Access Virus C. Access Virus to bez w¹tpienia jeden z najlepszych TEST. Nie minê³o zbyt wiele czasu (przynajmniej w moim odczuciu) od chwil spêdzonych

Transkrypt

1 syntezator Dariusz Mazurowski Nie minê³o zbyt wiele czasu (przynajmniej w moim odczuciu) od chwil spêdzonych z Virusem B, reprezentantem drugiej generacji legendarnych ju instrumentów, a w moje rêce trafi³ jego nastêpca. Takiej okazji nie mo na przepuœciæ, zatem nic dziwnego, e jego test trafi³ na ³amy EiS. AUDIO w skrócie: Na p³ycie zamieszczamy kilka przyk³adowych brzmieñ testowanego instrumentu w formacie audio. W cyfrowej czêœci p³yty, w katalogu Dodatki\Virus znajdziecie te ksi¹ - kê Programming Analogue Synths w formacie PDF, zwi¹zane z ni¹ przyk³adowe banki brzmieñ oraz fabryczne demo w postaci pliku MP3. Dane techniczne Opis: polifoniczny, multitimbralny syntezator cyfrowy z modelowaniem analogowym. Polifonia: 32 g³osy, 16 barw. Manipulatory: 32 potencjometry, 35 prze³¹czników. Pamiêæ: 1024 barwy (256 u ytkownika), 128 multi. Aktualna wersja OS: 6. Waga: 2,85kg. Cena Virus C z³; Virus KC z³; Virus Indigo II z³; Virus Rack XL z³; Virus Rack Classic z³. Dostarczy³ MONO Digital, Warszawa, tel. (022) , Wnioski z testu: Znakomicie brzmi¹cy instrument dla ka dego. Sprawdzi siê w ka dym gatunku muzyki. Pozwala na odtworzenie wielu klasycznych typów barw, a tak e na budowê zupe³nie nowych. Stosunkowo prosta obs³uga, bardzo dobrze zaprojektowany panel. Doœæ skromny globalny procesor FX. Access Virus to bez w¹tpienia jeden z najlepszych syntezatorów ostatnich lat i jego kolejne modele potwierdzaj¹ tê opiniê. Obecnie na rynku króluje ju trzecia generacja tych urz¹dzeñ, a zainteresowanie u ytkowników nie s³abnie. Poniewa model B (patrz test w EiS 5/2001) by³ bardzo udany, zastanawia³em siê co jeszcze mo na w nim udoskonaliæ. Jak widaæ znalaz³o siê to i owo, bowiem otrzymaliœmy nowy, mocno podrasowany instrument. A przy tym jest on tym samym starym, dobrym Virusem, tyle e lepszym ni kiedykolwiek przedtem. Jak nale a- ³o siê spodziewaæ, wiele elementów nie zmieni³o siê w istotny sposób, dlatego proponujê siêgn¹æ tak e po starszy numer EiS, by uzyskaæ pe³niejszy obraz testowanego urz¹dzenia. Na pierwszy rzut oka nie wszystko jest tak do koñca lepsze. Przynajmniej gdy chodzi o wygl¹d zewnêtrzny. Virus C ma tê sam¹ formê p³askiego modu- ³u, który po odjêciu boków i zamocowaniu uszu daje siê zainstalowaæ w raku. Uk³ad elementów regulacyjnych zosta³ czêœciowo odziedziczony po poprzedniku, choæ niektóre sekcje s¹ teraz zupe³nie inaczej zorganizowane. Zmieni³a siê tak e kolorystyka zdaniem pisz¹cego te s³owa na niekorzyœæ. Nowy Virus jest ciemny i smutny, a eleganckie boki z drewna poci¹gniêto czymœ gumopodobnym. Nie chodzi tu jednak o wra enia estetyczne, w koñcu ma graæ, a nie cieszyæ oko ale podzia³ na sekcje sta³ siê przez to mniej czytelny, co w niewielkim stopniu mo e utrudniæ obs³ugê. Producent zapewne chcia³ by model C ró ni³ siê wygl¹dem od poprzednich, co mu siê niew¹tpliwie uda³o ale czy jest to powód do dumy, œmiem w¹tpiæ. Elementy regulacyjne zosta³y na szczêœcie m¹drze rozlokowane, co gwarantuje bezproblemow¹ obs³ugê. Instrument mruga do nas licznymi diodami i wyœwietlaczem (czerwonym), który choæ skromnych rozmiarów, dobrze spe³nia swoj¹ rolê. Mimo kilku istotnych ró nic, u ytkownicy znaj¹cy od podszewki Virusa B powinni bardzo szybko oswoiæ siê z nowym modelem. Nie zmieni³a siê lokalizacja