MINISTERSTWO ROZWOJU. Plan działań na rzecz zwiększenia efektywności i przyspieszenia realizacji programów w ramach Umowy Partnerstwa

Transkrypt

1 MINISTERSTWO ROZWOJU Plan działań na rzecz zwiększenia efektywności i przyspieszenia realizacji programów w ramach Umowy Partnerstwa Luty 2016 r.

2 Wstęp W ramach Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych (EFSI) objętych Umową Partnerstwa na lata Polska dysponuje budżetem środków unijnych w wysokości ok. 82,5 mld euro z Polityki Spójności oraz łącznie ponad 8,6 mld euro na Program Rozwoju Obszarów Wiejskich i ponad 700 mln euro na Program Operacyjny Rybactwo i Morze. Z uwagi na fakt, że jest to tak znaczny budżet środków rozwojowych, dostępna alokacja na cele prorozwojowe musi zostać wykorzystana nie tylko w pełni, ale przede wszystkim w sposób warunkujący dalszy dynamiczny rozwój kraju. Regulacje prawne w funduszy na lata ustanawiają szereg nowych uwarunkowań dla realizacji interwencji, wśród których szczególne znaczenie w kontekście niniejszego dokumentu mają takie kwestie, jak: ramy wykonania tj. ustanowione na etapie programowania cele pośrednie i końcowe dla wsparcia zaplanowanego w danym programie wraz z ustalonymi wskaźnikami. Rozwiązanie to ma na celu zapewnienie ukierunkowania interwencji na rezultaty. Tak zdefiniowane i skwantyfikowane cele będą przedmiotem analizy podczas przeglądu śródokresowego, zaplanowanego na 2019 rok. Wyniki przeglądu będą miały przełożenie na wysokość środków ostatecznie przyznanych w danej osi priorytetowej. warunki wstępne (warunki ex ante) tj. katalog wymogów, które muszą zostać spełnione przez państwa członkowskie przed rozpoczęciem realizacji programów lub w pierwszych jej latach (w przypadku Polski do końca 2016 r.). Ich wypełnienie ma na celu przygotowanie odpowiedniego gruntu pod unijne inwestycje, a przez to podniesienie ich efektywności i skuteczności. Niespełnienie warunków wstępnych może być powodem zawieszenia przez Komisję Europejską (KE) płatności na rzecz danego państwa członkowskiego. koncentracja wsparcia tj. ukierunkowanie wsparcia na interwencje przynoszące największą wartość dodaną w odniesieniu do realizacji unijnej Strategii na rzecz inteligentnego, zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu, z uwzględnieniem najważniejszych wyzwań terytorialnych. W praktyce jest to zobowiązanie państw członkowskich do zastosowania określonych procentowych poziomów alokacji, przeznaczonych na wybrane cele tematyczne (tzw. koncentracja tematyczna, ang.: ring-fencing). szersze zastosowanie instrumentów finansowych pomimo wyższego stopnia złożoności tej formy wsparcia, w porównaniu do prostego modelu dotacyjnego, jest ona bardziej efektywna w dłuższej pespektywie czasowej, ponieważ umożliwia długofalowe finansowanie przedsięwzięć prorozwojowych. Jest to także szczególnie istotne w kontekście planowanego wypracowania krajowego modelu finansowania polityki rozwoju. nowe instrumenty terytorialne w tym przede wszystkim Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) i rozwój lokalny kierowany przez społeczność (RLKS). W Polsce ZIT realizowany jest przez 24 Strategie ZIT dla miast i obszarów powiązanych z nimi funkcjonalnie, z czego 17 dotyczy miast wojewódzkich (tzw. ZIT wojewódzkie), a 7 miast subregionalnych. RLKS realizowany będzie z udziałem Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (EFMR) odpowiednio na obszarach wiejskich i rybackich we wszystkich województwach oraz z udziałem Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) na obszarze województw Kujawsko-Pomorskiego i Podlaskiego. procedura desygnacji warunkiem koniecznym dla rozpoczęcia przepływów finansowych pomiędzy państwem członkowskim a Komisją Europejską, w postaci wystąpienia z pierwszą deklaracją 2

3 wydatków oraz wnioskiem o płatność do Komisji Europejskiej, jest zakończenie procesu desygnacji w ramach programu operacyjnego. rozliczenia roczne tj. obowiązek przedstawienia przez państwo członkowskie zestawienia wydatków poniesionych w ramach programu w roku obrachunkowym (obejmującym okres od 1 lipca roku n-2 do 30 czerwca roku n-1) do dnia 15 lutego każdego roku n od 2016 do 2025, powiązany z możliwością naliczenia korekt za nieprawidłowo poniesione wydatki. *** Analiza tempa i jakościowego aspektu uruchomienia programów na lata przeprowadzona w listopadzie 2015 r. wykazała, że odnotowany przebieg wdrażania, zarówno pod względem finansowym, jak i rzeczowym, nie gwarantuje osiągnięcia zakładanych efektów i terminowej realizacji interwencji. Celem niniejszego dokumentu jest zatem wskazanie głównych wyzwań stojących przed instytucjami zaangażowanymi w realizację interwencji na lata w Polsce w kontekście terminowego wdrożenia programów i osiągnięcia zakładanych w nich efektów, wraz z określeniem niezbędnych działań do podjęcia. Wskazane w dokumencie działania konieczne do podjęcia w programach operacyjnych zostały zaplanowane na 2016 r., niemniej ich pozytywne skutki wykraczają poza ten horyzont czasowy. Realizacja działań niezbędnych do podjęcia, wskazanych w Części III dokumentu oraz aktualność zidentyfikowanych wyzwań i odpowiedzi będą podlegać monitorowaniu i aktualizacji w cyklu kwartalnym, a sformułowane na tej podstawie wnioski z monitoringu i aktualizacja zaleceń będą przedkładane Radzie Ministrów. I. Diagnoza stan zaawansowania realizacji programów na lata Kluczowym założeniem niniejszego dokumentu jest postrzeganie zarządzania finansowego, jako narzędzia dla realizacji wysokiej jakości projektów i tym samym zapewnienia wspomnianych we wstępie trwałych rezultatów i podstaw do dalszego rozwoju. Diagnoza zawarta poniżej przedstawia stan uruchomienia programów i stanowi punkt wyjścia do sformułowania działań mających na celu przyspieszenie finansowej i rzeczowej realizacji interwencji na lata I.1 Postęp finansowy Porównanie stanu wdrażania programów w okresie 1 stycznia 2007 r. 30 listopada 2008 r. (perspektywa ) oraz w okresie 1 stycznia 2014 r. 30 listopada 2015 r. (perspektywa ) wskazuje na wyraźnie wolniejsze tempo uruchamiania programów w obecnej perspektywie finansowej. Opóźnienia te w zależności od programu wynoszą od 6 do 9 miesięcy. Wskaźniki postępu finansowego perspektywy wg stanu na 30 listopada 2015 r.: Wnioski o dofinansowanie: 2,8 tys. wniosków na kwotę 17,7 mld zł wkładu Unii Europejskiej (UE), tj. 5,4% alokacji (w analogicznym okresie poprzedniej perspektywy finansowej wartość złożonych wniosków była wyraźnie większa i wynosiła około 42,3 mld zł 1 tj. 14,8% alokacji UE). W przypadku trzech regionalnych programów operacyjnych (RPO) nie zarejestrowano ani jednego wniosku o dofinansowanie (są to RPO woj. małopolskiego, śląskiego i zachodniopomorskiego). Natomiast w ramach PROW złożono ponad 777,3 tys. wniosków na kwotę 868,4 mln zł wkładu EFRROW tj. 2,36% alokacji (w analogicznym okresie poprzedniej perspektywy finansowej złożono przeszło 1 Wartość szacunkowa wyliczona w oparciu o montaż finansowy podpisanych umów w systemie KSI SIMIK na poziomie wniosków o dofinansowanie nie gromadzono danych o wnioskowanym dofinansowaniu UE, lecz o całości dofinansowania, o przyznanie którego wnioskował beneficjent (dofinansowanie krajowe+ue). 3

