KARTA PRZEDMIOTU. 1. Nazwa przedmiotu PATOLOGIA. 2. Numer kodowy MOR03c. 3. Język, w którym prowadzone są zajęcia polski. 4. Typ kursu obowiązkowy

Transkrypt

1 Projekt OPERACJA SUKCES unikatowy model kształcenia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Medycznego w Łodzi odpowiedzią na potrzeby gospodarki opartej na wiedzy współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu PATOLOGIA 2. Numer kodowy MOR03c 3. Język, w którym prowadzone są zajęcia polski 4. Typ kursu obowiązkowy 5. Grupa treści kształcenia nauki podstawowe 6. Poziom studiów według klasyfikacji bolońskiej studia magisterskie 7. Rok studiów/semestr III rok/ semestr Formuła przedmiotu wykłady/ ćwiczenia 9. Liczba godzin zajęć Rodzaj zajęć z uwzględnieniem podziału godzin Wykłady w wymiarze 60 godzin (30 wykładów dwugodzinnych); ćwiczenia w wymiarze 120 godzin (40 ćwiczeń trzygodzinnych) 11. Liczba punktów ECTS 16

2 12. Jednostka dydaktyczna prowadząca przedmiot Katedra Patomorfologii 13. Imię i nazwisko osoby zaliczającej przedmiot Prof. dr hab. med. Wielisław Papierz 14. Osoby prowadzące zajęcia Pracownicy Katedry Patomorfologii: prof. dr hab. med. Wielisław Papierz, prof. dr hab. med. Małgorzata Wągrowska Danilewicz, prof. dr hab. med. Marian Danilewicz, prof. dr hab. med. Stanisław Sporny, dr med. Katarzyna Taran, dr med. Aleksandra Omulecka, dr med. Iwona Lewy- Trenda, dr med. Agnieszka Wierzchniewska- Ławska, dr med. Joanna Duda-Szymańska, dr med. Łukasz Antoszczyk, dr med. Paweł Stawerski, dr med. Janusz Janczukowicz, dr med. Anna Bąkiewicz, lek. Mateusz Józefowicz. Pracownicy Zakładu Patologii Molekularnej i Neuropatologii Katedry Onkologii: prof. dr hab. Paweł P. Liberski, dr hab. Beata Sikorska, dr hab. Izabela Zawlik, dr Magdalena Zakrzewska, dr Monika Witusik- Perkowska. 15. Wymagania wstępne i wymagania równoległe wiedza z anatomii prawidłowej, histologii, fizjologii, fizjopatologii i biologii molekularnej w zakresie wymaganym programem studiów na wydziale lekarskim 16. Zaliczenie przedmiotu jest wymagane przed rozpoczęciem zajęć z: przedmiotów klinicznych 17. Cele i założenia nauczania przedmiotu Opanowanie materiału z zakresu patologii ogólnej: zaburzenia w krążeniu, zmiany wsteczne, zmiany postępowe, stany oraz zmiany przednowotworowe, nowotwory i zapalenia, patologia układowa (patologia układu krążenia, układu oddechowego, układu pokarmowego, wątroby i trzustki, układu rozrodczego, układu moczowego, układu gruczołów wydzielania wewnętrznego, układu nerwowego, układu chłonnego i krwiotwórczego oraz skóry), patologii środowiskowej, immunopatologii, patologii wieku rozwojowego, chorób genetycznie uwarunkowanych i chorób zakaźnych, morfologicznych badań pośmiertnych osoby dorosłej, płodu i noworodka (aspekty medyczne i prawne). Opanowanie materiału z zakresu molekularnych mechanizmów procesów patologicznych, w tym genetycznych i epigenetycznych, etiopatogenezy, obrazu klinicznego, obrazu makroskopowego i mikroskopowego, ewolucji oraz następstw zmian patologicznych, metod diagnostycznych stosowanych w patomorfologii, ich zalet, ograniczeń oraz wskazań do ich zastosowania. Zapoznanie studentów ze strukturą i rutynową działalnością jednostek prowadzących diagnostykę patomorfologiczną. Kształtowanie umiejętności analizy historii choroby pacjenta; umiejętności myślenia przyczynowoskutkowego (czynnik etiologiczny - zmiana patologiczna - objawy - powikłania); analizy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zmian patologicznych; posługiwania się polską oraz łacińską/angielską terminologią z zakresu patologii; umiejętności wyciągania wniosków oraz tworzenia prognoz w indywidualnych przypadkach w oparciu o analizę wyniku badania

3 histopatologicznego/cytologicznego oraz dane z literatury; umiejętności analizy zmian patologicznych ujawnianych w czasie badań pośmiertnych; wnioskowania co do przyczyny i mechanizmu śmierci oraz zmian patologicznych współistniejących w badaniu pośmiertnym; umiejętności wyboru w indywidualnych przypadkach najbardziej efektywnych metod diagnostycznych dostępnych w jednostkach diagnostyki patomorfologicznej; przedstawiania własnych poglądów oraz dyskusji na temat zmian patologicznych i patomechanizmu chorób w indywidualnych przypadkach; pracy indywidualnej i zespołowej, przewodniczenia grupie i komunikacji; umiejętności uczenia się oraz krytycznej oceny literatury. Propagowanie postawy holistycznego postrzegania pacjenta; kształtowanie wzoru właściwej współpracy pomiędzy patomorfologiem a klinicystą; wpajanie szacunku dla odmiennych poglądów i postaw; kształtowanie zachowań prozdrowotnych; kształtowanie zachowań ukierunkowanych na profilaktykę chorób środowiskowych i cywilizacyjnych. 18. Metody dydaktyczne wykład, demonstracja (preparaty mikroskopowe, schematy obrazów mikroskopowych i makroskopowych, fotografie, filmy), dyskusja, prezentacje multimedialne 19. Wykaz literatury podstawowej i uzupełniającej Literatura podstawowa: Patologia znaczy słowo o chorobie. Stachura J, Domagała W, wydanie drugie, zmienione i poprawione, Polska Akademia Umiejętności, Kraków, 2008 Robbins Basic Pathology 7e. Kumar V, Robbins SL, Cotran RS, wydanie I polskie, red. Olszewski W Biologia molekularna człowieka. Epstein RJ, Wydawnictwo Czelej Biologia molekularna w medycynie. Elementy genetyki klinicznej. red. J. Bal, Wydawnictwo Naukowe PWN Literatura uzupełniająca polskojęzyczna: Diagnostyka sekcyjna: Medycyna sądowa. Jakliński A, Kobiela J Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie zakażeń HIV i zachorowań na AIDS Literatura uzupełniająca anglojęzyczna: Robbins Basic Pathology 7e. Kumar V, Robbins SL, Cotran RS Robbins Basic Pathology 8e. Kumar V, Robbins SL, Cotran RS Robbins and Cotran Review of Pathology 2e 20. Forma i warunki zaliczenia przedmiotu, w tym zasady dopuszczenia do egzaminu Warunki zaliczenia ćwiczeń i dopuszczenia do egzaminu: 1. obecność na wszystkich ćwiczeniach 2. uzyskanie z każdego z ćwiczeń podsumowujących kolejne działy wiedzy przewidziane programem nauczania, minimum 6 punktów (skala punktów możliwych do uzyskania w trakcie każdego ćwiczenia podsumowującego: od 0 do 10 punktów; w tym: od 0 do 5 punktów za wiedzę teoretyczną i od 0 do 5 punktów za umiejętności praktyczne). Forma ćwiczeń podsumowujących wiedzę: ustna i pisemna, zadaniowa (zadania otwarte, półotwarte i