gniazd (na tylnej krawêdzi), wiêc monta w raku zmusi nas do pozostawienia odpowiedniej przestrzeni nad modu³em. Kilku producentów nieco inaczej (i du o m¹drzej) rozwi¹za³o ten problem, ale jak widaæ Access postanowi³ nie zmieniaæ wygl¹du swego flagowego wyrobu. Obok g³ównych wyjœæ audio mamy dwa dodatkowe oraz wejœcie pozwalaj¹ce na obróbkê zewnêtrznego sygna³u oczywiœcie s¹ to zawsze stereofoniczne pary (L i R). Wewnêtrzne przetwarzanie odbywa siê z rozdzielczoœci¹ 24 bity, konwersja na wyjœciu (D/A) 24, na wejœciu (A/D) 18 bitów. Nie przewidziano wyjœcia S/PDIF, choæby jako opcji. Instrument dysponuje standardowym interfejsem MIDI (IN, OUT, THRU) i niestety zewnêtrznym zasilaczem sieciowym, co w tej klasie nie powinno ju mieæ miejsca. Ale nie b¹dÿmy drobiazgowi. 32 Estrada i Studio paÿdziernik 2003

2 Ogólnie rzecz bior¹c testowany model zaprojektowano i wykonano z wyj¹tkow¹ starannoœci¹, co musi budziæ szacunek. W epoce rozwi¹zañ bud etowych zdarzaj¹ siê ró - ne przypadki, ale Access z pewnoœci¹ unika zbêdnych kompromisów (napis Made in Germany zobowi¹zuje). Virus C pochodzi przecie z najwy szych pó³ek. Obs³uga. Czasem lekcewa ymy jakieœ drobiazgi, choæ ich znaczenie jest daleko wiêksze ni mog³oby siê wydawaæ. W przypadku opisywanego instrumentu ta uwaga pasuje jak ula³ do funkcji Adaptive Control Smoothing, któr¹ uwa am za spory sukces producenta. Nie mamy tu co prawda do czynienia z nowoœci¹, bo ju poprzednie modele korzysta³y z jej dobrodziejstw, tym niemniej zas³uguje na szczególn¹ uwagê. Standard MIDI by³ dwadzieœcia lat temu szczytem nowoczesnoœci, dziœ m.in. ze wzglêdu na woln¹ transmisjê danych bywa kul¹ u nogi, choæ jak na razie nie zauwa y³em by producenci zamierzali go odes³aæ do lamusa. Szczególnie daje siê we znaki kwantyzacja parametrów do dyspozycji mamy 128 stopni (wartoœci od 0 do 127), co czêsto nie pozwala na p³ynn¹ zmianê w czasie rzeczywistym nb. ten problem dotyczy tak e syntezatorów analogowych z MIDI. S³yszymy wyraÿny efekt schodkowy, skoki kolejnych stopni np. gdy krêcimy ga³k¹ czêstotliwoœci odciêcia filtru. Pomijaj¹c to, e stare analogi siê tak nie zachowuj¹, takie zjawisko czasem psuje nam... muzykê (na szczêœcie problem ten nie wystêpuje gdy wykorzystujemy wewnêtrzne modulatory LFO, obwiedniê itp. choæ i tutaj mamy do czynienia z kwantyzacj¹, w koñcu to technologia cyfrowa). Access opracowa³ skuteczn¹ metodê wyg³adzania wspomnianych stopni i wszystko brzmi jak powinno. Z pewnoœci¹ nie jest to najwa niejsza cecha instrumentu, ale podczas pracy oka e siê po yteczna. Artysta preferuj¹cy ywe manipulacje dÿwiêkiem powinien mieæ ten fakt na uwadze jeœli poszukuje dla siebie narzêdzia pracy. Na dobr¹ sprawê nie trzeba nawet otwieraæ instrukcji obs³ugi by zorientowaæ siê jak programuje siê testowany instrument. Kluczowe parametry maj¹ swoje potencjometry lub prze³¹czniki ustawiaj¹c po ¹dan¹ wartoœæ widzimy j¹ oczywiœcie na wyœwietlaczu wraz z odpowiedni¹ nazw¹. Poniewa jednak Virus C jest bardzo zaawansowanym, a wiêc i z³o onym instrumentem, wiele funkcji dostêpnych jest jedynie w specjalnych menu edycyjnych (niemal ka da sekcja ma w³asne, jest te jedno g³ówne). Wówczas stosujemy metodê znan¹ niemal od pocz¹tku epoki Wokoder Virus C oferuje 32-pasmowy (maksymalnie) wokoder w ramach multi tylko jeden mo e byæ aktywny, przy czym nieznacznie (na ogó³ o cztery g³osy) redukuje on polifoniê. Na uwadze nale y mieæ jeszcze jeden fakt wokoder