Ars Vitae PRACOWNIA PROJEKTOWA Anna Dorota Władyczka Plac Solny 6/7a m. 13, Wrocław, tel. (0-71) tel./fax: (0-71)

Transkrypt

1 PRACOWNIA PROJEKTOWA Anna Dorota Władyczka Plac Solny 6/7a m. 13, Wrocław, tel. (0-71) tel./fax: (0-71) Opracowanie nr AV 392 BADANIA JAKOŚCI GLEB NA TERENIE POWIATU OŁAWSKIEGO W 2003 ROKU ZLECENIODAWCA: Starostwo Powiatowe w Oławie ulica 3 Maja Oława AUTORZY OPRACOWANIA: mgr inż. JANINA WŁADYCZKA Biegły z listy Wojewody Dolnośląskiego nr WD-169 w zakresie sporządzania ocen oddziaływania na środowisko mgr ANNA DOROTA WŁADYCZKA Autorzy opracowania są członkami krajowego Stowarzyszenia Konsultantów Ocen Środowiskowych. Wrocław, grudzień 2003 roku egzemplarz nr 4

2 - 2 - W P R O W A D Z E N I E Niniejsze opracowanie zostało wykonane przez firmę na zlecenie Zarządu Powiatu w Oławie, ulica 3 Maja 1, Oława, na podstawie umowy o dzieło, zawartej w dniu z 22 września 2003 roku. Opracowanie zawiera wyniki badań próbek gleb, pobranych wokół wyszczególnionych w załączniku nr 1 do umowy obiektów w 2003 roku wraz z ich interpretacją. Starosta na podstawie art.109 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. nr 62/2001 poz. 627 z późniejszymi zmianami) prowadzi okresowe badania jakości gleby i ziemi. Prawo to nakłada jednocześnie na Starostę w art. 110, obowiązek prowadzenia, aktualizowanego corocznie, rejestru zawierającego informacje o terenach, na których stwierdzono przekroczenie standardów jakości gleby lub ziemi, z wyszczególnieniem obszarów, na których obowiązek rekultywacji obciąża Starostę Wypełnienie tego obowiązku wymaga przeprowadzenia cyklu badań monitoringowych na obszarze potencjalnie zagrożonym skażeniem gleb, w zakresie ustalonym w wyniku badań wstępnych. Autorzy opracowania

3 - 3 - S P I S T R E Ś C I W P R O W A D Z E N I E... 2 S P I S T R E Ś C I PODSTAWA OPRACOWANIA... 5 A. PODSTAWA PRAWNA... 5 B. MATERIAŁY METODYCZNE... 5 C. MATERIAŁY OTRZYMANE OD ZLECENIODAWCY CEL OPRACOWANIA I OBSZARY WYTYPOWANE DO BADAŃ W 2003 ROKU ZAKRES BADAŃ METODYKA BADAŃ BADANIA TERENOWE KRYTERIA ZASTOSOWANE DO OCENY WYNIKÓW BADAŃ ODCZYN... 7 Tabela 1. Przedziały odczynu gleb oznaczonego w 1N KCl METALE CIĘŻKIE I BENZO(A)PIREN... 7 Tabela 2. Wartości dopuszczalne stężeń metali ciężkich i B(a)P w glebie lub ziemi [mg/kg s.m.] warstwa objęta badaniami... 8 Tabela 3. Ocena zawartości metali ciężkich w mg/kg w powierzchniowej warstwie gleb uprawnych Tabela 4. Podział na grupy gleb mineralnych i organicznych SIARKA SIARCZANOWA Tabela 5. Graniczne zawartości siarki (mg/100 g) w powierzchniowej warstwie gleb mineralnych WYNIKI BADAŃ OBSZAR WOKÓŁ SKŁADOWISK ODPADÓW POPRODUKCYJNYCH DOLNOŚLĄSKIEJ KORPORACJI EKOLOGICZNEJ OŁAWA I PPZM CENTROZŁOM WROCŁAW ODDZIAŁ W OŁAWIE W M. GODZIKOWICE Informacja o badanych obiektach Dolnośląska Korporacja Ekologiczna Oława Sp. z o. o., Zakład Przeróbczy Odpadów i Produkcji Materiałów Budowlanych w Godzikowicach Zdjęcie 1. Obszar wokół składowiska odpadów poprodukcyjnych Dolnośląskiej Korporacji Ekologicznej w miejscowości Godzikowice miejsce poboru próby gleby nr 1 i Zdjęcie 2. Obszar wokół składowiska odpadów poprodukcyjnych Dolnośląskiej Korporacji Ekologicznej oraz PPZM Centrozłom Wrocław w miejscowości Godzikowice widok ogólny na pola uprawne w okolicy obiektów Zdjęcie 3. Obszar pomiędzy składowiskami odpadów poprodukcyjnych Dolnośląskiej Korporacji Ekologicznej oraz PPZM Centrozłom Wrocław w miejscowości Godzikowice miejsca poboru gleb 3 i Składowisko należące do PPZM Centrozłom Wrocław Zdjęcie 4. Obszar wokół składowiska odpadów poprodukcyjnych PPZM Centrozłom Wrocław w miejscowości Godzikowice miejsca poboru gleb nr 5 i Podstawowe dane o składowisku: Rozmieszczenie punktów poboru próbek Rysunek 1. Lokalizacja miejsc poboru prób gleb wokół składowiska odpadów DKE Oława i składowiska Centrozłom Wrocław w Godzinkowicach Skład granulometryczny Interpretacja wyników badań Tabela 6. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb w pobliżu składowisk Dolnośląskiej Korporacji Ekologicznej Oława i PPZM Centrozłom Wrocław w m. Godzikowice w 2003 roku Tabela 7. Odczyn, zawartość próchnicy, metali ciężkich, siarki siarczanowej i benzo(a)pirenu w glebach pobranych w pobliżu składowisk Dolnośląskiej Korporacji Ekologicznej Oława i PPZM Centrozłom Wrocław w m. Godzikowice w 2003 roku OBSZAR WOKÓŁ SKŁADOWISKA ODPADÓW KOMUNALNYCH DLA GMINY DOMANIÓW W MIEJSCOWOŚCI DANIELOWICE Informacja o badanym obiekcie... 21