4 zamknięte) obejmująca wiedzę teoretyczną oraz sprawdzian umiejętności praktycznych (analiza obrazu morfologicznego zmian patologicznych omawianych w trakcie ćwiczeń z zakresu wiedzy danego ćwiczenia podsumowującego). W przypadkach nieobecności na ćwiczeniach student zobowiązany jest uczestniczyć w zajęciach z zakresu pominiętej problematyki w dniu ćwiczeń innej grupy. W przypadku nieobecności na ćwiczeniu podsumowującym wiedzę lub nieuzyskania wymaganej minimalnej liczby punktów student zobowiązany jest do zgromadzenia minimalnej wymaganej liczby punktów w czasie zaliczenia materiału teoretycznego i sprawdzianu umiejętności praktycznych u osoby prowadzącej zajęcia z daną grupą studencką, najpóźniej w ostatnim dniu przed sesją egzaminacyjną danego roku akademickiego. EGZAMIN: Forma egzaminu: pisemna, zadaniowa. Należy wybrać i zaznaczyć jedną, uznaną za prawidłową, odpowiedź z pięciu podanych wariantów. Egzamin trwa 100 minut i obejmuje 100 zadań zamkniętych (test wielokrotnego wyboru z jedną odpowiedzią prawidłową), w tym: 10 zadań testowych dotyczących obrazów mikroskopowych zmian patologicznych omawianych w trakcie wykładów i ćwiczeń z patologii prezentowanych kolejno w formie pokazu multimedialnego oraz 90 zadań testowych obejmujących tematykę zawartą w obowiązujących podręcznikach oraz omawianą w trakcie wykładów i ćwiczeń. Oceny z egzaminu przypisywane są liczbie punktów po wykreśleniu krzywej metodą Hofstee. Skala ocen: bardzo dobry (5), ponad dobry (4,5), dobry (4), dość dobry (3,5), dostateczny (3), niedostateczny (2). Przewiduje się możliwość podwyższenia oceny z egzaminu związaną z przyznaniem punktów dodatkowych. Jest to możliwe jedynie wówczas, gdy ocena wynikająca z punktów uzyskanych na egzaminie jest co najmniej dostateczna. Liczba punktów dodatkowych jest uzależniona od sumy punktów zebranych przez studenta w trakcie wszystkich ćwiczeń podsumowujących wiedzę przeprowadzonych w czasie III roku studiów. Suma punktów z siedmiu Punkty dodatkowe ćwiczeń podsumowujących do 50 pkt. włącznie Treści merytoryczne budujące wiedzę WYKŁADY SEMESTR I 1. Patomorfologia jako dziedzina nauk medycznych. Metody i techniki badań patomorfologicznych. 2. Morfologiczne wykładniki uszkodzenia komórek. Morfologiczne wykładniki zmian adaptacyjnych. 3. Naprawa tkanek: regeneracja komórek i włóknienie. Patologiczne aspekty procesów naprawczych. 4. Zaburzenia w krążeniu. Definicje podstawowych pojęć stosowanych w patomorfologii, podziały zmian patologicznych, ich etiopatogeneza, obraz makroskopowy i mikroskopowy, ewolucja zmian i następstwa w zakresie zaburzeń w krążeniu.

5 5. Zmiany wsteczne. Definicje podstawowych pojęć stosowanych w patomorfologii, podziały zmian patologicznych, ich etiopatogeneza, obraz makroskopowy i mikroskopowy, ewolucja zmian i następstwa w zakresie zmian wstecznych. 6. Zmiany postępowe oraz stany i zmiany przednowotworowe. Definicje podstawowych pojęć stosowanych w patomorfologii, podziały zmian patologicznych, ich etiopatogeneza, obraz makroskopowy i mikroskopowy, ewolucja zmian i następstwa w zakresie zmian postępowych i stanów oraz zmian przednowotworowych. 7. Nowotwory cz. I. Definicje podstawowych pojęć stosowanych w patomorfologii, podziały zmian patologicznych, ich etiopatogeneza, obraz makroskopowy i mikroskopowy, ewolucja zmian i następstwa w zakresie nowotworów nabłonkowych. 8. Nowotwory cz. II. Definicje podstawowych pojęć stosowanych w patomorfologii, podziały zmian patologicznych, ich etiopatogeneza, obraz makroskopowy i mikroskopowy, ewolucja zmian i następstwa w zakresie nowotworów nienabłonkowych. 9. Zapalenia cz. I. Definicje podstawowych pojęć stosowanych w patomorfologii, podziały zmian patologicznych, ich etiopatogeneza, obraz makroskopowy i mikroskopowy, ewolucja zmian i następstwa w zakresie zapaleń nieswoistych. 10. Zapalenia cz. II. Definicje podstawowych pojęć stosowanych w patomorfologii, podziały zmian patologicznych, ich etiopatogeneza, obraz makroskopowy i mikroskopowy, ewolucja zmian i następstwa w zakresie zapaleń swoistych. 11. Patologia molekularna cz. I. Pogranicze histopatologii i biologii molekularnej. Metody molekularne stosowane w diagnostyce histopatologicznej (FISH, hybrydyzacja in situ, immunohistochemia wykrywająca zmutowane lub zmienione konformacyjnie białka). Badania molekularne uzupełniające badania histopatologiczne na przykładzie nowotworów oun (metylacja promotora MGMT, utrata heterozygotyczności 1p/19q, p53, mutacje IDH1), nowotworów piersi (BRCA1, BRCA2,ERBB2). Badania molekularne wykorzystywane w diagnostyce chorób mięśni. Pojęcie biomarkera diagnostycznego, predykcyjnego i prognostycznego. 12. Patologia molekularna cz. II. Rozwój patologii molekularnej i jej wpływ na klasyfikację histologiczną nowotworów ośrodkowego układu nerwowego. Przedstawienie bieżącego stanu wiedzy dotyczącego molekularnych podstaw wybranych nowotworów ośrodkowego układu nerwowego oraz omówienie związków pomiędzy znajomością biologii molekularnej nowotworów, a ich klasyfikacją w oparciu o obraz morfologiczny na przykładzie nowotworów pochodzenia glejowego i zarodkowego. Prezentacja możliwości praktycznego wykorzystania wiedzy molekularnej w działaniach klinicznych w oparciu o obecny stan wiedzy dotyczący podłoża molekularnego gwiaździaków, wyściółczaków i rdzeniaka. Podłoże molekularne wybranych fakomatoz. 13. Choroby środowiskowe. Zmiany patologiczne wywołane zanieczyszczeniem środowiska i paleniem tytoniu. Uszkodzenia wywołane czynnikami fizycznymi i chemicznymi. Choroby związane z odżywianiem. 14. Patologia układu odpornościowego. Choroby autoimmunizacyjne. Choroby z niedoborów immunologicznych, ze szczególnym uwzględnieniem AIDS. Skrobiawica. 15. Tanatologia. Historyczne i współczesne definicje śmierci. Proces umierania. Zmiany pośmiertne o charakterze rozkładowym i utrwalającym. Medyczne i prawne aspekty śmierci.

