1. Naiwne odniesienie : znaki odnoszą się do przedmiotów 2. Idealistyczne odniesienie : znaki odnoszą się do pojęć 3. Realistyczne odniesienie :

Transkrypt

1

2 1. Naiwne odniesienie : znaki odnoszą się do przedmiotów 2. Idealistyczne odniesienie : znaki odnoszą się do pojęć 3. Realistyczne odniesienie : znaki odnoszą się do przedmiotów poprzez pojęcia 4. Fenomenologiczne odniesienie (propozycja A. W.) : znaki odnoszą się do przedmiotów poprzez infony (pojęcia proste ) oraz noemy (pojęcia złożone)

3 Informacją nazywamy treść semantyczną wypowiedzenia Maria leczy syna. informacja

4 podmiot orzeczenie dopełnienie meta-informacja informacja Zatem wszystko, co wzbogaca informację o dodatkowe wskaźniki (pointers) jej dotyczące, winno być traktowane jako meta-informacja.

5 Maria leczy syna Meta-informacja aspiryną informacja

6 Topik Komentarz Fokus meta-informacja informacja Podmiot Dopełnienie Orzeczenie bliższe Dopełnienie dalsze

7 Na pierwszym etapie syntezy lub analizy wypowiedzenia nadawca lub odbiorca wybiera centrum uwagi globalne oraz lokalne oraz strategię przedstawienia informacji jako starej (O) lub nowej (N).

8 Prawda i Fałsz dotyczą wiedzy (tzw. dzisiaj ontologicznego, nie zaś semantycznego) wypowiedzenia. Sąd o prawdziwości wypowiedzenia zachodzi dopiero w fazie zrozumienia komunikatu, tj. odniesienie noemów do wiedzy o świecie.

9 Gramatyka jako sprzęg (interface) między formą a treścią TREŚĆ GRAMATYKA (interface) FORMA Pragmatyka (meta-informacja) Semantyka (informacja) Syntaksa i Parataksa Morfologia Fonologia i Intonacja Centra uwagi Honoryfikatywność Uczestniki aktu mowy itp. Byty oraz ich cechy semantyczne Sytuacje semantyczne, role ich uczestników Zakotwiczenia w czasie i przestrzeni itp. Syntagmatyczne i paradygmatyczne relacje składniowe Morfemy leksykalne i gramatyczne Fonemy Intonemy

10 Wypowiedzenie określamy jako jednostkę komunikacji oraz część składową tekstu. Spójność tekstu zależy od wyboru następujących po sobie centrów uwagi (CU) w wypowiedzeniach występujących jedne po drugich.

11 TYPY WYRAŻEŃ Wypowiedzenie proste Podmiot Wypowiedzenie rozszerzone Topik SKŁADNIKI Orzeczenie (Czasownik i Dopełnienie) Komentarz (Fokus i Tło)

12 TYP WYRAŻEŃ Globalne CENTRUM UWAGI Lokalne Wypowiedzenie proste Podmiot Dopełnienie Wypowiedzenie rozszerzone Topik Fokus Tekst/Dialog Temat ogólny Temat szczegółowy

13

14 Tylko wypowiedzenie rozszerzone jest podzielone na novum i datum. Topik jest globalnym Centrum Uwagi wypowiedzenia rozszerzonego i jako datum kontrastuje z komentarzem w statusie novum. Fokus jest lokalnym Centrum Uwagi wypowiedzenia rozszerzonego i jako novum kontrastuje z tłem w statusie datum. Fokus jest tylko tą częścią informacji nowej, która została uwydatniona (zob. uwydatniony remat Romuald HUSZCZA, UW).