4 - 4 - Zdjęcie 5. Obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Domaniów w miejscowości Danielowice widok ogólny na pola uprawne w okolicy składowiska miejsce poboru próby gleby nr Zdjęcie 6. Obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Domaniów w miejscowości Danielowice widok ogólny na pola uprawne w okolicy składowiska miejsca poboru prób gleb nr 2 i Zdjęcie 7. Obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Domaniów w miejscowości Danielowice widok ogólny obiektu miejsce poboru próby gleby nr Zdjęcie 8. Obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Domaniów w miejscowości Danielowice widok ogólny składowiska Rozmieszczenie punktów poboru próbek Rysunek 2. Lokalizacja miejsc poboru prób gleb wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Domaniów w Danielowicach Skład granulometryczny Interpretacja wyników badań Tabela 8. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb w pobliżu składowiska odpadów komunalnych dla gminy Domaniów w miejscowości Danielowice w 2003 roku Tabela 9. Odczyn, zawartość próchnicy, metali ciężkich, siarki siarczanowej i benzo(a)pirenu w glebach pobranych w pobliżu składowiska odpadów komunalnych dla gminy Domaniów w miejscowości Danielowice w 2003 roku OBSZAR WOKÓŁ SKŁADOWISKA ODPADÓW KOMUNALNYCH DLA GMINY JELCZ-LASKOWICE W MIEJSCOWOŚCI BRZEZINKI DĘBINA Informacja o badanym obiekcie Zdjęcie 9. Obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Jelcz-Laskowice w miejscowości Brzezinki-Dębina miejsce poboru próby gleby nr Zdjęcie 10. Obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Jelcz-Laskowice w miejscowości Brzezinki-Dębina widok ogólny obiektu Zdjęcie 11. Obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Jelcz-Laskowice w miejscowości Brzezinki-Dębina widok ogólny obiektu miejsce poboru próby gleby nr Zdjęcie 12. Obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Jelcz-Laskowice w miejscowości Brzezinki-Dębina miejsce poboru prób gleb nr 3 i Rozmieszczenie punktów poboru próbek Rysunek 3. Lokalizacja miejsc poboru prób gleb wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Jelcz Laskowice w miejscowości Brzezinki-Dębina Skład granulometryczny Tabela 10. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb w pobliżu składowiska odpadów komunalnych dla gminy Jelcz Laskowice w miejscowości Brzezinki Dębina w 2003 roku Tabela 11. Odczyn, zawartość próchnicy, metali ciężkich, siarki siarczanowej i benzo(a)pirenu w glebach pobranych w pobliżu składowiska odpadów komunalnych dla gm. Jelcz - Laskowice w miejscowości Brzezinki Dębina w 2003 roku Interpretacja wyników badań OBSZAR WOKÓŁ SKŁADOWISKA ZAKŁADU UTYLIZACJI ODPADÓW KOMUNALNYCH SP. Z O.O. W M. GAĆ Informacja o badanym obiekcie Zdjęcie 13. Obszar wokół składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o. o. w miejscowości Gać stacja segregacji odpadów punkt poboru próbek nr 1 i Zdjęcie 14. Obszar wokół składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o. o. w miejscowości Gać widok ogólny na składowisko odpadów punkt poboru gleby nr Zdjęcie 15. Obszar wokół składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o. o. w miejscowości Gać widok ogólny składowiska od strony północno-wschodniej punkt poboru gleby nr Zdjęcie 16. Obszar wokół składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o. o. w miejscowości Gać punkt poboru gleby nr Zdjęcie 17. Obszar wokół składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o. o. w miejscowości Gać widok ogólny na składowisko od strony zachodniej punkt poboru gleby nr Zdjęcie 18. Obszar wokół składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o. o. w miejscowości Gać dojazd do ZUOK Sp. z o. o Rozmieszczenie punktów poboru próbek Rysunek 4. Lokalizacja miejsc poboru prób gleb wokół Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych Sp. z o. o. w Gaci Skład granulometryczny Tabela 12. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb w pobliżu składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o.o. w miejscowości Gać w 2003 roku Tabela 13. Odczyn, zawartość próchnicy, metali ciężkich, siarki siarczanowej i benzo(a)pirenu w glebach pobranych w pobliżu składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o.o. w miejscowości Gać w 2003 roku Interpretacja wyników badań PODSUMOWANIE I WNIOSKI... 44

5 PODSTAWA OPRACOWANIA Opracowanie wykonano na podstawie umowy o dzieło z Zarządem Powiatu w Oławie, zawartej w dniu z 22 września 2003 roku. A. Podstawa prawna Wymienione poniżej akty prawne uwzględniono w obowiązującym brzmieniu 1.1. Ustawa z 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz. U. nr 62/2001, poz. 627 z późniejszymi zmianami) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 roku w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. nr 165/02 poz. 1359) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 roku w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. nr 112/2001 poz.1206). B. Materiały metodyczne 1.4. Kabata-Pendias, Alina i inni: Podstawy oceny chemicznego zanieczyszczenia gleb - metale ciężkie, siarka, WWA, PIOŚ, IUNG Puławy, Warszawa Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa: Zalecenia nawozowe, cz. I, Liczby graniczne do wyceny zawartości makro i mikroelementów w glebach, Puławy Raport o stanie środowiska w województwie Dolnośląskim w 2002 roku: (praca zbiorowa), Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu, Wrocław, Bojakowska, Irena: Wpływ czynnika antropogenicznego na procesy geochemiczne w powierzchniowych warstwach litosfery, Państwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 1994, z Mapy gleb Dolnego Śląska w skali 1: , w: Pawlak, Władysław, Pawlak, Janina, red., 1997: Atlas Śląska Dolnego i Opolskiego (Wrocław: Uniwersytet Wrocławski Pracownia Atlasu Dolnego Śląska). C. Materiały otrzymane od Zleceniodawcy 1.9. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu: Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb na wybranych obszarach Powiatu Oławskiego w 2002 roku, Wrocław, marzec 2003.

6 Podstawowe dane o obiektach otrzymane od ich Zarządców: Przegląd ekologiczny składowiska odpadów komunalnych Brzezinki Dębina, Lemitor, Pracownia Ochrony Środowiska, Wrocław, lipiec 2002 Przegląd ekologiczny składowiska odpadów Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o.o. w miejscowości Gać, Instytut Gospodarki Odpadami w Katowicach, Katowice CEL OPRACOWANIA I OBSZARY WYTYPOWANE DO BADAŃ W 2003 ROKU Celem opracowania jest ocena jakości gleb na wybranych obszarach Powiatu Oławskiego w 2003 roku. Zgodnie ze załącznikiem nr 1 do umowy pomiędzy firmą a Zarządem Powiatu w Oławie z dnia 22 września 2003 roku monitoring gleb obejmował następujące obszary: - obszar wokół składowisk odpadów poprodukcyjnych Dolnośląskiej Korporacji Ekologicznej Oława i PPZM Centrozłom Wrocław Oddział w Oławie w miejscowości Godzikowice, - obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Domaniów; w miejscowości Danielowice, - obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Jelcz -Laskowice w miejscowości Brzezinki Dębina, -obszar wokół składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o.o. w miejscowości Gać. 3. ZAKRES BADAŃ Zakres badań obejmował oznaczenie takich właściwości gleb jak: odczyn zawartość węgla organicznego (przeliczonego na zawartość próchnicy) całkowita zawartość niklu, chromu, cynku, miedzi, ołowiu, kadmu, arsenu, rtęci zawartość siarki siarczanowej zawartość benzo(a)pirenu. 4. METODYKA BADAŃ Analizy laboratoryjne, pobranych próbek gleb wykonano w Uczelnianym Laboratorium Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Prowadzono je z zastosowaniem następujących metod: odczyn gleb: w 1 N KCl - metodą potencjometryczną węgiel organiczny metodą Tiurina całkowitą zawartość metali ciężkich na spektrometrze emisji atomowej ICP- AES Liberty 200 firmy Varian, po wcześniejszej mineralizacji gleby w wodzie królewskiej. Mineralizację przeprowadzono w mineralizatorze mikrofalowym

