CHARAKTERYSTYKA OKRESU ROZWOJOWEGO UCZNIÓW GIMNAZJUM
|
|
- Rafał Jaworski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 CHARAKTERYSTYKA OKRESU ROZWOJOWEGO UCZNIÓW GIMNAZJUM Czas nauki w gimnazjum przypada na ogół na lata pomiędzy 13 a 15 rokiem życia. Niektórzy badacze, jak na przykład M. Przetacznik- Gierowska zaliczają ten wiek do fazy rozwojowej zwanej średnim wiekiem szkolnym, wyodrębniając dorastanie jako następującą po nim fazę rozwojową. W opracowaniu pod redakcją naukową B.Harwas- Napierały i J. Trempały (2000r.) faza ta określana jest mianem wczesna młodość. Wraz z kolejną fazą rozwojową, zwaną późna młodość stanowią okres adolescencji (dorastania). W niniejszym opracowaniu przyjęto terminologię za I.Obuchowską (1996r.), która za okres dorastania uważa czas pomiędzy 11. a 19. r.ż. Niewątpliwie okres nauki w gimnazjum to czas dynamicznego rozwoju wszystkich sfer życia człowieka. Dla potrzeb niniejszej pracy warto poddać głębszej analizie niektóre z nich PRZEJAWY ROZWOJU W WYBRANYCH SFERACH a. Rozwój fizyczny: Okres gimnazjum to czas poważnych zmian w budowie organizmu, przy czym ze względów wychowawczych najistotniejsze wydają się konsekwencje indywidualnych różnic w tempie rozwoju poszczególnych uczniów. Dziewczęta, które szybko dojrzewają często są skrępowane kobiecą sylwetką ciała. Zdarza się, że przyśpieszony przyrost tkanki tłuszczowej wywiera negatywny wpływ na ich samoocenę. Dziewczęta te starają się nie zwracać na siebie uwagi. Bywa też, że rozmowy i zainteresowania rówieśników wydają im się dziecinne. Nieświadomie budzą zainteresowanie chłopców, zwłaszcza starszych, których oczekiwania wykraczać mogą poza typowo koleżeńskie układy. Stąd też wcześnie dojrzewające dziewczęta wcześniej też podejmują aktywność seksualną. Implikuje to szereg zagrożeń, od zaburzonych postaw i błędnych sądów dotyczących współżycia i miłości do niepożądanej ciąży i chorób. Objawy wcześniejszego dojrzewania chłopców z reguły są przez nich bardzo pozytywnie przyjmowane. Odczuwają oni akceptację i przewagę nad swoimi mniej dojrzałymi rówieśnikami. Nabierają pewności siebie i są na ogół bardziej aktywni. Badacze nie są zgodni co do konsekwencji opóźnionego rozwoju u dziewcząt. Bywa, że są bardzo lubiane i mają wysoką samoocenę. Zdarza się, że wykazują przejawy niewiary w siebie, czują się samotne i częściej podporządkowują się bardziej dojrzałym rówieśnikom. Prawdopodobnie zależne jest to od ich cech osobowościowych i wpływów wychowawczych. Zdecydowanie najgorsza jest sytuacja chłopców późno dojrzewających. Ich najczęstszą reakcją jest niepokój, niska samoocena, poczucie osamotnienia i tendencja do podporządkowywania się lepiej rozwiniętym kolegom. Wykazują oni ponadto silniejszą potrzebę więzów społecznych i większą agresywność. Zdarza się, że jedynym dostępnym im sposobem zaimponowania kolegom i zdobycia ich akceptacji jest łamanie zasad i zakazów (np. aroganckie zachowanie, wagary, kontakty z używkami, kradzieże, itp.).
2 b. Rozwój umysłowy: Rozwój umysłowy warunkuje większość zmian psychicznych u dojrzewającej młodzieży. Wpływa on na rozwój i kontrolę uczuć, na rozumienie pojęć moralnych, pomaga nastolatkom kształtować światopogląd, poszukiwać własnej tożsamości, wpływa również na ich aktywność społeczną. Spośród podstawowych procesów psychicznych dwa zdają się mieć największy wpływ na wychowanie i funkcjonowanie społeczne młodzieży: spostrzeganie i myślenie. Spostrzeganie młodzieży jest silnie warunkowane przez doświadczenie. Spostrzegają już nie tylko to, co jest im potrzebne bądź przyciąga uwagę ale także to, co jest obiektywnie ważne. Dorastający potrafią reagować wrażliwie na zjawiska nie dotyczące ich bezpośrednio, np. na cudze cierpienie, fałsz, przejawy niesprawiedliwości. Przejawiają też często gotowość do dostrzegania i analizowania stanów psychicznych własnych i innych ludzi. Na okres dorastania przypada pełny rozwój najwyższego poziomu myślenia, zwanego myśleniem abstrakcyjnym (inaczej- formalnym). Nie rozwija się on jednak u wszystkich, pozostając jedynie potencjalną możliwością. Jego rozwój prowadzi do wzrostu refleksyjności i krytycyzmu. Młodzież uniezależnia się od sądów innych ludzi, formułuje własne oceny osób i zdarzeń. Przy równoczesnym wzroście spostrzegawczości krytyce poddany zostaje cały świat dorosłych. c. Rozwój emocjonalny: Charakterystyczne dla okresu dojrzewania jest pobudzenie emocjonalne. Może ono powodować pewne problemy wychowawcze zarówno wtedy, gdy jest ono uzewnętrzniane (hałaśliwość, śmiech, popychanie się, zachowania agresywne), jak i wtedy gdy jest tłumione i maskowane (wzrost napięcia, nerwice). W początkowej fazie dorastania można obserwować dużą chwiejność (labilność) emocji. Jest ona wynikiem dużej pobudliwości nerwowej i nieumiejętności kontrolowania własnych emocji. Chwiejność emocjonalna może utrudniać rozumienie nastolatków i osłabiać skuteczność wysiłków wychowawczych. Obraz uczuć młodzieży dodatkowo zaciemnia, charakterystyczna dla nich ambiwalencja uczuć. Przeżywają oni jednocześnie przeciwstawne emocje, co często wywołuje w nich poczucie zagubienia i niepewności siebie. Ambiwalencje uczuć mogą mieć źródło w nie ustalonym systemie wartości i przekonań. Ich występowaniu sprzyja też chwiejność wegetatywna ustroju. W okresie dorastania dokonuje się rozwój uczuć społecznych, których źródłem są interakcje z ludźmi i sytuacje społeczne. Dla młodzieży bardzo ważne jest poczucie przynależności do grup rówieśniczych oraz zawiązywanie przyjaźni. Rówieśnicy stają się coraz ważniejszym źródłem kontaktów społecznych i oparcia emocjonalnego. Z nasiloną potrzebą bliskiej przyjaźni i akceptacji ze strony rówieśników wiąże się wzrost lęku przed odrzuceniem i izolacją. Nastolatkowie wybitnie boleśnie odczuwają krytykę i brak akceptacji rówieśników. Jednostki odrzucone i izolowane mogą stać się łatwym łupem dilerów narkotyków, grup o charakterze przestępczym czy sekt. Charakterystycznymi dla okresu dojrzewania uczuciami społecznymi są: lęk i gniew. Lęki społeczne występują w postaci nieśmiałości, lęku przed niepowodzeniem, ośmieszeniem, odpowiedzialnością. Z biegiem czasu coraz