zastêpuje sekcjê filtrów, zatem barwa w której wystêpuje po prostu jej nie ma (nb. wokoder to nic innego jak dwa banki filtrów patrz artyku³ w EiS 3/2000). Imponuj¹ca jest za to mnogoœæ parametrów, pozwalaj¹ca na indywidualizowanie ustawieñ. U ytkownik okreœla iloœæ pasm, czêstotliwoœci œrodkowe, przesuniêcie pasm modulatora wzglêdem noœnej, czas ataku detektorów obwiedni i wiele innych. Zestawiaj¹c to ze znakomitym brzmieniem nale a³oby uznaæ, i mamy przed sob¹, kto wie mo e najlepszy pok³adowy wokoder cyfrowego syntezatora. Obraz ca³oœci niestety trochê psuje zdecydowanie ma³o przyjazny sposób programowania. A wszystko przez drobiazg poszczególne parametry ustawia siê za pomoc¹ potencjometrów sekcji filtrów. I tu trzeba wbiæ sobie w pamiêæ co jest co, albo stale siêgaæ do instrukcji. A gdyby tak producent pod nazwami ga³ek doda³ ich drug¹ funkcjê np. innym kolorem, w nawiasie. O ile ³atwiej by³oby siê w tym wszystkim orientowaæ. Jeœli dociekliwy Czytelnik siêgnie do testu Virusa B, odnajdzie tê sam¹ uwagê. Widaæ kierownictwo firmy Access nie czyta EiS, a w ka dym razie nic sobie nie robi z zawartych w tekœcie uwag... Oj, muszê pogroziæ palcem. Parametry wokodera ustawiamy za pomoc¹ ga³ek wchodz¹cych w sk³ad sek cji filtrów. Bez instrukcji obs³ugi ani rusz... Estrada i Studio paÿdziernik

3 syntezatorów cyfrowych wyœwietlacz i potencjometr do ustawiania aktywnego parametru. Producent przyj¹³ za³o enie, e nale- y ukryæ te funkcje, które s¹ rzadziej u ywane lub nie podlegaj¹ modulacji w czasie rzeczywistym. Niezale nie od tego zastosowano jeszcze jeden (zreszt¹ charakterystyczny dla tej klasy urz¹dzeñ) kompromis jeœli sekcja sk³ada siê z kilku identycznych elementów, to regulatory s¹ wspólne, a edytujemy ten, który aktywowaliœmy specjalnym prze³¹cznikiem (dotyczy np. oscylatorów i LFO). Bior¹c pod uwagê sposób programowania testowanego instrumentu, trzeba przyznaæ e zrobiono prawie wszystko by by³ on przyjazny dla u ytkownika. Owo prawie znalaz³o siê tu ze wzglêdu na parê drobiazgów, o których jeszcze wspomnê. Elementy regulacyjne wysy³aj¹ komunikaty (kontrolne) MIDI czytelnicy zapewne ju wiedz¹ jak wykorzystaæ tê cechê w praktyce. Ró nice. Virus B szybko zyska³ uznanie i popularnoœæ, domyœlam siê zatem, e spore grono czytelników doskonale zna ten instrument i chcia³oby siê dowiedzieæ czym ró ni siê od swego nastêpcy. Rzuæmy zatem okiem na garœæ danych i spróbujmy je porównaæ. Polifonia Virusa C wynosi 32 g³osy (B ma tylko 24), w ramach multi dostêpnych jest 16 barw, pamiêæ liczy sobie 1024 lokacje, ale tylko 256 z nich to barwy u ytkownika (zatem zwiêkszy³a siê wy³¹cznie iloœæ barw ROM) plus 128 lokacji na multi. Rozbudowano zale noœci modulacyjne i dodano jeden algorytm efektowy korektor parametryczny. Poza tym zmiany dotycz¹ drobiazgów, ale jak to czasem bywa: ma³a rzecz, a cieszy. Wiêcej szczegó³ów na ten temat znalaz³o siê w dalszej czêœci artyku³u. Tryby pracy. Virus C jest typowym syntezatorem subtraktywnym, zatem jego strukturê mo na w du ym uproszczeniu opisaæ jako uk³ad oscylatory-mikser-filtry-wzmacniacz. Tej kolejnoœci u ytkownik nie zmieni (na co pozwalaj¹ systemy modularne), ale liczne funkcje dodatkowe, mnogoœæ parametrów i zale noœci modulacyjnych sprawiaj¹, e urz¹dzenie oferuje niezwykle bogaty potencja³ brzmieniowy. Do listy istotnych elementów nale y jeszcze dodaæ procesor efektów i wokoder. Jak widaæ flagowy produkt firmy Access jest spe³nieniem