4 1,5 mln wniosków na kwotę przeszło 3,7 mln zł EFRROW, tj. 7,9% alokacji UE). Należy zauważyć, że w przypadku działań obszarowych PROW, wnioskodawca nie deklaruje kwoty wsparcia, lecz powierzchnię, w związku z tym w informacji nie uwzględniono wnioskowanej kwoty dla trzech działań. W zakresie PO RYBY do końca listopada 2008 r. złożono 662 wnioski o dofinansowanie na kwotę ponad 53,5 mln zł. W Programie Rybactwo i Morze na lata do 30 listopada 2015 r. nie prowadzono naborów wniosków. Rozpoczęcie naborów wniosków o dofinansowanie jest uwarunkowane przygotowaniem przepisów regulujących tryb i warunki udzielania pomocy w ramach Programu, tj. aktów wykonawczych (rozporządzeń) do ustawy z dnia 10 lipca 2015 r. o wspieraniu zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (Dz. U. poz. 1358). Umowy o dofinansowanie: podpisano 601 umów na kwotę wkładu UE 13,8 mld zł, co stanowi 4,2% alokacji (w analogicznym okresie poprzedniej perspektywy finansowej była to kwota 5,9 mld zł, tj. 2,1% alokacji). W pięciu programach do końca listopada 2015 r. nie podpisano ani jednej umowy (obok trzech ww. programów regionalnych są to: RPO woj. dolnośląskiego i warmińskomazurskiego), a w kolejnych pięciu podpisano zaledwie od 1 do 6 umów. W przypadku PROW blisko 348 tys. podpisanych umów / wydanych decyzji na kwotę przeszło 3,34 mld zł wkładu EFRROW tj. 1% alokacji (w analogicznym okresie poprzedniej perspektywy finansowej przeszło 1,1 mln podpisanych umów / wydanych decyzji na kwotę przeszło 1,8 mln zł wkładu EFRROW tj. 3,92%). W ramach PO RYBY do końca listopada 2008 r. zakontraktowano 662 umowy na ponad 53,5 mln zł. Była to kontynuacja zobowiązań z programu SPO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb Wydatki beneficjentów zarejestrowane w systemie: 103,3 mln zł, tj. 0,03% alokacji środków unijnych (jedynie w Programie Operacyjnym Wiedza Edukacja Rozwój oraz na minimalne kwoty w Programie Operacyjnym Polska Wschodnia (PO PW), RPO woj. kujawsko-pomorskiego i woj. podlaskiego); w analogicznym okresie poprzedniej perspektywy finansowej była to kwota 682,5 mln zł (0,24% alokacji), a wydatki ponoszono już w ramach 15 programów. W ramach PROW zrealizowano płatności na kwotę blisko 567 mln zł ze środków EFRROW tj. 1,58% alokacji środków unijnych (w analogicznym okresie poprzedniej perspektywy finansowej była to kwota przeszło 3,2 mln zł 6,86% alokacji). W ramach PO RYBY płatności nie były realizowane w 2008 roku. Wydatki certyfikowane do Komisji Europejskiej: brak. Najbardziej zaawansowanym pod względem wdrażania programem był Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER) w programie tym zawarto ponad 350 umów na kwotę ok. 1,5 mld zł), natomiast największe opóźnienia miały miejsce w przypadku programów Polska Wschodnia i Inteligentny Rozwój (kontraktacja w tych programach wynosi, odpowiednio, 0,02% i 2 % alokacji) i w wymienionych powyżej kilku programach regionalnych, z zerowym poziomem kontraktacji. Odrębnym przypadkiem był Program Infrastruktura i Środowisko, w którym wśród 22 podpisanych umów (na kwotę 10,6 mld zł, tj. ok. 9% alokacji) 9 dotyczy projektów fazowanych z perspektywy (kwota dotacji dla projektów fazowanych to 2,6 mld zł 2% alokacji). Szczegółowe dane porównawcze w zakresie uruchamiania obu perspektyw programów Polityki Spójności zostały zawarte w Załączniku 1. I.2. Uruchomienie programów Przyjęcie przez Komitety Monitorujące Programy (KM) kryteriów wyboru projektów: kryteria wyboru projektów zostały przyjęte dla 55% działań przewidzianych w ramach programów; dla PROW było to ok. 85%. Proces przyjmowania kryteriów został zakończony w 2 programach krajowych (KPO), 2 regionalnych i 3 zarządzanych przez Polskę programach Europejskiej Współpracy Terytorialnej (EWT), a 4 kolejne Instytucje Zarządzające (IZ) deklarują sfinalizowanie tego zadania 4