7 - 7 - firmy Mars 5 pod zwiększonym ciśnieniem. Rtęć oznaczono metodą atomowej spektrometrii absorpcyjnej na aparacie AMA 254 siarki siarczanowej metodą HPLC. Zawartość benzo(a)pirenu oznaczono w Laboratorium Badań Chemicznych Ochrony Środowiska, Mechaniki Gruntów, Kruszyw i Skał Przedsiębiorstwa Geologicznego PROXIMA S. A. Badania wykonano wg PN C 04643:1994 chromatograficznie. 5. BADANIA TERENOWE Badania terenowe prowadzono w październiku 2003 roku, po wstępnej wizji lokalnej poszczególnych obiektów. Podczas poboru próbek gleb, wykonano pomiary współrzędnych geograficznych każdego punktu za pomocą przyrządu GPS firmy Garmin. Próbki gleb pobierano z warstwy powierzchniowej (0-20 cm ) z pól uprawnych, rozmieszczonych wokół badanych obiektów. W obrębie jednego punktu pomiarowego pobierano za pomocą świdra glebowego kilka próbek pierwotnych i mieszano je w celu uzyskania próbki zbiorczej, reprezentatywnej dla danego punktu pomiarowego. 6. KRYTERIA ZASTOSOWANE DO OCENY WYNIKÓW BADAŃ 6.1. Odczyn 6.2. Metale ciężkie i benzo(a)piren Tabela 1. Przedziały odczynu gleb oznaczonego w 1N KCl Klasa odczynu Ocena odczynu Zakres ph V bardzo kwaśny 4,5 IV kwaśny 4,6 5,5 III lekko kwaśny 5,6 6,5 II obojętny 6,6 7,2 I zasadowy > 7,2 Oceny zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi i benzo(a)pirenem dokonano na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165/2002 poz. 1359). Zgodnie z 1 ust.1 wymienionego powyżej rozporządzenia glebę lub ziemię uznaje się za zanieczyszczoną, gdy stężenie co najmniej jednej substancji przekracza wartość dopuszczalną, z zastrzeżeniem, że jeśli przekroczenie dopuszczalnego stężenia substancji w badanej glebie lub ziemi wynika z jej naturalnie wysokiej zawartości, to uważa się, że przekroczenie dopuszczalnej

8 - 8 - wartości stężeń w glebie lub ziemi nie nastąpiło. Wymienione powyżej rozporządzenie dzieli grunty na 3 grupy: Grupa A: a) nieruchomości gruntowe wchodzące w skład obszaru poddanego ochronie na podstawie przepisów ustawy Prawo Wodne b) obszary poddane ochronie na podstawie przepisów o ochronie przyrody. Grupa B: - grunty zaliczone do użytków rolnych z wyłączeniem gruntów pod stawami i gruntów pod rowami, grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione, nieużytki, a także grunty zabudowane i zurbanizowane; z wyłączeniem terenów przemysłowych, użytków kopalnych oraz terenów komunikacyjnych. Grupa C: tereny przemysłowe, użytki kopalne, tereny komunikacyjne. Tabela 2. Wartości dopuszczalne stężeń metali ciężkich i B(a)P w glebie lub ziemi [mg/kg s.m.] warstwa objęta badaniami Grupa B Grupa C Zanieczyszczenie Grupa A 0-0,3 [ m ppt] 0 2 [m ppt] METALE Arsen Chrom Cynk Kadm Miedź Nikiel Ołów Rtęć 0, WWA Benzo(a)piren 0,02 0,03 50 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi nie uwzględnia kategorii ciężkości gleby, jej odczynu i zawartości substancji organicznej. Do prawidłowej oceny jakości gleb stosować należy równolegle, wytyczne dla oceny zanieczyszczeń gleb metalami ciężkimi, opracowane przez IUNG w Puławach. Ocena jakości chemicznej gleb w VI stopniowej skali, jest podstawą do określenia właściwego, uwzględniającego ekologiczne funkcje, rolniczego użytkowania gruntów. W tabeli 3 przedstawiono dopuszczalne zawartości metali ciężkich dla sześciu stopni chemicznej jakości gleb, a poniżej zalecane użytkowanie rolnicze gleb o różnych stopniach jakości chemicznej: stopień 0 gleby nie zanieczyszczone o naturalnych zawartościach metali ciężkich. Gleby te nadają się pod wszystkie uprawy ogrodnicze i rolnicze, a zwłaszcza pod uprawy roślin przeznaczonych dla dzieci i niemowląt.

9 - 9 - stopień I - gleby o podwyższonej zawartości metali ciężkich. Mogą być przeznaczone do pełnego wykorzystania rolniczego z ograniczeniem warzyw przeznaczonych dla dzieci. stopień II - gleby słabo zanieczyszczone. Rośliny uprawiane na takich glebach mogą zawierać nadmierne ilości metali ciężkich z punktu widzenia toksykologicznego. Szczególnie wykluczyć należy uprawę warzyw, takich jak np. sałata, szpinak, kalafior, marchew. Dozwolona jest uprawa roślin zbożowych, okopowych i pastewnych oraz użytkowanie pastwiskowe. stopień III - gleby średnio zanieczyszczone. Wszystkie uprawy na takich glebach mogą ulec skażeniu metalami ciężkimi. Dopuszczalna jest uprawa roślin zbożowych, okopowych i pastewnych, pod warunkiem okresowej kontroli poziomu metali w konsumpcyjnych częściach roślin. Zalecane są uprawy roślin przemysłowych i traw nasiennych. Wody gruntowe mogą być narażone na zanieczyszczenie metalami ciężkimi, w tym szczególnie kadmem, cynkiem i niklem. stopień IV - gleby silnie zanieczyszczone. Gleby takie, a zwłaszcza gleby lekkie, powinny być wyłączone z produkcji rolniczej oraz zadarnione i zadrzewione. Na glebach lepszych należy uprawiać rośliny przemysłowe (np. len, konopie, wiklina) w zależności od ich wymagań siedliskowych. Dopuszcza się produkcję materiału siewnego zbóż i traw oraz ziemniaków dla przemysłu spirytusowego (spirytus energetyczny) i rzepaku na olej techniczny. Wykorzystanie na pastwiska należy ograniczać. Zaleca się zabiegi rekultywacyjne, a przede wszystkim wapnowanie i wprowadzanie substancji organicznej. stopień V - gleby bardzo silnie zanieczyszczone. Powinny być wyłączone z produkcji rolniczej i użytkowania pastwiskowego. Należy liczyć się z potrzebą zabiegów rekultywacyjnych. Konieczne jest zadarnienie i zadrzewienie takich gleb, między innymi ze względu na zagrożenie przenoszenia zanieczyszczeń wraz z pyłami glebowymi. Na odpowiednich glebach można uprawiać rośliny przemysłowe, podobnie jak na glebach o IV stopniu zanieczyszczenia.

10 Tabela 3. Ocena zawartości metali ciężkich w mg/kg w powierzchniowej warstwie gleb uprawnych Metal KADM Cd MIEDŹ Cu CHROM Cr NIKIEL Ni OŁÓW Pb CYNK Zn Grupa gleby Stopień zanieczyszczenia gleb 0 I II III IV V a-g 0, >5 b-g 0,5 1, >10 c-g 1, >20 a-g > 300 b-g >500 c-g >750 a-g >300 b-g >500 c-g >1000 a-g > 400 b-g > 600 c-g >1000 a-g >2500 b-g >5000 c-g >7000 a-g >1500 b-g >3000 c-g >5000 Stopnie zanieczyszczenia gleb (od 0 do V) są nawiązaniem do grup glebowych o określonych wartościach odczynu (ph) i granulometrycznej frakcji spławialnej (FS). W obrębie każdego stopnia jakości gleby wyróżniono grupy ag, bg i cg, dla których różne są stężenia metali ciężkich jako kryterium zanieczyszczenia. Zaliczenie gleby do odpowiedniej grupy, wg granulometrycznej frakcji spławialnej i odczynu, przedstawia tabela 4.

