Jan A. Szantyr tel
|
|
- Agnieszka Sowińska
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Katedra Energetyki i Aparatury Przemysłowej Zakład Mechaniki Płynów, Turbin Wodnych i Pomp J. Szantyr Wykład 1 Rozrywkowe wprowadzenie do Mechaniki Płynów Jan A. Szantyr jas@pg.gda.pl tel
2 Mechanika Płynów czyli Mechanika Cieczy i Gazów może być podzielona pod względem obszaru zainteresowań na trzy części: Statyka Płynów zajmuje się badaniem zachowania się płynów w stanie równowagi Kinematyka Płynów zajmuje się badaniem pól prędkości poruszającego się płynu Dynamika Płynów zajmuje się badaniem pól sił występujących w powiązaniu z polami prędkości w poruszającym się płynie
3 Mechanika Płynów czyli Mechanika Cieczy i Gazów może być również podzielona pod względem wykorzystywanych metod i narzędzi badawczych na trzy części: Eksperymentalna Mechanika Płynów Teoretyczna Mechanika Płynów dω dr r ( r ) u Ω = 0 Numeryczna Mechanika Płynów
4 Eksperymentalna mechanika płynów Obserwacja zjawisk fizycznych występujących w przepływach. Inspiracja do tworzenia modeli fizycznych i matematycznych tych zjawisk. Eksperymentalne badania modelowe jako element projektowania obiektów rzeczywistych. Weryfikacja modeli fizycznych i matematycznych oraz metod obliczeniowych.
5 Teoretyczna mechanika płynów Tworzenie modeli fizycznych i matematycznych dla zjawisk występujących w przepływach. Uzyskiwanie rozwiązań analitycznych prostych zagadnień przepływowych. Weryfikacja numerycznych metod obliczeniowych. Formułowanie zadań dla eksperymentalnej mechaniki płynów.
6 Numeryczna mechanika płynów Tworzenie metod obliczeniowych do rozwiązywania złożonych zadań praktycznych mechaniki płynów. Weryfikacja metod obliczeniowych. Prowadzenie analiz obliczeniowych z zakresu mechaniki płynów w procesie projektowania różnych obiektów technicznych.
7 Obszary praktycznego zastosowania mechaniki płynów - Pompy i turbiny wodne - Turbiny parowe i gazowe - Wentylatory, sprężarki i turbiny wiatrowe - Systemy rurociągów i aparatura chemiczna - Okręty, samoloty i pojazdy - Porty, kanały i budowle hydrotechniczne - Budowle naziemne i mosty - Biomechanika i aparatura medyczna - Meteorologia i klimatologia - Ekoinżynieria i ochrona środowiska
8 Turbiny wodne
9 Turbiny parowe i gazowe
10 Turbiny wiatrowe
11 Systemy rurociągów i aparatura chemiczna
12 Okręty
13 Budowle hydrotechniczne
14 Budowle naziemne
15 Aparatura medyczna
16 Problemy meteorologii i klimatologii
17 Plan wykładu z wybranych zagadnień z mechaniki płynów Lp. Temat wykładu 1 Wprowadzenie 2 Repetytorium z kinematyki i dynamiki płynów 3 Oddziaływanie ciał stałych z płynem - masa towarzysząca 4 Kryteria podobieństwa przepływów I 5 Kryteria podobieństwa przepływów II 6 Przepływy laminarne i turbulentne 7 Podstawy teoretyczne i modelowanie turbulencji 8 Warstwy przyścienne i ślady I 9 Warstwy przyścienne i ślady II 10 Podstawy gazodynamiki I 11 Podstawy gazodynamiki II 12 Podstawy teoretyczne kawitacji 13 Praktyczne wyznaczanie przepływów - przepływy potencjalne 14 Praktyczne wyznaczanie przepływów przepływy płynów lepkich I 15 Praktyczne wyznaczanie przepływów przepływy płynów lepkich II 16 Przepływy w kanałach zamkniętych 17 Przepływy w kanałach otwartych 18 Podstawy teorii płatów nośnych 19 Podstawy teorii wirnikowych maszyn przepływowych 20 Wirniki i układy kierownic maszyn wirnikowych 21 Wpływ kawitacji na pracę maszyn przepływowych 22 Pisemny test zaliczeniowy Temat ćwiczenia 1 Wyznaczanie sił hydrostatycznych na ścianach zbiorników 2 Wyznaczanie reakcji hydrodynamicznych I 3 Wyznaczanie reakcji hydrodynamicznych II 4 Wyznaczanie opływu ciał poruszających się w cieczy 5 Wyznaczanie przepływów przez rurociągi I 6 Wyznaczanie przepływów przez rurociągi II 7 Wyznaczanie prostych przepływów gazu 8 Kolokwium zaliczające
18 Przykłady zastosowania współczesnych narzędzi obliczeniowych Mechaniki Płynów do rozwiązywania zywania różnorodnych praktycznych problemów technicznych
19 Dyskretyzacja obszaru opływu płata
20 Model płata w obiegowym tunelu wodnym
21 Szczegóły sieci w pobliżu płata
22 Obliczone pole ciśnienia wokół płata
23 Obliczona wzdłużna składowa prędkości w pobliżu płata
24 Porównanie obliczonych i zmierzonych charakterystyk płata
25 Wir tworzący się za wierzchołkiem płata
26 Obliczone formowanie się wiru za końcem płata
27 Obliczone formowanie się kawitującego wiru wierzchołkowego
28 Porównanie obserwowanego i obliczonego zakresu kawitacji
29 Konsekwencje kawitacji
