inforegio Propozycje legislacyjne Komisji Europejskiej dotyczące reformy polityki spójności na lata

Transkrypt

1 Biuletyn informacyjny pl 2004 Unia Europejska inforegio Polityka Regionalna Propozycje legislacyjne Komisji Europejskiej dotyczące reformy polityki spójności na lata Dnia 14 lipca 2004 r. Komisja Europejska przyjęła propozycje legislacyjne dotyczące reformy polityki spójności. Przy całkowitej dotacji 336,1 miliarda EUR, która stanowi około jednej trzeciej unijnego budżetu, reforma stawia sobie za cel przekształcenie działań strukturalnych w taki sposób, aby stały się one: bardziej zorientowane na założenia strategiczne Unii (zobowiązania wynikające z przyjętej strategii lizbońskiej i göteborskiej promujące konkurencyjną i trwałą gospodarkę opartą na wiedzy oraz na Europejskiej Strategii Zatrudnienia), bardziej skoncentrowane na regionach najmniej rozwiniętych, jednocześnie przewidując rozwój pozostałej części terytorium Unii, bardziej zdecentralizowane i wdrażane w sposób uproszczony, przejrzystszy i skuteczniejszy. Propozycje zawierają: rozporządzenie ogólne wyznaczające wspólne przepisy dotyczące trzech źródeł finansowania działań strukturalnych , poszczególne rozporządzenia dla: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (), Europejskiego Funduszu Społecznego (), Funduszu Spójności, oraz całkiem nową propozycję rozporządzenia pozwalającego na utworzenie transgranicznej struktury współpracy. Niniejsze podsumowanie ma na celu pomoc aktorom rozwoju regionalnego w zidentyfikowaniu kluczowych zagadnień tych propozycji w świetle debaty, która toczyć się będzie do momentu przyjęcia nowych ram legislacyjnych. Proponowana reforma ma ogromne znaczenie z uwagi na to, że jej zadaniem jest nakreślenie nowego obrazu europejskiej solidarności w rozszerzonej Unii, jak również w kontekście globalizacji i rozwoju gospodarki opartej na wiedzy. Strategia i zadania polityki spójności skupią się wokół trzech nowych priorytetowych celów działań strukturalnych (w skrócie: konwergencji, konkurencyjnośći i zatrudnienia, współpracy). Zaproponowano ważne innowacje i uproszczenia, m.in.: prowadzenie corocznego dialogu strategicznego z Państwami Członkowskimi na forum Rady, jak również z Parlamentem Europejskim, Komitetem Ekonomiczno-Społecznym i Komitetem Regionów w celu zapewnienia przestrzegania europejskich priorytetów podczas całego tego okresu, pełne uznanie i wzmocnione finansowanie obszarów o naturalnych niedogodnościach, jak również większa koncentracja na wymiarze miejskim, znaczne oddelegowanie odpowiedzialności Państwom Członkowskim i regionom, w tym w zakresie kontroli, przy zachowaniu rygoru finansowego, redukcja ilości finansowych instrumentów spójności (trzy zamiast sześciu), włączenie zakresu działania obecnych inicjatyw wspólnotowych URBAN i EQUAL oraz działań innowacyjnych do priorytetów programów operacyjnych Państw Członkowskich lub regionów; finansowanie programów operacyjnych przez jeden fundusz ( albo ) z wyjątkiem programów infrastrukturalnych, które i fundusz spójności finansują wspólnie; dla Funduszu Spójności, wieloletnie programowanie i te same zasady, jak dla Funduszy Strukturalnych; last but not least, caíe terytorium Unii i wszyscy jej obywatele będą mieć możliwość korzystania w pełni z nowej polityki spójności. Będzie ona wprawdzie skupiona na rozwoju obszarów zacofanych, ale jednocześnie na dostosowywaniu się do zmieniających się warunków i sytuacji. Kontekst: szeroka i długotrwała debata Propozycje te wyłoniły się podczas szerokiej debaty zapoczątkowanej trzy lata temu przez Komisję. Debata ta jest podstawą Trzeciego raportu na temat spójności gospodarczej i społecznej, przyjętego 18 lutego 2004 r. Jej kulminacyjnym momentem było Trzecie Forum Spójności w maju 2004 r. Regularne dyskusje

