Budowa i administracja systemów operacyjnych Laboratorium 11 Monitorowanie pracy systemu Windows 2003.

Transkrypt

1 Budowa i administracja systemów operacyjnych Laboratorium 11 Monitorowanie pracy systemu Windows Dziennik zdarzeń (Event Viewer) System operacyjny Windows 2000/2003 posiada własny dziennik, w którym odnotowywane są zdarzenia o różnym stopniu istotności dla systemu. Aplikacje najprościej jest uruchomić z menu Start->Programy (Programs)->Narzędzia administracyjne (Administrative Tools)-> Dziennik zdarzeń (Event Viewer). Wygląd okna aplikacji przedstawiono na rysunku Rys Okno aplikacji dziennika zdarzeń. Okno aplikacji podzielone zostało na 2 fragmenty. W części lewej pojawiają się poszczególne rozdziały, na które podzielony został dziennik. Znajdują się w nich zdarzenia związane z: praca aplikacji (Application Log), bezpieczeństwem systemu (Security Log), systemem (System Log), Usługami katalogowymi (Directory Service), serwerem DNS (DNS Server - jeśli został uruchomiony), usługa replikacji plików (File Replication Service). Operacje możliwe do wykonania na każdym z rozdziałów dziennika pojawiają się po naciśnięciu prawym przyciskiem myszy na jego opisie (Rys 11.2). 1

2 Rys Opcje możliwe do wykonania na każdym z rozdziałów dziennika. Opcje umożliwiają: 1. Przeglądanie rozdziału dziennika (Otwórz plik dziennika, Open Event Log). 2. Zapisanie zawartości dziennika do pliku (Zapisz plik dziennika jako, Save Log File as...). Możliwe formaty to: wewnętrzny format dziennika, plik tekstowy, plik tekstowy z separacja kolumn przecinkami. 3. Przepisanie zawartości rozdziału do rozdziału o innej nazwie (Nowy widok, New Log View). 4. Usuniecie zdarzeń zapisanych w rozdziale dziennika (Wyczyść dziennik, Clear all Events). 5. Widok (View) umożliwia dostosowanie informacji dostarczanych przez aplikacje, a dotyczących wybranego rozdziału dziennika. 6. Zmianę nazwy rozdziału dziennika (Zmień nazwę, Rename). 7. Ponowne odczytanie zawartości pliku dziennika i wypisanie jego zawartości w oknie (Odśwież, Refresh) 8. Wyeksportowanie zawartości rozdziału (Export List...). 9. Ustawienie właściwości pracy dziennika (Właściwości, Properties). Rysunek 11.3 przedstawia zakładki umożliwiające dostosowanie pracy aplikacji. 2

3 Rys Opcje pracy dziennika systemu. Podstawowe opcje umożliwiają ustawienie rozmiaru pliku dziennika, sposobu nadpisywania informacji zapisanej w pliku dziennika, typy zdarzeń rejestrowanych w pliku, zapisywanie zdarzeń związanych z konkretnym użytkownikiem lub pochodzących z dowolnego komputera domeny. 9. Uzyskanie podstawowej pomocy dotyczącej dziennika (Pomoc, Help). W prawej części okna aplikacji znajduje się podstawowy opis zdarzenia z zaznaczeniem jego ważkości w systemie. Zdarzenia dzielą się na informacyjne (Information), ostrzeżenia (Warning) oraz błędy (Error). Sortowanie zdarzeń odbywa się według kolumn, których opis znajduje się na górnej ramce okna-listy zdarzeń. Uzyskanie pełnej informacji dotyczącej zapisanego zdarzenia jest możliwe do uzyskania po dwukrotnym naciśnięciu lewym przyciskiem myszy na wybrane zdarzenie lub wybranie zdarzenie i naciśnięcie klawisza Enter. Przykładowe okno pełnej informacji pokazano na rysunku