3 częściej dotyczą przyszłości: wyboru drogi kształcenia i zawodu, podejmowania istotnych decyzji. Lęk jest u dorastających tym silniejszy, im mniej samodzielnych decyzji mieli okazję podejmować dotychczas. Gniew młodych może wyzwalać zachowania agresywne. Charakterystycznymi źródłami gniewu okresu dorastania są różnego rodzaju frustracje (trudności, ograniczenia, itp.) oraz postępowanie dorosłych (np.: agresywne, apodyktyczne, poniżające). Czasami występuje u młodzieży głód silnych emocji. Ich naturalny poziom odbierają jako nudę ( nic się nie dzieje ). Stąd bierze się ich podatność na propozycje różnych zachowań ryzykownych (kontakty z używkami, czyny karalne). Rozwój emocjonalny zmierzać powinien w kierunku uzyskiwania przez młodzież coraz większego stopnia kontroli ich uczuć, odraczania reakcji emocjonalnych, powściągliwości. d. Rozwój moralny: Według, jednego z wybitnych badaczy rozwoju moralnego L. Kohlberga we wczesnym okresie dorastania występuje tzw. konwencjonalny poziom rozwoju moralnego. Wyróżnić w nim można dwa stadia: I. Ocena zachowania wynika z aprobaty społecznej (w szczególności grupy rówieśniczej), II. Ocena zachowania oparta jest na prawie i porządku. Pojawia się szacunek dla autorytetów. Zgodnie z tą koncepcja rozwój moralny młodzieży opiera się na stopniowym uniezależnianiu się od opinii kolegów i podporządkowywaniu się ogólnie przyjętym regułom i zasadom postępowania. Jednak pełna interioryzacja uznawanych wartości dokonuje się w dalszym przebiegu dorastania i nazwana jest postkonwencjonalnym poziomem rozwoju moralnego. Badania empiryczne wskazują jednak, że niewielka grupa dorastających (i dorosłych) osiąga ten etap rozwoju moralnego. Inny znawca H.Muszyński opisuje charakterystyczne dla okresu dorastania stadium ideowości moralnej. Cechuje je orientacja na cele społeczne oraz świadomy i refleksyjny stosunek do spraw moralności. Jednocześnie u dorastających występuje chwiejność norm moralnych, a w związku z tym też ich zachowania. Młodzież często waha się pomiędzy uznaniem zasad moralnych rodziców, kolegów, czy coraz agresywniej narzucającym swoje wartości mediom. Wiąże się z tym zjawisko konformizmu. Młodzież dostosowuje się do grupy i opinii większości. Podobnie się ubierają i czeszą, posługują się specyficznym językiem, zachowują się zgodnie z przyjętymi standardami i schematami. Uległość nastolatków wobec tzw. kultury młodzieżowej może świadczyć o potrzebie podkreślenia swojej odrębności od świata dorosłych. Jednak niektórzy autorzy sądzą, że konformizm młodzieży jest raczej ceną za poczucie przynależności i akceptacji oraz za bezpieczeństwo, jakie daje grupa. Charakterystycznym zjawiskiem rozwoju moralnego w okresie dorastania jest rygoryzm moralny. Polega on na ujmowaniu określonych powinności jako bezwyjątkowe. Obserwacje młodzieży potwierdzają, że bywa ona pryncypialna i bardzo surowa w ocenach moralnych.
4 e. Rozwój światopoglądu: Światopogląd to ogół przekonań danego człowieka ważnych dla niego i istotnych dla kultury, w której żyje. Kształtuje się on wraz z rozwojem na podstawie zdobywanej wiedzy i doświadczeń. O krystalizowaniu się światopoglądu dorastających można mówić dopiero wtedy, kiedy ich przekonania oparte są na osobistej refleksji oraz na dokonywaniu świadomych ocen i wyborów. Według K. Obuchowskiego światopogląd rozwija się w trzech następujących po sobie fazach: 1. Faza identyfikacji- polega na utożsamianiu się z zewnętrznymi wzorami, 2. Faza kosmiczna- charakteryzuje się oderwanym od realności poszukiwaniem celu i sensu, 3. Faza dojrzałego sensu życia- odnalezienie własnego sensu życia. Dwie pierwsze charakterystyczne są dla okresu dorastania. Ostatnia wykracza poza ten okres. Tworzenie się światopoglądu młodzieży przebiega często w opozycji do świata dorosłych. Wynika to z innych zdobyczy rozwojowych, m.in. ze zwiększonej refleksyjności i krytycyzmu. Weryfikacji zostają poddawane dziecięce wyobrażenia na temat dorosłych i stworzonego przez nich świata. Ta konfrontacja może zaowocować ukształtowaniem się bardzo wyrazistych postaw światopoglądowych, z których najbardziej charakterystyczne są: Idealizm młodzieńczy- silnie zabarwiona emocjonalnie potrzeba dobra. Polega na ujmowaniu rzeczywistości na miarę pragnień, przy czym pragnienia te mają cechę doskonałości. Według psychologów idealizm jest naturalną i stałą właściwością dorastających i brak jego przejawów związany jest z działaniem czynników zewnętrznych. Nihilizm- zaprzeczenie sensowi ludzkiego istnienia, w tym także istnienia własnego. Postawa taka wynikać może z pojedynczego, wstrząsającego przeżycia. Częściej jednak jest wynikiem ciągu traumatyzujących wydarzeń, powodujących stopniową utratę wiary w ludzi, siebie samego i sens życia. W skrajnych przypadkach nihilizm może prowadzić do zachowań autodestrukcyjnych włącznie z samobójstwem. Cynizm- rozbieżność między głoszonymi przekonaniami a ich realizacją. Cynizm występuje w różnych odmianach. Dla okresu dorastania najbardziej charakterystyczny jest cynizm jawny. Polega on na werbalizowaniu własnej, instrumentalnej motywacji, która jednak rzadko przechodzi w konsekwentne działanie. Podobnie jak nihilizm, cynizm nie jest naturalna właściwością okresu dorastania. Obie te postawy powstają na skutek działania czynników zewnętrznych, a w ich kształtowaniu ważna rolę odgrywają mechanizmy obronne. Odrzucanie przez dorastających skompromitowanych poglądów dorosłych ma duże znaczenie w rozwoju jednostki i społeczeństwa. Pociąga jednak za sobą wiele zagrożeń. Poszukująca sensu życia młodzież podatna jest na wpływy różnego rodzaju grup nieformalnych (subkultury, sekty). Dotyczy to w szczególności nastolatków nie mających wsparcia ze strony rodziny, poszukujących akceptacji i uznania poza dotychczasowym otoczeniem. Angażowanie się w zachowania nie aprobowane przez rodziców może być dla młodzieży sposobem ustanowienia niezależności od dorosłych i potwierdzenia solidarności z rówieśnikami.