2 2 odbywają się również na forum Grupy Roboczej ds. Funduszy Strukturalnych przy Radzie UE i nowej Komisji ds. Polityki Regionalnej Parlamentu Europejskiego (REGI). W pierwszym semestrze 2005 r. Rada Europejska pod prezydencją luksemburską jest zobowiązana do podjęcia decyzji w sprawie perspektyw finansowych na okres i na temat propozycji przedstawionej przez Komisję w lutym 2004 r. Parlament i Rada będą wtedy mogły porozumieć się co do nowej regulacji prawnej. Po trzech następnych miesiącach Rada przyjmie Strategiczne orientacje Wspólnoty dla spójności. Komisja, Państwa Członkowskie i regiony ustalą na tej podstawie Strategiczne krajowe ramy odniesień i nowa generacja programów operacyjnych będzie mogła być przygotowywana w roku 2006 r. Głównym celem tych prac jest perspektywa uruchomienia działań od początku 2007 r. Propozycja rozporządzenia ogólnego Łączącym elementem kluczowym propozycji jest rozporządzenie, które wyznacza ogólne przepisy dla dwóch funduszy strukturalnych na lata ( i ), jak również dla Funduszu Spójności. Oto podsumowanie najistotniejszych elementów. Cele, kwalifikowalność, środki Trzy aktualne cele priorytetowe funduszy Cel 1: regiony opóźnione w rozwoju gospodarczym; Cel 2: obszary rekonwersji gospodarczej i społecznej; Cel 3: systemy kształcenia i promocji zatrudnienia w 2007 r. ustąpią trzem następującym: Cel Konwergencja (,, Fundusz Spójności). Podobny do aktualnego celu 1, cel ten ma służyć przyspieszeniu konwergencji gospodarczej regionów gorzej rozwiniętych: Firma innowacyjna w Steyr (Austria): wspiera również przemysłowe badania naukowe. polepszeniu warunków wzrostu gospodarczego i zatrudnienia dzięki inwestowaniu w zasoby materialne i ludzkie; innowacji i rozwojowi społeczeństwa opartego na wiedzy; dostosowaniu do zmian gospodarczych i społecznych; ochronle środowiska; efektywności administracyjnej. Cel Konwergencja odegra ważną rolę, zwłaszcza w nowych Państwach Członkowskich, które zmagają się z bezprecedensowymi, niespotykanymi dotąd w Unii dysproporcjami rozwojowymi, Kwalifikowalność Cel Konwergencja będzie w pierwszym rzędzie dotyczył regionów, których produkt krajowy brutto na mieszkańca (PKB/miesz.), obliczony na podstawie danych z trzech lat poprzedzających przyjęcie rozporządzenia, nie osiągnie 75 % średniej rozszerzonej Unii Europejskiej co jest przede wszystkim przypadkiem większości nowych Państw Członkowskich. Aby utrwalić dorobek poprzednich programów, przewidziano specjalne malejące wsparcie przejściowe do 2013 r. dla regionów, które przekroczą wskaźnik 75 % w wyniku efektu statystycznego rozszerzenia i wykażą PKB na mieszkańca pomiędzy 75 % średniej unijnej a ustalonym wskaźnikiem na podstawie listy regionów branych pod uwagę. Regiony ultraperyferyjne (RUP) (Azory, Madera, Wyspy Kanaryjskie i francuskie terytoria zamorskie), bez względu na to, czy zakwalifikują się do celu Konwergencja, będą korzystać ze specjalnej pomocy z finansującej ich integrację z rynkiem wewnętrznym i uwzględniającej ich specyficzne ograniczenia. Cel Konwergencja obejmie, jak poprzednio, działania interwencyjne z Funduszu Spójności w Państwach Członkowskich, których dochód narodowy brutto (DNB) nie osiągnie 90 % średniej unijnej, mające na celu pomoc tym państwom w dostosowaniu się do wymogów gospodarczych i walutowych Unii. Wykaz regionów