4 Rys Pełna informacja o zdarzeniu. Pełna informacja o zdarzeniu składa się z dokładnego czasu zajścia, typu, użytkownika oraz komputera bedącego źródłem zdarzenia. Dodatkowa informacja dotyczy źródła zdarzenia (Źródło, Source), kategorii oraz bardzo istotnego numeru identyfikacyjnego. Waga numeru identyfikacyjnego wynika z faktu, iż każda dokumentacja i pomoc techniczna Microsoftu używa numerów identyfikacyjnych jako podstawowej metody ich rozpoznawania i opisu. Okienko Opis (Description) zawiera krotki opis zdarzenia oraz podstawowych metod zapobiegania ich występowania. Klawisze strzałkowe położone w górnym prawym rogu umożliwiają przeglądanie następnego lub poprzedniego zdarzenia bez konieczności powrotu do głównego okna aplikacji. 0. Podłącz się do systemu jako użytkownik Administrator. 1. Uruchom program dziennika zdarzeń. 2. Sprawdź zawartość rozdziału aplikacji. 3. Wyczyść zawartość tego rozdziału dziennika. 4. Zwiększ rozmiar pliku dziennika do 1024 kb. 5. Ustaw nadpisywanie zdarzeń starszych niż 5 dni. 6. Zamknij okno aplikacji dziennika do paska zadań. 2. Monitor wydajności. System operacyjny Windows NT, 2K oraz 2003 wyposażony został w podstawowy program umożliwiający śledzenie wykorzystania zasobów systemu. Program ten możemy uruchomić na kilka sposobów: menu Start->Programy (Programs)->Narzędzia Administracyjne (Administrative Tools)>Wydajność (Performance) lub dwukrotne klikniecie na Mój komputer (My Computer)->Panel 4

5 sterowania (Control Panel)->Narzędzia Administracyjne (Performance). Okno aplikacji wygląda jak na rysunku (Administrative Tools)->Wydajność Rys Monitor wydajności. Okno aplikacji podzielone zostało na dwa fragmenty. Po stronie lewej mamy możliwość wyboru sposobu pracy: Monitorowanie systemu (System Monitor) lub Dzienniki wydajności i alarmy (Performance Logs and Alerts). Tuż po uruchomieniu aplikacja jest przygotowana do monitorowania wydajności systemu, lecz nie posiada żadnych zdefiniowanych zasobów, które maja podlegać śledzeniu. Najprostszy sposób zdefiniowania śledzonego zasobu polega na naciśnięciu przycisku z szarym plusem, znajdującego się w szeregu przycisków nad wykresem. Alternatywnie zasób możemy dodać wykorzystując menu. Spowoduje to pojawienie się okna dialogowego jak na rysunku

6 Rys Zasoby systemu, które mogą podlegać śledzeniu. Zasoby, których wykorzystanie lub wydajność chcemy śledzić mogą pochodzić z lokalnego komputera (Użyj liczników lokalnego komputera, Use local computer counters) lub komputera zdalnego (Wybierz zasoby komputera z listy, Select counters from computer). Wybór śledzonego zasobu następuje z listy Wydajność obiektu (Performace object). Wszystkie możliwości pojawiają się w rozwijanym menu. Wybieramy procesor. W zależności od wybranego obiektu zmienia się zawartość okna poniżej. Możemy śledzić wszystkie zasoby obiektu (Wszystkie liczniki, All counters) lub wybrane z listy (Wybierz liczniki z listy, Select counters from list). Zostawmy zaznaczony czas procesora (Processor Time). Rozpoczęcie śledzenia ma miejsce po naciśnięciu przycisku Dodaj (Add). Okno zamykamy przyciskiem Zamknij (Close). Śledzenie wykorzystania zasobu przebiega jak na rysunku