5 f. Rozwój tożsamości: Tożsamość człowieka rozwija się od okresu wczesnego dzieciństwa, jednak nasila się w okresie dorastania. Obserwowane przez młodzież zmiany swojego ciała, udoskonalenie procesów psychicznych, poszukiwanie sensu życia i własnego istnienia- wszystko to rodzi szereg pytań. Poszukujący odpowiedzi na nie nastolatek pogłębia wiedzę o sobie samym, formułuje samoocenę. Zwiększa się jego samoświadomość. Młodzież poszukuje własnej tożsamości na różny sposób: W ciągłości istnienia- dorastający prowokuje reakcje najbliższego otoczenia poprzez stawianie pytań, bądź zachowania wymuszające reakcję. Reakcja otoczenia jest potwierdzeniem niezawodności uczuć np. rodziców, a przez to ciągłości własnego istnienia. Małe dzieci często pytają rodziców: kochasz mnie?, jak bardzo mnie kochasz?. Prowokacje nastolatków są na ogół mniej czytelne. Mogą być nawet agresywne. Młodzież testuje cierpliwość, wyrozumiałość i miłość rodziców (czasem też nauczycieli). Reakcja otoczenia ma niebagatelny wpływ na samoświadomość dorastającego. Jeśli jego prowokacje spotykają się z ciągłą dezaprobatą, reakcjami nacechowanymi agresją, poniżeniem, odrzuceniem, itp.- dorastający na nich oprze swoją samoocenę. Uzna, że jest zły, głupi, leniwy, niegodny uwagi czy miłości. Pociąga to za sobą niebezpieczeństwo funkcjonowania zgodnie z nadaną mu etykietą, zgodnie z zasadą jestem łobuz i muszę się zachowywać jak łobuz, żebym mógł być jakiś. Inaczej będę nikim!. Zmieniając siebie- dorastający eksperymentuje z samym sobą. Zmienia fryzury, styl ubierania się, przejmuje cudze poglądy, przekonania, sposób zachowania się, styl życia. Poszukuje samego siebie w nowej postaci. Jednocześnie obserwuje reakcję otoczenia, sprawdzając czy dostrzegło zmianę. Sprawdzając siebie- dorastający sprawdza siebie poprzez różnego rodzaju postanowienia i wyzwania. Mogą one dotyczyć spraw poważnych lub błahych bywają niegroźne ale też czasem bardzo niebezpieczne. Nastolatek sprawdza swoje możliwości psychiczne i fizyczne. Zdobytą tą drogą wiedzę scala w nowym poczuciu własnego JA. Tożsamość, wg. E.H. Eriksona jest centralnym problemem okresu dorastania. Jego teoria mówi o przypadającym na ten okres kryzysie tożsamości. Dorastający człowiek musi scalić całą dotychczasową wiedzę o sobie samym oraz zintegrować ją w wymiarze czasowym tj. przeszłość z teraźniejszością i wizją swojej przyszłości. Kiedy otoczenie społeczne dorastającego nie dostarcza mu wyraźnych wzorów identyfikacyjnych, gdy brak jest stabilności w rodzinie i w społeczeństwie, a dodatkowo jest on bombardowany informacjami wzmagającymi poczucie niepewności i zmienności- struktura tożsamości nie może się scalić. Zdarza się, że dorastający rezygnują z wysiłku poszukiwania własnej tożsamości. Włączają się w grupę społeczną i przejmują, ukształtowane przez nią gotowe wzory tożsamości (tzw. tożsamość syntetyczna). Innym zaburzeniem rozwoju tożsamości jest tzw. negatywna tożsamość. Kształtuje się ona głównie w niekorzystnych warunkach wychowawczych. Wzrastający w nich nastolatek buntuje się przeciwko przypisywanym mu rolom
6 społecznym, co prowadzi do poczucia depersonalizacji i alienacji. Dorastający odczuwa dezorganizację i pustkę. Na tym tle mogą się pojawić negatywne zachowania, włącznie z zachowaniami przestępczymi. Natomiast pomyślne przejście przez kryzys tożsamości wzmacnia poczucie własnego JA. Młody człowiek gotów jest podejmować się odpowiedzialnych zadań, utrzymywać związki emocjonalne, angażować się w wartości i ideały. Jest osobą autonomiczną i wewnętrznie silną. Gimnazjaliści najczęściej czują się gotowi do podejmowania samodzielnych wyborów. Jednak ważne dla swojej przyszłości decyzje (np. dotyczące wyboru dalszej szkoły i zawodu) podejmują z lękiem i niepewnością. Korzystają przy tym z różnych strategii: przejmują decyzje dorosłych, podejmują decyzje nie zamykające drogi do dalszych wyborów, czasem unikając trudności podejmują decyzje przypadkowe, zdarza się też, że tłumią lęk i zapominając o trudnościach podejmują decyzję nieadekwatną do swoich możliwości. Rozwój tożsamości jest trudną próbą dla dorastających. Należy im pomóc przy poznawaniu siebie i dokonywaniu wyborów. Potrzebują oni przede wszystkim wzorów postępowania, okazji do podejmowania samodzielnych decyzji, poznawania siebie w różnych sytuacjach. Wtedy, przy otrzymywanym wsparciu i zaufaniu otoczenia będą w stanie pomyślnie zakończyć proces rozwoju tożsamości. g. Rozwój motywacji: Rozwój motywacji w okresie dorastania polega głównie na nabywaniu umiejętności samodzielnego stawiania sobie celów i dążeniu do ich realizacji. Odległość stawianych celów oraz stopień zorganizowania i wytrwałości działań im podporządkowanych zależny jest od indywidualnych predyspozycji. Na ogół w okresie gimnazjalnym realizacja celów stawianych sobie przez młodzież zakłócana jest przez chwiejność emocjonalną i małą wytrwałość. Spośród wielu właściwości motywacji nastolatków warto tu wspomnieć o typowym dla nich negatywizmie. Może on przybrać postać uporu, nieposłuszeństwa, a nawet arogancji. Inną cechą motywacji młodzieży jest jej intensywność. Młodzież angażuje się w działania bez reszty, podporządkowując wszystko wspieranej idei. Podstawowym warunkiem jest tu jednak pełna akceptacja zadania. Cele narzucone, nie uwewnętrznione spotykają się z małym zainteresowaniem. Młodzież zachęcana lub zmuszana do ich realizacji pracuje bez przekonania. Ich działania są powolne i mało efektywne. Wiąże się to niewątpliwie z potrzebą czynu. U jej podstaw leży potrzeba rozładowania napięcia emocjonalnego przez dostarczenie silnych wrażeń, wzbudzanie podziwu innych, znajdowanie uznania w oczach kolegów i własnych. Kiedy młodzież nie znajduje możliwości dokonywania wielkich czynów akceptowanych społecznie istnieje zagrożenie, że będą zaspokajać potrzebę czynów popisując się swoją brawurą poprzez zachowania agresywne. Z potrzebą wielkich czynów współwystępuje zobojętnienie na czyny drobne, codzienne, przyziemne. W świetle charakterystyki motywacji młodzieży jasno widać jak bardzo niekorzystny wpływ na jej dalszy rozwój może mieć nuda. Młodzieży należy zaproponować szereg zajęć, pamiętając o tym że muszą one być dla nich pasjonujące, powinny wynikać z ich potrzeb i pomysłów. Stawiane im zadania powinny być dla nich wyzwaniem.
7 Reasumując- okres nauki w gimnazjum to czas intensywnych przemian rozwojowych. Charakterystyczne dla tego okresu jest: nasilenie się tendencji do uniezależniania się od rodziców, liczenie się ze zdaniem rówieśników przy podejmowaniu decyzji, intensywne i labilne emocje, arogancja, buntowniczość i lekceważenie autorytetów. Wszystko to sprawia, że ta grupa wiekowa jest szczególnie narażona na podejmowanie zachowań ryzykownych, co pociąga za sobą konieczność intensyfikacji działań wychowawczych i profilaktycznych wobec gimnazjalistów. Styczeń 2005 r. Opracowała mgr Alina Marchewczyk
8 BIBLIOGRAFIA 1. Egan Gerard, Kompetentne pomaganie, Poznań 2002, Zysk i S-ka Wydawnictwo; 2. Gwizdek Bożena, Sołtys Elżbieta, Gimnazjalny projekt profilaktyczno-wychowawczy, Warszawa 2002, WSiP; 3. Hamer Hanna, Rozwój umiejętności społecznych, Warszawa 1999, Wydawnictwo VEDA; 4. Harwas-Napierała Barbara, Trempała Janusz (red.), Psychologia rozwoju człowieka, Warszawa 2000, PWN; 5. Harwas- Napierała Barbara, Trempała Janusz (red.), Wiedza z psychologii rozwoju człowieka w praktyce społecznej, Poznań 2002, Wyd. Naukowe UAM; 6. Kaźmierczyk Jadwiga, Pomost między dzieciństwem a dorosłością. Program profilaktyczno-wychowawczy dla gimnazjum, Warszawa 2003, MENiS; 7. Kulas Henryk, Samoocena młodzieży, Warszawa 1986, WSiP; 8. Marchewczyk Alina, Kontakty uczniów Gimnazjum w Luborzycy z substancjami uzależniającymi, diagnoza skali problemu i źródła zagrożeń, Luborzyca 2002; Zespół Profilaktyki Gimnazjum w Luborzycy; 9. Marchewczyk Alina, Kontakty uczniów Gimnazjum w Luborzycy z substancjami uzależniającymi, diagnoza skali problemu i źródła zagrożeń, Luborzyca 2003; Zespół Profilaktyki Gimnazjum w Luborzycy; 10. Marchewczyk Alina, Raport dot. Przemocy na terenie Gimnazjum w Luborzycy, Luborzyca 2003; Zespół Profilaktyki Gimnazjum w Luborzycy; 11. Matthews Adrew, Bądź przyjacielem i żyj wśród przyjaciół, Warszawa 1996, Wyd. MEDIUM Sp. z o.o.; 12. Obuchowska Irena, Drogi dorastania. Psychologia rozwojowa okresu dorastania dla rodziców i wychowawców, Warszawa 1996, WSiP; 13. Oleś Maria, Asertywność u dzieci w okresie wczesnej adolescencji, Lublin 1998, Towarzystwo Naukowe KUL; 14. Pyza Marek, Pijane dorastanie, Ergo nr 03/2004, s. 7-11; 15. Sawicka Katarzyna, Socjoterapia, Warszawa 1999, C.M.P.P-P. MEN; 16. Szymańska Joanna, Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki, Warszawa 2002, C.M.P.P-P.; 17. Vogler Roger E., Bartz Wayne R., Nastolatki i alkohol. Kiedy nie wystarczy powiedzieć nie, Warszawa 1999, PARPA; 18. Wilks Frances, Inteligentne emocje, Warszawa 2004, Wyd. Jacek Santorski & Co; 19. Zimbardo Philip G., Psychologia i życie, Warszawa 2002, PWN.