i Państw Członkowskich, które odpowiadają tym wymaganiom, zostanie opublikowany przez Komisję zaraz po wejściu w życie rozporządzenia. Środki: Z sumy 264 miliarda EUR czyli 78,54 % dotacji z funduszy zamiast obecnych 75% środki celu Konwergencja zostaną podzielone następująco: 67,34 % dla regionów o PKB na mieszkańca niższym niż 75 % średniej, 8,38 % dla regionów dotkniętych efektem statystycznym, 23,86 % dla krajów beneficjentów Funduszu Spójności, 0,42 % dla regionów ultraperyferyjnych. Cel: Konkurencyjność i zatrudnienie w regionach (, ). Dla pozostałej części Unii zaproponowano dwuelementowe rozwiązanie. Chodzi o to, by z jednej strony, poprzez programy rozwoju regionalnego () wzmocnić konkurencyjność i atrakcyjność regionów, przewidując jednocześnie zmiany gospodarcze i społeczne oraz wspierając innowację, społeczeństwo oparte na wiedzy, przedsiębiorczość, ochronę środowiska i zapobieganie ryzyku. Z drugiej strony, na bazie Europejskiej Strategii Zatrudnienia, poprzez programy krajowe lub terytorialne finansowane przez, wzmocnić zdolności dostosowawcze pracowników i przedsiębiorstw

3 3 oraz rozwój rynków pracy zorientowanych na przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu. Cel Konkurencyjność odegra kluczową rolę w uniknięciu nowych dysproporcji mogących się pojawić w regionach, które, nie dysponując wystarczającą pomocą publiczną, ucierpiałyby z powodu niekorzystnych czynników społeczno-gospodarczych. Kwalifikowalność: Środki: Wszystkie obszary nieobjęte celem Konwergencja będą mogły korzystać z celu Konkurencyjność. Państwa Członkowskie będą musiały przedstawić listę regionów, dla których zaproponują program współfinansowany przez. W ten sposób wcześniejszy unijny podział na obszary aktualnego celu 2 zostanie zniesiony. Regiony aktualnego Celu 1, które w 2007 r. nie będą kwalifikowały się do celu Konwergencja z powodu ich postępów gospodarczych, otrzymają do 2013 r., w ramach celu Konkurencyjność, specjalną malejącą pomoc przejściową ( phasing-in ) w celu skonsolidowania swoich wysiłków w wyrównywaniu poziomu gospodarczego. Lista tych regionów zostanie opublikowana przez Komisję zaraz po wejściu w życie rozporządzenia. Cel Konkurencyjność będzie dysponował pulą 57,9 miliardów EUR czyli 17,22 % całości podzieloną następująco: 83, 44% dla regionów nieobjętych obecnym celem 1; 16,56 % dla regionów objętych pomocą phasing-in. Podział pomiędzy / wynosi 50/50 dla regionów nieobjętych aktualnym Celem 1. W regionach objętych phasingin część pochodząca z może maksymalnie dojść do 50 %. Cel Europejska współpraca terytorialna (). Priorytetem tego celu, zainspirowanego doświadczeniem inicjatywy wspólnotowej Interreg, jest wzmocnienie współpracy na trzech poziomach: współpracy transgranicznej poprzez wspólne programy, współpracy na szczeblu ponadnarodowym oraz sieci współpracy i wymiany doświadczeń w całej Unii. Cel Współpraca będzie wspierał zrównoważony, harmonijny i trwały rozwój terytorium Unii. Warto zauważyć, że poza celem Współpraca, programy celów Konwergencja i Konkurencyjność obejmą specjalne międzyregionalne działania w ramach współpracy pomiędzy władzami uczestniczącymi w danym programie a władzami co najmniej jednego innego Państwa Członkowskiego. Kwalifikowalność: Współpraca transgraniczna obejmie regiony usytuowane wzdłuż wewnętrznych i niektórych zewnętrznych granic lądowych, jak również niektóre regiony nadmorskie. Ponadto wniesie ona swój wkład w transgraniczny komponent nowego Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa oraz nowego Instrumentu