7 Rys Przykładowy wykres wykorzystania czasu procesora. Na wykresie mogą znajdować się jednocześnie wartości kilku liczników. Cały opis wykresu znajduje się w okienku pod nim. Usuniecie monitorowania dowolnej wartości ma miejsce po zaznaczeniu w oknie opisu poniżej wykresu oraz naciśnięciu klawisza Delete. 7. Prześledź prędkości komunikacji z dyskiem (zapis oraz odczyt w bajtach na sekundę). 8. Sprawdź korelacje zmian prędkości komunikacji z dyskiem z prędkością operacji odczytu i zapisu procesów pracujących w systemie lokalnym. Skąd może wynikać brak korelacji? 9. Prześledź wykorzystanie pamięci operacyjnej. 10. Wykorzystaj inne postaci przedstawiania wartości monitorowanych wielkości oraz możliwość zapisania danych z moonitorowania. 11. Usuń monitorowanie wszystkich zasobów. Alarmy Możliwość uruchomienia alarmu, w chwili, gdy przekroczony został jakiś poziom wykorzystania zasobów systemu jest bardzo cenna właściwością monitora wydajności. Aby ustawić alarm należy w lewym fragmencie okna aplikacji wskazać ikonkę Alarmy (alerts). Prawy fragment okna aplikacji pokaże wówczas wszystkie ustawione alarmy oraz ich stan. W przypadku, gdy w systemie żaden alarm nie został jeszcze ustawiony okno będzie puste. Alarm najprościej można ustawić klikając prawym przyciskiem myszy na prawym fragmencie okna aplikacji, a następnie wybrać a menu pozycje Ustawienia nowego alarmu (New alert settings)(rys. 11.8). 7

8 Rys Dodanie nowego alarmu. Po wybraniu tej pozycji pojawi się okno dialogowe jak na rysunku 11.9 służące podaniu nazwy alarmu. Nazwa jest w tym przypadku identyfikatorem. Rys Nazwa alarmu. Nazwa alarmu powinna zawierać jego opis oraz nazwę systemu, w którym alarm będzie ustawiony. Ułatwia to późniejsze rozpoznawanie źródła w sieciach złożonych. Naciśniecie przycisku OK prowadzi nas do kolejnego okna dialogowego posiadającego trzy zakładki. Zakładka Ogólne (General) służy wybraniu zasobu oraz ustawieniu podstawowych opcji alarmu (Rys ). 8

9 Rys Ogólne ustawienia alarmu. W polu Komentarz (Comment) wpisujemy pełny opis sytuacji, w której alarm ma się uaktywnić. Następnie naciskamy przycisk Dodaj (Add...). Pojawia się znane już okienko zawierające pełny zestaw zasobów oraz związanych z nimi liczników. Wybieramy interesujący nas zasób i licznik (w naszym przypadku jest to % wykorzystania czasu procesora). W okienku Alarmuj, gdy wartość jest (Alert when the value is) możliwe są dwie drogi : powyżej lub poniżej (over, under). Wybor zalezy od tego, jaki zasob monitorujemy. Jeśli jest to wolna pamięć to alarm powinien się uaktywnić, jeśli jej rozmiar jest mniejszy niż. Jeśli monitorujemy zajętość procesora, to alarm powinien się uaktywnić, jeśli przekroczy ono (over) zadany prog. Istotna jest również wartość, gdyż zależy ona od jednostek wielkości monitorowanej. Jeśli jest to % czasu procesora, to wartości są z przedziału Jeśli jest to liczba przerwań na sekundę, to może ona mięć praktycznie wartość dowolna dodatnia. Na koniec czas próbkowania (Sample data every). System monitorowania działa w ten sposób, ze w ściśle określonych momentach czasowych bada wartość monitorowanej wielkości. Użytkownik może zdecydować jak często narzędzie będzie dokonywało próbkowania definiując jego częstotliwość. Wartość ta zależy od celu monitorowania. Jeśli chcemy złapać użytkownika, który puszcza krótkie, lecz intensywnie wykorzystujące określony zasób programy, to próbkowanie powinno być częste, a wiec wartość przedziału czasowego mała. Jeśli naszym celem jest określenie propozycji rozbudowy systemu, to przedziały próbkowania powinny być dłuższe, podobnie jak sam okres czasu, w którym dokonujemy próbkowania. W okienku Uruchom jako (Run as) podajemy nazwę użytkownika w systemie w imieniu którego dokonujemy monitorowania oraz, po naciśnieciu przycisku Ustaw hasło (Set Password) podajemy jego hasło w okienku dialogowym jak na rysunku