Rozwój emocjonalny i społeczny. Paula Ulrych Beata Tokarewicz
Rozwój emocjonalny i społeczny w okresie dorastania Paula Ulrych Beata Tokarewicz Ogólna charakterystyka 11/12 19 lat Szeroka skala przemian, kształtowanie charakteru, próba ról Nie każdy przechodzi kryzys
Bardziej szczegółowoOkres adolescencji- wiek dorastania część I. Anna Kartunowicz
Okres adolescencji wiek dorastania część I Anna Kartunowicz Dorastanie podział dwu fazowy: Wczesna faza dorastania (12 14 lat) jest etapem wyrastania z dzieciństwa, w którym przygotowują się istotne
Bardziej szczegółowoPraca z uczniem gimnazjum sposoby, metody, wyzwania
Praca z uczniem gimnazjum sposoby, metody, wyzwania 1 Dlaczego praca z uczniem gimnazjum jest taka ważna? www.doradztwo.koweziu.edu.pl 2 Dlaczego praca z uczniem gimnazjum jest taka ważna? Gimnazjalista
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU. Psychological bases of education and teaching for III and IV educational levels. Kod Punktacja ECTS* 1
KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Psychologiczne podstawy wychowania i nauczania dla III i IV etapu edukacyjnego Psychological bases of education and teaching for III and IV educational levels Kod Punktacja
Bardziej szczegółowoModel autokratyczny Model liberalny Model demokratyczny. Pozytywne i negatywne skutki
Model autokratyczny Model liberalny Model demokratyczny Pozytywne i negatywne skutki Dzieci mają niskie poczucie własnej wartości zachowują się ulegle. Lub przeciwnie buntują się przeciwko wszystkim i
Bardziej szczegółowoZAŁOŻENIA TEORETYCZNE Na skrzydłach przyjaźni czyli o relacjach.
ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE Na skrzydłach przyjaźni czyli o relacjach. Powiedz mi, a zapomnę. Pokaż mi, a zapamiętam. Pozwól mi zrobić, a zrozumiem. Konfucjusz DIAGNOZA PROBLEMU Co powoduje, że grupa rówieśnicza
Bardziej szczegółowoAlkohol w rodzinie zaburzone więzi
Konferencja szkoleniowa dla nauczycieli i pedagogów Życie z FAS Alkohol w rodzinie zaburzone więzi Beata Stebnicka Fundacja FASTRYGA Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Zabrzu Zaburzenia więzi Nie ma takiego
Bardziej szczegółowoPROBLEMY OKRESU DORASTANIA
PROBLEMY OKRESU DORASTANIA CHARAKTERYSTYKA OKRESU DORASTANIA W naukach medycznych okres biologicznych przemian organizmu nosi nazwę dojrzewanie, wstępną jego fazę nazywamy pokwitaniem faza pubertalna,
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty
Akademia Młodego Ekonomisty RODZIC I NAUCZYCIEL PARTNERZY PROCESU EDUKACJI Katarzyna Stryjek Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 19 października 2015 r. etapy rozwoju człowieka wg Eriksona Pięć z nich dotyczy
Bardziej szczegółowoWspółpraca doradcy zawodowego z rodzicami. Elwira Zadęcka Krakowska Szkoła Doradztwa Zawodowego
Współpraca doradcy zawodowego z rodzicami Elwira Zadęcka Krakowska Szkoła Doradztwa Zawodowego Wybór zawodu wyznacza kierunek kształcenia wyznacza kierunek i stopień rozwoju osobowości umożliwia przynależność
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU (realizowanego w module specjalności) Biologia z chemią. (nazwa specjalności) Nazwa Psychologiczne podstawy wychowania i nauczania 3
KARTA KURSU (realizowanego w module specjalności) Biologia z chemią (nazwa specjalności) Nazwa Psychologiczne podstawy wychowania i nauczania 3 Nazwa w j. ang. Psychological bases of education and teaching
Bardziej szczegółowoROZWOJOWE UWARUNKOWANIA STOSUNKU DO JEDZENIA
ROZWOJOWE UWARUNKOWANIA STOSUNKU DO JEDZENIA Rozważania na bazie badań sondażowych Dr Beata Ziółkowska Instytut Psychologii, UAM Klasyfikacja potrzeb psychicznych POTRZEBA: to siła wewnętrzna, która pod
Bardziej szczegółowoSzkoła Podstawowa nr 1 w Lubiczu Dolnym SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI NA LATA
Szkoła Podstawowa nr 1 w Lubiczu Dolnym SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI NA LATA 2013 2014 2014 2015 2015-2016 PODSTAWY PRAWNE SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Art. 72. 2. Konwencja
Bardziej szczegółowoZABURZENIA WIĘZI, DEPRESJA, - PSYCHOLOGICZNE SKUTKI KRZYWDZENIA DZIECKA
ZABURZENIA WIĘZI, DEPRESJA, - PSYCHOLOGICZNE SKUTKI KRZYWDZENIA DZIECKA KARINA OWSIANKO PSYCHOLOG, PEDAGOG RESOCJALIZACYJNY DZIECKO KRZYWDZONE. Zamknij się! Uspokój się albo pożałujesz, że się urodziłeś
Bardziej szczegółowoZałącznik do uchwały nr 12/2012/2013z dnia 25 lutego 2013 r. SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI PUBLICZNEGO GIMNAZJUM IM. MARKA KOTAŃSKIEGO W GÓRALICACH
Załącznik do uchwały nr 12/2012/2013z dnia 25 lutego 2013 r. SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI PUBLICZNEGO GIMNAZJUM IM. MARKA KOTAŃSKIEGO W GÓRALICACH Młodzież powinna być tak prowadzona, by umiała wyprzeć
Bardziej szczegółowoProgram Profilaktyczny. Prywatnego Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. Królowej Jadwigi w Lublinie
Program Profilaktyczny Prywatnego Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. Królowej Jadwigi w Lublinie Program profilaktyczny obejmuje: I. Wprowadzenie II. Struktura oddziaływań profilaktycznych III.
Bardziej szczegółowoLudzie młodzi zmagają się z brakiem poczucia wartości i atrakcyjności. Często czują się nielubiane, nieszanowane, gorsze od innych.