6 WYKŁADY SEMESTR II 1. Patologia tkanek miękkich i kości. Definicja tkanek miękkich. Nowotwory tkanek miękkich. Pojęcie i kryteria złośliwości histologicznej nowotworów tkanek miękkich. Aktualne klasyfikacje nowotworów tkanek miękkich i ich znaczenie prognostyczne. Współczesna diagnostyka nowotworów tkanek miękkich (barwienie rutynowe, badania immunohistochemiczne, badania genetyczne). 2. Patomorfologia przewodu pokarmowego. Nienowotworowe choroby układu pokarmowego: eozynofilowe zapalenie przełyku, przełyk Barretta, przewlekłe zapalenie żołądka, choroba trzewna, mikroskopowe zapalenia jelita oraz choroba Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Etiologia i patogeneza tych chorób, jak również ich obraz makro- (z uwzględnieniem obrazu endoskopowego) i mikroskopowy oraz możliwe następstwa i powikłania. Aspekty klinicznomorfologiczne i prawidłowa współpraca między klinicystą a patomorfologiem. Zasady prawidłowego pobierania wycinków do badania histopatologicznego, w trakcie endoskopii. 3. Patomorfologia wątroby i trzustki. Etiopatogeneza, morfologia i następstwa zmian patologicznych wątroby i trzustki. Ostre wirusowe zapalenie wątroby. Przewlekłe zapalenie wątroby. Marskość wątroby. Pierwotne nowotwory wątroby. Ostre i przewlekłe zapalenie trzustki. Nowotwory zewnątrz i wewnątrzwydzielniczej części trzustki. Diagnostyka zmian patologicznych wątroby i trzustki oraz zasady właściwej współpracy pomiędzy patomorfologiem a klinicystą. 4. Patomorfologia układu rozrodczego. Nadżerka prawdziwa i rzekoma (Ectropion). Wewnątrznabłonkowa neoplazja szyjki macicy definicja, charakterystyka mikroskopowa, regresja i progresja zmian. Cytodiagnostyka ginekologiczna definicja, technika pobrania materiału, systemy oceny rozmazów (Papanicolaou i Bethesda) i ich przydatność w diagnostyce różnych zmian patologicznych w szyjce macicy. Wirusy HPV ich rola w nowotworzeniu w szyjce macicy, techniki wykrywania infekcji HPV. Rak szyjki macicy epidemiologia (Świat, Polska), czynniki ryzyka, objawy kliniczne, postacie makroskopowe, typy histopatologiczne, stopnie zaawansowania klinicznego, leczenie. 5. Patomorfologia układu nerwowego cz. I. Patomorfologiczne wykładniki zmian adaptacyjnych neuronów, komórek astrogleju, gleju skąpowypustkowego i komórek ependymalnych oraz komórek mikrogleju. Obrzęk mózgu: przyczyny, obraz makroskopowy i mikroskopowy; ewolucja zmian mikroskopowych, następstwa. Zmiany pourazowe w ośrodkowym układzie nerwowym: krwiak nad i podtwardówkowy (przyczyny, obraz makroskopowy i mikroskopowy, ewolucja zmian, następstwa); stłuczenie i rozerwanie mózgu (obraz makro i mikroskopowy), ewolucja zmian mikroskopowych oraz następstwa. Stwardnienie rozsiane: etiopatogeneza, obraz zmian makroskopowych w mózgowiu i rdzeniu kręgowym, obraz zmian mikroskopowych ( świeże i stare plaki demielinizacyjne), postaci stwardnienia rozsianego. 6. Patomorfologia układu nerwowego cz. II. Charakterystyka ogólna nowotworów oun (specyfika oddziaływania procesu nowotworowego związana z lokalizacją w przestrzeni otoczonej nierozciągliwą powłoką kostną ciasnota wewnątrzczaszkowa; istotne znaczenie rokownicze umiejscowienia nowotworu; rzadkość występowania przerzutów poza ośrodkowy układ nerwowy). Klasyfikacja WHO nowotworów układu nerwowego z uwzględnieniem stopnia biologicznej złośliwości (grading) i omówieniem kryteriów oceny gradingu. Charakterystyka najczęstszych postaci histologicznych nowotworów układu nerwowego (częstość występowania, lokalizacja, obraz mikroskopowy, stopień złośliwości biologicznej, rokowanie z uwzględnieniem czynników

7 rokowniczych. 7. Patomorfologia gruczołu piersiowego. Czynniki ryzyka raka piersi. Diagnostyka przedoperacyjna i pooperacyjna zmian patologicznych w sutku. Analiza immunohistochemiczna guzów piersi. Klasyfikacja histopatologiczna raka sutka wg WHO. Klasyfikacja molekularna raka sutka. Diagnostyka węzła wartowniczego. Stadia zaawansowania raka piersi. Czynniki prognostyczne w raku sutka. Następstwa mastektomii. 8. Patomorfologia układu oddechowego. Przewlekła obturacyjna choroba płuc: przewlekłe zapalenie oskrzeli i rozedma płuc definicja, patogeneza, postacie morfologiczne, zmiany mikroskopowe. Zespół ostrej niedomogi oddechowej noworodków i dorosłych patogeneza i patofizjologia, charakterystyka morfologiczna. Gruźlica płuc patogeneza i ewolucja zmian morfologicznych, postacie histokliniczne. Atypowe zapalenia płuc etiologia, odrębności morfologiczne i kliniczne. Diagnostyka cyto- i histopatologiczna chorób płuc, w szczególności związana z endoskopią dróg oddechowych charakterystyka materiałów diagnostycznych, obrazy mikroskopowe. Korelacje obrazów histopatologicznych i radiologicznych w chorobach płuc. 9. Patomorfologia węzłów chłonnych, śledziony, grasicy i szpiku. Wskazania do pobrania węzła chłonnego do badania histopatologicznego. Metody diagnostyki patomorfologicznej mające zastosowanie w ocenie powiększonych węzłów chłonnych, z podkreśleniem znaczenia badania immunohistochemicznego niezbędnego w diagnostyce zmian rozrostowych węzłów chłonnych. Obraz morfologiczny odczynowych zmian w węzłach chłonnych, zmian mikroskopowych w chorobach ziarniniakowych, w toksoplazmozie i mononukleozie zakaźnej oraz w limfadenopatiach polekowych. Nowotwory przerzutowe i pierwotne węzłów chłonnych. Czynniki predysponujące do rozrostu chłoniaków, aktualny podział chłoniaków. Obraz kliniczny i morfologiczny najczęstszych chłoniaków nieziarniczych i chłoniaków ziarniczych. Metody diagnostyki patomorfologicznej, obraz kliniczny i morfologia najczęstszych rozrostów z komórek szeregu szpikowego. Przyczyny powiększenia śledziony oraz morfologia rozrostowych zmian nienowotworowych i nowotworowych śledziony. 10. Patomorfologia skóry. Zmiany nienowotworowe skóry. Etiologia, patogeneza, wykładniki morfologiczne, następstwa i powikłania ostrych i przewlekłych chorób zapalnych skóry, w tym chorób wywołanych przez wirusy, bakterie i grzyby, chorób na podłożu immunologicznym oraz uwarunkowanych genetycznie. Patogeneza i różnicowaniu łuszczycy, zmian brodawkowatych i chorób pęcherzowych skóry. 11. Choroby wywoływane przez priony. Definicja i rodzaje chorób wywoływanych przez priony u ludzi (ch. Creutzfeldta-Jakoba, kuru, ch. Gerstmanna-Streusslera-Scheinkera, śmiertelna rodzinna bezsenność). Choroby wywoływane przez priony u zwierząt. Teoria prionu i patogeneza chorób pionowych. Genetyka rodzinnych postaci chorób wywoływanych przez priony. 12. Patomorfologia nerek i dróg moczowych. Wskazania i przeciwwskazania do biopsji nerki, rodzaje biopsji, technika nakłucia nerki oraz sposoby podziału biopunktatu. Metody patomorfologicznej diagnostyki glomerulopatii (mikroskopia świetlna, immunomorfologia i mikroskopia elektronowa). Zmiany morfologiczne w przebiegu kamicy dróg moczowych. Nowotwory nerki i pęcherza moczowego. 13. Diagnostyka glomerulopatii. Techniki morfologiczne mające zastosowanie w diagnostyce kłębuszkowych chorób nerek. Budowa i funkcja kłębuszka nerkowego oraz kłębuszkowej bariery