5 do końca 2015 roku (IZ RPO województw: lubelskiego, mazowieckiego, pomorskiego i śląskiego). Pozostałe IZ planują zakończenie przyjmowania kryteriów w roku 2016, z wyjątkiem Instytucji Zarządzającej RPO woj. podlaskiego gdzie zakończenie zadania przewiduje się na czerwiec 2017 r. Obserwacje w zakresie zatwierdzania kryteriów wyboru projektów i ogłaszania naborów wskazują, że aspektem wymagającym systemowego i skoordynowanego podejścia jest kwestia jakości i adekwatności kryteriów wyboru projektów. Ta uwaga nie odnosi się jednak do PROW. Nabory projektów w trybie konkursowym: Do 30 listopada 2015 r. w krajowych i regionalnych programach uruchomiono łącznie 213 konkursów na kwotę 21,6 mld zł dofinansowania UE. W ramach PROW odbyło się 49 naborów. Konkursy ogłoszono w programach operacyjnych: Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER), Inteligentny Rozwój (PO IR), Polska Wschodnia (PO PW), Polska Cyfrowa (PO PC), Infrastruktura i Środowisko (PO IiŚ), 15 programach regionalnych oraz w 3 programach EWT zarządzanych przez Polskę. Nabór projektów w trybie pozakonkursowym: uruchomiono 58 naborów w trybie pozakonkursowym (2 mld zł dofinansowania UE); wg szacunków instytucji zarządzających programami, na projekty realizowane w trybie pozakonkursowym przeznaczonych zostanie ok. 71,4 mld zł, w tym blisko 63,7 mld zł w programach krajowych i niemal 7,7 mld zł w programach regionalnych. Do końca listopada 2015 r. zakontraktowano ok. 19,6% kwoty dofinansowania UE przewidzianej dla projektów realizowanych w trybie pozakonkursowym. Przekazanie Opisu Funkcji i Procedur do Instytucji Koordynującej Umowę Partnerstwa (IK UP): nastąpiło we wszystkich programach krajowych i regionalnych, w 3 programach EWT niezarządzanych przez Polskę. W programach EWT zarządzanych przez stronę polską planuje się zamknięcie tego zadania w II kwartale roku Zawarcie porozumień międzyinstytucjonalnych: w przypadku 19 programów operacyjnych zawarto komplet niezbędnych porozumień międzyinstytucjonalnych, natomiast 6 kolejnych IZ zawarło część porozumień przewidzianych w ramach programu. Proces ten nie dotyczy Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna (PO PT). Zawarcie umów delegowania zadań: zawarto 17 umów delegowania zadań agencji płatniczej do podmiotów wdrażających w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata I.3. Postęp procesu desygnacji/akredytacji 26 listopada 2015 r. i 30 grudnia 2015 r. odbyły się posiedzenia Komitetu ds. desygnacji, podczas których podjęto uchwały rekomendujące ministrowi właściwemu ds. rozwoju regionalnego udzielenie desygnacji instytucji w ramach 4 programów krajowych (PO IiŚ, PO PC, PO PT, PO PW) oraz 2 RPO (dla woj. Wielkopolskiego i woj. Kujawsko-pomorskiego) desygnacja w ramach tych programów została udzielona przez Ministra Rozwoju (MR) w grudniu 2015 r. Wymagana jest akredytacja agencji płatniczej w ramach PROW w zakresie 5 nowych mechanizmów wsparcia, tj.: inwestycji zapobiegających zniszczeniu potencjału produkcji rolnej, premii na rozpoczęcie działalności pozarolniczej, restrukturyzacja małych gospodarstw, płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa oraz współpracy. Akredytacji w ramach tego programu udziela minister właściwy do spraw finansów publicznych. W dniu 18 grudnia 2015 r. Ministerstwo Finansów ogłosiło przetarg na przeprowadzenie audytu akredytacyjnego. Wdrażanie ww. instrumentów wsparcia, w tym dokonywanie wydatków na rzecz beneficjentów, możliwe będzie po udzieleniu przez MF akredytacji agencji płatniczej. W ramach Programu Rybactwo i Morze na lata proces desygnacji będzie możliwy po wejściu w życie rozporządzeń regulujących udzielanie pomocy. 5

6 I.4. Warunki wstępne (ex ante) Na etapie przyjmowania Umowy Partnerstwa (UP) zostało uznanych za spełnione 11 warunków tematycznych oraz 2 warunki ogólne. Do 31 grudnia 2015 r. spełniono 24 warunki tematyczne oraz 6 warunków ogólnych. Warunek ogólny nr 7, dotyczący systemów statystycznych, spełniany jest na poziomie poszczególnych programów operacyjnych. Wg stanu na 31 grudnia 2015 r. na poziomie krajowym niespełnionych pozostaje 5 warunków wstępnych oraz identyfikuje się dwa obszary, w których pomimo uznania na etapie negocjacji Umowy Partnerstwa i programów operacyjnych za spełnione należy monitorować sytuację i ewentualnie wdrażać zawczasu środki zaradcze (jest to obszar prawa zamówień publicznych oraz kształcenia się przez całe życie). Warunki wstępne na poziomie Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich zostały spełnione. W ramach Programu Rybactwo i Morze na lata wszystkie warunki były spełnione w chwili przekazania programu operacyjnego do zatwierdzenia przez KE. I.5. Instrumenty terytorialne Łączna kwota dofinansowania z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), przeznaczona na działania programów regionalnych w formule ZIT wynosi ponad 3,7 mld euro. Dodatkowo źródłem wsparcia projektów wynikających ze Strategii ZIT wojewódzkich są środki programów krajowych (Infrastruktura i Środowisko oraz Polska Wschodnia) przeznaczone na transport miejski i efektywność energetyczną, łącznie w wysokości ok. 2,2 mld euro. Do listopada 2015 roku zawiązano instytucjonalne ramy współpracy (stowarzyszenia lub porozumienia) dla wszystkich ZIT, jak również podpisano porozumienia między IZ RPO a Związkami ZIT/Porozumieniami ZIT powierzającymi ZIT jako instytucjom pośredniczącym - określone zadania. Do końca listopada 2015 roku minister właściwy ds. rozwoju regionalnego otrzymał do opinii 22 z 24 Strategii. Pozytywną opinię dotyczącą zgodności Strategii ZIT z Umową Partnerstwa oraz możliwości finansowania projektów z krajowych programów operacyjnych otrzymało 12 Związków ZIT/Porozumień ZIT; w opiniowaniu pozostaje 10 Strategii ZIT. Komitety monitorujące stopniowo przyjmują kryteria wyboru projektów w ramach ZIT, jednak w niektórych przypadkach należy liczyć się z koniecznością rewizji przyjętych metodyk, w związku ze stanowiskiem KE dotyczącym odpowiedniego poziomu delegacji zadań władzom miejskim. W zakresie RLKS: uruchomiono wsparcie przygotowawcze dla 299 lokalnych grup działania (LGD) zamierzających realizować strategie rozwoju lokalnego kierowanego przez społeczność (LSR) współfinansowane z EFRROW; przekazano do zarządów województw regulamin wyboru LSR; zebrano wnioski o wybór LSR; wśród 331 LSR złożonych wraz z wnioskami o wybór LSR: o 256 zakłada współfinansowanie jedynie z EFRROW, o o o 30 zakłada współfinansowanie jedynie z EFMR, 29 zakłada współfinansowanie z EFRROW, EFRR i EFS, 14 zakłada współfinansowanie z EFRROW i EFMR, 6