30 Wykrycie oderwania przepływu w rurze doprowadzającej wodę do turbiny wodnej
31 Optymalizacja układu przepływowego turbiny wodnej
32 Wykrycie oderwania w wirniku pompy wodnej
33 Optymalizacja geometrii układu przepływowego dwustopniowej pompy wirnikowej
34 Obliczony przepływ u nasady łopatek turbiny
35 Eksperymentalna wizualizacja opływu łopatek turbin
36 P r e s s u re [ P a ] Shroud width [mm] Obliczenia rozkładu ciśnienia w szczelinie wirnika turbiny gazowej
37 Linie prądu i rozkład ciśnienia w wirniku sprężarki wielostopniowej
38 Wyznaczenie współczynnika wymiany ciepła na łopatkach wirnika turbiny gazowej
39 Numeryczne wyznaczanie opływu turbiny wiatrowej Savoniusa
40 Wyznaczanie przepływu wywołanego różnicą temperatur w mieszalniku
41 Wyznaczenie przepływu i rozkładu temperatury w skafandrze
42 Obliczony opływ samochodu wyścigowego
43 Szczegóły obliczonego opływu kabiny kierowcy
44 Obliczony rozkład ciśnienia na samolocie
45 Obliczone wektory prędkości i linie prądu na samolocie
46 Obliczony wypływ z odrzutowego silnika lotniczego
47 Turbina wodna umożliwiająca swobodny przepływ ryb
48 Obliczone wektory prędkości przepływu przez wirnik turbiny
49 Obliczone pole ciśnienia na kadłubie okrętu
50 Obliczony układ fal wokół okrętu
51 Mapa obliczonego układu falowego wokół okrętu
52 Eksperymentalna obserwacja fali wzdłuż modelu okrętu
53 0,06 0,05 Hw[m] 0,04 0,03 0,02 0, x[m] -6-4 FP , AP ,02-0,03 Obliczony zarys fali wzdłuż kadłuba okrętu
54 Eksperymentalnie wyznaczone linie prądu na kadłubie okrętu
55 Obliczone linie prądu na dziobie okrętu
56 Obliczony rozkład ciśnienia na okrętowym pędniku gondolowym
57 Praca śruby napędowej podczas hamowania okrętu podwodnego
58 Dziękuję za uwagę!
Jan A. Szantyr jas@pg.gda.pl tel. 58-347-2507
Katedra Energetyki i Aparatury Przemysłowej Zakład Mechaniki Płynów, Turbin Wodnych i Pomp J. Szantyr Wykład 1 Łagodne wprowadzenie do Mechaniki Płynów Jan A. Szantyr jas@pg.gda.pl tel. 58-347-2507 Mechanika
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Kierunek: Mechanika i Budowa Maszyn Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy na specjalności: Inżynieria Cieplna i Samochodowa Rodzaj zajęć: wykład, laboratorium I KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU
Bardziej szczegółowoKarta (sylabus) modułu/przedmiotu Mechanika i Budowa Maszyn Studia II stopnia
Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Mechanika i Budowa Maszyn Studia II stopnia Przedmiot: Aerodynamika Rodzaj przedmiotu: Podstawowy Kod przedmiotu: MBM 2 N 2 2 18-0_1 Rok: 1 Semestr: 2 Forma studiów: Studia
Bardziej szczegółowoZakład Mechaniki Płynów i Aerodynamiki
Zakład ad Mechaniki PłynP ynów i Aerodynamiki Tunel aerodynamiczny o obiegu otwartym z komorą Eiffela Badania modelowe Cele poznawcze: - pozyskanie informacji na temat procesów zachodzących w przepływach
Bardziej szczegółowoOPŁYW PROFILU. Ciała opływane. profile lotnicze łopatki. Rys. 1. Podział ciał opływanych pod względem aerodynamicznym
OPŁYW PROFILU Ciała opływane Nieopływowe Opływowe walec kula profile lotnicze łopatki spoilery sprężarek wentylatorów turbin Rys. 1. Podział ciał opływanych pod względem aerodynamicznym Płaski np. z blachy
Bardziej szczegółowo2. Zapoczątkowanie kawitacji. - formy przejściowe. - spadek sprawności maszyn przepływowych
J. A. Szantyr Wykład 22: Kawitacja Podstawy fizyczne Konsekwencje hydrodynamiczne 1. Definicja kawitacji 2. Zapoczątkowanie kawitacji 3. Formy kawitacji - kawitacja laminarna - kawitacja pęcherzykowa -
Bardziej szczegółowoJ. Szantyr Wykład nr 18 Podstawy teorii płatów nośnych Płaty nośne są ważnymi elementami wielu wytworów współczesnej techniki.
J. Szantyr Wykład nr 18 Podstawy teorii płatów nośnych Płaty nośne są ważnymi elementami wielu wytworów współczesnej techniki. < Helikoptery Samoloty Lotnie Żagle > < Kile i stery Wodoloty Śruby okrętowe
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 10. WYMAGANIA WSTĘPNE: 1. Ma podstawową wiedzę i umiejętności z zakresu matematyki, fizyki, mechaniki i termodynamiki.
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Mechanika płynów 2. KIERUNEK: Mechanika i budowa maszyn 3. POZIOM STUDIÓW: pierwszego stopnia 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: rok II / semestr 3 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 5
Bardziej szczegółowoJ. Szantyr Wykład nr 21 Aerodynamika płatów nośnych Płaty nośne są ważnymi elementami wielu wytworów współczesnej techniki.