11 Tabela 4. Podział na grupy gleb mineralnych i organicznych Grupa Podstawy kwalifikacji gleby gleby a-g gleby bardzo lekkie o małej zawartości frakcji spławialnej (poniżej 10 %), niezależnie od ph; gleby lekkie (10 20 % frakcji spławialnej), bardzo kwaśne (ph poniżej 4,5), kwaśne(ph 4,5 5,5) i słabo kwaśne (ph 5,6 6,5) b-g gleby lekkie (10 20% frakcji spławialnej), odczyn obojętny (ph powyżej 6,5); gleby średnie (20 30% frakcji spławialnej), bardzo kwaśne (ph 4,5 5,5); gleby ciężkie (powyżej 35% frakcji spławialnej), bardzo kwaśne (ph poniżej 4,5); gleby mineralno organiczne (6 10% substancji organicznej) bez względu na ph. c-g gleby średnio ciężkie (20 35% frakcji spławialnej) i ciężkie (powyżej 35% frakcji spławialnej), słabo kwaśne (ph 5,6 6,5) lub obojętne (ph powyżej 6,5; gleby mineralno organiczne (powyżej 10% substancji organicznej) bez względu na ph Siarka siarczanowa Ocenę zawartości siarki w glebie wykonano na podstawie granicznych wartości opracowanych przez IUNG. Tabela 5. Graniczne zawartości siarki (mg/100 g) w powierzchniowej warstwie gleb mineralnych Gatunek gleby Stopień zawartości I II III IV S-SO 4 w mg/100 g gleby gbl i gl < 1,5 1,5 2,5 2,6 3,5 > 3,5 gs < 2 2,0 3,0 3,1 4,0 > 4,0 gc < 2,5 2,5 3,5 3,6 5,0 > 5,0 Stopnie zawartości: I niska, II średnia, III wysoka, IV podwyższona antropogenicznie gbl gleby bardzo lekkie, gs gleby średnie, gc gleby ciężkie

12 7. WYNIKI BADAŃ Obszar wokół składowisk odpadów poprodukcyjnych Dolnośląskiej Korporacji Ekologicznej Oława i PPZM Centrozłom Wrocław Oddział w Oławie w m. Godzikowice Informacja o badanych obiektach Dolnośląska Korporacja Ekologiczna Oława Sp. z o. o., Zakład Przeróbczy Odpadów i Produkcji Materiałów Budowlanych w Godzikowicach Położenie: Zakład położony jest w bezpośrednim sąsiedztwie południowo wschodniej części Oławy na działkach 493/14, 493/15 o powierzchniach odpowiednio: 3,4409 ha i 0,6140 ha w obrębie Godzikowice. Najbliższe sąsiedztwo Zakładu stanowią tereny wykorzystywane przemysłowo oraz rolniczo. Od strony północnej Zakład graniczy z bazą Wtórmetu i dalej z terenem PPZM Centrozłom Wrocław, natomiast od północnego - wschodu ze składowiskiem odpadów poprzerobowych Centrozłom. W dalszym sąsiedztwie omawianego terenu znajdują się również inwestycje o charakterze przemysłowo-usługowym. Od strony wschodniej, południowej i zachodniej teren Zakładu otaczają grunty rolne, w dalszej odległości na południe, w odległości ok. 0,5 km wzdłuż drogi Oława Brzeg zlokalizowana jest zwarta zabudowa wsi Godzikowice. Największą i zasadniczą część Zakładu stanowi składowisko, które w chwili obecnej jest ostatnim etapem unieszkodliwiania wszystkich odpadów przyjmowanych przez Zakład. Zakład zajmuje się przyjmowaniem, magazynowaniem, przetwarzaniem i składowaniem, odpadów przemysłowych, tym także odpadów zaliczanych do grupy odpadów niebezpiecznych. Podstawowe dane o składowisku: Jest to składowisko należące do typu składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Obiekt funkcjonuje od 1998 roku. Powierzchnia składowiska 0,61 ha, pojemność m 3. Ilość nagromadzonych odpadów do końca III kwartału 2003 roku Mg. Wypełnienie składowiska - 75%. Dno składowiska jest uszczelnione folią PEHD 2 mm. Nad folią ułożona jest cm warstwa zestalonych popiołów. Na składowisku deponowane są głównie odpady z grupy 17 - Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych) w tym odpady o kodach odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów oraz gruz ceglany, a także grupy 19 - Odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemysłowych w tym m.in. odpady o kodach ,

13 , , a także , , , , (wg katalogu odpadów, Dz.U. nr 112/2001, poz.1206). W południowo - zachodniej części Zakładu zlokalizowana jest hałda obudów akumulatorowych. Zdjęcie 1. Obszar wokół składowiska odpadów poprodukcyjnych Dolnośląskiej Korporacji Ekologicznej w miejscowości Godzikowice miejsce poboru próby gleby nr 1 i 2.

14 Zdjęcie 2. Obszar wokół składowiska odpadów poprodukcyjnych Dolnośląskiej Korporacji Ekologicznej oraz PPZM Centrozłom Wrocław w miejscowości Godzikowice widok ogólny na pola uprawne w okolicy obiektów. Zdjęcie 3. Obszar pomiędzy składowiskami odpadów poprodukcyjnych Dolnośląskiej Korporacji Ekologicznej oraz PPZM Centrozłom Wrocław w miejscowości Godzikowice miejsca poboru gleb 3 i 4.

15 Składowisko należące do PPZM Centrozłom Wrocław Położenie: Składowisko położone jest na południowy - wschód od miasta Oława, na działce o numerze 493/8 w obrębie wsi Godzikowice. Teren składowiska od strony zachodniej przylega do obiektów przedsiębiorstwa Wtórmet, od strony południowej graniczy z terenami Dolnośląskiej Korporacji Ekologicznej, od strony wschodniej sąsiaduje z gruntami rolnymi. Od północy teren Zakładu graniczy z linią kolejową Wrocław - Opole. Najbliższe zabudowania mieszkalne położone są w odległości ok. 700 m w kierunku południowym. Zdjęcie 4. Obszar wokół składowiska odpadów poprodukcyjnych PPZM Centrozłom Wrocław w miejscowości Godzikowice miejsca poboru gleb nr 5 i 6. Podstawowe dane o składowisku: Jest to składowisko należące do typu składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Obiekt funkcjonuje od 1994 roku. Składowisko PPZM Centrozłom Wrocław jest obiektem budowlanym służącym do unieszkodliwiania poprzez składowanie odpadów występujących w procesie przerobu złomu. Powierzchnia składowiska I kwatera m 2, II kwatera m 2. Pojemność

16 ok m 2 nagromadzenie odpadów do III kwartału 2003 roku ,44 Mg. Wypełnienie składowiska - ok. 32%. Jest tu składowane m.in. paliwo alternatywne i zużyte czyściwo. W chwili obecnej składowisko jest w ciągłej eksploatacji, odpady składowane są w obrębie kwatery l, poza nią w obrębie kwatery II znajdują się również odpady poprodukcyjne związane z przeszłą działalnością przedsiębiorstwa. Kwatera l posiada uszczelnienie w postaci folii PCV, kwatera II ukształtowana jest ze spadem w kierunku kwatery l. Dno i skarpy wewnętrzne kwatery II uszczelnione są wykładziną z włókniny i tkaniny polipropylenowej z wkładką z bentonitu sodowego, tzw. Bentomatem Rozmieszczenie punktów poboru próbek Analogicznie jak w 2002 roku, pobrano 6 próbek gleb z terenu pól uprawnych, zlokalizowanych na południe i południowy zachód od analizowanych obiektów. Dokładną lokalizację punktów kontrolno - pomiarowych przedstawiono w tabeli nr 6. Próbki gleb pobierano w różnej odległości od obiektów (10 i 50 m) w dwóch równoległych pasach. Wyniki badań gleb w przedstawiono w tabeli nr 7. Orientacyjne położenie punktów poboru prób gleb pokazano na rysunku 1.