marzeñ odwa nych eksperymentatorów, którzy poszukuj¹ nowych i niekonwencjonalnych brzmieñ a przy tym ceni¹ tradycjê i wartoœci wniesione ongiœ przez instrumenty analogowe. Podstawowym trybem pracy jest oczywiœcie MULTI, pozwalaj¹cy na grê 16. barwami, podczas gdy SINGLE udostêpnia tylko jedn¹. Tzw. Tryb MULTI SINGLE umo liwia u ytkownikowi wywo³ywanie poszczególnych barw wchodz¹cych w sk³ad aktywnego multi oraz ich edycjê. Wys³anie do instrumentu komunikatu PROGRAM CHANGE (na globalnym kanale) spowoduje zmianê ca³ego zestawu programów. Oscylatory. Porównuj¹c tê sekcjê w stosunku do Virusa B trudno nie dostrzec istotnych zmian, choæ jak siê oka e dotycz¹ one g³ównie organizacji elementów regulacyjnych. Testowany instrument dysponuje trzema oscylatorami na g³os, przy czym ostatni z nich aktywowany jest specjalnym przyciskiem. Jego znaczenie uœwiadamia nam prost¹ prawdê u ycie trzeciego DCO powoduje ograniczenie polifonii, w skrajnym przypadku nawet o osiem g³osów (jeœli wykorzystamy wy³¹cznie barwy zbudowane w oparciu o trzy oscylatory, z 32 zrobi¹ siê nam tylko 24 g³osy nb. w tej kwestii jednak brak pe³nej zgodnoœci, natrafi³em te na Dodatki ekstra Wraz z instrumentem nabywca otrzymuje obok instrukcji obs³ugi (nieÿle napisana, ale czasem prowadzi nas do celu jakby okrê n¹ drog¹) ksi¹ kê Programming Analog Synths autorstwa Howarda Scarra, któr¹ z czystym sumieniem polecam absolutnie ka demu posiadaczowi jakiegokolwiek syntezatora. Zgoda opisuje ona jak uzyskaæ pewne brzmienia w³aœnie przy pomocy Virusa, ale zawarte uwagi z powodzeniem mo na przenieœæ na inne modele. Znajdziemy tu opisy ró nych klasycznych elektronicznych (i nie tylko) instrumentów, oraz sposoby odtworzenia ich brzmienia za pomoc¹ nowoczesnej technologii. Zreszt¹ tytu³ pracy jest doœæ myl¹cy mamy tu bowiem przepisy na barwy cyfrowe, akustyczne, elektryczne i oczywiœcie analogowe. Zak³adam, e powy sze s³owa czyta tak e ktoœ, kto Virusa nie posiada i z jakiegoœ powodu nie zamierza go nabyæ. W pude³ku z instrumentem znajdziemy te dwa dyski: multimedialny z prezentacjami audio i broszurami oraz CD-ROM ze specjaln¹ wersj¹ Sounddivera, dedykowan¹ posiadaczom testowanego modelu. Podrêcznik zawieraj¹cy interesuj¹ce informacje na temat programowania syntezatorów. Znajdziecie go tak e na naszej p³ycie w katalogu Dodatki\Virus. Podczas edycji jakiegokolwiek parametru mo emy obserwowaæ jego zmiany na wyœwietlaczu. Po dokonaniu zmian wyœwietlacz wraca do stanu pocz¹tkowego, wskazuj¹c aktualnie wybrany program i funkcje przypisane do ga³ek Soft Knob 1 i Estrada i Studio paÿdziernik 2003

4 inne dane). Chcia³bym przy tej okazji zauwa yæ, e instrument dysponuje tak e suboscylatorem, który oferuje przebiegi trójk¹tne lub prostok¹tne (w rzeczywistoœci jest to puls o wspó³czynniku wype³nienia 50%). Elementy regulacyjne potencjometry i prze³¹czniki s¹ dla wszystkich oscylatorów wspólne, a o tym który bêdziemy edytowaæ decyduj¹ trzy przyciski Select (to zdecydowanie lepsze rozwi¹zanie ni w poprzedniej wersji). Aby zrozumieæ istotê dzia³ania omawianej sekcji nale y uwa nie przyjrzeæ siê dzia³aniu potencjometru Shape nb. w tym wypadku nic siê nie zmieni³o w stosunku do modelu B. W centralnym po³o eniu oscylator generuje przebieg pi³okszta³tny, jeœli jednak zaczniemy obracaæ ga³kê w prawo, bêdzie przechodzi³ w puls. Wówczas mo emy dodatkowo ustawiæ szerokoœæ impulsu (PW, inaczej mówi¹c wspó³czynnik wype³nienia). Potencjometr