Ludzie młodzi zmagają się z brakiem poczucia wartości i atrakcyjności. Często czują się nielubiane, nieszanowane, gorsze od innych. Dotyka ich poczucie, że nie pasują do świata. Zamartwiają się czymś,
Bardziej szczegółowoKryzys w wartościowaniu i relacje rodzinne w świetle badań podopiecznych schroniska dla nieletnich i uczniów liceum
Kryzys w wartościowaniu i relacje rodzinne w świetle badań podopiecznych schroniska dla nieletnich i uczniów liceum Wartości, które człowiek ceni, wybiera i realizuje, pozostają w istotnym związku z rozwojem
Bardziej szczegółowoWpływ więzi rodzinnej na prawidłowy rozwój emocjonalny dziecka. Opracowała: Małgorzata Ryndak
1 Wpływ więzi rodzinnej na prawidłowy rozwój emocjonalny dziecka. Opracowała: Małgorzata Ryndak 2 W rozwoju człowieka sfera uczuciowa jest niezmiernie delikatna i wymaga wielkiej troski oraz uwagi ze strony
Bardziej szczegółowoKATEGORIE ANALIZY ZJAWISKA ROZWOJU
KATEGORIE ANALIZY ZJAWISKA ROZWOJU KONCEPCJA ROZWOJU - kumulacja doświadczeń jednostkowych (zmiany ilościowe) - transformacja doświadczeń jednostkowych (zmiany jakościowe) CZYNNIKI ROZWOJU MECHANIZM ROZWOJU
Bardziej szczegółowoKONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW DLA PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU DZIECKA
KONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW DLA PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU DZIECKA Małgorzata Sitarczyk Zakład Psychologii Wychowawczej i Psychologii Rodziny Instytut Psychologii UMCS ZNACZENIE RELACJI RODZICE -
Bardziej szczegółowoRola rodziców i nauczycieli w procesie adaptacji dziecka w szkole
Organizator: Kuratorium Oświaty w Gdańsku 8 i 9 grudnia 2015 roku Konferencje dla Nauczycieli pt.: Szkolne progi: jak pomóc uczniom przejść do klasy czwartej? PSYCHOLOGIA na UAM od 1919 roku Rola rodziców
Bardziej szczegółowoDzieci też przeżywają żałobę. Jak wspierać rodzinę po stracie? Milena Pacuda Anna Sokołowska
Dzieci też przeżywają żałobę. Jak wspierać rodzinę po stracie? Milena Pacuda Anna Sokołowska Podstawy teoretyczne Jak kształtuje się pojęcie śmierci u dzieci? Dzieci w wieku do 4 lat: do 2 roku życia poczucie
Bardziej szczegółowoSzkolny Program Profilaktyki
Szkolny Program Profilaktyki Publicznego Gimnazjum nr 1 w Żaganiu Motto: Papierosy, alkohol, narkotyki, AIDS... czyli jak się nie zgubić w supermarkecie świata. Wstęp PROFILAKTYKA jest chronieniem człowieka
Bardziej szczegółowoProblemem głównym mojej pracy są przyczyny podejmowania miłości u młodzieży ponadgimnazjalnej
Zakończenie Problemem głównym mojej pracy są przyczyny podejmowania miłości u młodzieży ponadgimnazjalnej Do problemu głównego zostały sformułowane następujące problemy szczegółowe, które przedstawię poniżej.
Bardziej szczegółowoRodzina jako system więzi społecznych i emocjonalnych.
Rodzina jako system więzi społecznych i emocjonalnych. Rodzina jest interpersonalnym systemem stosunków wewnątrz grupowych lub systemem społecznym. Te stosunki tworzone są przez więzi społeczne i emocjonalne.
Bardziej szczegółowoPOSTAWY RODZICIELSKIE
POSTAWY RODZICIELSKIE Wychowanie bez błędów jest mitem. Nic takiego nie istnieje. I nie tylko nie istnieje, ale wręcz nie powinno istnieć. Rodzice są ludźmi. Popełniają więc błędy i nie wiedzą wszystkiego.
Bardziej szczegółowoSzkoła Podstawowa nr 34 im. Aleksandra hr. Fredry w Częstochowie PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 34
Szkoła Podstawowa nr 34 im. Aleksandra hr. Fredry w Częstochowie PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 34 Częstochowa 2016 Rodzina, szkoła, społeczność lokalna oraz społeczeństwo to elementy świata
Bardziej szczegółowoR A Z E M. Relacje Aktywność Zabawa Emocje Miejsce. Joanna Matejczuk. Instytut Psychologii Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
R A Z E M Relacje Aktywność Zabawa Emocje Miejsce czyli jak efektywnie ucząc dzieci mieć z tego przyjemność? Joanna Matejczuk Instytut Psychologii Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Uczelnie
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Psychologia potrzeb. Dr Monika Wróblewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Psychologia potrzeb Dr Monika Wróblewska Uniwersytet w Białymstoku 10 czerwca 2010 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 1. Specyfika potrzeb
Bardziej szczegółowoKształtowanie się tożsamości a gotowość do bycia dorosłym:
Instytut Psychologii Od 1919 r. psychologia na UAM Kształtowanie się tożsamości a gotowość do bycia dorosłym: kto ma łatwiejszy start w dorosłość? prof. dr hab. Anna I. Brzezińska mgr Małgorzata Rękosiewicz
Bardziej szczegółowoSZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY DLA ZESPOŁU SZKÓŁ CENTRUM EDUKACJI W PŁOCKU NA ROK SZKOLNY 2011/2012
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY DLA ZESPOŁU SZKÓŁ CENTRUM EDUKACJI W PŁOCKU NA ROK SZKOLNY 2011/2012 Działania wychowawcze, edukacyjne, informacyjne i zapobiegawcze zawarte w szkolnym Programie Profilaktycznym
Bardziej szczegółowoAneks do Programu Wychowawczo-Profilaktycznego Szkoły Podstawowej nr 1 w Lublińcu
Aneks do Programu Wychowawczo-Profilaktycznego Szkoły Podstawowej nr 1 w Lublińcu (zgodnie z rozporządzeniem MEN z 22.01.2018r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkole
Bardziej szczegółowoPROGRAM SZKOLENIA: PSYCHOSPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU DZIECI I MŁODZIEZY PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA, KSZTAŁTOWANIE SIĘ OSOBOWOŚCI
PROGRAM SZKOLENIA: PSYCHOSPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU DZIECI I MŁODZIEZY Tematy szkolenia PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA, KSZTAŁTOWANIE SIĘ OSOBOWOŚCI Wykład 2 godz. - Podejście do rozwoju psychicznego w kontekście
Bardziej szczegółowoZałącznik Nr 1 KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Psychologia rozwoju człowieka. 2. KIERUNEK: Pedagogika
Załącznik Nr 1 KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Psychologia rozwoju człowieka 2. KIERUNEK: Pedagogika 3. POZIOM STUDIÓW: studia pierwszego stopnia 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: rok I, semestr 2 5. LICZBA
Bardziej szczegółowoAkademia Pozytywnej Profilaktyki. Programy pozytywnego rozwoju dla uczniów kl. I-III SP 2015/2016
Programy pozytywnego rozwoju dla uczniów kl. I-III SP 2015/2016 Drodzy Rodzice, Szanowni Pedagodzy, Nauczyciele oraz Wychowawcy! Pozytywny rozwój jest elementem tzw. pozytywnej profilaktyki. Idea ta nie
Bardziej szczegółowoSzkolny Program Profilaktyki
Szkolny Program Profilaktyki Publicznego Gimnazjum nr 1 w Zespole Szkół nr 1 Żaganiu Motto: Papierosy, alkohol, narkotyki, AIDS... czyli jak się nie zgubić w supermarkecie świata. WSTĘP Profilaktyka jest
Bardziej szczegółowoPercepcja siebie i świata uczniów z lekkim upośledzeniem umysłowym pochodzących z rodzin pełnych i niepełnych
Percepcja siebie i świata uczniów z lekkim upośledzeniem umysłowym pochodzących z rodzin pełnych i niepełnych Percepcja, czyli świadome reagowanie na bodziec zewnętrzny, umożliwia dziecku zdobywanie informacji
Bardziej szczegółowoSZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI. w Zespole Szkół Samorządowych nr 1 w Złotowie
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI w Zespole Szkół Samorządowych nr 1 w Złotowie (Szkole Podstawowej nr 3 i Gimnazjum Publicznym nr 1) Złotów, wrzesień 2012r. RAMOWY PROGRAM PROFILAKTYKI w Zespole Szkół Samorządowych
Bardziej szczegółowoPewnym krokiem do szkoły, czyli wszystko, co trzeba wiedzieć na temat gotowości szkolnej.