Przedakcesyjnego, które mają zastąpić aktualne programy PHARE, TACIS, MEDA, CARDS, ISPA i SAPARD. Komisja przyjmie, po wejściu w życie rozporządzenia, listę kwalifikowalnych regionów transgranicznych oraz listę obszarów współpracy ponadnarodowej. Całe terytorium Unii jest objęte finansowaniem europejskich sieci współpracy i wymiany. Środki: Ustalone na 13,2 miliarda EUR, czyli 3,94 % całości, dostępne środki dla współpracy terytorialnej zostaną podzielone następująco: 47,73 % na współpracę transgraniczną, z czego 35,61 % na działania współpracy transgranicznej na terenie UE i 12,12% na udział w transgranicznych komponentach Instrumentu sąsiedztwa i partnerstwa oraz Instrumentu przedakcesyjnego, przy czym partycypacja tych ostatnich powinna być co najmniej równorzędna, 47,73 % dla obszarów współpracy ponadnarodowej, 4,54 % dla europejskich sieci współpracy i wymiany. Polityka spójności na lata : podział wg celów w miliardach euro całość: 336,1 mld EUR Współpraca transgraniczna: 4,7 Phasing-in dla regionów, które były objęte celem 1 w latach : 9,58 Regiony poza konwergencją: 48,31 Specjalny program dla regionów ultraperyferyjnych: 1,1 Granice zewnętrzne: 1,6 Współpraca ponadnarodowa: 6,3 Sieci: 0,6 Regiony poniżej 75% średniej PKB: 177,8 Fundusz Spójności: 62,99 Regiony dotknięte efektem statystycznym: 22,14 Konwergencja Konkurencyjność i zatrudnienie w regionach Europejska współpraca terytorialna

4 4 Charakterystyka terytorialna Przyszłe programowanie weźmie szczególnie pod uwagę następujące elementy terytorialnej specyfiki regionów: miasta, a zwłaszcza miasta średnie, których rola w rozwoju regionalnym będzie waloryzowana poprzez pomoc w rewitalizacji miejskiej przy wykorzystaniu doświadczenia inicjatywy wspólnotowej URBAN, i które będą musiały przyjąć na siebie bezpośrednie obowiązki, obszary wiejskie lub zależne od rybołówstwa, które będą przedmiotem różnorodnych działań finansowanych przez fundusze strukturalne w sposób komplementarny i zgodny z działaniami nowych funduszy: Europejskiego Funduszu Rozwoju Obszarów Wiejskich i Europejskim Funduszu Rybołówstwa. Zastąpią one sekcję Orientacji i specjalne nakłady sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) dla rozwoju obszarów wiejskich, jak również Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa (FIFG), ale nie będą już wchodzić w skład funduszy strukturalnych, RUP (regiony ultraperyferyjne), obszary o naturalnych niedogodnościach (wyspy, góry), o słabej lub bardzo słabej gęstości zaludnienia i obszary, które były zewnętrznymi regionami granicznymi Unii, a nie są już nimi od 30 kwietnia 2004 r. Unijna partycypacja i dofinansowania Kwota 336,1 miliarda EUR, czyli całkowite środki dla polityki spójności na lata , stanowi około jednej trzeciej budżetu unijnego i 0,41 % DNB Unii Europejskiej (w tym 0,46 % dla rozwoju obszarów wiejskich). Dla każdego priorytetowego programu operacyjnego udział funduszy w wydatkach publicznych, który będzie wynosił co najmniej 20 %, będzie poddany następującym limitom: 85 % dla Funduszu Spójności, 75 % dla albo w ramach celu Konwergencja i wyjątkowo aż do 80 % w wypadku państw beneficjentów Funduszu Spójności, 50 % dla albo w ramach celu Konkurencyjność, 75 % dla w ramach celu Współpraca, 50 % dla nowej dodatkowej alokacji lub RUP (regiony ultraperyferyjne) jako kompensacja kosztów dodatkowych, Polityka spójności w latach (336,1 miliarda EUR) Programy i instrumenty Kwalifikowalność Priorytety Alokacje Cel Konwergencja w tym program specjalny dla regionów ultraperyferyjnych 78,5 % (264 miliarda