ten ma jeszcze jedn¹ funkcjê. Krêc¹c w lewo (nie na lewo tego nie napisa³em!) t³umimy sk³adowe a do uzyskania sinusoidy. W skrajnym po³o eniu (pozycja Wave) mamy do dyspozycji 64 przebiegi cyfrowe zapisane w ROM urz¹dzenia (wyboru dokonuje siê za pomoc¹ ga³ki Wave Sel/PW). Nie przytaczam tych informacji by popisaæ siê znajomoœci¹ instrukcji obs³ugi, ale po to, by udowodniæ jak wielki potencja³ kryje w sobie Virus C, a przy tym jak ³atwo jest on dostêpny dla u ytkownika. Oscylator 2 mo na synchronizowaæ z pierwszym, do dyspozycji mamy tak e FM oraz modulator ko³owy. W ten sposób znacznie wzbogacimy spektrum barw, uzyskuj¹c szereg efektów specjalnych, dÿwiêków perkusyjnych itp. Menu edycyjne tej sekcji udostêpnia dalsze parametry, w tym tak e niektóre zale noœci modulacyjne. Generalnie trudno uznaæ, by w tej czêœci Virus C stanowi³ istotny postêp w stosunku do swego poprzednika. To nie jest oczywiœcie wada, bo nie bardzo wiem co jeszcze nale- a³oby udoskonaliæ. Od nieskoñczenie d³ugiej listy funkcji wa niejsza jest jakoœæ opisane oscylatory generuj¹ masywne, bogate tony, z których nastêpnie (za pomoc¹ filtrów) wycinamy to, co chcemy. Mikser. Do tej sekcji dodano dwa potencjometry i w ten sposób mamy bezpoœredni dostêp do niemal wszystkich ustawieñ: balansu oscylatorów 1 i 2 (w pozycji œrodkowej poziomy obu s¹ równe), poziomu suboscylatora, generatora szumu i modulatora ko³owego. Szczególnie istotna jest ga³ka okreœlaj¹ca ogólny poziom oscylatorów, bowiem powy ej pewnej granicy wprowadza zjawisko saturacji ich tonu, co jest dodatkowym elementem kszta³towania barwy. Mamy tu do czynienia z emulacj¹ cechy w³aœciwej syntezatorom analogowym, gdzie mo na przesterowaæ wejœcie filtru uzyskuj¹c specyficzne efekty dÿwiêkowe. Przyjê³o siê okreœlaæ brzmienie charakteryzuj¹ce siê pewn¹ dawk¹ saturacji jako typowe dla Mooga, podczas gdy wolne od niej typowe dla Rolanda. Filtry. Testowany syntezator dysponuje dwoma filtrami, przy czym od strony funkcjonalnej trudno doszukaæ siê tu powa niejszych zmian w stosunku do modelu B. Kilka sposobów konfiguracji pozwala na uzyskanie ró nych rezultatów, nawet gdy zastosujemy identyczne ustawienia obu DCF. Nale y jednak zwróciæ uwagê, e wybór drogi sygna³u okreœla tak e t³umienie. I tak w wariancie szeregowym SER4 mamy dwa filtry o nachyleniu 12dB/oktawê, w SER6 jeden 24dB/oktawê i jeden 12dB/oktawê, a w obu wariantach równoleg³ych dwa 12dB/oktawê (w przypadku Split mo emy oddzielnie filtrowaæ oscylatory, w pozosta³ych do opisywanej sekcji trafia zawsze suma sygna³ów z miksera). Virus C oferuje standardowe charakterystyki: dolnoprzepustow¹, górnoprzepustow¹, œrodkowoprzepustow¹ i œrodkowozaporow¹. Sygna³ wychodz¹cy z pierwszego filtru mo e byæ przesterowany, choæ umieszczony w tym miejscu blok saturacji ma znacznie szersze zastosowanie w zale noœci od trybu dzia³ania funkcjonuje tak e jako reduktor rozdzielczoœci shaper, a nawet dodatkowy filtr do usuwania czêœci spektrum (t³umienie wynosi 6dB/oktawê). Ten i parê innych parametrów umieszczono w menu edycyjnym omawianej