Pewnym krokiem do szkoły, czyli wszystko, co trzeba wiedzieć na temat gotowości szkolnej. Gotowość szkolna- sylwetka dziecka dojrzałego i niedojrzałego do rozpoczęcia nauki w szkole Edukacja szkolna jest
Bardziej szczegółowoTRUDNOŚCI WYNIKAJĄCE ZE STANU ZDROWIA i KONDYCJI UCZNIA. analiza psychologiczna
TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCE ZE STANU ZDROWIA i KONDYCJI UCZNIA analiza psychologiczna Beata Dobińska psycholog Zachodniopomorska Szkoła Biznesu CHOROBA PRZEWLEKŁA A FUNKCJONOWANIE DZIECKA 1569,7 tys. dzieci i
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAJĘĆ ROZWIJAJĄCYCH UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNE DLA DZIECI W WIEKU 8-12 LAT: RAZEM LEPIEJ - realizowany w SP 209
PROGRAM ZAJĘĆ ROZWIJAJĄCYCH UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNE DLA DZIECI W WIEKU 8-12 LAT: RAZEM LEPIEJ - realizowany w SP 209 Szkoła, obok rodziny, jest jednym z najważniejszych środowisk społecznych dziecka. Jej
Bardziej szczegółowoProgram profilaktyki Gimnazjum Nr 2 w Ciechanowie do realizacji w latach 2012/2015
Program profilaktyki Gimnazjum Nr 2 w Ciechanowie do realizacji w latach 2012/2015 Działania profilaktyczne to te, które stwarzają człowiekowi okazję do aktywnego uczestnictwa w gromadzeniu doświadczeń
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI ŚRODOWISKA SZKOLNEGO
PROGRAM PROFILAKTYKI ŚRODOWISKA SZKOLNEGO ZESPÓŁ SZKÓŁ SZKOŁA PODSTAWOWA NR 1 I GIMNAZJUM im.jana Pawła II W SUCHEJ BESKIDZKIEJ SZKOŁA PODSTAWOWA ROK SZKOLNY 2007/2008-2009/2010 Wstęp pojęcie profilaktyki
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 59 KATOWICE
KONCEPCJA PRACY MIEJSKIEGO PRZEDSZKOLA NR 59 KATOWICE Priorytetem naszej działalności jest zapewnienie naszym wychowankom wszechstronnego rozwoju, bezpieczeństwa, akceptacji, i poszanowania ich praw. Poprzez
Bardziej szczegółowoŻałoba i strata. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Żałoba i strata Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Żałoba Proces psychologicznej, społecznej i somatycznej reakcji, będącej odpowiedzią na utratę i jej konsekwencje. Spełnia prawie wszystkie kryteria
Bardziej szczegółowoProgi szkolne: wyzwanie dla nauczycieli, rodziców i uczniów - kto zbuduje kładkę?
Wielkopolska Konferencja dla Nauczycieli Akcja KŁADKA Poznań, 11 grudnia 2014 roku Progi szkolne: wyzwanie dla nauczycieli, rodziców i uczniów - kto zbuduje kładkę? Prof. dr hab. Anna I. Brzezińska Instytut
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY
ZESPÓŁ SZKÓŁ W SZPROTAWIE ul. SOBIESKIEGO 58 PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY GIMNAZJUM NR 2 SZPROTAWA Rok szkolny 2014/15 1. Podstawa prawna 1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej art. 72 2. Konwencja o Prawach
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY
ZESPÓŁ SZKÓŁ W SZPROTAWIE ul. SOBIESKIEGO 58 PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY SZKOŁA PODSTAWOWA NR 2 SZPROTAWA Rok szkolny 2014/15 1. Podstawa prawna 1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej art. 72 2. Konwencja
Bardziej szczegółowoO czasie nastolatki Marta Fox Kaśka Podrywaczka i Plotkarski SMS
O czasie nastolatki Marta Fox Kaśka Podrywaczka i Plotkarski SMS Kielce, 23-24 października 2013 roku Międzynarodowa Konferencja Naukowa z cyklu Kategorie kultury I Czas jako paradygmat kultury i natury
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ NR 2 IM. EUGENIUSZA KWIATKOWSKIEGO W PUŁAWACH
PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ NR 2 IM. EUGENIUSZA KWIATKOWSKIEGO W PUŁAWACH NA ROK SZKOLNY 2013/2014 I. Do Zespołu Szkół Nr 2 im. E. Kwiatkowskiego w Puławach w roku szkolnym 2013/2014 uczęszcza 533
Bardziej szczegółowokompetencje dziecka a oferta szkoły
Diagnoza gotowości systemu dziecko szkoła : kompetencje dziecka a oferta szkoły Prof. dr hab. Anna I. Brzezińska i dr Joanna Matejczuk Instytut Psychologii Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Bardziej szczegółowoZaburzenia osobowości
Zaburzenia osobowości U dzieci i młodzieży nie rozpoznajemy zaburzeń osobowości, a jedynie nieprawidłowy rozwój osobowości. Zaburzenia osobowości: Zaburzenia osobowości definiujemy jako głęboko utrwalone
Bardziej szczegółowoPROJEKT SOCJALNY UZALEŻNIENIOM. Realizatorzy: Anna Osiewicz Aleksandra Zaborska Joanna Krzemińska Alicja Kowalska Joanna Trytek
PROJEKT SOCJALNY UZALEŻNIENIOM Realizatorzy: Anna Osiewicz Aleksandra Zaborska Joanna Krzemińska Alicja Kowalska Joanna Trytek 1. Opis problemu Rodzina winna zaspokajać potrzeby fizjologiczne jak i psychologiczne
Bardziej szczegółowoSZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI XXXVII L.O. im. J. Dąbrowskiego w Warszawie rok szkolny 2016/2017 Opracował Zespół RP: Bogdan Madej dyrektor Mariola Borzyńska - wicedyrektor Katarzyna Jaśkiewicz Sylwia Glura
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Uniwersytet Szczeciński 13.04. 2017 r. Czym martwi się młodzież, czyli problemy nastolatków w wieku dojrzewania Teresa Mamos Dojrzewanie czas kryzysu Zapraszam Cię do
Bardziej szczegółowoWewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli Nowatorskie metody nauczania
Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli Nowatorskie metody nauczania Zapraszam na szkolenie on line prezentujące dwie nowoczesne metody pracy: coaching i mentoring. Idea i definicja coachingu Coaching,
Bardziej szczegółowoProgram autorski Poznaję uczucia
Dziecko chce być dobre, Jeśli nie umie naucz, Jeśli nie wie wytłumacz, Jeśli nie może pomóż. Janusz Korczak Program autorski Poznaję uczucia 1 Anna Major Program Poznaję uczucia jest skierowany do dzieci
Bardziej szczegółowoWartości rodzinne kiedyś i dziś - gdzie rodzice szukają pomocy?
