadal. Kulą się ze strachu w okopach. Gdy na płaskim rynku NH-NL zniżkuje, pojawia się sygnał sprzedaży krótkiej. Oficerowie dezerterują natomiast szeregowi nadal. Utrzymują swoje pozycje. Żołnierze nie są głupi- jeśli dowódcy zaczynają uciekać, oni także przestaną walczyć. 4. Jeśli przez kilka miesięcy NH- NL ma wartość ujemną, następnie zwyżkuje powyżej swojej linii zerowej, wówczas daje nam zbliżający się sygnał rynku byka. W takiej sytuacji powinno się szukać okazji do kupna. Oscylatory pomagają precyzyjnie określić moment wejścia.

29

30 Śledzenie opinii doradców Niektórzy autorzy biuletynów są bardzo zręczni, lecz jako grupa nie wypadają lepiej od przeciętnych inwestorów. Są pełni optymizmu na górkach cenowych i pełni pesymizmu w dołkach cenowych. Większość autorów biuletynów podąża za trendem, ponieważ obawiają się że jeśli pominą istotny ruch cen wyjdą na głupców i stracą klientów. Im dłużej trwa trend tym dłużej bronią go autorzy biuletynów. Doradcy są największymi optymistami na szczytach rynku i największymi pesymistami na jego dnie. Kiedy przeważająca część autorów biuletynów ma zdecydowanie optymistyczne lub wyraźnie pesymistyczne nastawienie, wówczas warto pomyśleć o zajęciu pozycji po przeciwnej stronie rynku. Są serwisy, które badają biuletyny pod kątem ich nastawienia. Jednym z nich jest Investor Intelligence, bada on 130 biuletynów rynku kapitałowego. Kiedy udział niedźwiedzi wśród autorów biuletynów wzrasta powyżej 55% rynek zbliża się do istotnego dna. Jeśli udział pesymistów spada poniżej 15%, a optymiści stanowią ponad 65%, rynek zbliża się do ważnego szczytu. Drugi serwis to Market Vane bada on 70 biuletynów. Kiedy ogólny optymizm zbliża się do 70-80% należy wypatrywać odwrócenia trendu wzrostowego, a gdy osiąga od 20 do 30%, trzeba szukać okazji do zakupów. Przykład ilustruje zmiany opinii na temat rynku wśród 1000 inwestorów, którzy mają kontraktów na tym samym rynku. 1. Jeśli stopień optymizmu na rynku wynosi 50%, wówczas 50% inwestorów zajmuje pozycje długie, a 50% zajmuje pozycje krótkie. 2. Jeśli stopień optymizmu na rynku wynosi 80%, wówczas 80% inwestorów zajmuje długie pozycje, a 20% stanowią krótkie pozycje. Ponieważ liczba krótkich i długich pozycji jest zawsze równa, przeciętny niedźwiedź ma cztery razy więcej kontraktów od przeciętnego byka. Z

31 tego wynika, że przeciętny niedźwiedź ma 4 razy więcej pieniędzy- duże pieniądze leżą po krótkiej stronie rynku. 3. Kiedy stopień optymizmu spada do 20%, widzimy, że 20% inwestorów zajmuje długie pozycje, a 80% zajmuje krótkie pozycje. Ponieważ liczba długich i krótkich kontraktów jest taka sama, przeciętny byk ma 4 raz więcej kontraktów niż przeciętny niedźwiedź. A to znaczy, że duże pieniądze leżą po krótkiej stronie rynku. Sygnały od reklamodawców Zestaw trzech lub więcej ogłoszeń, reklamujących taką samą okazję na jednej stronie poważnej gazety często stanowi ostrzeżenie przed zbliżającym się szczytem. Tylko silny i długotrwały trend wzrostowy może przyciągnąć uwagę kilku firm maklerskich. Zanim wszystkie one rozpoznają trend, opracują rekomendację kupna, przygotują ogłoszenia i zamieszczą je w gazetach trend już będzie stary.