10 Rys Nazwa i hasło użytkownika w imieniu którego dokonujemy monitorowania systemu. Zakładka Akcja (Rys ) pozwala zdefiniować akcje, która wykona system jako aktywacje alarmu. Jeśli w poprzedniej zakładce nie podaliśmy nazwy użytkownika ( oraz jego hasła), w imieniu którego przeprowadzane będzie monitorowanie systemu, zostaniemy o to poproszeni przy okazji przejścia do zakładki Schedule. Rys Zakładka Akcja. W chwili definiowania aktywacja alarmu objawi się jedynie wpisem do dziennika zdarzeń (Log an entry in the application enevt log). Możemy dodatkowo wysłać komunikat do określonego użytkownika z podaniem jego nazwy (Wyślij komunikat sieciowy do, Send a network message to), spowodować otwarcie nowego rozdziału dziennika (Uruchom dziennik wydajności, Start performance data log) lub uruchomić dowolny program lub skrypt, ścieżkę dostępu do którego należy podać w oknie Uruchom ten program (Run this program). Na uwagę zasługuje możliwość uruchomienia programu lub skryptu z 10

11 podaniem pewnych, wybranych argumentów w linii komend. Ustalanie argumentów następuje po wybraniu przycisku Argumenty linii komend (Command line arguments) z okna przedstawionego na rysunku Rys Możliwe argumenty programu uruchamianego podczas aktywacji alarmu. Jako argumenty programu mogą zostać przekazane: opis alarmu, dokładny czas wystąpienia, wartość, opis licznika, limit oraz dowolny napis. Kolejność, w jakiej argumenty pojawia się w linii komend odpowiada kolejności na liście (od góry). Zakładka Zarządzanie, (Schedule) umożliwia określenie sposobu oraz czasu rozpoczęcia oraz zakończenia okresu próbkowania (Rys ). Rys Rozpoczynanie i kończenie okresu działania alarmu. 11

12 Okres próbkowania może zostać rozpoczęty ręcznie (Manually, z wykorzystaniem menu) lub o określonej porze (ustawienia w menu). Zakończenie również może odbyć się ręcznie, po upływie określonego czasu (wartość dowolna, jednostki do wyboru z menu) lub o określonym czasie. Zakończenie poprzedniego okresu próbkowania może spowodować automatyczne rozpoczęcie kolejnego, jeśli zaznaczymy opcje Rozpocznij nowe śledzenie (Start a new scan). W naszym przypadku startujemy okres próbkowania ręcznie i zakończymy go po 4 godzinach. Nowy okres próbkowania nie zostanie rozpoczęty. Naciskamy przycisk OK i wracamy do głównego okna aplikacji. W prawym fragmencie okna pojawił się nasz alarm, lecz ikonka obrazująca go ma kolor czerwony, co oznacza, ze alarm nie próbkuje wartości (alarm nie został uruchomiony). Klikamy na linii opisującej alarm prawym przyciskiem myszy i z menu skrótu wybieramy opcje Start (Rys ). Ikonka alarmu zmieni kolor na zielony. Rys Ręczne aktywowanie alarmu. Wyłączenie alarmu można również przeprowadzić ręcznie korzystając z menu skrótu niezależnie od faktycznych ustawień alarmu. 12. Ustaw alarm powodujący wpis do dziennika zdarzeń systemu, jeśli liczba przerwań na sekundę przekroczy Sprawdź działanie alarmu. 14. Usuń alarm oraz usuń wpisy z dziennika zdarzeń systemu. 12