II Konferencja Gdańskiej Akademii Rodzica 3 października 2017 roku Wartości rodzinne kiedyś i dziś - gdzie rodzice szukają pomocy? Magdalena Błażek Instytut Psychologii Uniwersytet Gdański Współczesna
Bardziej szczegółowoPROGRAM SOCJOTERAPEUTYCZNY - ZAJĘCIA ROZWIJAJĄCE KOMPETENCJE EMOCJONALNO - SPOŁECZNE
PROGRAM SOCJOTERAPEUTYCZNY - ZAJĘCIA ROZWIJAJĄCE KOMPETENCJE EMOCJONALNO - SPOŁECZNE 1. Założenia programu: Program zajęć socjoterapeutycznych rozwijających kompetencje emocjonalno - społeczne jest jedną
Bardziej szczegółowoS c h r o n i s k o d l a N i e l e t n i c h D o m i n ó w 8 1 C
S c h r o n i s k o d l a N i e l e t n i c h D o m i n ó w 8 1 C 20 388 Lublin 6 tel. 081 7518741, tel / fax. 081 7518621 PROGRAM ODDZIAŁYWAŃ SOCJOTERAPEUTYCZNYCH. BEZ ZŁUDZEŃ ZAŁOŻENIA OGÓLNE opracowanie:
Bardziej szczegółowo1. Najwięcej, 62% rodziców uczniów zaznaczyła odpowiedź: poszanowanie godności własnej i innych.
W maju 2018 roku przeprowadzona została wśród rodziców ankieta, której celem było zbadanie potrzeb i określenie kierunku działań szkoły w zakresie wychowania i profilaktyki. Rodzice uczniów klas 1-3 Szkoły
Bardziej szczegółowoPROGRAM WYCHOWAWCZY. Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 3 im. Jana Pawła II w Rudzie Śląskiej
PROGRAM WYCHOWAWCZY Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 3 im. Jana Pawła II w Rudzie Śląskiej,,W wychowaniu chodzi właśnie o to, ażeby człowiek stawał się coraz bardziej człowiekiem Jan Paweł II PROGRAM
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 3 W ŚRODZIE WLKP / 2016
PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 3 W ŚRODZIE WLKP. 2015 / 2016 Ze zmianą w zapisie dotyczącym profilaktyki uzależnień - zgodnie z Rozp. MEN z dnia 18 sierpnia 2015 r. (Dz.U. z 2015 r., poz.1249)
Bardziej szczegółowowww.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO
Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO www.prototo.pl
Bardziej szczegółowoRynek narkotykowy zmienia się, pojawiają się nowe substancje. Od 3 lat obserwujemy na światowym rynku ekspansję nowego typu środków
Rynek narkotykowy zmienia się, pojawiają się nowe substancje. Od 3 lat obserwujemy na światowym rynku ekspansję nowego typu środków zwanych,,dopalaczami. Zaczęto je używać w krajach Europy Zachodniej już
Bardziej szczegółowoProfilaktyka agresji i przemocy w szkołach część I. mgr Jolanta Kamińska Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Słupsku
Profilaktyka agresji i przemocy w szkołach część I mgr Jolanta Kamińska Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Słupsku Raport NIK Przeciwdziałanie zjawiskom patologii wśród dzieci i młodzieży szkolnej
Bardziej szczegółowoOpinia nauczyciela o uczniu zagrożonym niedostosowaniem społecznym/niedostosowanym społecznie *
Opinia nauczyciela o uczniu zagrożonym niedostosowaniem społecznym/niedostosowanym społecznie * Imię i nazwisko ucznia:. Szkoła/klasa..... Środowisko rodzinne dziecka: Sytuacja społeczno-ekonomiczna dziecka:
Bardziej szczegółowoim. św. JADWIGI KRÓLOWEJ POLSKI W WITONI Sobą być, zdrowo żyć
PROGRAM PROFILAKTYCZNY GIMNAZJUM im. św. JADWIGI KRÓLOWEJ POLSKI W WITONI Sobą być, zdrowo żyć Witonia, 09.09.2014r. Program Profilaktyki Gimnazjum w Witoni im. św. Jadwigi Królowej Polski opisuje wszelkie
Bardziej szczegółowoSZKOŁA PODSTAWOWA NR 5 Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI W OZORKOWIE
SZKOŁA PODSTAWOWA NR 5 Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI W OZORKOWIE SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI NA LATA 2014-2016 Opracowanie : Agnieszka Nowakowska- pedagog szkolny Joanna Geraga Matusiak psycholog szkolny
Bardziej szczegółowoWczesne wspomaganie rozwoju dziecka i jego rodziny
Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka i jego rodziny Fazy reakcji emocjonalnej rodziców w sytuacji pojawienia się niepełnosprawnego dziecka mgr Katarzyna Kowalska Dziecko niepełnosprawne w rodzinie Według
Bardziej szczegółowoWybrane programy profilaktyczne
Wybrane programy profilaktyczne Program Wzmacniania Rodziny Ogólne informacje na temat programu Program Wzmacniania Rodziny jest polską adaptacją amerykańskiego Strenghening Family Program Adaptacja została
Bardziej szczegółowoYNDROM OTOWOŚCI NOREKTYCZNEJ. zastosowanie konstruktu teoretycznego dla projektowania działań profilaktycznych. Beata Ziółkowska, IP, UAM, Poznań
YNDROM OTOWOŚCI NOREKTYCZNEJ zastosowanie konstruktu teoretycznego dla projektowania działań profilaktycznych Beata Ziółkowska, IP, UAM, Poznań Zaburzenie/choroba jako forma adaptacji do sytuacji trudnej
Bardziej szczegółowoSzanowni Państwo. Oferujemy warsztaty:
Szanowni Państwo Katarzyna Kudyba Centrum Szkoleń Profilaktycznych EDUKATOR z Krakowa oferuje Państwu przeprowadzenie warsztatów profilaktycznych przeznaczonych dla Uczniów szkoły gimnazjalnej. Trenerzy
Bardziej szczegółowoWYNIKI AUTOEWALUACJI w Szkole Promującej Zdrowie przeprowadzonej w roku szkolnym 2014/2015
WYNIKI AUTOEWALUACJI w Szkole Promującej Zdrowie przeprowadzonej w roku szkolnym 2014/2015 Szkoła Podstawowa im. Ks. Mariana Wiewiórowskiego w Gomulinie AUTOEWALUACJA przeprowadzona została wśród uczniów,
Bardziej szczegółowoDr Marta Kochan - Wójcik Psychologia
Dr Marta Kochan - Wójcik Psychologia "Nauczyciel przedmiotów zawodowych w zakresie organizacji usług gastronomicznych i hotelarstwa oraz architektury krajobrazu - studia podyplomowe" projekt realizowany
Bardziej szczegółowoSZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI. Szkoła Podstawowa im Emilii Gierczak w Gródkowie
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI Szkoła Podstawowa im Emilii Gierczak w Gródkowie 2016-09-14 Program profilaktyczny jest skorelowany z oddziaływaniami wychowawczymi zawartymi w Programie Wychowawczym Szkoły
Bardziej szczegółowoProgram Profilaktyczny Publicznego Gimnazjum Nr 2 w Mikoszewie w roku szkolnym 2011/12 PODEJMOWANE DZIAŁANIA
Program Profilaktyczny Publicznego Gimnazjum Nr 2 w Mikoszewie w roku szkolnym 2011/12 PODEJMOWANE DZIAŁANIA CELE ZAJĘĆ TERMINY, OSOBY, KLASY UWAGI Prelekcja dla rodziców uczniów klas I, II i III - dostarczenie
Bardziej szczegółowoProfilaktyka, to całokształt działań mających na celu zapobiec patologiom społecznym głównie przez opóźnienie inicjacji zachowań patologicznych.
Bożena Piotrowska Maria Oskiera nauczycielki Gimnazjum Specjalnego przy SOSW w Żyrardowie Szkolny program profilaktyki Nowoczesna szkoła to taka, która zajmuje się dydaktyką, wychowaniem, ale także profilaktyką.
Bardziej szczegółowoSZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI. GIMNAZJUM NR 1 im. JANA PAWŁA II w OZORKOWIE
GIMNAZJUM NR 1 im. JANA PAWŁA II w OZORKOWIE Wartość człowieka ocenia się nie po tym co posiada, ale po tym kim jest Jan Paweł II Cele główne programu: Do mnie należy wybór i słów, i czynów, i dróg (-)
Bardziej szczegółowoZnaczenie świadomości wychowawczej rodziców dzieci rozpoczynających edukację.