15 Topik Podmiot Rola czynna Fokus Dopełnienie Rola bierna

16 Wypow. proste CU globalne Podmiot Orzeczenie Wypow. rozszerzone CU globalne Topik Komentarz Czasownik Dopełnienie bliższe CU lokalne Fokus Tło CU lokalne

17 Mówiący w wypowiedzeniu nadaje informacji status datum lub novum. Inaczej mówiąc: Osoba mówiącą może przedstawic informacje, tak jak ją pojmuje nawet wbrew opinii słuchającego. Tworzenie meta-informacji polega na przedstawianiu pewnego punktu widzenia, nie zaś na wyrażaniu prawdy lub fałszu. Osoba mowiąca może również sprzeciwić się ogólnie przyjętej prawdzie. Na przykład wypowiedzenie Kopernika: «Ziemia obraca się dookoła słońca.»

18 Generyczność Ogólność Habitualność Potencjalność Specyficzność Partykularność Okazjonalność Aktualność

19

20 Anaforyczność Kataforyczność

21

22 W j. polskim podmiot wypowiedzenia prostego (nie bedąc ani topikiem ani fokusem) może prwybierać formę zerową (1) Forma zerowa zaimków osobowych (2) Podmiot anonimowy (tzw. zdania bezosobowe)

23 Pierwsza osoba liczby pojedyńczej Formy ortotoniczne enklytyczne M ja (forma zerowa) D mnie mię (arch.) C mnie mi Druga osoba liczby pojedyńczej Formy ortotoniczne enklytyczne M ty (forma zerowa) D ciebie cię C tobie ci Formy zerowe zaimków: Słucham, co mówisz? Formy ortotonicze (w tym przykładzie jako topik): Ja cię kocham, a ty śpisz. (Mrożek, Tango)

24

25 Nowe #1 Odwiedził mnie wczoraj niespodziewanie dawny kolega mojego brata. Dane #2 Francuzi jadają żaby.

26

27

28

29 Aspekt jest związany z meta-informacyjnym statusem wypowiedzenia (dane/nowe), lecz nie jest to jego znaczenie kategorialne, n.p. anaforyczne znaczenie czasowników dokonanych. L Aspect verbal dans le contexte en polonais et russe, Hélène Wlodarczyk, 1997

30 Włodarczyk Hélène (1996) «Les Traits sémantiques du sujet anonyme en polonais, russe et français», Semantyka a konfrontacja językowa, Akademia Nauk, Instytut Slawistyki, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, p , Warszawa. (1999) «Les marqueurs de la validation des énoncés en français et polonais», Etudes cognitives / Studia kognitywne III, SOW, PAN, Warszawa. p (2003) «L Interprétation dynamique des centres d intérêt dans les dialogues français et polonais» Études linguistiques romano-slaves offertes à Stanisław Karolak, Oficyna Wydawnicza Edukacja, Cracovie p (2004) «Les Centres d intérêt de l énoncé en polonais et en français», Énoncer l ordre informatif dans les langues sous la rédaction de Pierre Cotte, Martine Dalmas et Hélène Wlodarczyk, Collection Sémantiques, L Harmattan, Paris, p Włodarczyk André 2003a, Les Homotopies du topique et du focus, Ordre et distinction dans la langue et le discours, Actes du colloque international de Metz (18-20 mars 1999, publiés par Bernard Combettes, Catherine Schnedecker, Anne Theissen, Paris, Honoré Champion éditeur, p b, Linguistique dynamique: évolution du discours dans le temps, Etudes linguistiques romano-slaves offertes à Stanisław Karolak, Oficyna Wydawnicza Edukacja, Cracovie 2003, p , Centres d'intérêt et ordres communicatifs in Enoncer, l ordre informatif dans les langues, sous la rédaction de Cotte P., Dalmas M. et Wlodarczyk H., L Harmattan, Paris. 2005, From Japanese to General Linguistics : Starting with the wa and ga Particles, in Paris Lectures on Japanese Linguistics, edited by Wlodarczyk A., Kurosio Pub. Co., Tokyo. Włodarczyk André & Włodarczyk Hélène (2006a), Focus in the Meta-informative Centering Theory, in La Focalisation dans les langues, sous la rédaction de André Wlodarczyk et Hélène Wlodarczyk, Collection Sémantiques, L Harmattan, Paris. (2006b), Subject in the Meta-informative Centering Theory, in Etudes cognitives / Studia kognitywne VII, SOW, Warszawa.