32 Elder Ray Elder- Ray jest wskaźnikiem technicznym, polegającym na ustaleniu siły byków i niedźwiedzi na rynku. Aby osiągnąć sukces na giełdzie nie musisz przewidywać przyszłości. Powinieneś ustalić kto kontroluje sytuację na rynku, a następnie przeprowadzać transakcje razem z dominującą grupą. Elder- Ray pokazuje kiedy byki albo niedźwiedzie stają się słabsze. Aby skonstruować Elder- Ray, najpierw podziel ekran komputera na 3 części. W górnym okienku umieść wykres słupkowy i średnią wykładniczą EMA (13 dniowa). W środkowym wykreśl siłę byka, a w dolnym siłę niedźwiedzi. Psychologiczne aspekty przeprowadzania transakcji Każda cena jest chwilowym konsensusem wartości. Kupujący kupują, bo spodziewają się wzrostu cen, sprzedający sprzedają, ponieważ uważają, że ceny spadną. Średnia ruchoma- odzwierciedla średni konsensus wartości w swoim okienku czasowym. Najważniejsze informacje średniej ruchomej to kąt nachylenia.

33 Najwyższy punkt każdego słupka cenowego odzwierciedla maksymalną siłę byków w tym okresie. Najniższy punkt każdego słupka cenowego odzwierciedla maksymalną siłę niedźwiedzi, w okresie, jaki obejmuje ten słupek. Siła byka ilustruje zdolność byków do uplasowania cen powyżej średniego konsensusu wartości. Mierzy odległość pomiędzy szczytem słupka cenowego a EMA. W normalnej sytuacji siła byków ma wartość dodatnią. Jej wartość rośnie, kiedy byki stają się silniejsze i spada kiedy mają problemy. Siłą byka ma wartość ujemną, kiedy byki toną pod powierzchnią rynku. Siła niedźwiedzi odzwierciedla zdolność niedźwiedzi do uplasowania cen poniżej EMA. Mierzy odległość pomiędzy najniższym punktem słupk cenowego a EMA. W normalnej sytuacji siła niedźwiedzi ma wartość ujemną. Osiąga coraz niższe wartości, gdy niedźwiedzie stają się silniejsze, a jej wartość wzrasta, gdy niedźwiedzie słabną. Kluczowe zasady Elder-Ray: 1. Cena jest wynikiem konsensusu zawartego przez tłum. Konsensus ten dotyczy wartości danego towaru. 2. Średnia ruchomo jest średnim konsensusem wartości. 3. Szczyt każdego słupka cenowego reprezentuje maksymalną siłę byków w okresie, jaki obejmuje ten słupek. 4. Najniższy punkt każdego słupka cenowego reprezentuje maksymalną siłę niedźwiedzi w okresie, jaki obejmuje ten słupek. 5. Siła byka jest różnicą pomiędzy maksimum cenowym a średnim konsensusem wartości. 6. Siła niedźwiedzia jest różnicą pomiędzy minimum cenowym a średnim konsensusem wartości. Zasady gry- Elder- Ray Elder- Ray najlepiej połączyć z 3 ekranowym systemem inwestycyjnym Kupno i sprzedaż Oto dwa warunki, które muszą zostać spełnione przed złożeniem zlecenia kupna: 1. Trend jest wzrostowy (zidentyfikowany przez EMA lub wskaźniki śledzące trend na wykresie TYGODNIOWYM) 2. Siłą niedźwiedzi ma wartość ujemną, ale ich siła rośnie.