7 o o 1 zakłada współfinansowanie z EFRROW, EFMR, EFRR i EFS oraz 1 zakłada współfinansowanie z EFRR i EFS, 300 LSR zakładających współfinansowanie z EFRROW obejmuje ponad 98% ludności i obszarów wiejskich w Polsce; trwa procedura wyboru LSR, której efektem będzie zawarcie umów ramowych o warunkach i sposobie realizacji LSR pomiędzy LGD a zarządami województw. I.6. Instrumenty finansowe Zgodnie z szacunkami na koniec listopada 2015 w ramach krajowych i regionalnych programów operacyjnych na działania związane ze wsparciem zwrotnym przewidziano kwotę w wysokości blisko 14 mld zł (w części odpowiadającej dofinansowaniu UE). Ostateczna kwota wsparcia dedykowana na zwrotne formy wsparcia zostanie określona po przeprowadzeniu wszystkich ocen ex ante. W większości programów operacyjnych stosowne prace zostały zakończone. W PROW nie są wdrażane instrumenty finansowe. Niemniej, MRiRW rozpoczęło pracę nad przygotowaniem oceny ex ante, która ma wskazać celowość i ewentualny zakres stosowania instrumentów finansowych w ramach Programu. Na przełomie czerwca i lipca 2016 r. planowane jest jej zakończenie i uzyskanie rekomendacji w zakresie wdrażania instrumentów finansowych. IZ Programu Rybactwo i Morze przewiduje możliwość wykorzystania instrumentów finansowych (badanie zlecone przez IZ wykazało zainteresowanie przedsiębiorstw sektora przetwórstwa takimi formami wsparcia). Przed rozpoczęciem wdrażania, IZ przeprowadzi szczegółową ocenę ex ante tych mechanizmów. II. Główne wyzwania Pełne wykorzystanie dostępnej alokacji w sposób trwale przekładający się na rozwój społecznogospodarczy i dający solidną podstawę do kolejnych działań prorozwojowych będzie wymagało stałego monitorowania i weryfikacji przyjętych podczas realizacji programów założeń, zarówno tych finansowych, jak i tych ukierunkowanych na rezultaty. Konieczne jest także przewidywanie ewentualnych problemów ze znacznym wyprzedzeniem czasowym, tak by uniknąć ich kumulacji w końcowej fazie wdrażania programów. Z opisanych we Wstępie i w Części I uwarunkowań realizacji programów w perspektywie , związanych zarówno z zasadami zarządzania finansowego środkami UE, jak i silną orientacją na osiągnięcie zakładanych efektów interwencji, wynikają dwa zasadnicze wyzwania: 1. Zapewnienie takiego przebiegu finansowej realizacji programów, który zapobiegnie wystąpieniu ryzyka bezpowrotnej utraty części środków unijnych przez Polskę, w związku z zastosowaniem tzw. zasady n+3, a także zminimalizuje potencjalne obciążenia dla budżetu państwa wynikające z okresowej kumulacji płatności. Warunkiem pełnego wykorzystania środków dostępnych w ramach perspektywy jest przekazanie do Komisji Europejskiej wniosków o płatność w wysokości i w terminach wynikających z zasady automatycznego anulowania zobowiązań. Zasada ta (zasada n+3) określona została w przepisach rozporządzanie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 1303/ Zgodnie z nią anuluje 2 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 7

8 się zobowiązania KE dla danego programu operacyjnego (alokację) na dany rok, jeśli nie zostaną one wykorzystane na początkowe i roczne płatności zaliczkowe i płatności okresowe do końca trzeciego roku budżetowego po roku, w którym podjęto zobowiązanie. W ramach dwufunduszowych RPO ocena realizacji zobowiązań wynikających z zasady n+3 dotyczyć będzie wydatków certyfikowanych w podziale na poszczególnych fundusze, tj. odrębnie dla EFRR i EFS. Anulowanie zobowiązań oznacza bezpowrotną utratę części alokacji. Pierwszy termin rozliczeń wg zasady n+3 przypada 31 grudnia 2017 r. W ramach wszystkich programów operacyjnych Polska powinna zadeklarować do KE wnioski opiewające na kwotę 16,2 mld zł, w tym ponad 13,8 mld zł stanowić będzie wnioskowana refundacja z UE. Jednocześnie, na podstawie zobowiązań wynikających z zasady n+3 dla Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata , do końca 2017 r. wydatki na rzecz beneficjentów powinny wynieść 8,7 mld zł, w tym wydatki ze środków EFRROW 5,5 mld zł. W celu minimalizacji ryzyka niezrealizowania zobowiązań wynikających z zasady n+3, a tym samym utraty środków, przygotowano symulację proponowanego rozkładu wydatków do końca 2023 r. (szczegóły zawierają poniższe wykresy). Wzorem rozwiązań przyjętych dla perspektywy założono przyspieszenie wydatkowania w początkowym okresie, w celu zapewnienia stopniowego wzrostu wydatków w kolejnych latach. Pozwoli to na uniknięcie problemów z zapewnieniem odpowiedniej płynności w finansowaniu programów i projektów, a także umożliwi efektywne rozłożenie zadań i pracy poszczególnych instytucji związanych z tzw. mechanizmem rozliczeń rocznych zestawień wydatków. Wykres 1. Minimalne poziomy wnioskowanej refundacji* i wydatków deklarowanych do KE, wynikające z zasady n+3 oraz proponowany przez IK UP plan deklarowania (certyfikacji) wydatków do KE w krajowych i regionalnych programach perspektywy (ujęcie narastające, mld zł) 8

9 Wykres 2. Proponowany przez IK UP plan deklarowania (certyfikacji) wydatków do KE w krajowych i regionalnych programach perspektywy (ujęcie roczne, mld zł) *kwoty minimalnego poziomu wnioskowania o wkład UE i wydatkowania, wynikające z zasady n+3 dla lat , zostały skalkulowane bez uwzględniania rezerwy wykonania, natomiast kwoty dla roku 2023 zostały obliczone przy założeniu wykorzystania całości alokacji, tj. łącznie z rezerwą wykonania. Uwaga: do końca 2023 r. należy wydatkować całość przyznanych środków unijnych, jednak ich certyfikacja może mieć miejsce w 2024 r. Wykres 3. Minimalne płatności Agencji Płatniczej na rzecz beneficjentów PROW , narastająco do końca danego roku, w mln zł, wynikające z zasady n+3. Źródło: MRiRW 9

10 2. Zapewnienie terminowej i efektywnej realizacji projektów przyczyniających się do osiągnięcia wartości wskaźników przewidzianych w ramach wykonania dla poszczególnych programów i będących przedmiotem oceny wg stanu na koniec 2018 r. oraz wartości docelowych w dokumentach programowych. W każdym programie operacyjnym, na podstawie art. 20 Rozporządzenia 1303/2013, ustanowiona została rezerwa wykonania, wynosząca łącznie 2,4 mld euro z EFRR, 1,4 mld euro z FS oraz 776 mln euro z EFS oraz 515,9 mln euro z EFRROW. Odblokowanie rezerwy lub jej realokacja odbędzie się w 2019 r. w ramach przeglądu wyników i w tych osiach priorytetowych, które osiągnęły uzgodnione cele pośrednie, mierzone za pomocą określonych wskaźników. Podczas przeglądu wyników w 2019 r. z osi priorytetowych (dla PROW priorytetów), które odnotowały niepowodzenie w osiąganiu celów pośrednich, stworzona zostanie pula środków na poziomie krajowym, której podział zostanie przeprowadzony w oparciu o określone kryteria. W przypadku PROW, jeśli zakładane wartości wskaźników nie zostaną osiągnięte (będą miały wartości niższe niż 85% pierwotnie założonych), państwo członkowskie jest zobowiązane zaproponować Komisji Europejskiej priorytety, na które zostaną przesunięte środki z rezerwy wykonania z priorytetu, dla którego nie osiągnięto założonych wskaźników. Poważne konsekwencje związane z brakiem realizacji wskaźników ram wykonania, związane z odebraniem rezerwy wykonania, pomniejszeniem alokacji programu operacyjnego oraz zawieszeniem płatności, a na koniec realizacji programu nawet korektą netto, wymagają nadania kwestii ram wykonania najwyższego priorytetu. Instrument ram wykonania, oprócz zorientowania programu na rezultaty, nadaje określoną priorytetyzację dla działań Instytucji Zarządzającej. Projekty realizujące wskaźniki z ram wykonania powinny mieć zatem najwyższy priorytet w procesie wyboru projektów, co powinno zostać odzwierciedlone zarówno w kryteriach wyboru projektów, jak i kolejności przeprowadzanych naborów wynikających z harmonogramu. Dodatkową kwestią do rozpatrzenia na obecnym etapie wdrażania programów Umowy Partnerstwa jest lepsze ukierunkowanie i integrowanie działań różnych podmiotów zaangażowanych w realizację szeroko rozumianego rozwoju obszarów wiejskich. Priorytety i planowane działania w tym zakresie zostaną określone w dokumencie programowym: Pakt dla obszarów wiejskich. Zespół powołany do prac nad ww. dokumentem ma za zadanie: Zidentyfikowanie i uporządkowanie instrumentów na rzecz obszarów wiejskich, o charakterze krótkookresowym (lata ) oraz średnio- i długookresowym, realizowanych z różnych programów wsparcia (krajowych i wspólnotowych), w tym w ramach instrumentów Polityki Spójności. Zaplanowanie i prowadzenie prac programowych, legislacyjnych i implementacyjnych zgodnie z zadaniami określonymi w Pakcie dla obszarów wiejskich w podziale na zadania krótkookresowe (lata ) oraz średnio- i długookresowe po 2017 r. Osiągnięcie lepszego ukierunkowania i zwiększenie efektywności działań na rzecz obszarów wiejskich w ramach Polityki Spójności w obecnym okresie programowania Wypracowanie mechanizmów finansowania obszarów wiejskich z połączonych źródeł krajowych i zagranicznych. Uzyskanie trwałych mechanizmów synergii pomiędzy różnymi działaniami na rzecz obszarów wiejskich oraz zidentyfikowanie potrzeb w tym zakresie po roku