13 Zarządca zadań (Task Manager) Wykorzystanie Zarządcy zadań jest najprostszym sposobem śledzenia zadań pracujących w systemie oraz wykorzystanie przez nie podstawowych zasobów systemu jak procesor i pamięć. Aplikacje uruchamiamy naciskając klawisze Ctrl-Alt-Del oraz wybierając z okienka przycisk Zarządca zadań (Task Manager). Okno aplikacji posiada pięć zakładek (Rys ). Rys Zakładka Aplikacje (Application) zarządcy zadań. Zakładka Aplikacje (Application) pokazuje aplikacje uruchomione w systemie oraz umożliwia zakończenie dowolnej z nich (End Task), uruchomienie nowej (New Task)(Uruchom z menu Start) oraz zamkniecie aplikacji do paska zadań (Switch to). Po zamknięciu aktywna staje się ostatnio aktywna aplikacja w systemie. Aplikacja dostarcza również szczegółowych informacji o wszystkich zadaniach uruchomionych w systemie (Rys ). 13

14 Rys Informacja o procesach pracujących w systemie. Informacja o procesach jest konfigurowalna. Z menu Widok (View) wystarczy wybrać opcje Wybierz kolumnę (Select Column) (Rys ), aby otrzymać listę informacji możliwych do uzyskania o każdym procesie pracującym w systemie. Procesy mogą być sortowane według kluczy stanowiących opis kolumn zawierających informacje o procesach. Istotne, zwłaszcza przy poszukiwaniu procesów konsumujących duże ilości mocy obliczeniowej procesora jest zaznaczenie opcji Pokaż procesy wszystkich użytkowników (Show processes from all useers). Rys Lista parametrów charakteryzujących proces w systemie Windows 2000/

15 Trzecia zakładka, Wydajność (Performance) pozwala w przybliżony sposób określić wykorzystanie podstawowych zasobów systemu jak procesor i pamięć. Rys Podstawowe zasoby systemu - procesor i pamięć. Kolejna zakładka Sieć (Networking) służy do monitorowania natężenia ruchu sieciowego (Rys ). Przedstawia ona procentowe obciążenie interfejsu sieciowego. Rys Obciążenie interfejsu sieciowego. 15

16 Ostatnia zakładka, Użytkownicy (Users) umożliwia szybki podgląd użytkowników wykorzystujących zasoby systemu. Dostarczana informacja obejmuje nawę użytkownika, jego identyfikator, stan, a jeśli jest on podłączony zdalnie nazwę hoosta z którego utworzone jest połączenie. Rys Użytkownicy w systemie. 15. Jaki obszar pamięci wirtualnej wykorzystuje linia poleceń systemu? 16. Do czego służy proces lsass.exe. Czy możliwe jest jego usuniecie z systemu? 17. Sprawdź obciążenie interfejsu sieciowego. Uruchom Internet Explorer i załaduj dowolną stronę. Jak zmieniło sie obciążenie interfejsu? Usługi Aplikacje umożliwiającą zarządzanie usługami uruchamiamy z np. menu Start->Programy(Programs)>Narzędzia administracyjne(administrative Tools)->Uslugi(Services). Okno aplikacji (Rys ) pokazuje informacje o wszystkich usługach dostępnych w systemie. 16

17 Rys Usługi dostępne w systemie. Informacja o usługach zawarta jest w czterech kolumnach udostępniających jej nazwę, opis, status, typ uruchomienia oraz sposób logowania. Dokładne informacje oraz ewentualne działania na usługach wykonujemy po dwukrotnym kliknięciu lewym przyciskiem myszy na wybranej usłudze (np. Telnet). Okienko zawierające opis usługi posiada cztery zakładki (Rys ). 17