5 sekcji, ale najistotniejszym przydzielono potencjometry lub prze³¹czniki oczywiœcie s¹ one wspólne dla obu filtrów, podobnie jak to siê ma z oscylatorami i LFO. Czas najwy szy odpowiedzieæ sobie na pytanie: jak to wszystko brzmi? Czy s¹ zauwa- alne ró nice miêdzy wersjami B i C? Zapewne nie jest to w³aœciwy moment na kompleksow¹ ocenê instrumentu, ale parê s³ów na temat filtrów wypada³oby powiedzieæ. Generalnie rzecz bior¹c s¹ znakomite, a po- ³¹czenie ich z oscylatorami tworzy iœcie wybuchow¹ mieszankê. Jeœli do tego dodaæ wspomnian¹ funkcjê Adaptive Control Smoothing, to otrzymamy rozwi¹zanie mog¹ce uchodziæ za wzorzec. Poniewa w czasie testu nie dysponowa³em Virusem B, bezpoœrednie porównanie nie wchodzi³o w rachubê musia³em odwo³aæ siê do dokonanych wczeœniej nagrañ testowych. Z czystym sumieniem nie mogê stwierdziæ, e walory brzmieniowe filtrów obu modeli czymœ siê ró ni¹. Dostrzegam subtelne ró nice miêdzy B a C, ale to wra enie ogólne i trudno dociec czy akurat ta sekcja jest za to odpowiedzialna. Nie zauwa y³em (poza jednym, zreszt¹ doœæ problematycznym, przypadkiem) zjawiska osobliwego zgrzytania, które bywa zmor¹ cyfrowych filtrów doprowadzonych do samooscylacji (zjawisko wzbudzenia pojawia siê gdy rezonans osi¹gnie odpowiednio wysok¹ wartoœæ, w przypadku wirtualnych analogów jest ono oczywiœcie emulowane). Poniewa Virusa B kiedyœ z³apa³em na nieco niestosownym zachowaniu, zaryzykujê twierdzenie, i coœ jednak poprawiono. Teraz naprawdê nie ma siê do czego przyczepiæ, a brzmienie powinno zachwyciæ ka dego tak e ortodoksyjnych analogowców. Inne bloki. W syntezatorach analogowych wyraÿnie wyodrêbnia siê sekcjê VCA, ale w przypadku testowanego modelu nie jest ona praktycznie widoczna ustawiamy poziom barwy oraz parametry obwiedni wzmacniacza. Pewnym ograniczeniem w stosunku do filtrów jest wspólna obwiednia, choæ nie robi³bym z tego problemu. Siêgniêto do standardowej ADSR dodaj¹c jeszcze jeden parametr pozwalaj¹cy na zmianê zachowania tego elementu. Normalnie po up³ywie czasu opadania (Decay) poziom obwiedni (faza Sustain) nie zmienia siê a do puszczenia klawisza i rozpoczêcia fazy wybrzmienia (Release). W przypadku Virusa C mo na wprowadziæ czas narastania lub opadania fazy Sustain. Optycznie zmieni³a siê sekcja LFO (w sumie s¹ trzy), co ma przede wszystkim u³atwiæ obs³ugê. Podobnie jak w modelu B mamy do dyspozycji wiele kszta³tów przebiegów (w sumie 68!) obok standardowych tak e rzadziej spotykane a czêstotliwoœæ wkracza w zakres audio. Znacznie wyd³u y- ³a siê lista zale noœci modulacyjnych u ytkownik okreœla intensywnoœci dzia³ania LFO na ró ne aspekty brzmienia. Testowany model nie posiada czegoœ, co zwykle okreœla siê terminem Modulation Matrix przynajmniej nie w dos³ownym znaczeniu. Nie oznacza to zawê enia mo liwoœci po prostu kwestiê programowania wp³ywu modulatorów na parametry rozwi¹zano inaczej. Dokonuje siê tego w samych sekcjach (prze³¹czniki, odrêbne ga³ki lub menu edycyjne). Efekty. By lepiej zrozumieæ ideê pok³adowego procesora, nale y wyodrêbniæ dwie grupy procedur: indywidualne dla ka dej partii w multi oraz globalne dla ca³ego multi. Do pierwszej z wymienionych zalicza siê a szeœæ równoczeœnie dostêpnych algorytmów efektowych: modulator ko³owy (dzia³a na ca³¹ barwê, w odró nieniu od tego, który mno y sygna³y oscylatorów 1 i 2), przesterowanie, Analog Boost (poprawia charakterystykê wybranego pasma czêstotliwoœci), phaser, chorus oraz korektor parametryczny (tego w modelu B nie by³o). Wszystkie ciekawie wzbogacaj¹ dÿwiêk, choæ nie nale y oczywiœcie przesadzaæ z ich dawkowaniem. Mnogoœæ efektów (pomnó - my 6 razy 16) nie poci¹ga za sob¹ obni enia jakoœci, co zas³uguje na szczególny podziw. Co prawda w¹tpiê, by czêsto zdarza³a siê nam sytuacja gdy bêdziemy potrzebowaæ wszystkich algorytmów