17 Rysunek 1. Lokalizacja miejsc poboru prób gleb wokół składowiska odpadów DKE Oława i składowiska Centrozłom Wrocław w Godzinkowicach Skład granulometryczny Gleby, reprezentowane przez pobrane próbki na terenie gruntów ornych, rozmieszczonych w pobliżu terenu DKE i składowiska Centrozłomu należą do typu gleb płowych. W terenie wykazały one uziarnienie glin lekkich, piasku gliniastego mocnego i piasku gliniastego lekkiego.

18 Interpretacja wyników badań Odczyn gleb i zawartość próchnicy Analizowane gleby wykazały zróżnicowany odczyn, od kwaśnego w próbkach nr 1 i 2 (pole na poł - zach. od ogrodzenia składowiska DKE) i 6, lekko kwaśnego w próbce nr 5 oraz obojętnego w próbkach 3 i 4 (pole na południe od ogrodzenia składowiska DKE). Zawartość próchnicy była zróżnicowana w niewielkim stopniu i wynosiła od 2,22% w próbce nr 6 do 2,93% w próbce nr 2. Metale ciężkie W odniesieniu do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi (Dz. U. nr 165/2002 poz. 1359) w próbkach gleb, pobranych w pobliżu składowisk Dolnośląskiej Korporacji Ekologicznej Oława i PPZM Centrozłom Wrocław w m. Godzikowice w 2003 roku nie wystąpiło przekroczenie wartości dopuszczalnych stężeń badanych metali ciężkich. W odniesieniu do wytycznych IUNG stwierdzono w analizowanych glebach naturalną zawartość (stopień 0) niklu, chromu i ołowiu. Zawartość pozostałych badanych metali była na ogół także naturalna. Podwyższoną zawartość (stopień I) cynku i kadmu stwierdzono jedynie w próbce nr 5. Ponadto w próbkach nr 3, 5 i 6 stwierdzono podwyższoną zawartość miedzi. Siarka siarczanowa W próbkach pobranych w pobliżu składowisk Dolnośląskiej Korporacji Ekologicznej Oława i PPZM Centrozłom Wrocław w m. Godzikowice stwierdzono niską zawartość siarki siarczanowej (I stopień). Jedynie w próbce nr 3, pobranej 10 m na południe od ogrodzenia składowiska DKE zawartość siarki siarczanowej była podwyższona antropogenicznie (IV stopień).

19 Tabela 6. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb w pobliżu składowisk Dolnośląskiej Korporacji Ekologicznej Oława i PPZM Centrozłom Wrocław w m. Godzikowice w 2003 roku Nr próby Rodzaj użytku Położenie względem badanych obiektów Współrzędne geograficzne 1 pole uprawneziemniaki 2 pole uprawne - ziemniaki 3 pole uprawne - zaorane 4 pole uprawne - zaorane 5 pole uprawne - zaorane 6 pole uprawne - zaorane 10 m na poł - zach. od ogrodzenia DKE, na wysokości składowiska bakelitu 50 m na poł zach. od ogrodzenia DKE, na wysokości składowiska bakelitu 10 m na południe od ogrodzenia składowiska DKE 50 m na południe od ogrodzenia składowiska DKE 10 m na południe od ogrodzenia składowiska Centrozłomu 50 m na południe od ogrodzenia składowiska Centrozłomu N E

20 Numer próby Tabela 7. Odczyn, zawartość próchnicy, metali ciężkich, siarki siarczanowej i benzo(a)pirenu w glebach pobranych w pobliżu składowisk Dolnośląskiej Korporacji Ekologicznej Oława i PPZM Centrozłom Wrocław w m. Godzikowice w 2003 roku Odczyn (ph) w 1n KCl Węgiel org. % Próchnica % Nikiel Ni Chrom Cr Metale w mg/kg s.m. Miedź Ołów Cu Pb Cynk Zn Siarka siarczanowa S-SO 4 mg/100g gleby Benzo(a)piren 1 4,8 1,52 2,62 3,74 3,79 20,77 8,46 2,80 <0,07 3,32 0,0404 0,71 2, ,9 1,70 2,93 3,18 3,46 21,74 7,18 4,17 <0,07 2,46 0,0408 1,25 0, ,2 1,34 2,31 3,81 6,29 50,57 25,67 4,82 0,55 3,14 0, ,93 0, ,7 1,41 2,43 3,64 6,86 42,91 12,72 3,90 <0,07 2,75 0,0605 1,25 0, ,6 1,59 2,74 3,06 4,31 81,85 18,84 1,15 0,41 2,95 0,0581 0,75 2, ,3 1,29 2,22 2,28 2,98 45,45 10,63 1,91 0,22 1,37 0,0495 0,58 1,205 Kadm Cd Arsen As Rtęć Hg B(a)P mg/kg

21 Benzo(a)piren We wszystkich, pobranych w 2003 roku próbkach gleb w pobliżu składowisk Dolnośląskiej Korporacji Ekologicznej Oława i PPZM Centrozłom Wrocław w m. Godzikowice, stwierdzono przekroczenie wartości dopuszczalnych stężeń benzo(a)pirenu w stosunku do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi (Dz. U. nr 165/2002 poz. 1359) Obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Domaniów w miejscowości Danielowice Informacja o badanym obiekcie Położenie: Składowisko odpadów dla gminy Domaniów w miejscowości Danielowice położone jest przy drodze Piskorzówek Danielowice w obrębie Gostkowice. Składowisko jest otoczone z trzech stron gruntami ornymi. Pomiędzy gruntami ornymi, a składowiskiem przebiega droga polna. Zdjęcie 5. Obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Domaniów w miejscowości Danielowice widok ogólny na pola uprawne w okolicy składowiska miejsce poboru próby gleby nr 1.

22 Zdjęcie 6. Obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Domaniów w miejscowości Danielowice widok ogólny na pola uprawne w okolicy składowiska miejsca poboru prób gleb nr 2 i 3. Zdjęcie 7. Obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Domaniów w miejscowości Danielowice widok ogólny obiektu miejsce poboru próby gleby nr 4.

23 Zdjęcie 8. Obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Domaniów w miejscowości Danielowice widok ogólny składowiska. Podstawowe dane o składowisku: Jest to składowisko należące do typu składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Obiekt został uruchomiony w 1976 roku. Powierzchnia obiektu wynosi 1,3 ha, a pojemność 30 tys.m 3. Teren składowiska jest nie ogrodzony i nie posiada dozoru. Nagromadzenie odpadów na składowisku wynosiło pod koniec III kwartału 2003 roku m 3. Obiekt jest wypełniony obecnie w około 80%. Na składowisku składowane są nie segregowane odpady komunalne z terenu gminy. Administratorem obiektu jest Urząd Gminy w Domaniowie Rozmieszczenie punktów poboru próbek Do analizy laboratoryjnej pobrano 4 próbki gleb, z terenu pól uprawnych otaczających składowisko. Dokładną lokalizację punktów kontrolno - pomiarowych przedstawiono w tabeli nr 8. Wyniki badań gleb w przedstawiono w tabeli nr 9. Orientacyjną lokalizację punktów poboru gleb pokazano na rysunku 2.