11 III. Działania o charakterze horyzontalnym konieczne do podjęcia w celu przyspieszenia i usprawnienia realizacji programów na lata Zasadniczą odpowiedzią na obydwa wskazane powyżej wyzwania będzie wdrożenie kompleksowego systemu zarządzania celami finansowo-rzeczowymi. System ten będzie składał się z dwóch elementów: 1. wspólnych dla wszystkich Instytucji Zarządzających zasad opracowania planów ( ścieżki ) realizacji celów pośrednich i końcowych w powiązaniu z celami finansowymi w programach w podziale na lata (i następnie kwartały) dla każdego roku zostaną określone na poziomie osi priorytetowych cele finansowe (certyfikacja do KE) oraz cele rzeczowe (przede wszystkim zawarte w ramach wykonania) wraz ze wskazaniem terminów naboru wniosków, kwot alokacji przeznaczanych do zakontraktowania w wyniku danego naboru i wygenerowanych przez te kwoty wartości wskaźników; analogiczne parametry zostaną określone dla trybu pozakonkursowego; 2. kwartalnej oceny realizacji tych celów, wraz z rekomendowaniem środków zaradczych w przypadku stwierdzenia odchyleń od zakładanego scenariusza wdrażania. IZ PROW przedstawi w cyklach kwartalnych informację o realizacji celów pośrednich zawartych w ramach wykonania, określonych dla programu. Termin opracowania i wdrożenia ww. narzędzia styczeń 2016 r. Instytucja odpowiedzialna: Instytucja Koordynująca Umowę Partnerstwa w Ministerstwie Rozwoju. Termin opracowania planów realizacji celów przez Instytucje Zarządzające luty 2016 r. Instytucje odpowiedzialne: Instytucje Zarządzające krajowymi programami oraz programami EWT (Ministerstwo Rozwoju) Instytucje Zarządzające regionalnymi programami regionalnymi (zarządy województw). Dodatkowo, w celu polepszenia efektywności wykorzystania funduszy Polityki Spójności, przy Komitecie do spraw Umowy Partnerstwa powołane zostanie forum współpracy, składające się z przedstawicieli instytucji zaangażowanych w realizację programów w ramach UP oraz z przedstawicieli beneficjentów. Rekomendowane jest utworzenie analogicznych forów przy komitetach monitorujących programy. Opisany powyżej zasadniczy mechanizm wyznaczania i realizacji celów zostanie wsparty dodatkowymi działaniami: Działania o charakterze horyzontalnym: 1. Przyjęcie przez Radę Ministrów planu certyfikacji wydatków w ramach funduszy Polityki Spójności dla poszczególnych programów operacyjnych na rok Powyższy dokument określi minimalną wartość wydatków, które powinny zostać certyfikowane do Komisji Europejskiej w 2016 r. dla programów krajowych i regionalnych oraz dla programów EWT. Zrealizowanie w pełni wyznaczonego celu pozwoli na osiągnięcie na koniec 2017 r./2018 r. poziomu certyfikacji koniecznego dla dochowania zasady n+3, a także będzie podstawą do wyznaczenia ścieżki zarządzania finansowego dla osiągnięcia celów zapisanych w ramach wykonania do 2018 r. dla każdego z programów (jako elementu opisanego powyżej systemu monitorowania celów finansoworzeczowych). 11

12 Dokument będzie zakładał zadeklarowanie do KE do końca 2016 r. wydatków w kwocie 21,9 mld zł, co z kolei umożliwi zawnioskowanie o środki unijne w wysokości około 18,6 mld zł, tj. około 4,4 mld euro 3. Kwota ta stanowi 5,7% alokacji UE dla perspektywy Termin realizacji: styczeń 2016 r. Instytucje odpowiedzialne: IK UP oraz IZ 2. W kontekście działań realizowanych z EFS na rzecz aktywizacji zawodowej, konieczne jest podjęcie przez ministra właściwego ds. pracy odpowiedzialnego za dysponowanie środkami Funduszu Pracy w uzgodnieniu z MR działań mających na celu zapewnienie komplementarności instrumentów aktywizacji zawodowej oferowanych osobom bezrobotnym w Polsce. Obecnie na ww. działania, skierowane do tożsamej grupy docelowej, przeznacza się znacząco większe środki niż dotychczas, co prowadzi do dublowania źródeł finansowania działań aktywizacyjnych i zmniejszonego zapotrzebowania na środki EFS przez powiaty. Niezbędne jest więc wypracowanie wspólnej strategii finansowania działań aktywizacyjnych skierowanych do osób bezrobotnych i pozostających bez zatrudnienia oraz wzmocnienie bieżącej współpracy w tym zakresie. Termin realizacji: działanie o charakterze ciągłym Instytucje odpowiedzialne: Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej w porozumieniu z Ministerstwem Rozwoju 3. Uruchomienie pełnej funkcjonalności Rejestru Usług Rozwojowych w celu zapewnienia wydatkowania środków EFS przeznaczonych na wspieranie adaptacyjności przedsiębiorstw i pracowników w ramach RPO (PI 8v) Rejestr Usług Rozwojowych stanowi centralną bazę usług doradczych i szkoleniowych dostępnych na rynku i świadczonych przez podmioty zweryfikowane pod względem jakościowym. RUR stanowi uzupełnienie dla Podmiotowych Systemów Finansowania (PSF) usług rozwojowych wdrażanych w ramach RPO (brak tego narzędzia uniemożliwia wdrażanie wsparcia skierowanego do przedsiębiorców i pracowników na poziomie regionalnym). W wyniku zastrzeżeń zgłoszonych przez Komisję Europejską konieczna stała się zmiana zasad rejestracji podmiotów do RUR. Nowa koncepcja rejestracji podmiotów świadczących usługi rozwojowe została poddana konsultacjom społecznym, a następnie zostanie przekazana do zaopiniowania przez Komitet Monitorujący PO WER (9-10 lutego br.). Po wprowadzeniu odpowiednich zmian legislacyjnych w podstawie prawnej (rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 24 maja 2011 r. w sprawie Krajowego Systemu Usług dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw), RUR zostanie uruchomiony na potrzeby projektów wdrażanych w ramach RPO. Termin realizacji: czerwiec / lipiec 2016 Instytucje odpowiedzialne: PARP/MR 4. Przyznanie akredytacji ośrodkom wsparcia ekonomii społecznej (OWES) w celu umożliwienia płynnego wdrożenia EFS w ramach RPO. Zgodnie z Umową Partnerstwa świadczenie usług wsparcia ekonomii społecznej odbywa się zgodnie z Krajowym Programem Rozwoju Ekonomii Społecznej, który zakłada weryfikację jakości i efektywności pracy ośrodków wsparcia ekonomii społecznej poprzez ich akredytację przez ministra właściwego ds. zabezpieczenia społecznego. Posiadanie akredytacji jest warunkiem wstępnym dostępu do konkursów ogłaszanych w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych. Nadanie ponownej akredytacji OWES jest warunkiem niezbędnym do uruchomienia konkursów. 3 Przy kursie 1 euro = 4,2699 zł oraz przy upraszczającym założeniu wnioskowania do KE po uśrednionym montażu dla danego programu operacyjnego. 12