J. Szantyr Wykład nr 21 Aerodynamika płatów nośnych Płaty nośne są ważnymi elementami wielu wytworów współczesnej techniki. < Helikoptery Samoloty Lotnie Żagle > < Kile i stery Wodoloty Śruby okrętowe
Bardziej szczegółowoSYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016/ /20 (skrajne daty)
SYLABUS DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA 2016/17-2019/20 (skrajne daty) 1.1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE/MODULE Nazwa przedmiotu/ modułu Mechanika płynów Kod przedmiotu/ modułu* Wydział (nazwa jednostki
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Kierunek: Mechanika i Budowa Maszyn Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy na kierunku Mechanika i Budowa Maszyn Rodzaj zajęć: wykład, ćwiczenia, laboratorium I KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU
Bardziej szczegółowoJ. Szantyr Wykład nr 19 Warstwy przyścienne i ślady 1
J. Szantyr Wykład nr 19 Warstwy przyścienne i ślady 1 Warstwa przyścienna jest to część obszaru przepływu bezpośrednio sąsiadująca z powierzchnią opływanego ciała. W warstwie przyściennej znaczącą rolę
Bardziej szczegółowoMechanika płynów : laboratorium / Jerzy Sawicki. Bydgoszcz, Spis treści. Wykaz waŝniejszych oznaczeń 8 Przedmowa
Mechanika płynów : laboratorium / Jerzy Sawicki. Bydgoszcz, 2010 Spis treści Wykaz waŝniejszych oznaczeń 8 Przedmowa 1. POMIAR CIŚNIENIA ZA POMOCĄ MANOMETRÓW HYDROSTATYCZNYCH 11 1.1. Wprowadzenie 11 1.2.
Bardziej szczegółowoKarta (sylabus) modułu/przedmiotu INŻYNIERIA MATERIAŁOWA Studia pierwszego stopnia
Karta (sylabus) modułu/przedmiotu INŻYNIERIA MATERIAŁOWA Studia pierwszego stopnia Przedmiot: Mechanika Rodzaj przedmiotu: Obowiązkowy Kod przedmiotu: IM 1 S 0 2 24-0_1 Rok: I Semestr: 2 Forma studiów:
Bardziej szczegółowoNowoczesne narzędzia obliczeniowe do projektowania i optymalizacji kotłów
Nowoczesne narzędzia obliczeniowe do projektowania i optymalizacji kotłów Mateusz Szubel, Mariusz Filipowicz Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie AGH University of Science and
Bardziej szczegółowoJ. Szantyr Wykład 2 - Podstawy teorii wirnikowych maszyn przepływowych
J. Szantyr Wykład 2 - Podstawy teorii wirnikowych maszyn przepływowych a) Wentylator lub pompa osiowa b) Wentylator lub pompa diagonalna c) Sprężarka lub pompa odśrodkowa d) Turbina wodna promieniowo-
Bardziej szczegółowoSemestr I. Semestr zimowy. Wykład Ćwiczenia Laboratorium Projekt Inne
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod Nazwa Fizyka Nazwa w języku angielskim Physics Obowiązuje od roku akademickiego 2016/2017 A. USYTUOWANIE MODUŁU W SYSTEMIE STUDIÓW Kierunek studiów Poziom kształcenia
Bardziej szczegółowoKarta (sylabus) modułu/przedmiotu [Mechanika i Budowa Maszyn] Studia drugiego stopnia
Karta (sylabus) modułu/przedmiotu [Mechanika i Budowa Maszyn] Studia drugiego stopnia Przedmiot: Drgania lotniczych zespołów napędowych Rodzaj przedmiotu: podstawowy Kod przedmiotu: MBM S 3 5-0_1 Rok:
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz ważniejszych oznaczeń. Przedmowa 15. Wprowadzenie Ruch falowy w ośrodku płynnym Pola akustyczne źródeł rzeczywistych
Spis treści Wykaz ważniejszych oznaczeń u Przedmowa 15 Wprowadzenie 17 1. Ruch falowy w ośrodku płynnym 23 1.1. Dźwięk jako drgania ośrodka sprężystego 1.2. Fale i liczba falowa 1.3. Przestrzeń liczb falowych
Bardziej szczegółowoKarta (sylabus) przedmiotu Mechanika i Budowa Maszyn Studia II stopnia
Karta (sylabus) przedmiotu Mechanika i Budowa Maszyn Studia II stopnia Przedmiot: Silniki lotnicze Rodzaj przedmiotu: Podstawowy Kod przedmiotu: MBM 2 S 2 8-0_ Rok: Semestr: 2 Forma studiów: Studia stacjonarne
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Kierunek: ENERGETYKA Rodzaj przedmiotu: specjalności obieralny Rodzaj zajęć: wykład, ćwiczenia, laboratorium I KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE C1. Przekazanie
Bardziej szczegółowoPLAN STUDIÓW. efekty kształcenia
WYDZIAŁ: KIERUNEK: poziom kształcenia: profil: forma studiów: Lp. O/F kod modułu/ przedmiotu* Semestr 1 1 O PG_00041847 Fizyka kwantowa Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa Energetyka II stopnia ogólnoakademicki
Bardziej szczegółowo. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest porównanie na drodze obserwacji wizualnej przepływu laminarnego i turbulentnego, oraz wyznaczenie krytycznej licz
ZAKŁAD MECHANIKI PŁYNÓW I AERODYNAMIKI ABORATORIUM MECHANIKI PŁYNÓW ĆWICZENIE NR DOŚWIADCZENIE REYNODSA: WYZNACZANIE KRYTYCZNEJ ICZBY REYNODSA opracował: Piotr Strzelczyk Rzeszów 997 . Cel ćwiczenia Celem
Bardziej szczegółowoKarta (sylabus) modułu/przedmiotu Mechanika i Budowa Maszyn Studia II stopnia. Turbinowe silniki lotnicze Rodzaj przedmiotu: Język polski
Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Mechanika i Budowa Maszyn Studia II stopnia Przedmiot: Turbinowe silniki lotnicze Rodzaj przedmiotu: Podstawowy Kod przedmiotu: MBM 2 S 2 2 21-0_1 Rok: 1 Semestr: 2 Forma
Bardziej szczegółowozałącznik nr 2 do Zarządzenia Rektora PG nr 20 z r.