EUR) Programy regionalne i krajowe Regiony z PKB/miesz. < 75 % średniej UE25 Efekt statystyczny: Regiony z PKB/miesz. < 75% w EU15 i > 75% w EU25 - innowacja - środowisko naturalne /zapobieganie ryzyku - dostępność - infrastruktura - zasoby ludzkie - wydajność administracyjna 67,34 % = 177,8 mld EUR 8,38 % = 22,14 mld EUR Fundusz Spójności Państwa członkowskie z DNB/miesz. < 90 % średniej unijnej - transport (sieci transeuropejskie) - transport zrównoważony - środowisko - energie odnawialne 23,86 % = 62,99 mld EUR Cel Konkurencyjność i zatrudnienie w regionach 17,2 % (57,9 miliarda EUR) Programy regionalne () i programy krajowe () Państwa Członkowskie proponują listę regionów (NUTS1 albo NUTS2) Phasing-in Regiony objęte Celem 1 między 2000 i 2006 r. i nieobjęte celem Konwergencja - innowacja - środowisko naturalne/ zapobieganie ryzyku - dostępność - Europejska Strategia Zatrudnienia 83,44 % = 48,31 mld EUR 16,56 % = 9,58 mld EUR Cel Europejska współpraca terytorialna 3,94 % (13,2 miliarda EUR) Programy oraz sieci transgraniczne i ponadnarodowe () Regiony przygraniczne i duże regiony współpracy ponadnarodowej - innowacja - środowisko naturalne/ zapobieganie ryzyku - dostępność - kultura/edukacja 35,61 % transgraniczny 12,12 % Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa 47,73 % wspóípraca ponadnarodowa 4,54% sieci

5 5 85 % dla programów operacyjnych w regionach ultraperyferyjnych, jak również na ultraperyferyjnych wyspach greckich. Poza tym przewidziano następujące dofinansowania do kontrybucji : + 10 % dla działań współpracy międzyregionalnej w ramach celów Konwergencja i Konkurencyjność ; + 5 % w ramach celu Konkurencyjność, dla obszarów o naturalnych utrudnieniach (wyspy, strefy górskie), o słabej lub bardzo słabej gęstości zaludnienia zwłaszcza w strefach północnych, które nie będą objęte z urzędu celem Konwergencja i obszarach, które były zewnętrznymi granicami do 30 kwietnia 2004 r. Dofinansowania dla tych obszarów mogą się kumulować do limitu 60 % całkowitego udziału unijnego. Zaliczka wynosząca 7 % z alokacji funduszy strukturalnych 10,5 % na Fundusz Spójności zostanie utrzymana. Zaproponowane rozporządzenie określa również warunki lepszej koordynacji pomiędzy subwencjami z funduszy i pożyczkami Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) oraz z Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (EFI), szczególnie dla złożonych połączeń finansowych i partnerstwa publiczno-prywatnego. Premiowa rezerwa jakościowa oraz krajowa rezerwa na wypadek nieprzewidzianych zdarzeń Premiowa rezerwa środków odtąd nazwana premiową rezerwą jakościową składa się z 3 % środków przyznanych na i w ramach programów Konwergencja oraz Konkurencyjność i zatrudnienie w regionach. Ma ona na celu premiowanie poczynionych postępów w zależności od następujących kryteriów: dla celu Konwergencja, na podstawie danych z lat , wzrost wskaźnika PKB na mieszkańca jak również stopy zatrudnienia, dla celu Konkurencyjność, przeznaczenie co najmniej 50 % alokacji z na działania innowacyjne między rokiem 2007 a 2010, jak również wzrost stopy zatrudnienia na podstawie danych z lat Nowa krajowa rezerwa na wypadek nieprzewidzianych zdarzeń, tworzona przez Państwa Członkowskie w wysokości 1 % dotacji celu Konwergencja i 3 % dotacji celu Konkurencyjność, dostarczy dopłat w razie nieprzewidzianego kryzysu sektorowego lub lokalnego, spowodowanego efektami restrukturyzacji społeczno-gospodarczej lub otwarcia wymiany handlowej. Fundusz Spójności uczestniczy w finansowaniu autostrady Patras Ateny Saloniki (Grecja).