34 Spełnienie 3 i 4 punktu jest mile widziane 3. Ostatni szczyt byka leży na wyższym poziomie niż poprzedni szczyt. 4. Po wystąpieniu dywergencji byka, wartość siły niedźwiedzia wzrasta. Nie kupuj, kiedy siła niedźwiedzi ma wartość dodatnią. Taka sytuacja występuje w uciekających trendach wzrostowych, kiedy cały słupek cenowy leży powyżej EMA. Jeśli kupisz wtedy, gdy byki podciągają niedźwiedzie wysoko w górę postępujesz zgodnie z teorią większego głupca- płacisz wysoką cenę i masz nadzieję, że spotkasz jeszcze większego głupca, który zapłaci więcej. Najlepsza sytuacja do kupna pojawia się, gdy siłą niedźwiedzi jest ujemna, lecz jej wartość rośnie- niedźwiedzie odzyskują formę ale po chwili znowu zaczynają mieć kłopoty. Jeśli siła niedźwiedzia wykona ruch w górę, umieść zleceniu kupna powyżej szczytu cenowego z 2 dni, jeśli zwyżka będzie kontynuowana zajmiesz długa pozycję. Dywergencja byka pomiędzy siłami niedźwiedzia a cenami daje najsilniejszy sygnał kupna. Jeśli ceny zniżkują do nowego minimum, a siłą niedźwiedzia wyznacza dno na poziomie wyższym niż podczas poprzedniego spadku, oznacza to, że ceny spadają siłą rozpędu i niedźwiedzie stają się słabsze. Gdy po osiągnięciu drugiego dna siła niedźwiedzi wykona ruch w górę złóż zlecenie kupna większej wartości niż zwykle. Jeśli podejmujesz decyzję kupna na bazie wskaźników, posłuż się nimi także podczas sprzedaży. Nie rozpraszaj się przy ruchu w górę i w dół siły byka, jest normalny proces oddychania. Dopóki nowy szczyt siły byka towarzyszy powstaniu nowego szczytu cenowego trend wzrostowy jest bezpieczny. Sprzedawaj, gdy byki zaczynają tracić siły. Sygnał sprzedaży pojawia się gdy ceny zaczynają osiągać nowy szczyt, a siła byka osiąga nowy wierzchołek na niższym poziomie niż podczas poprzedniej zwyżki. Sprzedaż krótka i pokrywanie krótkich pozycji Dwa warunki, które muszą zostać spełnione przed złożeniem zlecenie krótkiej sprzedaży. 1. Trend jest spadkowy (zidentyfikowany przez EMA lub wskaźnik analizy trendu na wykresach TYGODNIOWYCH) 2. Siłą byka ma wartość dodatnią, ale jej wartość spada Punkt 3 i 4 nie jest konieczny, ale mile widziany 3. Ostatni dołek siły niedźwiedzia leży na niższym poziomie niż

35 poprzedni. 4 Po wystąpieniu dywergencji niedźwiedzia wartość siły byków spada. Wskaźnik siły (force index)- zasady gry Krótkoterminowy wskaźnik siły 2 dniowa Ema jest wysoce czułym wskaźnikiem. 2 dniowa Ema jest tak czuła, że można jej używać do precyzyjnego zinterpretowania sygnałów innych wskaźników. Kiedy wskaźnik śledzący trend identyfikuje trend wzrostowy, wówczas spadki 2 dniowej EMA wskaźnika siły pokazują najlepsze okazje do kupna.

36 1. Składaj zlecenia kupna wtedy, gdy 2 dniowa EMA wskaźnika siły osiąga wartości ujemne w trendach wzrostowych. 2. Sprzedawaj krótko kiedy 2 dniowa EMA wskaźnika siły osiąga wartości dodatnie w trendach spadkowych. Średnioterminowy wskaźnik siły Kiedy 13 dniowa EMA wskaźnika siły leży powyżej linii centralnej, kontrolują sytuację byki, a kiedy znajduje się na poniżej linii centralnej sytuację kontrolują niedźwiedzie. Zasada dywergencji i działania jest identyczna jak w krótkoterminowym wskaźniku siły. 13 dniowa EMA identyfikuje długotrwałe zmiany w trendach. Trzy ekranowy system inwestycyjny Trzy ekranowy system wykorzystuje trzy testy dla każdej transakcji. Inwestycje, które okazują się atrakcyjne, często zostają wyeliminowane

37 przez jeden z ekranów. Transakcje, które przejdą przez test 3 ekranów przynoszą o wiele większe zyski. Jeśli chcesz przeprowadzić transakcje na przestrzeni kilku dni, tygodni, wówczas twoja średnioterminowa rama czasowa będzie zdefiniowana przez wykresy sporządzone w układzie dziennym. Wykresy tygodniowe są o jeden rząd szersze i definiują długoterminową ramę czasową. Wykresy sporządzone w układzie godzinowym przedstawiają krótkoterminową ramę czasową. Pierwszy ekran- przypływy i odpływy na rynku Musimy zacząć od analizy wykresu długoterminowego- o jedną wielkości większy od tego, w którym chcemy przeprowadzić transakcje. W pierwszym ekranie używamy wskaźników śledzących trend np. MACD. Duże znaczenie ma nachylenie histogramu MACD, relacja pomiędzy dwoma ostatnimi słupkami. Sygnał kupna jest bardziej wiarygodny, jeśli zwyżka ma miejsce pod linią centralną. Reasumując- zidentyfikuj trend za pomocą wskaźników śledzących trend, a następnie przeprowadź transakcje jedynie w kierunku aktualnego trendu.