załącznik nr 2 do Zarządzenia Rektora PG nr 20 z 28.07.201 r. PLAN STUDIÓW WYDZIAŁ ELEKTROTECHNIKI I AUTOMATYKI, WYDZIAŁ MECHANICZNY, OCEANOTECHNIKI I OKRĘTOWNICTWA KIERUNEK:ENERGETYKA poziom kształcenia:
Bardziej szczegółowoMechanika Płynów Fluid Mechanics
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014 Mechanika Płynów Fluid Mechanics A. USYTUOWANIE MODUŁU W SYSTEMIE STUDIÓW
Bardziej szczegółowoPOMIAR NATĘŻENIA PRZEPŁYWU
POMIAR NATĘŻENIA PRZEPŁYWU Określenie ilości płynu (objętościowego lub masowego natężenia przepływu) jeden z najpowszechniejszych rodzajów pomiaru w gospodarce przemysłowej produkcja światowa w 1979 ropa
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Kierunek: ENERGETYKA Rodzaj przedmiotu: specjalności obieralny Rodzaj zajęć: wykład, laboratorium PROJEKTOWANIE MASZYN ENERGETYCZNYCH Design of Machinery for Power Generation Forma studiów:
Bardziej szczegółowoSpis treści. PRZEDMOWA.. 11 WYKAZ WAśNIEJSZYCH OZNACZEŃ.. 13
Spis treści PRZEDMOWA.. 11 WYKAZ WAśNIEJSZYCH OZNACZEŃ.. 13 Wykład 16: TERMODYNAMIKA POWIETRZA WILGOTNEGO ciąg dalszy 21 16.1. Izobaryczne chłodzenie i ogrzewanie powietrza wilgotnego.. 22 16.2. Izobaryczne
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA LUBELSKA
Badania opływu turbiny wiatrowej typu VAWT (Vertical Axis Wind Turbine) Międzyuczelniane Inżynierskie Warsztaty Lotnicze Cel prezentacji Celem prezentacji jest opis przeprowadzonych badań CFD oraz tunelowych
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY PROJEKT DYPLOMOWY INŻYNIERSKI
Specjalność/Profil: DiEUE Katedra/Zespół: EiAP/ZTChiKl Temat pracy: Analiza opłacalności zastosowania OZE w wybranym obiekcie. 1. Odnawialne źródła energii w Dyrektywie Europejskiej w sprawie cech energetycznych
Bardziej szczegółowo- spadek sprawności. - erozję elementów maszyn i urządzeń przepływowych. - generację drgań i emisji akustycznej
J. Szantyr Wykład 8 Wpływ kawitacji na pracę maszyn przepływowych Kawitacja ma na ogół negatywny wpływ na pracę maszyn i urządzeń przepływowych, powodując następujące niekorzystne zjawiska: - spadek sprawności
Bardziej szczegółowoKarta (sylabus) przedmiotu Mechanika i Budowa Maszyn Studia II stopnia
Karta (sylabus) przedmiotu Mechanika i Budowa Maszyn Studia II stopnia Przedmiot: Aerodynamika Rodzaj przedmiotu: Podstawowy Kod przedmiotu: MBM S 1 17-0_1 Rok: 1 Semestr: Forma studiów: Studia stacjonarne
Bardziej szczegółowoJ. Szantyr Wykład 3 Oddziaływanie ciał stałych z płynem - masa towarzysząca
J. Szantyr Wykład 3 Oddziaływanie ciał stałych z płynem - masa towarzysząca W roku 188 Friedrich Bessel zauważył, że wahadło zanurzone w wodzie zmienia (wydłuża) okres wahań w porównaniu do wartości w
Bardziej szczegółowoLaboratorium komputerowe z wybranych zagadnień mechaniki płynów
FORMOWANIE SIĘ PROFILU PRĘDKOŚCI W NIEŚCIŚLIWYM, LEPKIM PRZEPŁYWIE PRZEZ PRZEWÓD ZAMKNIĘTY Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia będzie analiza formowanie się profilu prędkości w trakcie przepływu płynu przez
Bardziej szczegółowoWSPÓŁCZYNNIK PRZEJMOWANIA CIEPŁA PRZEZ KONWEKCJĘ
INSYU INFORMAYKI SOSOWANEJ POLIECHNIKI ŁÓDZKIEJ Ćwiczenie Nr2 WSPÓŁCZYNNIK PRZEJMOWANIA CIEPŁA PRZEZ KONWEKCJĘ 1.WPROWADZENIE. Wymiana ciepła pomiędzy układami termodynamicznymi może być realizowana na
Bardziej szczegółowoMechanika i Budowa Maszyn II stopień ogólnoakademicki studia stacjonarne CAD/CAE Katedra Mechaniki Dr inż. Robert Kaniowski
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014 Komputerowe wspomaganie w dynamice przepływów Computer-aided fluid dynamics
Bardziej szczegółowoKarta (sylabus) przedmiotu Mechanika i Budowa Maszyn Studia II stopnia. Wymiana ciepła i wymienniki w budowie śmigłowców Rodzaj przedmiotu:
Karta (sylabus) przedmiotu Mechanika i Budowa Maszyn Studia II stopnia Przedmiot: Wymiana ciepła i wymienniki w budowie śmigłowców Rodzaj przedmiotu: Obieralny Kod przedmiotu: MBM 2 S 3 28-2_ Rok: 2 Semestr:
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ LABORATORIUM FIZYCZNE
1 W S E i Z W WARSZAWIE WYDZIAŁ LABORATORIUM FIZYCZNE Ćwiczenie Nr 3 Temat: WYZNACZNIE WSPÓŁCZYNNIKA LEPKOŚCI METODĄ STOKESA Warszawa 2009 2 1. Podstawy fizyczne Zarówno przy przepływach płynów (ciecze
Bardziej szczegółowoEFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW ENERGETYKA
Załącznik do uchwały Nr 000-8/4/2012 Senatu PRad. z dnia 28.06.2012r. EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW ENERGETYKA Nazwa wydziału: Mechaniczny Obszar kształcenia w zakresie: Nauk technicznych Dziedzina
Bardziej szczegółowoMODEL DWUWYMIAROWY PRZEPŁYWU PRZEZ STOPIEŃ MODELOWEJ TURBINY WODNEJ ORAZ JEGO EKSPERYMENTALNA WERYFIKACJA
Międzynarodowa konferencja naukowo-techniczna Hydrauliczne maszyny wirnikowe w energetyce wodnej i innych działach gospodarki Kliczków, 7-9 grudnia 005 MODEL DWUWYMIAROWY PRZEPŁYWU PRZEZ STOPIEŃ MODELOWEJ
Bardziej szczegółowoEksperyment jako podstawa budowy modeli matematycznych w hydromechanice okrętu
Eksperyment jako podstawa budowy modeli matematycznych w hydromechanice okrętu 1. Rozwój żeglugi Plan prezentacji 2. Eksperyment jako podstawa warsztatu hydromechaniki okresu rewolucji przemysłowej 3.