13 Termin realizacji: przeprowadzenie ponownego procesu akredytacji dokonanie przeglądu podmiotów dotychczas przyznanych akredytacji do 15 lutego 2016 r. uruchomienie procesu akredytacji dla nowych podmiotów czerwiec 2016 r. Instytucje odpowiedzialne: MRPiPS Działania z zakresu programowania: 5. Przyjęcie kompletnych szczegółowych opisów osi priorytetowych dla programów operacyjnych. Termin realizacji: styczeń 2016 r. Instytucje odpowiedzialne: Instytucje Zarządzające programami 6. Przyjęcie wszystkich ogólnych kryteriów wyboru projektów w każdym programie oraz wszystkich kryteriów wyboru projektów w odniesieniu do naborów zaplanowanych na 2016 r. Termin realizacji: I kwartał 2016 r. (w przypadku PROW terminy prac nad pozostałymi kryteriami wyboru operacji będą uzależnione od tempa prac nad wdrożeniem poszczególnych instrumentów). Instytucje odpowiedzialne: Instytucje Zarządzające programami 7. Wypełnienie warunków wstępnych (pozostających wciąż do wypełnienia). W zakresie tych warunków niezbędne jest podjęcie lub dokończenie szeregu działań, w tym o charakterze legislacyjnym oraz wdrożeniowym przez właściwe resorty: - MR warunek 3.1. Przeprowadzono konkretne działania wspierające promowanie przedsiębiorczości z uwzględnieniem programu Small Business Act wypełnienie warunku nastąpi po zakończeniu procesu deregulacji zawodów, wdrożeniu elektronicznej platformy konsultacyjnej dla innych resortów Realizacja zadań jest opóźniona. - MŚ warunek 6.1. Gospodarka wodna Dla spełnienia tego warunku konieczne jest niezwłoczne wznowienie procedowania i przyjęcie ustawy Prawo wodne, aktualizacja Planów Gospodarowania Wodami na obszarach dorzeczy w Polsce (PGW) oraz przedstawienie ich przez ministra właściwego ds. środowiska Radzie Ministrów. Realizacja zadań jest opóźniona zgodnie z Planem działań zatwierdzonym przez KE warunek miał zostać spełniony do końca 2015 roku. - MŚ warunek 6.2. Gospodarka odpadami na bazie zmienionej ustawy o odpadach, trwają prace nad opracowaniem krajowego oraz wojewódzkich planów gospodarki odpadami (KPGO i WPGO), które będą stanowiły główny element umożliwiający spełnienie warunku ex ante. Realizacja zadań jest opóźniona zgodnie z Planem działań zatwierdzonym przez KE, warunek dotyczący KPGO miał zostać spełniony do końca 2015 roku. Pilne sfinalizowanie prac nad KPGO jest bardzo istotne ze względu na to, że dokument ten warunkuje prace nad planami regionalnymi, które muszą powstać do końca roku MZ warunek 9.3. Zdrowie przyjęcie Policy Paper dla Ochrony Zdrowia oraz map potrzeb onkologicznych i kardiologicznych przez Ministerstwo Zdrowia oznaczało spełnienie części warunku ex ante w tym obszarze. Aby warunek 9.3 został w pełni spełniony, konieczne jest zakończenie prac nad opracowaniem map potrzeb zdrowotnych. - warunek 1.1 Badania naukowe i innowacje został wypełniony na poziomie krajowym i oczekuje na potwierdzenie przez KE. - Ponadto identyfikuje się dwa obszary, w których pomimo uznania na etapie negocjacji UP i PO za spełnione należy monitorować sytuację i ewentualnie wdrażać zawczasu środki zaradcze (jest to obszar prawa zamówień publicznych oraz kształcenia się przez całe życie). 13

14 - Samorządy wojewódzkie odpowiadają za spełnienie 3 warunków tematycznych na poziomie regionalnym: 1. Wzmacnianie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji, 6.2. Gospodarka odpadami oraz 7.1. Transport. Termin realizacji: W przypadku opóźnień w realizacji warunków na poziomie krajowym warunki powinny zostać pełnione do końca I kwartału 2016 r. Na poziomie regionalnym należy zapewnić spełnienie warunków w terminach określonych w Planach działań dla RPO. Instytucje odpowiedzialne: ministrowie sektorowi, Instytucje Zarządzające programami regionalnymi (zarządy województw). Działania o charakterze instytucjonalnym: 8. Zakończenie tworzenia zaplanowanego systemu instytucjonalnego w programach, w których ten proces wciąż trwa oraz zawarcie wszystkich niezbędnych porozumień międzyinstytucjonalnych. Termin realizacji: styczeń 2016 r. Instytucje odpowiedzialne: ministrowie sektorowi, Instytucje Zarządzające programami 9. Zakończenie dostosowań instytucjonalnych w związku z nową strukturą ministerstw. Termin realizacji: luty 2016 r. Instytucje odpowiedzialne: ministrowie sektorowi 10. Zracjonalizowanie struktury Instytucji Zarządzających krajowymi programami operacyjnymi w celu zapewnienia efektywnego zarządzania programami w tym skonsolidowanie funkcji IZ PO IiŚ w jednym departamencie (w miejsce dwóch). Termin realizacji: styczeń-luty 2016 r. Instytucje odpowiedzialne: MR 11. Zakończenie procesu desygnacji, warunkującego certyfikację środków i otrzymywanie refundacji z KE. Termin realizacji: I kwartał 2016 r. (poza programami EWT, wskazanymi w części IV.6) W przypadku PROW, wg założeń MF, do końca 2016 r. Instytucje odpowiedzialne: Instytucja ds. desygnacji (MR) oraz Instytucje Zarządzające programami. Działania o charakterze monitoringowo-wdrożeniowym: 12. Wdrożenie systemu monitorowania projektów pozakonkursowych. Termin realizacji: styczeń-luty 2016 r. Instytucje odpowiedzialne: Instytucja Koordynująca Umowę Partnerstwa oraz Instytucje Zarządzające programami 13. Wdrożenie systemu monitorowania projektów dużych. Termin realizacji: I kwartał 2016 r. Instytucja odpowiedzialna: Instytucja Zarządzająca Programem Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko, MR 14

