Funkcje zatrudnienia skazanych:

Transkrypt

1 Katedra Prawa Karnego Wykonawczego Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego Funkcje oraz podstawy prawne zatrudnienia skazanych Tezy wystąpienia na konferencji: Rynek pracy dla osadzonych i osób opuszczających zakłady karne Wrocław, 14 marca 2007 r. 1 Funkcje zatrudnienia skazanych: funkcja represyjna zatrudnienia skazanych, funkcja resocjalizacyjna (wychowawcza), funkcja zdrowotno higieniczna, funkcja ekonomiczna (produkcyjna), oraz funkcja wzmocnienia stanu bezpieczeństwa w zakładzie karnym oraz zapobiegania demoralizacji wśród skazanych. 2 1

2 funkcja represyjna stworzenie dodatkowej dolegliwości kary, praca skazanych była nadmiernie uciąŝliwa, najczęściej bezcelowa i bezuŝyteczna, jej wyróŝnienie ma obecnie jedynie znaczenie historyczne. 3 funkcja resocjalizacyjna praca powinna być produktywna, uŝyteczna i interesująca, powinna przyczyniać się do rozwijania i utrwalania umiejętności skazanego do zarabiania w uczciwy sposób na swoje utrzymanie po zwolnieniu, organizacja, formy i metody pracy powinny uwzględniać współczesne standardy pracy oraz technikę i organizację zgodnie z nowoczesnymi systemami zarządzania i produkcji, zatrudnienie powinno stwarzać moŝliwości zdobywania kwalifikacji zawodowych. 4 2

3 funkcja zdrowotno higieniczna potrzeba zachowania i rozwoju sił fizycznych oraz psychicznych skazanego, praca jako sprawny mechanizm motywacji pobudzający organizm do działania, wyznaczający kierunki jego aktywności, polepszenie fizycznego i psychicznego samopoczucia (higiena fizyczna i psychiczna), praca jako alternatywa bezczynności, praca jako element słuŝący do utrzymywania właściwej kondycji fizycznej. 5 funkcja ekonomiczna (produkcyjna) zmniejszenie wydatków państwa związanych z wykonywaniem kary pozbawienia wolności, świadczenie pomocy materialnej rodzinom skazanych ze środków wypracowanych przez samych skazanych (obowiązek alimentacyjny), moŝliwość gromadzenia środków w ramach osobistego funduszu (tzw. Ŝelazna kasa), uczestnictwo w tworzeniu specjalistycznego funduszu pomocy postpenitencjarnej. wypełnianie zobowiązań finansowych wobec państwa (kary grzywny, nawiązki, świadczenia pienięŝnego, obowiązku naprawienia szkody, kosztów sądowych itp.). 6 3

4 funkcja wzmocnienia stanu bezpieczeństwa oraz zapobiegania demoralizacji wśród skazanych poziom zatrudnienia jest jednym z istotnych warunków utrzymywania rygoru i dyscypliny więziennej, bezczynność i nuda oraz powstające w konsekwencji wzajemne nieporozumienia, są źródłem niebezpiecznych zjawisk w postaci wzrostu znaczenia podkultury więziennej, zwiększonej agresji, znęcania się nad współwięźniami, czy teŝ zbiorowych wystąpień i buntów, zatrudnienie skazanych traktowane jest jako integralny składnik operacyjnego zarządzania instytucjami karnymi, zapewnienie moŝliwości świadczenia pracy przez skazanych winno być jednym z priorytetowych zadań więziennictwa. 7 Skuteczne i nowocześnie zorganizowane więzienie nie moŝe się obyć bez dobrze zorganizowanego zatrudnienia skazanych. Niezbędny do tego jest całokształt czytelnie zharmonizowanych ze sobą warunków organizacyjnych, psychospołecznych i dydaktycznych stworzonych przez personel kierujący pracą skazanych. To właśnie na odpowiedzialnej za zatrudnienie skazanych części administracji więziennej ciąŝy szczególny obowiązek wzmoŝonej aktywności i kreatywnego (wręcz menadŝerskiego) zarządzania tą sferą działalności jednostek penitencjarnych. 8 4

5 Podstawy świadczenia pracy przez skazanych (art kkw): 1) skierowanie do pracy, 2) umowa o pracę, 3) umowa zlecenia, 4) umowa o dzieło, 5) umowa o pracę nakładczą, 6) lub na innej podstawie prawnej. 9 skierowanie do pracy niepracowniczy stosunek zatrudnienia o charakterze penalnym, najpowszechniejsza forma zatrudnienia skazanych w naszych jednostkach penitencjarnych, skierowanie skazanego do pracy przez dyrektora zakładu karnego nie powoduje nawiązania stosunku pracy, zatrudnienie takie przyjmuje bowiem cechy stosunku administracyjno-prawnego, przejawiającego się w szczególnej relacji miedzy skazanym a państwem, 10 5