8 filtracyjnej, z uwzględnieniem budowy ultrastrukturalnej. Patogeneza kłębuszkowych chorób nerek oraz patomechanizm uszkodzenia kłębuszka w glomerulopatiach. Objawy kliniczne kłębuszkowych chorób nerek oraz rodzaje zmian morfologicznych w kłębuszku, śródmiąższu, cewkach i naczyniach krwionośnych w glomerulopatiach pierwotnych i wtórnych, ze szczególnym uwzględnieniem cukrzycowej choroby nerek. 14. Układ dokrewny. Klasyfikacja zmian patologicznych tarczycy. Wole rozlane i guzkowe. Autoimmunologiczna choroba tarczycy. Zapalenia tarczycy. BAC w diagnostyce zmian gruczołu tarczowego. Złośliwe nowotwory tarczycy: szczegółowy podział, diagnostyka i rokowanie. Przyczyny i następstwa pierwotnej nadczynności przytarczyc. Phaeochromocytoma. 15. Patologia wieku rozwojowego. Odrębności patologii wieku rozwojowego. Nowotwory i zmiany nowotworopodobne u dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem guzów drobnookrągłokomórkowych. Aktualne klasyfikacje nowotworów wieku rozwojowego o znaczeniu prognostycznym. Współczesna diagnostyka nowotworów wieku rozwojowego (barwienie rutynowe, odczyny immunohistochemiczne, badania genetyczne). 22. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje Po ukończeniu kursu patologii student powinien: zanalizować obraz makroskopowy i mikroskopowy zmian patologicznych z zakresu zaburzeń w krążeniu, zmian wstecznych, zmian postępowych, stanów oraz zmian przednowotworowych, nowotworów i zapaleń; zmian patologicznych układu krążenia, układu oddechowego, układu pokarmowego, wątroby i trzustki, układu rozrodczego, układu moczowego, układu gruczołów wydzielania wewnętrznego, układu nerwowego, układu chłonnego i krwiotwórczego oraz skóry występujących u dorosłych i w wieku rozwojowym, a także zmian patologicznych powstałych w wyniku działania czynników środowiskowych, zaburzeń układu odpornościowego, chorób zakaźnych i chorób uwarunkowanych genetycznie; prawidłowo posługiwać się w mowie i piśmie w języku polskim oraz łacińskim/angielskim terminologią z zakresu patologii; odnaleźć w materiale tkankowym zmianę patologiczną; zinterpretować relacje pomiędzy obrazem zmiany patologicznej a zaburzeniem funkcji organizmu; wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian patologicznych; zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany patologiczne; prawidłowo posługiwać się polskimi oraz łacińskimi/angielskimi terminami z zakresu patologii; omówić implikacje kliniczne konkretnego wyniku badania histopatologicznego lub cytologicznego; zabezpieczyć materiał do badań patomorfologicznych; stosować zasady właściwej współpracy pomiędzy patomorfologiem a klinicystą; ocenić przydatność metod diagnostycznych stosowanych w patomorfologii w indywidualnych przypadkach; zinterpretować wyniki badań patomorfologicznych; ocenić rokowanie dla indywidualnego pacjenta na podstawie analizy wyników badania patomorfologicznego; wykorzystać wyniki badań zawarte w raporcie patomorfologicznym w planowaniu leczenia w indywidualnych przypadkach;

9 powiązać obraz makroskopowy i mikroskopowy zmian patologicznych z objawami klinicznymi i wynikami badań patomorfologicznych; umieć postępować z dokumentacją medyczną i zanalizować protokół z sekcji zwłok; zabezpieczyć materiał biologiczny do dalszych badań mających na celu ustalenie przyczyny śmierci oraz współistniejących zmian patologicznych; prawidłowo w mowie i piśmie posługiwać się polską oraz łacińską/angielską terminologią z zakresu tanatologii; zanalizować makroskopowy obraz zmian patologicznych w badaniu pośmiertnym i wyjaśnić ich ewentualne znaczenie dla rozpoznania przyczyny lub mechanizmu śmierci; Ponadto student ćwiczy umiejętność : myślenia przyczynowo-skutkowego (czynnik etiologiczny -zmiana patologiczna - objawy - powikłania) krytycznej oceny literatury debatowania, dyskutowania oraz przedstawiania własnych poglądów pracy indywidualnej i zespołowej przewodniczenia grupie i komunikacji 23. Zagadnienia integrujące wiedzę podstawową i kliniczną na zajęciach z patologii 1. Etiopatogeneza, obraz kliniczny, obraz makroskopowy i obraz mikroskopowy oraz ewolucja i następstwa zmian patologicznych z zakresu zaburzeń w krążeniu, zmian wstecznych, zmian postępowych, stanów oraz zmian przednowotworowych, nowotworów i zapaleń; zmian patologicznych układu krążenia, układu oddechowego, układu pokarmowego, wątroby i trzustki, układu rozrodczego, układu moczowego, układu gruczołów wydzielania wewnętrznego, układu nerwowego, układu chłonnego i krwiotwórczego oraz skóry występujących u dorosłych i w wieku rozwojowym, a także zmian patologicznych powstałych w wyniku działania czynników środowiskowych, zaburzeń układu odpornościowego, chorób zakaźnych i chorób uwarunkowanych genetycznie. 2. Etiopatogeneza i obraz kliniczny choroby nowotworowej, pojęcia gradingu i stagingu, TNM i ptnm. 3. Czynniki patogenne zewnętrzne i wewnętrzne, modyfikowalne i niemodyfikowalne. 4. Zasady właściwej współpracy między patomorfologiem a klinicystą. 5. Zasady pobierania i zabezpieczania materiału do badań cytologicznych i histopatologicznych. 6. Rodzaje badań diagnostycznych stosowanych w patomorfologii, ich ograniczenie i zalety oraz wskazania do ich zastosowania. 7. Rodzaje badań skriningowych i korzyści wynikające z ich upowszechniania. 8. Wykorzystanie metod biologii molekularnej w diagnostyce histopatologicznej. 9. Zastosowanie metod biologii molekularnej w diagnostyce i terapii nowotworów. 24. Opis efektów kształcenia na poszczególnych zajęciach w grupach studenckich (10-12 osobowych) Ćwiczenie 1: Zaburzenia w krążeniu cz. I (3 godziny ) wymienić zaburzenia w krążeniu (krwotok, przekrwienie, obrzęk) podać definicje i omówić etiopatogenezę zaburzeń w krążeniu