24 Rysunek 2. Lokalizacja miejsc poboru prób gleb wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Domaniów w Danielowicach Skład granulometryczny Gleby, reprezentowane przez pobrane próbki na terenie gruntów ornych, rozmieszczonych wokół składowiska odpadów w miejscowości Danielowice nalezą do typu czarnych ziem. W terenie wykazały one uziarnienie pyłu ilastego Interpretacja wyników badań Odczyn gleb i zawartość próchnicy Gleby omawianego obiektu charakteryzowały się zróżnicowanym odczynem. W próbkach 1 i 3 wykazano odczyn lekko kwaśny, obojętny w próbce nr 2, a zasadowy w próbce nr 4. Zawartość próchnicy uznać można za wysoką (od 3,05 % do 5,81 %). Metale ciężkie W próbkach gleb, pobranych w pobliżu składowiska odpadów komunalnych w miejscowości Danielowice nie wystąpiły przekroczenia

25 dopuszczalnych stężeń badanych metali ciężkich w stosunku do wartości podanych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi (Dz. U. nr 165/2002 poz. 1359). W stosunku do wytycznych IUNG w analizowanych glebach stwierdzono naturalną zawartość (stopień 0) niklu, chromu, cynku, ołowiu i kadmu. Jedynie w próbce nr 4, pobranej na południowy wschód od obiektu stwierdzono podwyższoną zawartość (stopień I) miedzi.

26 Tabela 8. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb w pobliżu składowiska odpadów komunalnych dla gminy Domaniów w miejscowości Danielowice w 2003 roku Numer próby Rodzaj użytku Położenie względem badanego obiektu Współrzędne geograficzne 1 pole uprawne - zaorane 2 pole uprawne - zaorane 3 pole uprawne - kukurydza 4 pole uprawne - zaorane N E 10 m na poł. - zach. od składowiska m na północ od składowiska m na północ od składowiska m na poł. - wsch. od składowiska

27 Numer próby Tabela 9. Odczyn, zawartość próchnicy, metali ciężkich, siarki siarczanowej i benzo(a)pirenu w glebach pobranych w pobliżu składowiska odpadów komunalnych dla gminy Domaniów w miejscowości Danielowice w 2003 roku Odczyn (ph) w 1n KCl Węgiel org. % Próchnica % Nikiel Ni Chrom Cr Cynk Zn Metale w mg/kg s.m. Miedź Ołów Cu Pb Siarka siarczanowa S-SO 4 mg/100g gleby Benzo(a)piren B(a)P 1 6,4 2,26 3,90 9,28 13,73 30,47 11,59 3,27 <0,07 4,06 0,0348 2,07 0, ,9 2,10 3,62 3,86 5,22 19,09 9,83 14,36 0,16 2,46 0,0413 0,70 <0, ,0 1,77 3,05 5,01 7,56 23,81 9,41 0,70 <0,07 2,77 0,0330 1,16 <0, ,5 3,37 5,81 8,95 11,35 61,65 32,04 4,34 0,11 1,56 0,0335 2,00 2,731 Kadm Cd Arsen As Rtęć Hg mg/kg

28 Siarka siarczanowa We wszystkich próbkach gleb, pobranych wokół składowiska odpadów w miejscowości Danielowice stwierdzono niską zawartość siarki siarczanowej (I stopień). Benzo(a)piren Zawartość benzo(a)pirenu w analizowanych próbkach gleb, pobranych wokół składowiska odpadów w miejscowości Danielowice była zróżnicowania od wartości <0,010 mg/kg (próbki 2 i 3) do 2,731 mg/kg. W próbkach nr 1 i 4 stwierdzono przekroczenie wartości dopuszczalnych stężeń benzo(a)pirenu w stosunku do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi (Dz. U. nr 165/2002 poz. 1359) Obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Jelcz- Laskowice w miejscowości Brzezinki Dębina Informacja o badanym obiekcie Położenie: Pod względem administracyjnym analizowane składowisko zlokalizowane jest w rejonie wsi Brzezinki Dębina, w północnej części gminy Jelcz-Laskowice. Zgodnie z wypisem z rejestru gruntów obiekt zlokalizowany jest na działce nr 2/2 o powierzchni 8,54 ha, obręb Dębina. Składowisko znajduje się przy drodze lokalnej Jelcz - Laskowice - Ligota Mała, po jej wschodniej stronie, na północny - wschód od Jelcza - Laskowic, w odległości ok. 4 km od centrum miasta. Usytuowane jest na gruntach V i VI klasy bonitacyjnej. Bezpośrednim otoczeniem działki składowiska są: od wschodu: łąki, dalej duży kompleks leśny borów namysłowskich od południa: bezpośrednio tereny rolnicze, zadrzewienia wzdłuż cieku, w odległości 3 km północne zabudowania miasta Jelcz Laskowice od zachodu: bezpośrednio asfaltowa droga lokalna Jelcz - Laskowice - Ligota Mała (dalej do Oleśnicy), za nią grunty rolne od północy: zadrzewienia wzdłuż doliny rzeki Granicznej, w kierunku północno - zachodnim najbliższe zabudowania wiejskie w odległości ok m. Składowisko położone jest na terenie płaskim z niewielkim nachyleniem w kierunku zachodnim.

29 Zdjęcie 9. Obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Jelcz-Laskowice w miejscowości Brzezinki-Dębina miejsce poboru próby gleby nr 1. Zdjęcie 10. Obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Jelcz-Laskowice w miejscowości Brzezinki-Dębina widok ogólny obiektu.

30 Zdjęcie 11. Obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Jelcz-Laskowice w miejscowości Brzezinki-Dębina widok ogólny obiektu miejsce poboru próby gleby nr 2. Zdjęcie 12. Obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Jelcz-Laskowice w miejscowości Brzezinki-Dębina miejsce poboru prób gleb nr 3 i 4.

31 Podstawowe dane o składowisku: Jest to obiekt należący do typu składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Powierzchnia składowiska wynosi 1,62 ha, a jego pojemność ok. 75 tys. m 3. Na koniec III kwartału 2003 roku na składowisku nagromadzonych było m 3 nie segregowanych odpadów komunalnych. Wypełnienie obiektu wynosi 66,5%. Składowisko posiada ekranizację podłoża (folia), drenaż oraz studnie odgazowujące. Obiekt ogrodzony jest siatką. Posiada budynek socjalny. Eksploatację składowiska prowadzi Zakład Gospodarki Komunalnej w Jelczu Laskowicach Rozmieszczenie punktów poboru próbek Do analizy laboratoryjnej pobrano 4 próbki gleb, z terenu pól uprawnych i odłogowanych otaczających składowisko. Dokładną lokalizację punktów kontrolno - pomiarowych przedstawiono w tabeli nr 10. Wyniki badań gleb w przedstawiono w tabeli nr 11. Orientacyjne położenie punktów poboru prób gleby pokazano na rysunku 3.