6 skierowanie do pracy skierowanie skazanego do pracy opiera się na zasadzie władztwa i podporządkowania, państwo reprezentowane przez dyrektora zakładu karnego wymaga zrealizowania określonego obowiązku, w tym przypadku konieczności podjęcia wyznaczonej pracy przez drugi podmiot skazanego, skierowanie to jednostronny akt kreujący stosunek prawny. 11 skierowanie do pracy praca skazanego na podstawie skierowania co do zasady jest pracą odpłatną, z zastrzeŝeniem art. 123a kkw. zasady wynagradzania za pracę ustala się w porozumieniu zawieranym przez dyrektora zakładu karnego z podmiotem zatrudniającym. przy skierowaniu skazanego do prac administracyjno-porządkowych na terenie zakładu karnego, wynagrodzenie za pracę ustala dyrektor tego zakładu. 12 6

7 Decyzja w przedmiocie skierowania do pracy Skazani w ramach skierowania mogą być zatrudnieni odpłatnie: 1) przy pracach porządkowych oraz pomocniczych na rzecz jednostek organizacyjnych SłuŜby Więziennej, 2) w przywięziennych zakładach pracy, 3) oraz u innych zewnętrznych przedsiębiorców. 13 prace na rzecz jednostek organizacyjnych SW wykaz stanowisk skazanych zatrudnionych przy pracach porządkowych oraz pomocniczych, sporządzany przez jednostki organizacyjnych SW, stosunek prawny pomiędzy zakładem karnym a zatrudnionym skazanym, tylko dwa podmioty. 14 7

8 przywięzienny zakład pracy inni zewnętrzni przedsiębiorcy 0 Podmioty stosunku prawnego Przedsiębiorca Dyrektor zakładu karnego Skazany 15 zakład karny - podmiot zatrudniający umowa (porozumienie) o zatrudnienie skazanych pomiędzy dyrektorem a zatrudniającym, ustawodawca w zasadzie nie rozstrzyga o warunkach jakie powinna spełniać omawiana umowa, (porozumienie) ani jakie elementy powinna zawierać, na dyrektorze zakładu karnego spoczywa obowiązek reprezentowania i właściwego zabezpieczenia interesów skazanych 16 8

9 wskazane elementy porozumienia precyzyjne określenie stron, czas trwania, miejsce wykonywanej przez skierowanych skazanych pracy, sposób dowozu skazanych do i z miejsca pracy, wynagrodzenia skazanych, wynagrodzenia za czas przestoju z powodów atmosferycznych, liczba zatrudnionych i ich kwalifikacje, zasady kontroli zatrudnienia przez funkcjonariuszy SłuŜby Więziennej, koszty i sposób konwojowania, zasady przekazywania wynagrodzenia za pracę i wynagrodzenia przysługującego w okresie zwolnienia od pracy do zakładu karnego, obowiązek szkolenia i instruktaŝu zasady i zakres wzajemnego przekazywania niezbędnych informacji, zasady wypowiedzenia porozumienia, tryb rozstrzygania ewentualnych sporów, formy i zasad dokonywania zmian w porozumieniu i skutków związanych z jego niedochowaniem 17 najwaŝniejsze obowiązki zatrudniającego dostarczenie zakładowi karnemu obowiązujących przepisów dotyczących zatrudnienia, zwłaszcza w zakresie czasu pracy i wynagradzania, oraz informowanie o dokonanych w nich zmianach, niezwłoczne po zatrudnieniu przesłanie do zakładu karnego potwierdzenia zatrudnienia skazanego, określającego stanowisko i przyznaną stawkę wynagrodzenia wraz z dodatkami, informowanie zakładu karnego o przypadkach negatywnego zachowania skazanego. 18 9

10 skierowanie do pracy podmiot zatrudniający moŝe wnioskować o zmianę miejsca i rodzaju jego pracy lub o wycofanie skazanego z zatrudnienia. Wnioski te powinny być szczegółowo uzasadnione. dyrektor zakładu karnego ma prawo wstrzymania zatrudnienia lub rozwiązania umowy o zatrudnienie z powodu nieprzestrzegania przez zatrudniającego warunków tego zatrudnienia. naleŝy przyjąć, w braku odmiennych regulacji, Ŝe ewentualne sprawy sporne związane z porozumieniem dotyczącym zatrudnienia skazanych, zawieranym pomiędzy dyrektorem zakładu karnego a zatrudniającym, będą rozstrzygane na zasadach ogólnych przez sądy cywilne. 19 skierowanie do pracy skierowanie jest formułą prawną, w której realizuje się ciąŝący na skazanych, zgodnie z art. 116 pkt. 4 kkw obowiązek wykonywania pracy oraz wykonywania prac porządkowych w obrębie zakładu karnego