10 podać nazwy łacińskie/angielskie zaburzeń w krążeniu wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zaburzeń w krążeniu nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny chorób związanych z obecnością zaburzeń w krążeniu odnaleźć w materiale tkankowym obszar zaburzeń w krążeniu omówić schematy obrazu mikroskopowego zaburzeń w krążeniu zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zaburzenia w krążeniu wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zaburzeń w krążeniu Ćwiczenie 2: Zaburzenia w krążeniu cz. II (3 godziny) wymienić zaburzenia w krążeniu (zator, zakrzep, zawał) podać definicje i omówić etiopatogenezę zaburzeń w krążeniu podać nazwy łacińskie/angielskie zaburzeń w krążeniu wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zaburzeń w krążeniu nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny chorób związanych z obecnością zaburzeń w krążeniu odnaleźć w materiale tkankowym obszar zaburzeń w krążeniu omówić schematy obrazu mikroskopowego zaburzeń w krążeniu zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zaburzenia w krążeniu wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zaburzeń w krążeniu Ćwiczenie 3: Zmiany wsteczne cz. I (3 godziny) wymienić zmiany wsteczne (zanik, stłuszczenie, szkliwienie, zwapnienie) podać definicje i omówić etiopatogenezę zmian wstecznych podać nazwy łacińskie/angielskie zmian wstecznych wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zmian wstecznych nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny chorób związanych z obecnością zmian wstecznych odnaleźć w materiale tkankowym obszar zmian wstecznych omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian wstecznych zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany wsteczne w zakresie obrazów mikroskopowych wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian wstecznych Ćwiczenie 4: Zmiany wsteczne cz. II (3 godziny) wymienić zmiany wsteczne (martwica, skrobiawica)

11 podać definicje i omówić etiopatogenezę zmian wstecznych podać nazwy łacińskie/angielskie zmian wstecznych omawianych w trakcie ćwiczeń wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zmian wstecznych nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny chorób związanych z obecnością zmian wstecznych odnaleźć w materiale tkankowym obszar zmian wstecznych omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian wstecznych zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany wsteczne w zakresie obrazów mikroskopowych wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian wstecznych Ćwiczenie 5: Podsumowanie wiedzy z zakresu zaburzeń w krążeniu i zmian wstecznych (3 godziny) przedstawić aktualne poglądy na temat zaburzeń w krążeniu i zmian wstecznych zilustrować przykładami pojęcia z zakresu zaburzeń w krążeniu i zmian wstecznych zanalizować obraz makroskopowy i mikroskopowy zaburzeń w krążeniu i zmian wstecznych prawidłowo posługiwać się polską oraz łacińską/angielską terminologią z zakresu zaburzeń w krążeniu i zmian wstecznych ocenić rokowanie w przypadku stwierdzenia zaburzeń w krążeniu i zmian wstecznych zinterpretować wynik badania histopatologicznego i wykorzystać go w planowaniu leczenia pacjenta Ćwiczenie 6: Zmiany postępowe (3 godziny) wymienić zmiany postępowe podać definicje i omówić etiopatogenezę zmian postępowych podać nazwy łacińskie/angielskie zmian postępowych wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zmian postępowych nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny chorób związanych z obecnością zmian postępowych odnaleźć w materiale tkankowym zmianę postępową omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian postępowych zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany postępowe wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian postępowych Ćwiczenie 7: Stany przedrakowe i nowotwory nabłonkowe cz. I (3 godziny) wymienić stany przedrakowe i nowotwory nabłonkowe podać definicje i omówić etiopatogenezę stanów przedrakowych i nowotworów nabłonkowych

12 podać nazwy łacińskie/angielskie stanu przedrakowego i nowotworów nabłonkowych posługiwać się podstawową polską oraz łacińską/angielską terminologią z zakresu patologii onkologicznej porównać biologię nowotworów łagodnych i złośliwych wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego stanów przedrakowych i nowotworów nabłonkowych nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny choroby nowotworowej sklasyfikować nabłonkowe nowotwory łagodne i złośliwe z użyciem nazw polskich oraz łacińskich/angielskich odnaleźć w materiale tkankowym stan przedrakowy i nowotwór nabłonkowy omówić schematy obrazu mikroskopowego stanów przedrakowych i nowotworów nabłonkowych zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić stany przedrakowe i nowotwory nabłonkowe w zakresie obrazów mikroskopowych wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego stanów przedrakowych i nowotworów nabłonkowych omówić zasadę i zilustrować przykładami pojęcie badań skriningowych oraz przedstawić korzyści wynikające z ich upowszechniania Ćwiczenie 8: Nowotwory nabłonkowe cz. II (3 godziny) wymienić stany przedrakowe i nowotwory nabłonkowe podać definicje i omówić etiopatogenezę nowotworów nabłonkowych podać nazwy łacińskie/angielskie stanu przedrakowego i nowotworów nabłonkowych posługiwać się podstawową polską oraz łacińską/angielską terminologią z zakresu patologii onkologicznej porównać biologię nowotworów łagodnych i złośliwych wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego stanów przedrakowych i nowotworów nabłonkowych nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny choroby nowotworowej sklasyfikować nabłonkowe nowotwory łagodne i złośliwe z użyciem nazw polskich oraz łacińskich/angielskich odnaleźć w materiale tkankowym stan przedrakowy i nowotwór nabłonkowy omówić schematy obrazu mikroskopowego stanów przedrakowych i nowotworów nabłonkowych zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić stany przedrakowe i nowotwory nabłonkowe wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego stanów przedrakowych i nowotworów