6 6 Długotrwałość działań W odpowiedzi na często wyrażane obawy, zaproponowane rozporządzenie zastrzega, że jeśli w ciągu 7 lat dane przedsiębiorstwo lub jakakolwiek instytucja publiczna znacznie zmodyfikuje swoją działalność lub zaprzestanie działalności, na przykład w wyniku jej przeniesienia (delokalizacji), zostanie zastosowana procedura zwrotu udzielonej pomocy. Przedsiębiorstwo podlegające tej procedurze nie będzie mogło już korzystać z dotacji funduszy. Strategia, decentralizacja, uproszczenie Propozycja reformy utrzymuje podstawowe zasady działań strukturalnych: wieloletnie planowanie, pozwalające na unijne zagwarantowanie wystarczającej ciągłości i koncentracji, szerokie i skuteczne partnerstwo zainteresowanych podmiotów na różnych poziomach, współfinansowanie oparte na komplementarności pomocy unijnej i krajowej, ocena wydajności i jakości w różnych stadiach procesu. Wprowadza ona jednak serię poważnych innowacji mających na celu podniesienie efektywności polityki spójności. Oto streszczenie jej najważniejszych punktów. Strategia: Podejście programowania będzie bardziej strategiczne, skupione wokół Strategicznych orientacji dla spójności, priorytetach Komisji i nowych Strategicznych krajowych ramach odniesień. Te dokumenty zastąpią obecne podstawy wsparcia wspólnoty (PWW), jednolite dokumenty programowe (JDP), jak również uzupełnienia programowe. Przedstawiając krótki opis strategii Państwa Członkowskiego i podstawowych działań, które z niej wynikają, każdy z tych nowych dokumentów będzie stanowił swoistą deklarację polityczną dla wypracowania programów operacyjnych. Państwa Członkowskie będą odpowiedzialne za kierowanie działaniami interwencyjnymi. W tym kontekście każdego roku instytucje europejskie będą badać postępy poczynione wobec priorytetów strategicznych Unii na podstawie raportu Komisji sporządzonego z raportów działań krajowych i przekazanego Radzie wraz z raportem o wdrożeniu Szerokich wytycznych polityki gospodarczej. Decentralizacja i uproszczenie: Ta propozycja ma na celu jasne rozgraniczenie ram, natury i podziału różnych obowiązków pomiędzy jednostkami zarządzającymi budżetem unijnym i zobowiązanymi do czuwania nad prawidłową realizacją programów: z jednej strony Państwami Członkowskimi, regionami i beneficjentami, i, z drugiej strony, Komisją. Nadrzędne cele decentralizacji łączą się z zasadą uproszczenia oraz zasadą większej efektywności procesu. Zaproponowane rozporządzenie precyzuje ogólne dyspozycje dotyczące systemów zarządzania i kontroli, funkcji instytucji zarządzającej każdego programu, instytucji certyfikacji wydatków, instytucji kontroli finansowej, jak również Komitetu Monitorującego. W dziedzinie zarządzania finansowego wprowadzono trzy ważne elementy upraszczające. Po pierwsze, płatności i zarządzanie finansami będą odbywać się na poziomie priorytetów, a nie działań, jak to było dotychczas. Następnie, unijny udział będzie obliczany jedynie na podstawie wydatków publicznych. I wreszcie, zasady kwalifikowalności kosztów będą w dużej części krajowe a nie unijne, z wyjątkiem ograniczonej liczby dziedzin, takich jak VAT, który pozostanie niekwalifikowalny. W dziedzinie kontroli większym zaufaniem obdarzone zostaną krajowe systemy kontroli finansowej i certyfikacji wydatków, w przypadku gdy Państwa Członkowskie będą głównymi udziałowcami finansowymi i kiedy Komisja uzyska pewność co do wiarygodności tych systemów na podstawie orzeczenia niezależnego organu audytującego. Ta nowa zasada proporcjonalności pozwoli Komisji ograniczyć jej własne kontrole i audyt. Korekty finansowe dokonywane przez Komisję będą stosowane progresywnie. W przypadku wątpliwości dotyczących dobrego funkcjonowania systemu zarządzania i kontroli albo prawidłowości działań, termin płatności może zostać wstrzymany. Zasada wstrzymania (retencji) 20 % opłat pośrednich, będzie mogła być zastosowana, a w najpoważniejszych przypadkach całość lub część tych płatności może zostać zawieszona. Strategiczne orientacje Wspólnoty dla spójności, Strategiczne krajowe ramy odniesienia i Programy operacyjne będą poddawane ewaluacji. Rozporządzenie ogólne precyzuje obowiązki Państw Członkowskich i Komisji odnoszące się do ewaluacji ex ante i ex post. Ewaluacja śródokresowa nie pojawiła się w propozycji, ale Państwa Członkowskie będą przeprowadzać ewaluacje punktowe, w momencie, kiedy kontrola programów wykaże znaczący rozdźwięk pomiędzy realizacją a początkowymi celami, jak również przy propozycji znaczących zmian programowych. Szkolenie zawodowe finansowanie przez. Nastąpi poprawa koncentracji środków dzięki zrównoważeniu jej aspektu geograficznego, tematycznego i finansowego. Prowadzi to, odmiennie niż w