Bardziej szczegółowoRÓWNANIE MOMENTÓW PĘDU STRUMIENIA
RÓWNANIE MOMENTÓW PĘDU STRUMIENIA Przepływ osiowo-symetryczny ustalony to przepływ, w którym parametry nie zmieniają się wzdłuż okręgów o promieniu r, czyli zależą od promienia r i długości z, a nie od
Bardziej szczegółowoNiestacjonarne Wszystkie Katedra Inżynierii Produkcji Dr Medard Makrenek. Inny / Techniczny Obowiązkowy Polski Semestr trzeci. Semestr zimowy Brak Tak
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 013/014 Mechanika Płynów i Wymiana Ciepła Fluid Mechanics and Heat Transfer A.
Bardziej szczegółowo1. Klasyfi kacja i zasady działania pomp i innych przenośników cieczy 2. Parametry pracy pompy i układu pompowego
Spis treści Przedmowa................................................................... 11 Wykaz ważniejszych oznaczeń................................................... 13 1. Klasyfikacja i zasady działania
Bardziej szczegółowoStudentom zostaną dostarczone wzory lub materiały opisujące. Zachęcamy do wykonania projektów programistycznych w postaci apletów.
W niniejszym dokumencie znajdują się propozycje projektów na rok 2008. Tematy sformułowane są ogólnie, po wyborze tematu i skontaktowaniu z prowadzącym zostaną określone szczegółowe wymagania co do projektu.
Bardziej szczegółowoAerodynamika I Efekty lepkie w przepływach ściśliwych.
Aerodynamika I Efekty lepkie w przepływach ściśliwych. przepłw wokół profilu RAE-2822 (M = 0.85, Re = 6.5 10 6, α = 2 ) Efekty lepkie w przepływach ściśliwych Równania ruchu lepkiego płynu ściśliwego Całkowe
Bardziej szczegółowoOferta badawcza Politechniki Gdańskiej dla przedsiębiorstw
KATEDRA TEORII I PROJEKTOWANIA OKRĘTÓW kierownik katedry: dr hab. inż. Lech Rowiński tel.: 058 347-19-07 e-mail: rowinski@pg.gda.pl http://www.underwater.pg.gda.pl/ Hydromechaniczne podstawy projektowania
Bardziej szczegółowoLaboratorium. Hydrostatyczne Układy Napędowe
Laboratorium Hydrostatyczne Układy Napędowe Instrukcja do ćwiczenia nr Eksperymentalne wyznaczenie charakteru oporów w przewodach hydraulicznych opory liniowe Opracowanie: Z.Kudżma, P. Osiński J. Rutański,
Bardziej szczegółowoNumeryczna symulacja opływu wokół płata o zmodyfikowanej krawędzi natarcia. Michał Durka
Numeryczna symulacja opływu wokół płata o zmodyfikowanej krawędzi natarcia Michał Durka Politechnika Poznańska Inspiracja Inspiracją mojej pracy był artykuł w Świecie Nauki opisujący znakomite charakterystyki
Bardziej szczegółowoCel i zakres pracy dyplomowej inżynierskiej. Nazwisko Imię kontakt Modelowanie oderwania strug w wirniku wentylatora promieniowego
Cel i zakres pracy dyplomowej inżynierskiej przejściowej Modelowanie oderwania strug w wirniku wentylatora promieniowego Metody projektowania wentylatorów promieniowych Ireneusz Czajka iczajka@agh.edu.pl
Bardziej szczegółowoJ. Szantyr - Wykład 12 Podstawy teoretyczne kawitacji
J. Szantyr - Wykład 12 Podstawy teoretyczne kawitacji Definicja kawitacji Kawitacja jest to zjawisko powstawania, dynamicznego rozwoju i zaniku pęcherzy parowo-gazowych w cieczach, wywołane lokalnymi zmianami
Bardziej szczegółowoZasada działania maszyny przepływowej.
Zasada działania maszyny przepływowej. Przyrost ciśnienia statycznego. Rys. 1. Izotermiczny schemat wirnika maszyny przepływowej z kanałem miedzy łopatkowym. Na rys.1. pokazano schemat wirnika maszyny
Bardziej szczegółowoDwurównaniowe domknięcie turbulentnego strumienia ciepła
Instytut Maszyn Przepływowych PAN Ośrodek Termomechaniki Płynów Zakład Przepływów z Reakcjami Chemicznymi Dwurównaniowe domknięcie turbulentnego strumienia ciepła Implementacja modelu: k 2 v' f ' 2 Michał
Bardziej szczegółowoCzym jest aerodynamika?