38 Drugi ekran- fale rynku Drugi ekran identyfikuje fale, które biegną w kierunku przeciwnym do przypływów i odpływów na rynku. Kiedy tygodniowy trend jest wzrostowy dzienne spadki oferują okazje do kupna. W drugim ekranie używamy oscylatorów do badania rynku. Reasumując- Zbadaj wykres sporządzony w układzie dziennym, przy użyciu oscylatora (Elder- Ray, STS, %R, wskaźnik siły). W czasie tygodniowego trendu wzrostowego wykorzystaj dzienne spadki do wyszukania okazji do kupna; w czasie tygodniowych trendów spadkowych wykorzystaj dzienne zwyżki, aby znaleźć okazje do sprzedaży krótkiej. Aby %R mógł współpracować z 3 ekranowym systemem inwestycyjnym należy użyć 4-5 dniowego okienka czasowego. Trzeci ekran- wybicia cen w trakcie sesji. Trzeci ekran nie potrzebuje wykresu ani wskaźnika, jest techniką zajmowania pozycji na rynku. Trzeci ekran jest nazywany techniką wędrującego kupna- stop w trendach wzrostowych i techniką wędrującej sprzedaży- stop w trendach spadkowych.

39 Kiedy tygodniowy trend jest wzrostowy, a dzienny- spadkowy wędrujące zlecenie kupno- stop wywołają wyłapują wybicia cen w górę. Gdy tygodniowy trend jest spadkowy, a dzienny wzrostowy wędrujące zlecenie sprzedaży- stop wyłapują wybicia cen w dół. Grafika Gdy tygodniowy trend jest wzrostowy a dzienne oscylatory zniżkują uaktywnij technikę wędrującego kupna- stop. Umieść zlecenie kupna jeden przedział powyżej maksimum z poprzedniego dnia. Jeśli ceny będę zwyżkować Twoje zlecenie zostanie zrealizowane, jeśli nie zlecenie nie będzie dotknięte. Powtarzaj tą czynność na coraz niższych poziomach do momentu, gdy tygodniowy wskaźnik (formacja) będzie utrzymywany. Reasumując: w ekranie trzecim zastosuj technikę wędrującego kupna- stop kiedy tygodniowy trend jest wzrostowy, a dzienny oscylator zniżkuje. Zastosuj technikę wędrującej sprzedaży- stop jeśli tygodniowy trend jest spadkowy, a dzienny oscylator zwyżkuje.