naraz, ale pozostawienie nam takiej mo liwoœci to mi³y gest ze strony producenta. Niestety, nieco gorzej rzecz ma siê z globalnym pog³osem/opóÿnieniem (wybieramy albo jedno, albo drugie) co prawda ka da barwa w multi ma w³asny poziom wysy³ki, ale efekt jest tylko jeden. Obs³u yæ jednym pog³osem 16 barw, podczas gdy minimum przyzwoitoœci to cztery (tak mi siê w ka dym razie wydaje)... To niew¹tpliwie pewna s³aboœæ testowanego syntezatora, tym bardziej e ani opóÿnienie, ani pog³os nie oferuj¹ niczego szczególnego. Owszem, s¹ dobre, nawet bardzo jak na pok³adowy procesor, ale nic wiêcej. Na pocieszenie powiem, e wiele barw Virusa C w ogóle nie potrzebuje adnych efektów, bo znakomicie (i bardzo plastycznie) brzmi w suchej postaci. W pozosta³ych wypadkach nie pozostaje nic innego ni skorzystanie z dodatkowych wyjœæ i zewnêtrznego procesora. Pozosta³e sk³adniki. Nie sposób opisaæ, czy choæby wyliczyæ wszystko co w sobie zawiera Virus C. Doskonale opracowane Wirusowa rodzina Opisywany model podstawowy nie jest oczywiœcie jedynym w ofercie producenta. Istniej¹ te dwie (od strony funkcjonalnej to same z C) wersje klawiszowe: KC (61 klawiszy) oraz Indigo 2 (37 klawiszy). Ró ni je design, przy czym w przypadku pierwszej z nich trudno nie zauwa- yæ pewnego podobieñstwa do... Nord Leada. Mniej majêtnym amatorom brzmienia Virusa Access oferuje modu³ Rack XL. Przynajmniej wed³ug specyfikacji dysponuje on takim samym potencja³em jak wariant podstawowy, ale brak mu jego interfejsu czyli potencjometrów, prze³¹czników itp. Programowanie jest wiêc inne, nie da siê ukryæ daleko mniej przyjemne. Ale brzmienie zachowano i tylko to siê liczy. W ofercie wci¹ znajduje siê Rack Classic, który jednak wywodzi siê jeszcze z modelu B. Wersja Virus KC61 (8.990 z³) to nic innego jak Virus C z dobudowan¹ klawiatur¹ idealny do wykonañ live. Choæ nie ma tych manipulatorów co Virus C, model Rack XL oferuje to samo, rewelacyjne brzmienie. 36 Estrada i Studio paÿdziernik 2003

6 ustawienia globalne, mnóstwo systemowych udogodnieñ, prosta aktualizacja OS, arpeggiator (aczkolwiek niezbyt elastyczny, bo u ytkownik nie ma mo liwoœci edycji wzorca rytmicznego) czy wreszcie tzw. Random Patch Generator. Jest tego mnóstwo i odkrywanie kolejnych mo liwoœci pozostawiê obecnym oraz przysz³ym posiadaczom instrumentu. Parê s³ów poœwiêcê jedynie ostatniej z wymienionych funkcji. W zale noœci od ustawienia pozwala ona na losowe generowanie ca³kowicie nowej barwy albo modyfikacjê istniej¹cej. Choæ brzmi to nieprawdopodobnie, ale Virus potrafi siê sam zaprogramowaæ. Pozwoliæ maszynie budowaæ barwy?! A czemu nie, a nu wyjdzie z tego coœ ciekawego (na co sami byœmy nie wpadli) przecie nie musimy siê potem do niczego przyznawaæ i tak pójdzie na nasze konto... Warto te zwróciæ uwagê, e urz¹dzenie doskonale sprawdzi siê w roli procesora efektów, pozwalaj¹c na powa n¹ ingerencjê w zewnêtrzny sygna³ audio. Jakby tego by- ³o ma³o posiada on tak e detektor obwiedni, który zdejmuje profil dynamiczny sygna³u wejœciowego uzyskany w ten sposób ci¹g danych mo e pos³u yæ do modulacji parametrów brzmienia. WyobraŸmy sobie partiê syntezatora, w której zmiany czêstotliwoœci odciêcia powi¹zano z pêtl¹ perkusyjn¹ odtwarzan¹ przez sampler. Albo sterowanie w³asnym g³osem, gitar¹ itp. Trzeba przyznaæ, e producent zrobi³ wiele, by stworzyæ wokó³ swego instrumentu szczególn¹ otoczkê. Kr¹g u ytkowników, grupy dyskusyjne, ksi¹ ki, porady