7 7 obecnym Celu 2, do odejścia od wstępnego podziału na mikrostrefy dla programów celu Konkurencyjność i zatrudnienie w regionach. Należy pamiętać, że rozwiązanie problemów jest związane z wdrożeniem spójnej strategii dla całego regionu, a nie tylko z prowadzeniem działań skoncentrowanych na obszarach najbardziej potrzebujących. Działanie każdego funduszu strukturalnego (, ) będzie bardziej spójne dzięki zasadzie jeden fundusz na jeden program, dostosowanej do finansowej możliwości działań na poziomie 5 %, w ramach drugiego funduszu, ale bezpośrednio związanymi z zaprogramowanymi przedsięwzięciami. Ten margines 5 % może dojść do 10 % dla w przypadku programów miejskiej rewitalizacji społecznej. Natomiast dla lepszej koordynacji dużych inwestycji w ramach i Funduszu Spójności, ten ostatni nie będzie już finansował oddzielnych projektów, ale priorytety włączając wielkie projekty przekraczające sumę 25 milionów EUR w dziedzinie ochrony środowiska i 50 milionów EUR w innych dziedzinach w ramach programów wspólnych dla /Fundusz Spójności. Działania interwencyjne będą poddane tym samym regułom, co działania interwencyjne z i z, czyli zasadzie ustania zobowiązań względem środków niewykorzystanych dwa lata po ich zaangażowaniu (zasada n+2). Propozycje rozporządzeń dotyczących, i Funduszu Spójności Poza kwestiami zawartymi w rozporządzeniu ogólnym, należy odnotować pokrótce następujące elementy w propozycjach rozporządzeń dla trzech instrumentów finansowych. W ramach celu Konwergencja, obok wzmocnienia infrastruktury sieci transportowych, energetycznych, edukacyjnych, związanych z ochroną środowiska i ochroną zdrowia oraz pomocy małym i średnim przedsiębiorstwom, położono nowy akcent na badania i innowacje, jak również na zapobieganie powstawaniu ryzyka. W ramach celu Konkurencyjność interwencje ułożą się w tryptyk tematyczny: innowacja i gospodarka oparta na wiedzy, ochrona środowiska i zapobieganie powstawaniu ryzyka, dostęp poza wielkimi centrami miejskimi do usług transportowych i telekomunikacyjnych leżących w ogólnym interesie rozwoju gospodarczego. W ramach celu Współpraca programy transgraniczne będą kładły nacisk na przedsiębiorczość, wspólne zarządzanie, ochronę środowiska i podział na infrastruktury; programy ponadnarodowe będą brały pod uwagę ochronę zasobów wodnych i zarządzanie nimi, dostęp do wielkich sieci i współdziałanie systemów informatycznych, zapobieganie powstawaniu ryzyka oraz działalność badawczą połączoną z rozwojem technologicznym. Rozporządzenie określa również specjalne dyspozycje dotyczące wymiaru miejskiego, obszarów o naturalnych niedogodnościach, regionów ultraperyferyjnych i obszarów wiejskich lub zależnych od rybołówstwa. W tych ostatnich działania interwencyjne w ramach skupią się na innych dziedzinach niż rolnictwo i rybołówstwo oraz na dostępności i polepszeniu więzi między miastami i obszarami wiejskimi. Zostanie wprowadzone wzmocnione powiązanie pomiędzy, Europejską Strategią Zatrudnienia, a priorytetami Unii w dziedzinie integracji społecznej, systemów edukacji i szkoleń oraz równości szans, w celu przewidywania zmian związanych z restrukturyzacją gospodarczą i społeczną, rozwojem gospodarki opartej na wiedzy i zmianami demograficznymi. W ramach celu Konwergencja chodzi głównie o wzmocnienie kapitału ludzkiego poprzez zwiększenie potencjału zatrudnienia, wydajności pracy oraz stymulowanie wzrostu gospodarczego, jak również o utrzymanie dobrego zarządzania i wzmocnienie potencjału instytucjonalnego i administracyjnego. W ramach celu Konkurencyjność działanie skoncentruje się na zdolności przystosowawczej pracowników i przedsiębiorstw, dostępie do rynku pracy, integracji społecznej w obszarach najbardziej poszkodowanych, walce przeciwko dyskryminacji oraz rozwoju partnerstwa, sieci systemów zatrudnienia i systemów przeciwdziałających wykluczeniu społecznemu. Działania innowacyjne będą w całości zintegrowane z