13 nabłonkowych omówić zasadę i zilustrować przykładami pojęcie badań skriningowych oraz przedstawić korzyści wynikające z ich upowszechniania Ćwiczenie 9: Nowotwory nienabłonkowe (3 godziny) wymienić nowotwory nienabłonkowe podać definicje i omówić etiopatogenezę nowotworów nienabłonkowych podać nazwy łacińskie/angielskie nowotworów nienabłonkowych wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego nowotworów nienabłonkowych omówić system TNM omówić zasady klasyfikacji nowotworów wg WHO omówić wykresy przedstawiające zapadalność na nowotwory omówić wykresy przedstawiające śmiertelność z powodu chorób nowotworowych omówić schematy obrazu mikroskopowego nowotworów nienabłonkowych odnaleźć w materiale tkankowym nowotwór nienabłonkowy sklasyfikować nienabłonkowe nowotwory łagodne i złośliwe z użyciem nazw polskich oraz łacińskich/angielskich zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić nowotwory nienabłonkowe wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego nowotworów nienabłonkowych omawianych w trakcie ćwiczenia Ćwiczenie 10: Zapalenia nieswoiste (3 godziny) podać definicję zapalenia wymienić objawy zapalenia przedstawić etiopatogenezę procesów zapalnych prawidłowo posługiwać się podstawową polską oraz łacińską/angielską terminologią z zakresu zapaleń wymienić typy morfologiczne zapaleń i zilustrować je przykładami podać nazwy polskie oraz łacińskie/angielskie zapaleń nieswoistych wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zapaleń nieswoistych nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny chorób związanych z obecnością zapaleń nieswoistych odnaleźć w materiale tkankowym obszar zapalenia nieswoistego omówić schematy obrazu mikroskopowego zapaleń nieswoistych zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zapalenia nieswoiste wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zapaleń nieswoistych

14 Ćwiczenie 11: Zapalenia swoiste (3 godziny) porównać zapalenia swoiste i nieswoiste omówić pojęcie chorób ziarniniakowych i zilustrować je przykładami podać nazwy polskie oraz łacińskie/angielskie zapaleń swoistych wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zapaleń swoistych nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny chorób związanych z obecnością zapaleń swoistych odnaleźć w materiale tkankowym obszar zapalenia swoistego omówić schematy obrazu mikroskopowego i odróżnić je w zakresie zapaleń swoistych zanalizować obraz mikroskopowy zapaleń swoistych wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zapaleń swoistych Ćwiczenie 12: Podsumowanie wiedzy z zakresu zmian postępowych, stanów przednowotworowych oraz nowotworów i zapaleń (3 godziny) przedstawić aktualne poglądy na temat zaburzeń zmian postępowych, nowotworów i zapaleń zilustrować przykładami pojęcia z zakresu zmian postępowych, nowotworów i zapaleń zanalizować obraz makroskopowy i mikroskopowy zmian postępowych, nowotworów i zapaleń prawidłowo posługiwać się polską oraz łacińską/angielską terminologią z zakresu zmian postępowych, nowotworów i zapaleń ocenić rokowanie w przypadku stwierdzenia zmian postępowych, nowotworów i zapaleń zinterpretować wynik badania histopatologicznego i wykorzystać go w planowaniu leczenia pacjenta Ćwiczenie 13: Patologia serca i naczyń (3 godziny) wymienić zmiany patologiczne serca i naczyń podać definicje i omówić etiopatogenezę zmian patologicznych serca i naczyń podać nazwy łacińskie/angielskie zmian patologicznych serca i naczyń wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zmian patologicznych serca i naczyń nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny chorób związanych z obecnością zmian patologicznych serca i naczyń odnaleźć w materiale tkankowym zmianę patologiczną omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian patologicznych serca i naczyń zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany patologiczne serca i naczyń wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian patologicznych serca i naczyń omówić implikacje kliniczne wyniku badania histopatologicznego potwierdzającego istnienie zmian patologicznych serca i naczyń

15 Ćwiczenie 14: Patologia układu oddechowego (3 godziny) wymienić zmiany patologiczne układu oddechowego podać definicje i omówić etiopatogenezę zmian patologicznych układu oddechowego podać nazwy łacińskie/angielskie zmian patologicznych układu oddechowego wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zmian patologicznych układu oddechowego nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny chorób związanych z obecnością zmian patologicznych układu oddechowego odnaleźć w materiale tkankowym zmianę patologiczną omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian patologicznych układu oddechowego zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany patologiczne układu oddechowego wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian patologicznych układu oddechowego omówić implikacje kliniczne wyniku badania histopatologicznego potwierdzającego istnienie zmian patologicznych układu oddechowego Ćwiczenie 15: Podsumowanie wiedzy z zakresu patologii serca i naczyń oraz zmian patologicznych układu oddechowego (3 godziny) przedstawić aktualne poglądy na temat zmian patologicznych serca i naczyń przedstawić aktualne poglądy na temat zmian patologicznych układu oddechowego zilustrować przykładami pojęcia z zakresu zmian patologicznych serca i naczyń zanalizować obraz makroskopowy i mikroskopowy zmian patologicznych serca i naczyń prawidłowo posługiwać się polską oraz łacińską/angielską terminologią z zakresu zmian patologicznych serca i naczyń ocenić rokowanie w indywidualnych przypadkach w przypadku stwierdzenia zmian patologicznych serca i naczyń zinterpretować wynik badania histopatologicznego i wykorzystać go w planowaniu leczenia pacjenta zilustrować przykładami pojęcia z zakresu zmian patologicznych układu oddechowego zanalizować obraz makroskopowy i mikroskopowy zmian patologicznych układu oddechowego prawidłowo posługiwać się polską oraz łacińską/angielską terminologią z zakresu zmian patologicznych układu oddechowego ocenić rokowanie w indywidualnych przypadkach w przypadku stwierdzenia zmian patologicznych układu oddechowego zinterpretować wynik badania histopatologicznego i wykorzystać go w planowaniu leczenia pacjenta Ćwiczenie 16: Patologia układu pokarmowego (3 godziny)

16 wymienić zmiany patologiczne układu pokarmowego podać definicję i omówić etiopatogenezę zmian patologicznych układu pokarmowego podać nazwy łacińskie/angielskie zmian patologicznych układu pokarmowego wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zmian patologicznych układu pokarmowego nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny chorób związanych z obecnością zmian patologicznych układu pokarmowego odnaleźć w materiale tkankowym zmianę patologiczną omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian patologicznych układu pokarmowego zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany patologiczne układu pokarmowego wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian patologicznych układu pokarmowego omówić implikacje kliniczne wyniku badania histopatologicznego potwierdzającego istnienie zmian patologicznych układu pokarmowego Ćwiczenie 17: Patologia wątroby i trzustki (3 godziny) wymienić zmiany patologiczne wątroby i trzustki omawiane w trakcie ćwiczenia podać definicje i omówić etiopatogenezę zmian patologicznych wątroby i trzustki podać nazwy łacińskie/angielskie zmian patologicznych wątroby i trzustki wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zmian patologicznych wątroby i trzustki nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny chorób związanych z obecnością zmian patologicznych wątroby i trzustki odnaleźć w materiale tkankowym zmianę patologiczną omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian patologicznych wątroby i trzustki zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany patologiczne wątroby i trzustki wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian patologicznych serca wątroby i trzustki omówić implikacje kliniczne wyniku badania histopatologicznego potwierdzającego istnienie zmian patologicznych wątroby i trzustki Ćwiczenie 18: Podsumowanie wiedzy z zakresu zmian patologicznych przewodu pokarmowego, wątroby i trzustki (3 godziny) przedstawić aktualne poglądy na temat zmian patologicznych układu pokarmowego przedstawić aktualne poglądy na temat zmian patologicznych wątroby i trzustki zilustrować przykładami pojęcia z zakresu zmian patologicznych układu pokarmowego, wątroby i trzustki