AERODYNAMIKA Czym jest aerodynamika? Aerodynamika - dział fizyki, mechaniki płynów, zajmujący się badaniem zjawisk związanych z ruchem gazów, a także ruchu ciał stałych w ośrodku gazowym i sił działających
Bardziej szczegółowoTermodynamika techniczna - opis przedmiotu
Termodynamika techniczna - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Termodynamika techniczna Kod przedmiotu 06.1-WM-MiBM-P-38_15gen Wydział Kierunek Wydział Mechaniczny Mechanika i budowa maszyn
Bardziej szczegółowoKarta (sylabus) przedmiotu Kierunek studiów Mechatronika Studia pierwszego stopnia. Mechanika Techniczna Rodzaj przedmiotu: Podstawowy Kod przedmiotu:
Karta (sylabus) przedmiotu Kierunek studiów Mechatronika Studia pierwszego stopnia Przedmiot: Mechanika Techniczna Rodzaj przedmiotu: Podstawowy Kod przedmiotu: MT 1 S 0 2 14-0_1 Rok: I Semestr: II Forma
Bardziej szczegółowoDynamika samochodu Vehicle dynamics
Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014
Bardziej szczegółowoKarta (sylabus) modułu/przedmiotu Mechanika i Budowa Maszyn Studia drugiego stopnia
Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Mechanika i Budowa Maszyn Studia drugiego stopnia Przedmiot: Mechanika analityczna Rodzaj przedmiotu: Obowiązkowy Kod przedmiotu: MBM 2 S 0 1 02-0_1 Rok: 1 Semestr: 1
Bardziej szczegółowoSemestr zimowy Brak Tak
KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 01/013 Z-ZIP-1006 Mechanika Płynów i Wymiana Ciepła Fluid Mechanics and Heat Transfer
Bardziej szczegółowoPolska gola! czyli. Fizyk komputerowy gra w piłkę. Sławomir Kulesza
Polska gola! czyli Fizyk komputerowy gra w piłkę Sławomir Kulesza Plan prezentacji Fizyka ruchu ciała a w ośrodkuo Rzucamy jak Artur Siódmiak Kopiemy jak Roberto Carlos Serwujemy jak Stephane Antiga Plan
Bardziej szczegółowoI. KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU
I. KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: TURBINY OKRĘTOWE 2. Kod przedmiotu: Sta 3. Jednostka prowadząca: Wydział Mechaniczno-Elektryczny 4. Kierunek: Mechanika i budowa maszyn 5. Specjalność: Eksploatacja
Bardziej szczegółowoOPORY PRZEPŁYWU PRZEWODÓW WENTYLACYJNYCH
ĆWICZENIE II OPORY PRZEPŁYWU PRZEWODÓW WENTYLACYJNYCH 1. CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z metodą określania oporów przepływu w przewodach. 2. LITERATURA 1. Informacje z wykładów i ćwiczeń
Bardziej szczegółowoOPORY PRZEPŁYWU PRZEWODÓW WENTYLACYJNYCH
ĆWICZENIE II OPORY PRZEPŁYWU PRZEWODÓW WENTYLACYJNYCH 1. CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z metodą określania oporów przepływu w przewodach. 2. LITERATURA 1. Informacje z wykładów i ćwiczęń
Bardziej szczegółowoFIZYKA klasa 1 Liceum Ogólnokształcącego (4 letniego)
2019-09-01 FIZYKA klasa 1 Liceum Ogólnokształcącego (4 letniego) Treści z podstawy programowej przedmiotu POZIOM ROZSZERZONY (PR) SZKOŁY BENEDYKTA Podstawa programowa FIZYKA KLASA 1 LO (4-letnie po szkole
Bardziej szczegółowo18. Siły bezwładności Siła bezwładności w ruchu postępowych Siła odśrodkowa bezwładności Siła Coriolisa
Kinematyka 1. Podstawowe własności wektorów 5 1.1 Dodawanie (składanie) wektorów 7 1.2 Odejmowanie wektorów 7 1.3 Mnożenie wektorów przez liczbę 7 1.4 Wersor 9 1.5 Rzut wektora 9 1.6 Iloczyn skalarny wektorów
Bardziej szczegółowoMechanika płynów. Fluid mechanics. Inżynieria Środowiska I stopień (I stopień / II stopień) Ogólno akademicki (ogólno akademicki / praktyczny)
Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod Nazwa Mechanika płynów Nazwa w języku angielskim Fluid mechanics Obowiązuje od roku akademickiego
Bardziej szczegółowoRok akademicki: 2014/2015 Kod: SEN-2-105-SM-s Punkty ECTS: 3. Kierunek: Energetyka Specjalność: Systemy, maszyny i urządzenia energetyczne
Nazwa modułu: Pompy, sprężarki i wentylatory Rok akademicki: 2014/2015 Kod: SEN-2-105-SM-s Punkty ECTS: 3 Wydział: Energetyki i Paliw Kierunek: Energetyka Specjalność: Systemy, maszyny i urządzenia energetyczne
Bardziej szczegółowoNOWOCZESNE TECHNOLOGIE ENERGETYCZNE Rola modelowania fizycznego i numerycznego
Politechnika Częstochowska Katedra Inżynierii Energii NOWOCZESNE TECHNOLOGIE ENERGETYCZNE Rola modelowania fizycznego i numerycznego dr hab. inż. Zbigniew BIS, prof P.Cz. dr inż. Robert ZARZYCKI Wstęp
Bardziej szczegółowoNumeryczna symulacja rozpływu płynu w węźle
231 Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 7, nr 3-4, (2005), s. 231-236 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Numeryczna symulacja rozpływu płynu w węźle JERZY CYGAN Instytut Mechaniki Górotworu PAN,
Bardziej szczegółowoCieplne Maszyny Przepływowe. Temat 1 Wstęp. Część I Podstawy teorii Cieplnych Maszyn Przepływowych.