Renata Sikora Znaczenie świadomości wychowawczej rodziców dzieci rozpoczynających edukację. Rodzina jest pierwszym najważniejszym środowiskiem wychowawczym w życiu człowieka. Skuteczność jej wpływów wychowawczych
Bardziej szczegółowoPedagogizacja rodziców jako niezbędny element w budowaniu dobrej współpracy.
Pedagogizacja rodziców jako niezbędny element w budowaniu dobrej współpracy. Pedagogizacja rodziców jest to działalność zmierzająca do stałego wzbogacania posiadanej przez rodziców potocznej wiedzy pedagogicznej
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI ŚRODOWISKA SZKOLNEGO. ZESPÓŁ SZKÓŁ SZKOŁA PODSTAWOWA NR 1 I GIMNAZJUM im.jana Pawła II W SUCHEJ BESKIDZKIEJ GIMNAZJUM
PROGRAM PROFILAKTYKI ŚRODOWISKA SZKOLNEGO ZESPÓŁ SZKÓŁ SZKOŁA PODSTAWOWA NR 1 I GIMNAZJUM im.jana Pawła II W SUCHEJ BESKIDZKIEJ GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2007/2008-2009/2010 Wstęp pojęcie profilaktyki Profilaktyka
Bardziej szczegółowoZadania psychologa w szkole
Zadania psychologa w szkole Pracę psychologa w szkole określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej. Według aktualnych przepisów do obowiązków psychologa zatrudnionego w szkole należy: 1) prowadzenie
Bardziej szczegółowoGRUPY SPOŁECZNE Rodzaje grup społecznych
Rodzaje grup społecznych Grupy małe WIELKOŚCI Grupy duże RODZAJE GRUP SPOŁECZNYCH SFORMALIZOWANIA WIĘZI Grupy formalne Grupy nieformalne Grupy pierwotne Grupy wtórne CZŁONKOSTWA Grupy zamknięte Grupy otwarte
Bardziej szczegółowoOpis realizowanych działań Realizator Wskaźniki Kwota. 1. Program profilaktyczny Debata
Poniższa informacja zawiera opis działań realizowanych w tarnowskich szkołach w ramach Gminnego Programu Profilaktyki, Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii dla Miasta Tarnowa
Bardziej szczegółowoPLAN PRACY PSYCHOLOGA SZKOLNEGO ROK SZKOLNY 2014/2015
PLAN PRACY PSYCHOLOGA SZKOLNEGO ROK SZKOLNY 2014/2015 L.P. ZADANIA DO REALIZACJI CEL TERMIN I. Prowadzenie badań i działań diagnostycznych dotyczących uczniów w tym diagnozowanie potencjalnych możliwości
Bardziej szczegółowoProblemy z zakresu zdrowia psychicznego uczniów gdańskich szkół z perspektywy pracy publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych
Problemy z zakresu zdrowia psychicznego uczniów gdańskich szkół z perspektywy pracy publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych dr Natalia Chojnacka Lucyna Maculewicz Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
Bardziej szczegółowoCZEGO RODZICE NIE WIEDZĄ O SWOICH DZIECIACH A WIEDZIEĆ POWINNI?
CZEGO RODZICE NIE WIEDZĄ O SWOICH DZIECIACH A WIEDZIEĆ POWINNI? mgr Magdalena Jabłońska mgr Dorota Orłowska 1 DLACZEGO RODZICE NIE MAJĄ WIEDZY O ISTOTNYCH PROBLEMACH SWOICH DZIECI? brak czasu mało doświadczeń
Bardziej szczegółowoWPŁYW ŚRODKÓW MASOWEGO PRZEKAZU NA WYCHOWANIE MŁODZIEŻY W OKRESIE ADOLESCENCJI
WPŁYW ŚRODKÓW MASOWEGO PRZEKAZU NA WYCHOWANIE MŁODZIEŻY W OKRESIE ADOLESCENCJI Autorki: Agnieszka Błyszczek, Magdalena Gołębiewska INFORMACJE O AUTORKACH Doktorantki I roku Pedagogiki, na Wydziale Nauk
Bardziej szczegółowoSZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI. ZSO II Liceum Ogólnokształcące im. J. K. Korzeniowskiego w Rumi
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZSO II Liceum Ogólnokształcące im. J. K. Korzeniowskiego w Rumi Szkolny program profilaktyki II Liceum Ogólnokształcącego jest procesem zmierzającym do: wspierania rozwoju
Bardziej szczegółowoWczesne wspomaganie rozwoju jako podstawa sukcesu szkolnego dziecka z ograniczeniem sprawności
Od roku 1919 psychologia na UAM Wczesne wspomaganie rozwoju jako podstawa sukcesu szkolnego dziecka z ograniczeniem sprawności prof. dr hab. Anna I. Brzezińska aibrzez@amu.edu.pl Instytut Psychologii Uniwersytet
Bardziej szczegółowoWEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO
WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 2 W PISZU PRZY ZESPOLE SZKOLNO PRZEDSZKOLNY NR 1 W PISZU Wstęp Program Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa Zawodowego stanowi integralną
Bardziej szczegółowoGRAŻYNA KOWALCZYK. Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata
GRAŻYNA KOWALCZYK SĄ TYLKO DWA SPOSOBY NA ŻYCIE. JEDEN TO ŻYCIE TAK, JAKBY NIC NIE BYŁO CUDEM. DRUGI TO ŻYCIE TAK, JAKBY WSZYSTKO BYŁO CUDEM (Albert Einstein) Wykaz rzeczy niszczących i zagrażających życiu
Bardziej szczegółowoPlan pracy Wychowawczo-Profilaktycznej. SZKOŁY PODSTAWOWEJ im. Władysława Rdzanowskiego w Radziejowicach
Plan pracy Wychowawczo-Profilaktycznej SZKOŁY PODSTAWOWEJ im. Władysława Rdzanowskiego w Radziejowicach w roku szk. 2017/2018 1 WPROWADZENIE Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez: 1. Szkolny
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA PRACY ZESPOŁU NIEPUBLICZNYCH SPECJALNYCH PLACÓWEK OŚWIATOWYCH MOŻESZ WIĘCEJ W NOWYM ZGLECHOWIE
KONCEPCJA PRACY ZESPOŁU NIEPUBLICZNYCH SPECJALNYCH PLACÓWEK OŚWIATOWYCH MOŻESZ WIĘCEJ W NOWYM ZGLECHOWIE Koncepcja pracy Zespołu Niepublicznych Specjalnych Placówek Oświatowych Możesz więcej w Nowym Zglechowie
Bardziej szczegółowoOprac. Anna Krawczuk
Oprac. Anna Krawczuk www.euroguidance.pl/publikacje/koweziu -Internet-72-DPI.pdf www.euroguidance.pl/publikacje/metody_i_nar zedzia.pdf www.euroguidance.pl/publikacje/warsztat -diagnostyczny.pdf bpskierniewice.pl/zestaw/pracadoradcy.pdf
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Kształtowanie postaw etycznych u dziecka Sylwia Wcisło i Joanna Banaś Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania 8 listopada 2012 r. Sumienie to coś więcej, niż obawa, że
Bardziej szczegółowoŚwietlica socjoterapeutycznadobra praktyka w profilaktyce zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. Ewa Janik
Świetlica socjoterapeutycznadobra praktyka w profilaktyce zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży Ewa Janik ZDROWIE PSYCHICZNE Zdrowie psychiczne jest różnie definiowane przez poszczególne dziedziny nauki:
Bardziej szczegółowoSzkolny Program Profilaktyki. Prywatnego Gimnazjum nr 2 Szkoły Marzeń. w Piasecznie
Szkolny Program Profilaktyki Prywatnego Gimnazjum nr 2 Szkoły Marzeń w Piasecznie 1. Założenia programu Program profilaktyki realizowany w naszej szkole jest oparty na strategii edukacyjnej. Strategia
Bardziej szczegółowo