17 zanalizować obraz makroskopowy i mikroskopowy zmian patologicznych układu pokarmowego, wątroby i trzustki prawidłowo posługiwać się polską oraz łacińską/angielską terminologią z zakresu zmian patologicznych układu pokarmowego, wątroby i trzustki ocenić rokowanie w indywidualnych przypadkach w przypadku stwierdzenia zmian patologicznych układu pokarmowego, wątroby i trzustki zinterpretować wynik badania histopatologicznego i wykorzystać go w planowaniu leczenia pacjenta Ćwiczenie 19: Praktyczne aspekty patomorfologii na przykładzie oceny materiału pooperacyjnego raka jelita grubego (3 godziny) Ćwiczenie stanowi jeden z trzech elementów procesu poznawania rutynowej działalności jednostek diagnostyki patomorfologicznej przedstawiane treści będą uzupełnione w czasie części laboratoryjnej ćwiczenia nr 2s z zakresu diagnostyki sekcyjnej (w semestrze I) oraz ćwiczenia 26 Proces diagnostyczny oraz implikacje kliniczne badania patomorfologicznego na przykładzie raka sutka (w semestrze II). Celem wszystkich tych ćwiczeń jest przybliżenie specyfiki pracy patomorfologa oraz wskazanie korzyści wynikających z właściwej współpracy pomiędzy klinicystą a patomorfologiem. Ćwiczenie polega na dokonaniu oceny mikroskopowej wycinków z materiału pooperacyjnego jelita grubego z guzem, pobranych rutynowo przez patomorfologa w trakcie badania makroskopowego. Ocena ta ma posłużyć sporządzeniu raportu patomorfologicznego wg podanego wzoru, zgodnego z aktualnie obowiązującymi standardami. ZADANIE DLA STUDENTA (praca indywidualna): Ocenić stopień zaawansowania choroby nowotworowej - ptn na podstawie analizy obrazu mikroskopowego wycinków z materiału pooperacyjnego raka jelita grubego i danych klinicznych. omówić system TNM omówić ogólne zasady klasyfikacji nowotworów wg WHO przedstawić etiopatogenezę raka jelita grubego wskazać czynniki ryzyka raka jelita grubego omówić sekwencję zaburzeń genetycznych doprowadzających do transformacji nowotworowej na przykładzie raka jelita grubego przedstawić zasady oceny materiału pooperacyjnego i sporządzania raportu patomorfologicznego przedstawić aktualną klasyfikację histopatologiczną nowotworów jelita grubego (wg WHO) omówić implikacje kliniczne wyniku badania patomorfologicznego na przykładzie raka jelita grubego przedstawić zasady i korzyści wynikające z właściwej współpracy pomiędzy patomorfologiem a klinicystą powiązać obraz makroskopowy i mikroskopowy ujawnionych zmian patologicznych z objawami klinicznymi i wynikami badań patomorfologicznych prawidłowo zabezpieczyć i opisać materiał przeznaczony do badań histopatologicznych

18 Ćwiczenie 20: Zastosowanie markerów molekularnych w neuroonkologii na przykładzie analiz w kierunku obecności utraty heterozygotyczności i/lub niestabilności mikrosatelitarnej, oceny statusu genu EGFR i metylacji promotora genu MGMT (3 godziny) Praca w podgrupach z wykorzystaniem wiedzy dotyczącej patologii molekularnej wybranych nowotworów i umiejętności analizy wybranej literatury fachowej analiza przypadków klinicznych w świetle możliwości diagnostycznych. przedstawić zasady wyboru markerów do oceny sekwencji mikrosatelitarnych w oparciu o dostępne internetowe bazy danych i informacje z piśmiennictwa medycznego przedstawić zasady przygotowania materiału genomowego do analiz molekularnych rozumie konieczność stosowania kontroli pozytywnej i negatywnej oraz określonej liczebności powtórzeń w badaniach naukowych omówić rodzaje anomalii genu EGFR w GBM (zwiększenie liczby kopii polisomia ch.7, amplifikacja; nadekspresja, mutacje m.in. wariant EGFRvIII) omówić podstawy wybranych technik służących do oceny statusu genu EGFR na poziomie DNA/RNA/białka (np. real-time-pcr, PCR różnicowy, FISH, immunocytochemia/immunohistochemia) omówić rolę metylacji promotora genu MGMT w glejakach omówić podstawy techniki MSP (methylation-specific PCR) wyjaśnić konieczność stosowania kontroli pozytywnej (całkowicie zmetylowany DNA) i negatywnej (niezmetylowany DNA) oraz kontroli reakcji MSP omówić wpływ statusu metylacji promotora genu MGMT na leczenie glejaka lekami alkilującymi zaplanować eksperyment medyczny oraz molekularne badanie diagnostyczne postępować z materiałem biologicznym, którego źródłem są tkanki nowotworowe dokonać interpretacji wyników wybranych analiz molekularnych oceniających: obecność utraty heterozygotyczności w i niestabilności mikrosatelitarnej w glejakach oun; status genu EGFR na poziomie DNA/RNA/białka uzyskanych przy użyciu wybranych technik (np. real-time PCR, PCR różnicowy, FISH, immunocytochemia/iimunohistochemia); statusu metylacji promotora genu MGMT przy użyciu techniki MSP zaproponować, w oparciu o interpretację uzyskanych wyników, możliwości wykorzystania pozyskanej wiedzy w praktyce klinicznej w odniesieniu do poszczególnych typów nowotworów ośrodkowego układu nerwowego dokonać wyboru w/w markerów mających służyć ocenie zaburzeń w znanych obszarach genomu dokonać właściwej interpretacji położenia wybranych markerów w odniesieniu do loci poszczególnych genów Ćwiczenie 21: Choroby konformacyjne (3 godziny) zdefiniować choroby konformacyjne wymienić i zdefiniować zaburzenia konformacji różnych białek, omówić ich znaczenie w patologii zdefiniować pojęcie amyloidów i omówić ich powstawanie