1 Wiadomości potrzebne do przyswojenia treści wykładu: Znajomość części maszyn Podstawy mechaniki płynów Prawa termodynamiki technicznej. Zagadnienia spalania, termodynamika par i gazów Literatura: 1.
Bardziej szczegółowoCelem ćwiczenia jest eksperymentalne określenie rozkładu ciśnienia na powierzchni walca kołowego oraz obliczenie jego współczynnika oporu.
OPŁYW WALCA KOŁOWEGO 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest eksperymentalne określenie rozkładu ciśnienia na powierzchni walca kołowego oraz obliczenie jego współczynnika oporu. Wyznaczenie rozkładu ciśnienia
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ OCEANOTECHNIKI I OKRĘTOWNICTWA. Katedra Hydromechaniki i Hydroakustyki
WYDZIAŁ OCEANOTECHNIKI I OKRĘTOWNICTWA Katedra Hydromechaniki i Hydroakustyki ĆWICZENIA LABORATORYJNE Z HYDROMECHANIKI OKRĘTU Ćwiczenie Nr 18 Pomiar sił hydrodynamicznych na płacie nośnym. Opracował: dr
Bardziej szczegółowoZ-ETI-0605 Mechanika Płynów Fluid Mechanics. Katedra Inżynierii Produkcji Dr hab. inż. Artur Bartosik, prof. PŚk
Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr../ z dnia.... 0r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Z-ETI-0605 Mechanika Płynów Fluid Mechanics Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje
Bardziej szczegółowoTransport I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny) stacjonarne (stacjonarne / niestacjonarne)
Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014
Bardziej szczegółowoMechanika teoretyczna
Przedmiot Mechanika teoretyczna Wykład nr 1 Wprowadzenie i podstawowe pojęcia. Rachunek wektorowy. Wypadkowa układu sił. Mechanika: ogólna, techniczna, teoretyczna. Dział fizyki zajmujący się badaniem
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM MECHANIKI PŁYNÓW
Ćwiczenie numer Pomiar współczynnika oporu liniowego 1. Wprowadzenie Stanowisko służy do analizy zjawiska liniowych strat energii podczas przepływu laminarnego i turbulentnego przez rurociąg mosiężny o
Bardziej szczegółowosilniku parowym turbinie parowej dwuetapowa
Turbiny parowe Zasada działania W silniku parowym tłokowym energia pary wodnej zamieniana jest bezpośrednio na energię mechaniczną w cylindrze silnika. W turbinie parowej przemiana energii pary wodnej
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM MECHANIKI PŁYNÓW
Ćwiczenie numer 2 Pomiar współczynnika oporu liniowego 1. Wprowadzenie Stanowisko służy do analizy zjawiska liniowych strat energii podczas przepływu laminarnego i turbulentnego przez rurociąg mosiężny
Bardziej szczegółowoDETEKCJA FAL UDERZENIOWYCH W UKŁADACH ŁOPATKOWYCH CZĘŚCI NISKOPRĘŻNYCH TURBIN PAROWYCH
Mgr inż. Anna GRZYMKOWSKA Politechnika Gdańska Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa DOI: 10.17814/mechanik.2015.7.236 DETEKCJA FAL UDERZENIOWYCH W UKŁADACH ŁOPATKOWYCH CZĘŚCI NISKOPRĘŻNYCH TURBIN PAROWYCH
Bardziej szczegółowoDynamika maszyn - opis przedmiotu
Dynamika maszyn - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Dynamika maszyn Kod przedmiotu 06.1-WM-MiBM-P-52_15gen Wydział Kierunek Wydział Mechaniczny Mechanika i budowa maszyn / Maszyny i Urządzenia
Bardziej szczegółowoI. KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU
I. KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: TURBINY OKRĘTOWE 2. Kod przedmiotu: Sta 3. Jednostka prowadząca: Wydział Mechaniczno-Elektryczny 4. Kierunek: Mechanika i budowa maszyn 5. Specjalność: Eksploatacja
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: Zbiorniki i rurociągi Kierunek: Inżynieria Środowiska Rodzaj przedmiotu: Poziom kształcenia: Moduł 5.5 I stopnia Rodzaj zajęć: Liczba godzin/tydzień/zjazd * Wykład, ćwiczenia W, C Profil
Bardziej szczegółowoOKREŚLENIE WSPÓŁCZYNNIKA OPORU C X CIAŁA O KSZTAŁCIE OPŁYWOWYM.