40 STOP- straty Należy stosować ciasne zlecenia stop, ponieważ 3 ekranowy system inwestycyjny działa tylko w kierunku przypływów i odpływów na rynku. Jeśli transakcja szybko okazuje się nie udana, oznacza to, że w fundamentach zachodzą jakieś poważne zmiany. W takiej sytuacji trzeba uciekać. Takie reguły są dobre, ponieważ pozwalają nam na szybką ewakuację i analizę poza rynkiem danej sytuacji. Nie należy przerywać transakcji do momenty, gdy na wykresie tygodniowym nie zauważymy zmiany trendu na spadkowy. Można narazić na straty, albo 2-3%, albo jeden przedział cenowy pod świecą z dnia poprzedniego. Kanały Kanały są pomocne przy przeprowadzaniu transakcji, ponieważ linie graniczne kanału pokazują nam, gdzie mogą wystąpić poziomy wsparcia i oporu. Zawodowcy i amatorzy traktują kanały w odmienny sposób. Amatorzy decydują się na ryzykowne rozwiązania- skłaniają się do kupna przy wybiciach cen w góre i do sprzedaży krótkiej przy przełamaniu w dół. Kiedy występuje wybicie cen z kanału amator ma nadzieje, że rozpoczyna się nowy główny trend, który szybko uczyni go bogatym. Zawodowcy inwestuje przeciwko odchyleniom od normy i stawiają na powrót do normalności. Większość wybić z kanału stanowią fałszywe wybicia \, po których następują ruchy powrotne. Zarządzanie finansami Głównym celem zarządzania pieniędzmi jest przetrwanie. Należy unikać ryzyka, które grozi wyeliminowaniem z gry. Drugi cel to wypracowanie stałej stopy zwrotu, a trzeci- wysokie zyski; na pierwszym miejscu zostaje jednak przeżycie. Nie wystawiaj na ryzyko wszystkich swoich pieniędzy. Musisz z wyprzedzeniem wiedzieć ile pieniędzy możesz stracić. STRATA NIE MOŻE BYĆ WIĘKSZA NIŻ 2% KAPITAŁU, LIMIT TEN OBEJMUJE PROWIZJĘ I SLIPPAGE. Nie można dopuścić do strat większych niż 6-8% miesięcznie, wtedy należy wycofać się z rynku. W momencie, gdy transakcja przestaje być zyskowna, szybko wyjdź z rynku. Np: zajmujesz długą pozycję, ponieważ na tygodniowym wykresie EMA zaczęła zwyżkować, a dzienny oscylator stochastyczny spadł do swojej strefy kupna. Zdecyduj z wyprzedzeniem czy sprzedaż wtedy, gdy dzienny oscylator stochastyczny wzrośnie i wejdzie w obszar

41 wykupienia, czy w momencie, w którym 13 tygodniowa EMA zaczyna zniżkować. Zapisz plan na kartce i trzymaj na widocznym miejscu. Zlecenie stop- straty Kiedy zajmujesz długą pozycję uplasuj swoje zlecenie stop poniżej ostatniego poziomu wsparcia niższego rzędu. Zlecenie break- even W momencie, gdy wybrałeś transakcje, ustawiłeś stopy już nic nie można zrobić. Jak tylko ceny zaczną się zmieniać na Twoją korzyść przesuń zlecenie stop do punktu pozwalającego na wyjście bez strat. Przyjmij regułę, że zanim przesuniesz swój stop do punktu break- even ceny muszą się oddalić od Twojego punktu wejścia na rynek na dystans większy od średniej dziennej rozpiętości cen. Wymaga to wiedzy i doświadczenia. Nic się nie stanie jeśli zrealizuje się stop, zawodowcy ciągle próbują zająć pozycję starając się znaleźć dobry punkt wejścia na rynek na bazie ścisłych zasad zarządzania pieniędzy. Po zakończeniu transakcji Musimy przeanalizować transakcję i wyciągnąć z niej wnioski. Wielu inwestorów wrzuca papierki do teczki i szuka innej okazji- w ten sposób omija ich bardzo ważna czynność- retrospekcja i autoanaliza. Czy wybrałeś korzystną transakcję? Które wskaźniki okazały się użyteczne, a które nie funkcjonowały dobrze? Czy właściwie ustaliłeś punkt wejścia na rynek. Czy wstępne zlecenie stop zostało umieszczone zbyt Dalek czy zbyt blisko? Dlaczego i o ile? Czy przesunąłeś swój stop do punktu break- even zbyt szybko czy za późno? Czy Twoje zlecenie stop zabezpieczające zyski było zbyt luźne czy zbyt ciasne? Czy rozpoznałeś sygnały wyjścia z rynku? Dlaczego postąpiłeś inaczej? Co odczuwałeś na różnych etapach transakcji. Tego typu analiza jest odtrutką na grę opartą na emocjach. Wyciągaj naukę z własnych doświadczeń. Chłodna i racjonalna analiza przyniesie Ci więcej korzyści niż napawanie się zyskami lub tarzanie w żalu. Zacznij prowadzić notes z refleksjami przed i po. Zaraz po zajęciu pozycji wydrukuj aktualne wykresy. Naklej na lewej stronie kartki i naszkicuj główne powody dla których dokonałeś zakupu. Zapisz w notesie plan przeprowadzenia transakcji. Po zamknięciu pozycji znowu wydrukuj wykres i naklej do po prawej stronie. Zapisz powody dla