15 14. Uruchomienie wdrażania instrumentów finansowych w tym celu konieczne jest: - zakończenie procesów związanych z określaniem zakresu wsparcia w formie instrumentów zwrotnych w ramach poszczególnych programów operacyjnych, w których przewidziano zastosowanie instrumentów finansowych; - uzyskanie potwierdzenia ze strony KE o braku konieczności stosowania procedur konkurencyjnych w zakresie powierzenia Bankowi Gospodarstwa Krajowego, Narodowemu Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, PARP roli podmiotu, o którym mowa w art. 2 pkt 27 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 1303/2013 (funduszu funduszy), - przeprowadzenie procedur wyboru pośredników finansowych. Termin realizacji: koniec II kwartału 2016 Instytucje odpowiedzialne: Instytucje Zarządzające programami 15. Przyspieszenie realizacji ZIT zakończenie procesu przygotowania/poprawiania strategii ZIT oraz ich opiniowania, a także przyjęcie przez Komitety Monitorujące kryteriów wyboru projektów w formule ZIT oraz ogłoszenie konkursów. Termin realizacji: marzec 2016 r. Instytucje odpowiedzialne: Instytucje Zarządzające programami, Instytucje Pośredniczące dla Zintegrowanych Instrumentów Terytorialnych, Instytucja Koordynująca Umowy Partnerstwa Działania o charakterze legislacyjnym: 16. Nowelizacja ustawy Prawo zamówień publicznych, mającą na celu wdrożenie dyrektyw: 2014/24/UE, 2014/25/UE, 2014/23/UE 4. Niewywiązanie się ze zobowiązania wdrożenia dyrektywy w terminie może skutkować negatywną oceną zgodności krajowych rozwiązań w zakresie zamówień publicznych z prawem UE i kwestionowaniem ich skuteczności. Ponadto może ono stanowić podstawę do stwierdzania nieprawidłowości indywidualnych, wynikających ze stosowania się przez beneficjentów do przepisów ustawy niezgodnej z przepisami dyrektyw. Termin wejścia w życie: 18 kwietnia 2016 r. Instytucja odpowiedzialna: Urząd Zamówień Publicznych/Ministerstwo Rozwoju 17. Nowelizacja ustawy Prawo wodne w kontekście wypełnienia warunku ex ante 6.1. Gospodarka wodna. Zgodnie z Planem działań ustawa powinna wejść w życie 1 stycznia 2016 roku. Prace są jednak istotnie opóźnione nie ma szans na dotrzymanie powyższego terminu. Stwarza to ryzyko dla wydatkowania środków europejskich w sektorze ochrony środowiska oraz środków na inwestycje zapobiegające zniszczeniom produkcji rolnej oraz innym działaniom z zakresu gospodarki wodnej w ramach PROW, gdyż wiąże się z ryzykiem zawieszenia płatności przez KE dla priorytetów związanych z gospodarką wodną. Termin realizacji: II kwartał 2016 r. Instytucja odpowiedzialna: Ministerstwo Środowiska 4 Dyrektywa 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE (Dz. Urz. UE L 94 z , str. 65), dyrektywa 2014/25/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych, uchylająca dyrektywę 2004/17/WE (Dz. Urz. UE L 94 z , str. 243) oraz Dyrektywa 2014/23/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania koncesji (Dz. Urz. UE L 94 z , str. 1) 15

16 18. Konieczność zmiany prawa w zakresie wód opadowych. Nieuregulowana kwestia opłat za odprowadzanie wód opadowych, w szczególności niebędących ściekami, może skutkować brakiem możliwości spełnienia przez beneficjentów zasady zanieczyszczający płaci, w konsekwencji powodując trudności z zagospodarowaniem 500 mln zł w sektorze środowiska. Zagadnienie wymaga dalszej dyskusji pomiędzy właściwymi resortami, w szczególności pod kątem zachowania trwałości projektów współfinansowanych ze środków UE. Termin realizacji: koniec 2016 r. Instytucja odpowiedzialna: Ministerstwo Środowiska oraz Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa 19. Zapewnienie pełnej funkcjonalności systemu kwalifikacji w zakresie pełnych i cząstkowych kwalifikacji do końca 2016 r., tworzonego na podstawie ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji Powyższe zobowiązanie zostało wpisane do Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER) oraz potwierdzone przez ministra właściwego ds. wychowania i oświaty. Realizacja zadania zapobiegnie ryzyku utraty przez Polskę alokacji przeznaczonych na wsparcie wybranych działań w obszarze zatrudnienia i kształcenia zaplanowanych w na poziomie krajowym i regionalnym. Termin realizacji: 31 grudnia 2016 r. Instytucja odpowiedzialna: Ministerstwo Edukacji Narodowej 20. Konieczne jest również wydanie rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska oraz uchwalenie nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Termin realizacji: III kwartał 2016 r. Instytucja odpowiedzialna: Ministerstwo Środowiska 21. Zidentyfikowanie innych barier prawno-proceduralnych wpływających na przebieg realizacji programów. Termin realizacji: połowa stycznia 2016 r. Instytucja odpowiedzialna: Ministerstwo Rozwoju IV. Działania do podjęcia w ramach poszczególnych programów operacyjnych IV.1. PO INTELIGENTNY ROZWÓJ 1. Opracowanie do końca lutego 2016 r. planu realizacji celów do 2018 r., zakładającego osiągnięcie na koniec 2018 r. certyfikacji odpowiadającej 30% alokacji głównej programu, tj mln euro (10,3 mld zł) oraz osiągnięcie wskaźników przewidzianych w ramach wykonania. 2. Osiągnięcie kontraktacji, na koniec 2016 r., na poziomie 12,08 mld zł, czyli 35% alokacji głównej POIR. 3. Ogłoszenie w 2016 r. konkursów w ramach wszystkich działań, które nie zostały uruchomione oraz zakontraktowanie zidentyfikowanych projektów pozakonkursowych (w zakresie działań konkursowych zadanie będzie realizowane przez IP i IW w uzgodnieniu z IZ, w zakresie projektów pozakonkursowych przez IZ i IP). 16