18 Rys Zakładka Ogólne (General) właściwości usługi. Zakładka Ogólne (General) zawiera nazwę usługi w systemie, jej nazwę "dla użytkownika" oraz opis, który może być modyfikowany przez Administratora. W drugiej części okna zawarta jest informacja o aplikacji będącej usługą oraz sposobie jej uruchamiania. Usługa może być uruchamiana automatycznie podczas startu systemu (Automatic), ręcznie przez Administratora (Manual) lub być nieaktywną (Disabled). Jak każdy program tak i usługa może wymagać pewnych opcji i argumentów w linii komend. Możemy je wpisać w okienku parametrów startowych (Start parameters). Kolejna zakładka (Rys ) dotyczy opcji logowania. Usługa może zostać związana z dostępem ogólnym w systemie lokalnym (This account) lub z konkretnym dostępem i wówczas będzie wymagała podania hasła w celu jej uruchomienia. Domyślnie usługi uruchamiane są w kontekście użytkownika System, którego uprawnienia są zbliżone do uprawnień Administratora. Istotna jest możliwość uruchamiania usługi w określonym profilu sprzętowym. Chroni to system przed uruchomieniem programu w sytuacji, gdy np. jakaś karta konieczna do świadczenia usług (np. karta sieciowa i wszystkie usługi sieciowe) jest po prostu niedostępna. Przypomina to mechanizm pracy systemu operacyjnego na różnych poziomach. 18

19 Rys Opcje logowania usługi. Zakładka Odzyskiwanie (Recovery)(Rys ) umożliwia podejmowanie akcji, jeśli zostanie stwierdzone zakończenie programu usługi. Dostępne są cztery możliwości: Bez akcji (Take No Action), ponowne uruchomienie usługi (Restart the Service), uruchomienie programu lub skryptu (Run a File) oraz restart komputera (Restart the Computer). Rys Co w przypadku, gdy usługa nie działa poprawnie. 19

20 Akcje możemy podejmować po pojawieniu się pierwszego błędu, drugiego błędu i błędów kolejnych. Dla każdego z tych przypadków (rozwijane menu) możliwe jest w kolejności: nie podejmowanie żadnej akcji, ponowne uruchomienie usługi, uruchomienie wskazanego programu lub restart komputera. Należy zwrócić uwagę, ze uruchamiany program mam możliwość otrzymania opcji i argumentów z linii komend (parametry wiersza polecenia, command line parameters) oraz dołączenie do linii komend wiersza błędu usługi. Dodatkowo w przypadku restartu komputera możliwe jest również podanie opcji restartu. Zakładka Zależności (Dependencies) (Rys ) ma charakter informacyjny. Przedstawia ona listę usług, od których działania zależy działanie rozpatrywanej usługi. Rys Lista zależności dla usługi Telnet. Usługę można uruchomić lub zatrzymać w trakcie pracy systemu. Klikając prawym przyciskiem myszy na wybrana usługę, z menu skrótu wybieramy odpowiednią opcję (Rys ). 20

21 Rys Sposób uruchomienia usługi (Telnet). 18. Zmień ustawienia usługi Telnet tak, aby uruchamiana była automatycznie podczas startu systemu. Uruchom usługę Telnet. Sprawdź poprawność jej działania uruchamiając z linii komend program Telnet z argumentem będącym nazwą komputera, przy którym siedzisz (przykład na Rys oraz Rys ). Rys Zdalne połączenie wymaga przeslania hasła, co w przypadku usługi telnet może być niebezpieczne, gdyż odbywa się jawnym tekstem. 21

22 Rys Uruchomienie z linii komend programu Telnet i jego zakończenie (komenda exit). 19. Sprawdź, czy z wykorzystaniem programu Telnet możliwe jest podłączenie się do sąsiedniego komputera przy założeniu, że uruchomiono na nim odpowiednią usługę. 20. Korzystając z programu Zarządcy zadań (Task Manager) sptawdź, w jakim stopniu sesja Telnet obciąża interfejs sieciowy. 21. Sprawdź, czy po zastopowaniu usługi Telnet program Telnet będzie nadal działał poprawnie. 22