32 Rysunek 3. Lokalizacja miejsc poboru prób gleb wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Jelcz Laskowice w miejscowości Brzezinki-Dębina Skład granulometryczny Gleby, otaczające składowisko odpadów w miejscowości Brzezinki Dębina nalezą do typu gleb płowych. W pobliżu cieków wodnych, od strony północnej występują mady. W terenie analizowane gleby wykazały uziarnienie piasku gliniastego lekkiego.

33 Tabela 10. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb w pobliżu składowiska odpadów komunalnych dla gminy Jelcz Laskowice w miejscowości Brzezinki Dębina w 2003 roku Numer próby Rodzaj użytku Położenie względem badanego obiektu Współrzędne geograficzne 1 pole uprawne - zaorane 2 pole uprawne - odłogowane 3 pole uprawne - odłogowane 4 pole uprawne - kukurydza N E 10 m na poł zach. od składowiska m na wschód od składowiska m na pół wsch.. od składowiska m na pół - wsch. od składowiska

34 Tabela 11. Odczyn, zawartość próchnicy, metali ciężkich, siarki siarczanowej i benzo(a)pirenu w glebach pobranych w pobliżu składowiska odpadów komunalnych dla gm. Jelcz - Laskowice w miejscowości Brzezinki Dębina w 2003 roku Numer próby Odczyn (ph) w 1n KCl Węgiel org. % Próchnica % Nikiel Ni Chrom Cr Cynk Zn Metale w mg/kg s.m. Miedź Ołów Cu Pb Kadm Cd Arsen As Rtęć Hg Siarka siarczanowa S-SO 4 mg/100g gleby Benzo(a)piren B(a)P mg/kg 4,4 1,35 2,33 0,75 3,51 12,61 3,76 6,38 <0,07 1,13 0,0431 0,54 1,440 4,9 2,42 4,17 1,80 4,38 17,02 5,01 0,70 0,10 1,85 0,0569 0,049 0,401 5,1 1,55 2,67 2,21 5,93 20,89 4,92 6,00 <0,07 3,43 0,0481 0,14 3,661 5,9 1,87 3,22 2,33 7,17 17,70 4,22 6,80 <0,07 2,81 0,0606 0,62 8,802

35

36 Interpretacja wyników badań Odczyn gleb i zawartość próchnicy Gleby omawianego obiektu wykazały odczyn bardzo kwaśny (próbka nr 1), kwaśny (próbki 2 i 3) oraz lekko kwaśny (próbka nr 4). Zawartość próchnicy była zróżnicowana od 2,33 % w próbce nr 1 do 4,17 % w próbce nr 2. Zawartość tą uznać można za dużą i bardzo dużą. Metale ciężkie W próbkach gleb, pobranych w pobliżu składowiska odpadów komunalnych w miejscowości Brzezinki Dębina nie wystąpiły przekroczenia dopuszczalnych stężeń badanych metali ciężkich w odniesieniu do wartości podanych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi (Dz. U. nr 165/2002 poz. 1359). Stwierdzono jedynie naturalną zawartość (stopień 0) niklu, chromu, cynku, miedzi, ołowiu i kadmu w stosunku do wytycznych IUNG. Siarka siarczanowa We wszystkich próbkach gleb, pobranych wokół składowiska odpadów w miejscowości Brzezinki - Dębina stwierdzono niską zawartość siarki siarczanowej (I stopień). Benzo(a)piren We wszystkich próbkach gleb, pobranych wokół składowiska odpadów w miejscowości Brzezinki - Dębina stwierdzono przekroczenie wartości dopuszczalnych stężeń benzo(a)pirenu w stosunku do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi (Dz. U. nr 165/2002 poz. 1359) Obszar wokół składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o.o. w m. Gać Informacja o badanym obiekcie Położenie: Składowisko na terenie Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o.o., zlokalizowane jest we wsi Gać na terenie działek nr 382/1, 382/2, 384/3 i 384/4, o łącznej powierzchni 19,8256 ha. Teren Zakładu przylega do granicy gminy Brzeg (województwo opolskie) i jest położony centralnie w stosunku do miast Oława i Brzeg, a pośrednio do miejscowości Lubsza (województwo opolskie). Wytyczone na terenie Zakładu cztery kwatery składowiska odpadów zajmują powierzchnię łącznie 11,55 ha. Obecnie jest

37 eksploatowana kwatera nr 1 składowiska o powierzchni 2,90 ha, zlokalizowana w północno-zachodniej części obszaru Zakładu. Odległość obiektu od najbliżej położonych miejscowości wynosi w kierunku: zachodnim - wieś Gać - 1,5 km (najbliższe zabudowania mieszkalne) wschodnim - wieś Brzezina 2 km południowo wschodnim - wieś Zielęcice 2,5 km północnym - wieś Lipki 2 km. Teren Zakładu, w tym eksploatowanej kwatery składowiska nr 1, od strony północnej i północno wschodniej graniczy z linią kolejową Opole Wrocław. Od strony wschodniej, południowej i częściowo zachodniej, teren otaczają grunty orne chronione. Północno - zachodnia granica obszaru Zakładu opiera się o kompleks leśny (działka 383/5), stanowiący naturalny pas zieleni ochronnej. Zakład jest położony na obszarze gruntów rolnych klasy V. Odległość obiektu od drogi 456 Oława Brzeg wynosi ok. 500 m. Dojazd do Zakładu zapewnia utwardzona płytami żelbetowymi droga gruntowa o długości 700 m. Ukształtowanie pionowe obszaru, na którym zlokalizowano składowisko jest mało zróżnicowane, z nachyleniem w kierunku zachodnim. Zdjęcie 13. Obszar wokół składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o. o. w miejscowości Gać stacja segregacji odpadów punkt poboru próbek nr 1 i 2.

38 Zdjęcie 14. Obszar wokół składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o. o. w miejscowości Gać widok ogólny na składowisko odpadów punkt poboru gleby nr 3. Zdjęcie 15. Obszar wokół składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o. o. w miejscowości Gać widok ogólny składowiska od strony północno-wschodniej punkt poboru gleby nr 4.

39 Zdjęcie 16. Obszar wokół składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o. o. w miejscowości Gać punkt poboru gleby nr 5. Zdjęcie 17. Obszar wokół składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o. o. w miejscowości Gać widok ogólny na składowisko od strony zachodniej punkt poboru gleby nr 6.

40 Zdjęcie 18. Obszar wokół składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o. o. w miejscowości Gać dojazd do ZUOK Sp. z o. o. Podstawowe dane o składowisku: Jest to składowisko należące do typu składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Powierzchnia składowiska wynosi 2,0 ha, a pojemność m 3. Nagromadzenie odpadów na składowisku wynosiło pod koniec III kwartału 2003 roku 169,411 Mg. Obiekt jest wypełniony obecnie w około 62%. Na składowisku składowane są nie segregowane odpady komunalne ( ), a także odpady o kodach , i inne. Właścicielem obiektu jest Ekologiczny Związek Gospodarki Odpadami Komunalnymi EKOGOG Rozmieszczenie punktów poboru próbek Do analizy laboratoryjnej pobrano 6 próbek gleb, z terenu pól uprawnych otaczających obiekt. Dokładną lokalizację punktów kontrolno - pomiarowych przedstawiono w tabeli nr 12. Wyniki badań gleb w przedstawiono w tabeli nr 13. Orientacyjne położenie punktów poboru prób pokazano na rysunku 4.