17 4. Uzgodnienie, w I połowie 2016 r., formuły wdrażania instrumentów finansowych zaplanowanych do realizacji w ramach II i III osi programu oraz rozpoczęcie realizacji instrumentu finansowego w ramach I osi POIR. 5. Wprowadzanie usprawnień organizacyjnych w IP/IW w celu przyspieszenia oceny projektów oraz procesu zawierania umów o dofinansowanie (zadanie realizowane przez IP oraz IW w terminie do końca II kwartału 2016 r.). 6. Realizacja wszystkich działań ujętych w Planie działań związanych z przygotowaniem PARP do wdrażania programów operacyjnych w I kwartale 2016 r, co warunkuje możliwość certyfikacji wydatków do KE w ramach wybranych działań II i III osi priorytetowej POIR. 7. Zintensyfikowanie działań informacyjno-promocyjnych oraz zapewnienie wsparcia doradczego dotyczącego realizacji projektów B+R, ukierunkowanych w szczególności na sektor MŚP, który jest najistotniejszym odbiorcą wsparcia w ramach programu. Celem prowadzonych działań będzie zwiększenie podaży dobrej jakości projektów (zadanie realizowane przez IP i IW w uzgodnieniu z IZ od I kwartału 2016 r.). IV.2. PO INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO Opracowanie planu realizacji celów do 2018 r., zakładającego osiągnięcie certyfikacji na koniec 2018 r. odpowiadającej 30% głównej alokacji Programu na lata , tj. 7,7 mld euro (32,9 mld zł) oraz wskaźników przewidzianych w ramach wykonania dla Programu. 2. Osiągnięcie kontraktacji na koniec 2016 r. na poziomie 16,5 mld zł. 3. Ogłoszenie w 2016 r. konkursów w ramach wszystkich działań wskazanych w harmonogramie ustalonym dla POIiŚ oraz zakontraktowanie do końca 2016 r. pozytywnie ocenionych wniosków dla projektów pozakonkursowych złożonych w I połowie 2016 r. (Instytucje Pośredniczące/Wdrażające). 4. Aktualizacja dokumentów strategicznych w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi (krajowego KPGO oraz wojewódzkich planów gospodarki odpadami WPGO) umożliwi ogłoszenie konkursów na projekty w tym zakresie (alokacja: ok. 4 mld zł). Za przygotowanie KPGO odpowiedzialny jest Minister Środowiska (termin zgodny z warunkowością ex ante POIiŚ to 31 grudnia 2015, aktualny termin realizacji planowany przez Ministerstwo Środowiska to I kwartał 2016 r.), a za WPGO marszałkowie województw w uzgodnieniu z Ministrem Środowiska (do końca 2016 r.). 5. Zapewnienie finansowania inwestycji kolejowych. W latach pula środków UE przeznaczona na realizację inwestycji linowych PKP PLK S.A. wynosi prawie 40 mld złotych (głównie na projekty POIiŚ oraz CEF) i będzie to największy w historii plan inwestycyjny dla tego sektora i PKP PLK S.A. Konieczne jest dokonanie stosownych zmian w ustawie o transporcie kolejowym przez Ministra Infrastruktury i Budownictwa. Do czasu dokonania tej zmiany konieczne jest wypracowanie z MIB oraz MF rozwiązania, umożliwiającego pozyskanie niezbędnych decyzji o zapewnieniu finansowania. Termin do końca 2016 r. IV.3. PO POLSKA CYFROWA 1. Osiągnięcie celu certyfikacji na koniec 2018 r., uwarunkowane odpowiednim poziomem kontraktacji, w wysokości 30% alokacji na lata (kwota 2,7 mld zł). 2. Zakontraktowanie środków UE przez CPPC (IP) do 30 czerwca 2016 r. kumulatywnie 1,58 mld zł, do 30 września 2016 r. kumulatywnie 3,45 mld zł, do 31 grudnia 2016 r. kumulatywnie 4,21 mld zł. 3. Uruchomienie przez IP najpóźniej w I kwartale 2016 r. naboru w działaniu 2.1 e-usługi na kwotę minimalną 1,2 mld zł dofinansowania UE, najpóźniej w II kwartale 2016 r. drugiego naboru w działaniu 1.1 sieci szerokopasmowe na kwotę minimalną 700 mln zł dofinansowania UE, 17

18 zakończenie naboru w działaniu 2.3 najpóźniej w I kwartale 2016 r.; otwarcie naboru w działaniu 2.2 najpóźniej w III kwartale 2016 r.; otwarcie kolejnych naborów w działaniu 2.1 i 2.3 najpóźniej w IV kwartale 2016 r., otwarcie drugiego naboru w działaniu 3.1 i pierwszego naboru w działaniu 3.2 najpóźniej w III kwartale 2016 r. 4. Wprowadzenie do końca stycznia 2016 r. usprawnień organizacyjnych zapewniających: Skrócenie czasu trwania ocen wniosków o dofinansowanie i kontraktacji w IP do maksymalnie 100 dni kalendarzowych od dnia zakończenia naboru w działaniu; działania podjęte przez IP w tym celu (np. poprzez poszerzenie kręgu ekspertów, dokonaniu uproszczeń w systemie oceny projektów, bardziej efektywne wykorzystanie systemu LSI) powinny zostać dokonane niezwłocznie i dotyczyć wszystkich naborów zakończonych w 2016 r. Zapewnienie skutecznego przygotowania potencjalnych wnioskodawców i help desk dla każdego naboru dla wnioskodawców przez IP we współpracy z MC; wsparcie oferowane przez IP powinno objąć wszystkie nabory rozpoczęte w 2016 r. Zapewnienie w IP szybkiej ścieżki weryfikacji wniosków o płatność, z uwzględnieniem przygotowania beneficjentów do składania wniosków o płatność; wsparcie oferowane przez IP dla beneficjentów powinno objąć wszystkie nabory zakończone w 2015 r. i 2016 r.; realizowane zintensyfikowane działania szkoleniowe/warsztatowe powinny być szczególne nakierowane na beneficjentów niemających dotychczas styczności ze środkami UE i dotyczyć najczęściej popełnianych błędów w kontekście przyjętych zasad kwalifikowalności środków w poszczególnych działaniach. IV.4. PO POLSKA WSCHODNIA 1. Zakontraktowanie środków UE przez IP do 31 grudnia 2016 r. kumulatywnie 1,6 mld zł, co będzie stanowić 20% alokacji POPW przy założeniu kursu Ministerstwa Finansów określonego w Wytycznych dotyczących stosowania jednolitych wskaźników makroekonomicznych będących podstawą oszacowania skutków finansowych projektowanych ustaw (październik 2015 r.). 2. Uruchomienie przez IP do końca 2016 r. wszystkich zaplanowanych naborów w ramach I i II osi priorytetowej na ok. 33% alokacji POPW. 3. Przyjęcie przez KM POPW w I kwartale 2016 r. wszystkich kryteriów wyboru projektów dla konkursów zaplanowanych do uruchomienia w 2016 r. w ramach POPW. 4. Opracowanie planu realizacji celów do 2018 r. dla POPW zakładającego osiągnięcie certyfikacji na koniec 2018 r. odpowiadającej 30% alokacji na lata , tj. w wysokości 600 mln euro oraz wskaźników przewidzianych w ramach wykonania dla programu. 5. Wprowadzenie usprawnień organizacyjnych zapewniających: Skrócenie przez IP (PARP) oceny wniosków o dofinansowanie do 60 dni 5 dla wnioskodawców, którzy kontynuują wsparcie w ramach tego samego działania POPW do końca II kwartału 2016 r. Zakończenie prac IZ nad przygotowaniem Planu Transportowego POPW na przełomie II i III kwartału 2016 r. Dokument wymaga przeprowadzenia postępowania w zakresie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, które jest procesem długotrwałym składającym się z wielu powiązanych ze sobą etapów. Plan Transportowy jest obligatoryjnym warunkiem uruchomienia działania 2.2. Infrastruktura drogowa. 5 Obecnie ocena wniosków w tym zakresie trwa maksymalnie 90 dni 18