19 wymienić i omówić choroby konformacyjne sporadyczne i uwarunkowane genetycznie (choroba Alzheimera, choroba Parkinsona, otępienia czołowo-skroniowe, otępienie z ciałami Lewy ego, choroba Huntingtona, wtrętowe zapalenie mięśni) wyjaśnić związek pomiędzy zaburzeniem konformacji białka a procesami patologicznymi i obrazem histopatologicznym omówić sposoby usuwania patologicznie zwiniętych białek i ich zaburzenia wymienić i omówić zaburzenia konformacji białek i ich związek z omawianymi chorobami wyjaśnić obserwowane zmiany mikroskopowe w chorobach neurodegeneracyjnych w oparciu o zaburzenia molekularne wyjaśnić metody stosowane w wykrywaniu chorób neurodegeneracyjnych potrafi dyskutować na temat możliwości szerzenia się patologicznie zwiniętych białek i pojęcia prionoz Ćwiczenie 22: Patologia układu moczowego (3 godziny) wymienić zmiany patologiczne układu moczowego podać definicje i omówić etiopatogenezę zmian patologicznych układu moczowego podać nazwy łacińskie/angielskie zmian patologicznych układu moczowego omawianych w trakcie ćwiczenia wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zmian patologicznych układu moczowego nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny chorób związanych z obecnością zmian patologicznych układu moczowego odnaleźć w materiale tkankowym zmianę patologiczną omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian patologicznych układu moczowego zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany patologiczne układu moczowego wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian patologicznych układu moczowego omówić implikacje kliniczne wyniku badania histopatologicznego potwierdzającego istnienie zmian patologicznych układu moczowego Ćwiczenie 23: Patologia układu rozrodczego (3 godziny) wymienić zmiany patologiczne układu rozrodczego podać definicje i omówić etiopatogenezę zmian patologicznych układu rozrodczego podać nazwy łacińskie/angielskie zmian patologicznych układu rozrodczego wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zmian patologicznych układu rozrodczego nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny chorób związanych z obecnością zmian patologicznych układu rozrodczego

20 odnaleźć w materiale tkankowym zmianę patologiczną omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian patologicznych układu rozrodczego zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany patologiczne układu rozrodczego wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian patologicznych układu rozrodczego omówić implikacje kliniczne wyniku badania histopatologicznego potwierdzającego istnienie zmian patologicznych układu rozrodczego Ćwiczenie 24: Patologia układu dokrewnego (3 godziny) wymienić zmiany patologiczne układu dokrewnego podać definicje i omówić etiopatogenezę zmian patologicznych układu dokrewnego podać nazwy łacińskie/angielskie zmian patologicznych układu dokrewnego wymienić cechy obrazu makroskopowego i mikroskopowego zmian patologicznych układu dokrewnego nazwać objawy i opisać przebieg kliniczny chorób związanych z obecnością zmian patologicznych układu dokrewnego odnaleźć w materiale tkankowym zmianę patologiczną omówić schematy obrazu mikroskopowego zmian patologicznych układu dokrewnego zanalizować obraz mikroskopowy i odróżnić zmiany patologiczne układu dokrewnego wykonać szkic/schemat obrazu mikroskopowego zmian patologicznych układu dokrewnego omówić implikacje kliniczne wyniku badania histopatologicznego potwierdzającego istnienie zmian patologicznych układu dokrewnego Ćwiczenie 25: Podsumowanie wiedzy z zakresu zmian patologicznych układu moczowego, układu rozrodczego i układu dokrewnego (3 godziny) przedstawić aktualne poglądy na temat zmian patologicznych układu moczowego, układu rozrodczego i układu dokrewnego przedstawić zilustrować przykładami pojęcia z zakresu zmian patologicznych układu moczowego, układu rozrodczego i układu dokrewnego Umiejętności i kompetencje: Po zakończeniu ćwiczenia student potrafi: zanalizować obraz makroskopowy i mikroskopowy zmian patologicznych układu moczowego, układu rozrodczego i układu dokrewnego prawidłowo posługiwać się polską oraz łacińską/angielską terminologią z zakresu zmian patologicznych układu moczowego, układu rozrodczego i układu dokrewnego ocenić rokowanie w indywidualnych przypadkach w przypadku stwierdzenia zmian patologicznych układu moczowego, układu rozrodczego i układu dokrewnego zinterpretować wynik badania histopatologicznego i wykorzystać go w planowaniu leczenia pacjenta

21 Ćwiczenie 26: Proces diagnostyczny oraz implikacje kliniczne badania patomorfologicznego na przykładzie raka sutka (3 godziny) Ćwiczenie stanowi jeden z trzech elementów procesu poznawania rutynowej działalności jednostek diagnostyki patomorfologicznej i jest kontynuacją ćwiczenia nr 19 Praktyczne aspekty patomorfologii na przykładzie oceny materiału pooperacyjnego raka jelita grubego oraz części laboratoryjnej ćwiczenia 2s z zakresu diagnostyki sekcyjnej (odbywanych w semestrze I). Celem wszystkich tych ćwiczeń jest przybliżenie specyfiki pracy patomorfologa oraz wskazanie korzyści wynikających z właściwej współpracy pomiędzy klinicystą a patomorfologiem. Ćwiczenie polega na dokonaniu analizy wyników badań zawartych w prezentowanym raporcie patomorfologicznym raka sutka w celu oceny rokowania i zaplanowania leczenia w indywidualnych przypadkach. ZADANIE DLA STUDENTA (praca indywidualna): Zanalizować jednostkowy raport patomorfologiczny raka sutka, zinterpretować zawarte w nim wyniki badań patomorfologicznych, ocenić rokowanie dla pacjenta, zaproponować sposób leczenia pacjenta w oparciu o wyniki badań zawartych w raporcie patomorfologicznym. przedstawić etiopatogenezę raka sutka wyjaśnić podłoże molekularne raka sutka omówić czynniki ryzyka raka sutka omówić metody diagnostyczne stosowane w przypadku podejrzenia raka sutka zdefiniować pojęcie biopsji i wymienić jej rodzaje wyjaśnić pojęcie badania śródoperacyjnego wymienić i scharakteryzować rodzaje badań immunohistochemicznych i badań z wykorzystaniem technik biologii molekularnej wykorzystywanych w diagnostyce raka sutka omówić ograniczenia i zalety oraz wskazania do zastosowania metod diagnostycznych omawianych w trakcie ćwiczenia przedstawić aktualną klasyfikację histopatologiczną nowotworów sutka (wg WHO) przedstawić aktualnie obowiązujące elementy raportu patomorfologicznego w przypadku raka sutka przedstawić zasady oceny materiału pooperacyjnego i sporządzania raportu patomorfologicznego omówić implikacje kliniczne wyników badań patomorfologicznych w przypadku raka sutka wymienić rodzaje badań diagnostycznych stosowanych w patomorfologii, podać ich ograniczenie i zalety oraz wskazania do ich zastosowania zilustrować przykładami potencjalne możliwości wykorzystania metod diagnostycznych stosowanych w patomorfologii ocenić przydatność metod diagnostycznych stosowanych w patomorfologii w indywidualnych przypadkach zinterpretować wyniki badań patomorfologicznych