41 Rysunek 4. Lokalizacja miejsc poboru prób gleb wokół Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych Sp. z o. o. w Gaci Skład granulometryczny Gleby, reprezentowane przez pobrane próbki na terenie gruntów ornych, rozmieszczonych wokół składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o. o. w m. Gać, nalezą do typu gleb płowych. W terenie wykazały one uziarnienie pyłu zwykłego.

42 Tabela 12. Lokalizacja miejsc poboru próbek gleb w pobliżu składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o.o. w miejscowości Gać w 2003 roku Numer próby Rodzaj użytku Położenie względem badanego obiektu Współrzędne geograficzne 1 pole uprawne - 10 m od ogrodzenia obiektu, na wysokości zaorane stacji segregacji, na poł - wsch. od obiektu 2 pole uprawne - 50 m od ogrodzenia obiektu, na wysokości zaorane stacji segregacji, na poł - wsch. od obiektu 3 pole uprawne m na północ od kwatery z odpadami, za zaorane torami kolejowymi 4 pole uprawne m na pół - wsch. od kwatery z odpadami, zaorane za torami kolejowymi 5 pole uprawne 10 m od ogrodzenia obiektu w kierunku połzach., równolegle do drogi Oława-Brzeg zaorane,po sprzęcie kukurydzy 6 pole uprawne 50 m od pół - zach. od granicy składowiska, w zaorane,po sprzęcie pobliżu lasu kukurydzy N E

43 Numer próby Tabela 13. Odczyn, zawartość próchnicy, metali ciężkich, siarki siarczanowej i benzo(a)pirenu w glebach pobranych w pobliżu składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o.o. w miejscowości Gać w 2003 roku Odczyn (ph) w 1n KCl Węgiel org. % Próchnic a % Nikiel Ni Chrom Cr Cynk Zn Metale w mg/kg s.m. Miedź Cu Ołów Pb Kadm Cd Arsen As Rtęć Hg Siarka siarczanowa S-S0 4 mg/100g gleby Benzo(a)piren B(a)P mg/kg 1 6,3 1,81 3,12 3,97 5,03 27,75 6,45 3,49 0,29 3,90 0,0302 0,34 0, ,1 1,31 2,26 2,79 4,47 20,95 5,80 4,61 <0,07 4,21 0,0239 0,22 0, ,3 1,92 3,31 2,71 3,68 13,75 10,07 2,39 <0,07 2,77 0,0348 1,04 <0, ,1 2,15 3,71 2,87 4,55 18,00 12,33 6,85 <0,07 2,10 0,0413 1,41 0, ,1 1,26 2,17 3,92 4,73 20,78 5,57 5,85 0,16 3,98 0,0302 8,73 0, ,8 1,41 2,43 2,44 3,86 16,29 4,88 9,00 <0,07 4,02 0,0237 0,74 <0,010

44 Interpretacja wyników badań Odczyn gleb i zawartość próchnicy Gleby omawianego obiektu charakteryzowały się zróżnicowanym odczynem. W próbkach nr 2, 3, 4 wykazano odczyn kwaśny (ph 4,6-5,5), w próbce nr 1 lekko kwaśny, w próbce nr 5 bardzo kwaśny, a obojętny w próbce nr 6. Zawartość próchnicy kształtowała się od 2,17% w próbce nr 5 do 3,71% w próbce nr 4. Metale ciężkie W próbkach gleb, pobranych w pobliżu składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o.o. w miejscowości Gać nie wystąpiły przekroczenia dopuszczalnych stężeń badanych metali ciężkich w stosunku do wartości podanych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi (Dz. U. nr 165/2002 poz. 1359). W stosunku do wytycznych IUNG w analizowanych glebach stwierdzono naturalną zawartość (stopień 0) niklu, chromu, cynku, ołowiu i kadmu. Jedynie w próbkach nr 3 i 4, pobranych na północ i północny - wschód od obiektu stwierdzono podwyższoną zawartość (stopień I) miedzi. Siarka siarczanowa We wszystkich próbkach gleb, pobranych wokół składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o.o. w miejscowości Gać za wyjątkiem próbki nr 5, stwierdzono niską zawartość siarki siarczanowej (I stopień). W próbce nr 5 stwierdzono podwyższoną antropogenicznie zawartość siarki siarczanowej (IV stopień). Benzo(a)piren W glebach analizowanego obiektu wykazano zróżnicowaną zawartość benzo(a)pirenu, od wartości <0,010 mg/kg (próbki nr 3 i 6) do 0,646 mg/kg (próbka nr 5). Przekroczenie wartości dopuszczalnych stężeń benzo(a)pirenu w stosunku do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi (Dz. U. nr 165/2002 poz. 1359) stwierdzono w próbkach nr 1, 2, 4 i PODSUMOWANIE I WNIOSKI 1. W 2003 roku kontynuowano badania gleb na terenie Powiatu Oławskiego. Badaniami objęto 4 obiekty składowiska odpadów w 20 punktach pomiarowych.

45 Nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych stężeń metali ciężkich w stosunku do wartości określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi (Dz. U. nr 165/2002 poz. 1359). 3. W odniesieniu do wytycznych IUNG stwierdzono jedynie podwyższoną zawartość (stopień I) niektórych metali ciężkich w następujących próbkach gleb: - obszar wokół składowisk odpadów poprodukcyjnych Dolnośląskiej Korporacji Ekologicznej Oława i PPZM Centrozłom Wrocław Oddział w Oławie w miejscowości Godzikowice: cynk i kadm - próbka nr 5 miedź - próbki nr 3, 5 i 6 - obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Domaniów w miejscowości Danielowice: miedź - próbka nr 4 - obszar wokół składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o.o. w miejscowości Gać miedź - próbki nr 3 i Wytyczne IUNG określają sposób użytkowania gleb. Gleby o podwyższonej zawartość metali ciężkich (stopień I) mogą być przeznaczone do pełnego wykorzystania rolniczego z ograniczeniem warzyw przeznaczonych dla dzieci. 5. W próbkach gleb, badanych na terenie Powiatu Oławskiego w 2003 roku przeważają gleby nie zanieczyszczone, o naturalnych zawartościach metali ciężkich stopień 0. Gleby te nadają się pod wszystkie uprawy ogrodnicze i rolnicze, a zwłaszcza pod uprawy roślin przeznaczonych dla dzieci i niemowląt. 6. Problemem na terenie Powiatu jest obecnie przekroczenie dopuszczalnych stężeń benz(a)pirenu w stosunku do wartości określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów jakości gleby i standardów jakości ziemi (Dz. U. nr 165/2002 poz. 1359). 7. Przekroczenie dopuszczalnych stężeń benz(a)pirenu wystąpiło w następujących próbkach: - obszar wokół składowisk odpadów poprodukcyjnych Dolnośląskiej Korporacji Ekologicznej Oława i PPZM Centrozłom Wrocław Oddział w Oławie w miejscowości Godzikowice wszystkie próbki, - obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Domaniów w miejscowości Danielowice próbki 1 i 4. - obszar wokół składowiska odpadów komunalnych dla gminy Jelcz-Laskowice w miejscowości Brzezinki Dębina wszystkie próbki. - obszar wokół składowiska Zakładu Utylizacji Odpadów Komunalnych Sp. z o.o. w miejscowości Gać - próbki nr 1, 2, 4 i 5.