OKREŚLENIE WSPÓŁCZYNNIKA OPORU C X CIAŁA O KSZTAŁCIE OPŁYWOWYM. WIADOMOŚCI PODSTAWOWE. Podczas opływu ciała stałego płynem lepkim ( lub gdy ciało porusza się w ośrodku nieruchomym ), na ciało to działa
Bardziej szczegółowoAERODYNAMIKA SPALANIA
AERODYNAMIKA SPALANIA ZNACZENIE AERODYNAMIKI SPALANIA Paliwo Komora spalania, palenisko Ciepło Praca Spaliny Powietrze Ciepło Praca Odpady paleniskowe Rektor przepływowy CZYNNIKI Utleniacz: Paliwo: Spaliny:
Bardziej szczegółowoINSTYTUT INŻYNIERII ŚRODOWISKA ZAKŁAD GEOINŻYNIERII I REKULTYWACJI ĆWICZENIE NR 7 BADANIE POMPY II
INSTYTUT INŻYNIERII ŚRODOWISKA ZAKŁAD GEOINŻYNIERII I REKULTYWACJI Laboratorium z mechaniki płynów ĆWICZENIE NR 7 BADANIE POMPY II 2 1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z budową i działaniem
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI WPROWADZENIE... 9
SPIS TREŚCI WPROWADZENIE... 9 ZASADY BHP I REGULAMIN LABORATORIUM POJAZDÓW... 10 Bezpieczne warunki pracy zapewni przestrzeganie podstawowych zasad bhp i przepisów porządkowych........... 10 Regulamin
Bardziej szczegółowoI. KARTA PRZEDMIOTU FIZYKA
I. KARTA PRZEDMIOTU Nazwa przedmiotu: FIZYKA Kod przedmiotu: Mf 3 Jednostka prowadząca: Wydział Nawigacji i Uzbrojenia Okrętowego 4 Kierunek: Nawigacja 5 Specjalność: Wszystkie specjalności na kierunku
Bardziej szczegółowoPROFIL PRĘDKOŚCI W RURZE PROSTOLINIOWEJ
LABORATORIUM MECHANIKI PŁYNÓW Ćwiczenie N 7 PROFIL PRĘDKOŚCI W RURZE PROSTOLINIOWEJ . Cel ćwiczenia Doświadczalne i teoretyczne wyznaczenie profilu prędkości w rurze prostoosiowej 2. Podstawy teoretyczne:
Bardziej szczegółowoPLAN WYNIKOWY MASZYNOZNAWSTWO OGÓLNE
LN WYNIKOWY MSZYNOZNWSTWO OGÓLNE KLS I technik mechanik o specjalizacji obsługa i naprawa pojazdów samochodowych. Ilość godzin 38 tygodni x 1 godzina = 38 godzin rogram ZS 17/2004/19 2115/MEN 1998.04.16
Bardziej szczegółowoMgr inż. Wojciech Chajec Pracownia Kompozytów, CNT Mgr inż. Adam Dziubiński Pracownia Aerodynamiki Numerycznej i Mechaniki Lotu, CNT SMIL
Mgr inż. Wojciech Chajec Pracownia Kompozytów, CNT Mgr inż. Adam Dziubiński Pracownia Aerodynamiki Numerycznej i Mechaniki Lotu, CNT SMIL We wstępnej analizie przyjęto następujące założenia: Dwuwymiarowość
Bardziej szczegółowoSzanowni Państwo, 18 19 marca 2014 r. tel. 60 70 62 700 / biuro@idwe.pl / www.idwe.pl
Pompy,, ssawy,, wentyllatory ii dmuchawy ((oraz iich regullacjja ii aparattura konttrollno pomiiarowa)) 18 19 marca 2014 r. Szanowni Państwo, maszyny przepływowe są elementem większych systemów i to, czego
Bardziej szczegółowoSpotkania z fizyka 2. Rozkład materiału nauczania (propozycja)
Spotkania z fizyka 2. Rozkład materiału nauczania (propozycja) Temat lekcji Siła wypadkowa siła wypadkowa, składanie sił o tym samym kierunku, R składanie sił o różnych kierunkach, siły równoważące się.
Bardziej szczegółowoPRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE
Nazwa przedmiotu: HYDRAULIKA, PNEUMATYKA I SYSTEMY AUTOMATYZACJI PRODUKCJI Hydraulics, pneumatics and production automation systems Kierunek: Mechanika i Budowa Maszyn Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy na
Bardziej szczegółowoI. KARTA PRZEDMIOTU CEL PRZEDMIOTU
I. KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: TEORIA I BUDOWA OKRĘTU. Kod przedmiotu: Ubo 3. Jednostka prowadząca: Wydział Mechaniczno-Elektryczny 4. Kierunek: Mechanika i budowa maszyn 5. Specjalność: Eksploatacja
Bardziej szczegółowoHYDRODYNAMIKA PRZEPŁYWÓW USTALONYCH PRZEZ KANAŁY PROSTE
Przedmowa Uszczelnienia spełniają bardzo ważne funkcje w budowie oraz eksploatacji maszyn i urządzeń. Tradycyjnie chronią one środowisko przed wyciekiem substancji szkodliwych z maszyn oraz zabezpieczają
Bardziej szczegółowoJ. Szantyr Wykład 4 Podstawy teorii przepływów turbulentnych Zjawisko występowania dwóch różnych rodzajów przepływów, czyli laminarnego i
J. Szantyr Wykład 4 Podstawy teorii przepływów turbulentnych Zjawisko występowania dwóch różnych rodzajów przepływów, czyli laminarnego i turbulentnego, odkrył Osborne Reynolds (1842 1912) w swoim znanym
Bardziej szczegółowoFizyka w sporcie Aerodynamika
Sławomir Kulesza kulesza@matman.uwm.edu.pl Symulacje komputerowe (07) Fizyka w sporcie Aerodynamika Wykład dla studentów Informatyki Ostatnia zmiana: 26 marca 2015 (ver. 5.1) Po co nauka w sporcie? Przesuwanie
Bardziej szczegółowoWzornictwo Przemysłowe I stopień (I stopień / II stopień) akademicki (ogólno akademicki / praktyczny) kierunkowy (podstawowy / kierunkowy / inny HES)
Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2014/2015
Bardziej szczegółowoFizyka - opis przedmiotu
Fizyka - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Fizyka Kod przedmiotu 06.1-WM-MiBM-P-09_15gen Wydział Kierunek Wydział Mechaniczny Mechanika i budowa maszyn / Automatyzacja i organizacja procesów
Bardziej szczegółowo