programami, podobnie jak działania współpracy ponadnarodowej. Fundusz Spójności Propozycja rozporządzenia podtrzymuje zasady działań interwencyjnych Funduszu Spójności: przestrzeganie kryteriów konwergencji gospodarczej, sprawowanie kontroli nad wydatkami publicznymi oraz uruchomienie stabilnych programów. Jeśli chodzi o transeuropejskie sieci transportowe, działanie Funduszu dotyczy głównie priorytetowych projektów leżących w ogólnoeuropejskim interesie. W odpowiedzi na znaczące potrzeby nowych Państw Członkowskich działania interwencyjne obejmą nie tylko duże infrastruktury transportowe i te związane z ochroną środowiska, ale również dziedziny posiadające ewidentny wymiar środowiskowy, jak efektywność energetyczna i energie odnawialne, transport multimodalny, komunikacja miejska i zbiorowa itp. Propozycja rozporządzenia dla Europejskich Grup ds. Współpracy Transgranicznej (EGWT) Ostatnie zaproponowane rozporządzenie umożliwiłoby stworzenie jednostek o osobowości prawnej, Europejskich Grup ds. Współpracy Transgranicznej, które sprawowałyby władzę zwierzchnią nad wdrożeniem programów celu Współpraca na bazie porozumienia pomiędzy administracjami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi albo innymi organami publicznymi będącymi członkami tych grup. Chodzi też o pokonanie poważnych trudności napotykanych przez Państwa Członkowskie, regiony czy społeczności lokalne w realizacji działań współpracy transgranicznej, ponadnarodowej i międzyregionalnej, w wyniku mnogości przepisów prawnych i krajowych procedur. Każda grupa (EGWT) będzie wyposażona w swoje własne statuty, organy i zasady budżetowe oraz będzie wykonywać zadania, które zostaną jej powierzone przez jej członków na podstawie porozumienia określającego prawo, które zostanie zastosowane w działalności EGWT (prawo jednego z Państw Członkowskich biorących udział w EGWT). Obecność EGWT nie będzie mieć jednak wpływu na odpowiedzialność finansową Państw Członkowskich i innych władz.

8 8 Spójność na lata : cele i instrumenty zaproponowane przez Komisję Cele Instrumenty finansowe Cele Instrumenty finansowe Fundusz Spójności Fundusz Spójności Kowergencja Cel 1 Fundusz Spójności EFGiOR Sekcja Gwarancji i Orientacji FIFG Cel 2 Cel 3 Konkurencyjność i zatrudnienie w regionach - poziom regionalny - poziom krajowy: Europejska Strategia Zatrudnienia Interreg Europejska Współpraca Terytorialna URBAN EQUAL LEADER + Rozwój wsi i restrukturyzacja sektora rybołówstwa poza celem 1 EFGiOR Sekcja Orientacji EFGiOR Sekcja Gwarancji FIFG 9 celów 6 instrumentów 3 cele 3 instrumenty Dokumenty referencyjne Polityka spójności: Projekt rozporządzenia Rady dotyczącego ogólnych przepisów odnośniedo Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności z dnia 14 lipca 2004 r., COM(2004) 492 końcowy. Projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady odnośniedo Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego z dnia 14 lipca 2004 r., COM(2004) 495 końcowy. Projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady odnośniedo Europejskiego Funduszu Społecznego z dnia 14 lipca 2004 r., COM(2004) 493 końcowy. Projekt rozporządzenia Rady ustanawiającego Fundusz Spójności z dnia 14 lipca 2004 r., COM(2004) 494 końcowy. Projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczącego ustanowienia Europejskich Grup ds. Współpracy Transgranicznej z dnia 14 lipca 2004 r., COM(2004) 496 końcowy. Całkowity tekst propozycji i inne informacje związane z procesem reformy są dostępne na stronie DG REGIO: en.htm Rozwój obszarów wiejskich i rybołówstwo: Projekt rozporządzenia Rady dotyczącego wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rozwoju Obszarów Wiejskich z dnia 14 lipca 2004 r., COM(2004) 490 końcowy. Projekt rozporządzenia Rady odnośniedo Europejskiego Funduszu Rybołówstwa z dnia 14 lipca 2004r., COM(2004) 497 końcowy. Komisja Europejska Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej Wydawca: Thierry Daman, WE, DG ds. Polityki Regionalnej, Jednostka 01, Fax: Teksty niniejszej publikacji nie stanowią zobowiązania Komisji. Adres elektroniczny DG ds. Polityki Regionalnej w Internecie: Zamawianie publikacji: <regio-info@cec.eu.int> - Biuletyn informacyjny jest wydawany w 19 oficjalnych językach Unii Europejskiej. Wydrukowano na papierze utylizowanym. KN PL-J