itp. Oczywiœcie gdyby nie by³o to urz¹dzenie wyj¹tkowe, zapewne wszelkie zabiegi nie przynios³yby efektu. A tak poza samym faktem posiadania znakomitego sprzêtu, ma siê jeszcze uczucie przynale noœci do ekskluzywnego klubu. Mi- ³e uczucie nieprawda? Podsumowanie i ocena. Czy istniej¹ syntezatory z dusz¹? Takie pytanie postawi³em ju oceniaj¹c model B. Moim zdaniem tak i mam przed sob¹ doskona³y tego przyk³ad. Naprawdê rzadko siê zdarza, by instrument od pierwszych chwil potrafi³ zauroczyæ s³uchacza swoim brzmieniem tak jak robi to Virus. Bezkonkurencyjna dynamika, bogate mo liwoœci programowania. Tak naprawdê niewiele jest na rynku urz¹dzeñ, które mia³yby szansê w rywalizacji z przedmiotem tego testu: Waldorf Q, mo e Novation Supernova ka dy ma swój, niepowtarzalny charakter. to bez w¹tpienia

7 jedna z najjaœniejszych gwiazd na syntezatorowym niebie. Czy ma w ogóle jakieœ s³absze strony? Oczywiœcie (pog³os/opóÿnienie, pojedyncza obwiednia sekcji filtrów), ale s¹ tak nieistotne, e ich wypominanie uwa am za pewien nietakt. Tym niemniej zastanawiaj¹c siê nad zakupem trzeba po prostu poznaæ jego brzmienie sprawdziæ czy nam odpowiada. Na szczêœcie nie jest to trudne istniej¹ demonstracyjne CD, barwy mo na œci¹gn¹æ w formie plików audio z sieci (znajdziecie je te na naszej p³ycie). Nie warto sugerowaæ siê tym, e wykonawca X czy Y u ywa ten model a my przecie tak lubimy iksa. To nie dzia- ³a, zaufajcie samym sobie. Jak siê ma brzmienie Virusa C do B? Czy jest lepsze? Ciekawe, choæ trudne pytanie. Aktualny model jest bez w¹tpienia lepszy od poprzednika wiêksza polifonia, bardziej rozbudowana modulacja, lepiej rozwi¹zana aran acja elementów regulacyjnych. Jak ju wspomnia³em nie mia³em mo liwoœci bezpoœredniego porównania, wiêc moja ocena bazuje na nagraniach testowych. Mam wra- enie, e ulepszenia maj¹ przede wszystkim charakter iloœciowy, organizacyjny, bo brzmienie b¹dÿmy szczerzy ju w modelu B by- ³o naprawdê znakomite. Ale coœ chyba jednak poprawiono dÿwiêk jest jakby pe³niejszy, bogatszy, bardziej soczysty itd. darujê sobie dalsze epitety. Celowo nie chcê podejmowaæ tematu, który ju by³ i zapewne bêdzie sto razy wa³kowany. Czy wirtualny analog zabrzmi jak prawdziwy, w dodatku tak, e nikt nie pozna ró nicy? To zale y od tego co chcemy porównywaæ i... kogo nabraæ. Tylko po co w ogóle siê nad tym zastanawiaæ?! Czy to ma byæ powa ne kryterium oceny? Jeœli ktoœ bardzo chce, to z pewnoœci¹ stworzy za pomoc¹ testowanego urz¹dzenia ca³kiem niez³e emulacje barw ró nych klasyków. Ale najmocniejsz¹ stron¹ tego instrumentu jest jego w³asne, niepowtarzalne brzmienie. Tym niemniej, gdyby ktoœ zmusi³ mnie do zrobienia rzeczy, której nie znoszê robiæ, czyli stworzenia rankingu najbardziej analogowo brzmi¹cych wirtuali, to Virus C znalaz³by siê na pierwszym miejscu. To moje subiektywne odczucie i nie zamierzam dyskutowaæ W porównaniu do poprzedniej wersji instrumentu nie zmieni³a siê lokalizacja gniazd. Nie przewidziano niestety wyjœcia cyfrowego, nawet jako opcji. z potencjalnymi oponentami. Oni te bêd¹ mieli na swój sposób racjê. Tak czy owak ambitni i poszukuj¹cy twórcy, którzy gotowi s¹ stan¹æ twarz¹ w twarz z zaawansowanym narzêdziem, z pewnoœci¹ nie pope³ni¹ b³êdu wybieraj¹c opisany model. Ma wszystko co powinien mieæ rasowy syntezator i jeszcze to coœ na dok³adkê. A cena? Có pocz¹æ, nic za darmo... Widaæ takie brzmienie jest tyle warte. EiS 38 Estrada i Studio paÿdziernik 2003