CHARLES KOCH W SŁUŻBIE WOLNOŚCI ELEGANCJA I CASUAL WOJNA NA PLAGIATY KULTURALNA ANARCHIA. posiadania BEZPŁATNY DODATEK DO TYGODNIKA GAZETA FINANSOWA

Transkrypt

1 CHARLES KOCH W SŁUŻBIE WOLNOŚCI ELEGANCJA I CASUAL WOJNA NA PLAGIATY KULTURALNA ANARCHIA Sztuka posiadania BEZPŁATNY DODATEK DO TYGODNIKA GAZETA FINANSOWA

2 38 WIELKIE RODY HISTORIA marca 2015 r. CHARLES KOCH W SŁUŻBIE Krzysztof Osiejuk Sowiecka działalność Kocha przyniosła mu dwojakiego rodzaju korzyści. Przede wszystkim przez owe lata udało mu się uratować rodzinną fortunę, zabezpieczyć posiadany majątek, ale też na tyle dobrze zainwestować, że już w latach 40. mógł nawiązać współpracę z nowymi partnerami i stworzyć projekt, który uczynił z Kochów jedną z najbogatszych rodzin na świecie, znany na początku pod nazwą Wood River Oil and Refining Company, a następnie przekształcony w dzisiejsze Koch Industries. Co może jednak równie ważne, to właśnie dzięki pobytowi w Związku Sowieckim Koch zrozumiał, czym jest komunizm i wszystko to, co niesie on ze sobą. Dzięki osobistej inteligencji i otwartemu spojrzeniu, otrzymał to, co później określił jako edukację na temat komunistycznych technik i metod manipulacji

3 WIELKIE RODY 39 HISTORIA WOLNOŚCI

4 40 WIELKIE RODY HISTORIA marca 2015 r. Fred Chase Koch W 1927 r. Koch opracował specjalną metodę tak zwanego termicznego krakowania, umożliwiającą znacznie bardziej wydajną procedurę przetwarzania ropy. Przez to, że technologia była wydajniejsza, wprowadziła nową jakość wśród konkurencji na rynku zdominowanym przez wielkie rafinerie. Reakcją wielkiego biznesu była seria 44 różnych pozwów sądowych przeciwko Kochowi, z których Koch przegrał tylko jeden, a to i tak jak ujawniono po latach wyłącznie dzięki temu, że sędzia został przekupiony Amerykańscy kolonizatorzy wyrzucają do oceanu transport brytyjskiej herbaty, 1773 r. Jestem pewien, że zdecydowana większość z nas albo doskonale wie, czym jest tzw. Tea Party, albo przynajmniej spotkała się z ową nazwą już wcześniej. Gdyby jednak były jakieś wątpliwości, przypomnę krótko, że mówimy o amerykańskim ultrakonserwatywnym, by nie powiedzieć libertariańskim, ruchu polityczno-społecznym, zwróconym głównie przeciwko, jak twierdzą jego członkowie i sympatycy, zbytnio rozbudowanemu systemowi interwencjonizmu państwowego czy to na poziomie podatków, czy opieki społecznej, czy w ogóle rozdzielania wszelkiego rodzaju dóbr. Sprytni herbaciarze Nazwa Tea Party ma swoje źródło w wydarzeniu jeszcze z 1773 r., kiedy to amerykańscy kolonizatorzy wyrzucili do oceanu cały transport brytyjskiej herbaty, by w ten sposób zaprotestować przeciwko wprowadzanym podatkom. Nic więc dziwnego, że głównym Nieformalne logo TEA Party

5 WIELKIE RODY 41 HISTORIA Fred Chase Koch Marsz podatników na Waszyngton, Pennsylvania Avenue, Waszyngton, D.C., 12 września 2009 hasłem członków i sympatyków owej herbacianej partii jest bezpośrednio wzięty od owego TEA, to apel Taxed Enough Already, co można swobodnie przetłumaczyć jako dość już podatków. Oczywiście, jak przystało na prawdziwych konserwatystów, herbaciarze są ludźmi mocno ideowymi, a więc sprzeciwiają się: aborcji, eutanazji, propagandzie gender i wszystkiemu temu, co dziś niesie za sobą tzw. nowy wspaniały świat. Nie zmienia to jednak faktu, że ich głównym celem politycznym jest zmniejszenie udziału państwa w życiu narodu. Jako projekt polityczny Tea Party realnie nie stanowi w Ameryce zbyt liczącej się siły, w tym sensie, że nie ma absolutnie żadnej możliwości, by na politycznej scenie podzielonej wystarczająco trwale na dwa główne obozy (Republikanów i Demokratów) mogło dojść do choćby pozornego ruchu. Dlatego też Tea Party nie ma ambicji, by się upominać o samodzielne rządy, natomiast pod względem organizacyjnym trzyma się Partii Republikańskiej i w ten sposób, owszem, odnosi pewne sukcesy. Szacuje się na przykład, że w wyborach do Kongresu w roku 2010 politycy kojarzeni z owym ruchem, spośród wszystkich uzyskanych przez Republikanów miejsc, zdobyli ich aż 40. Co ciekawe w badaniach exit polls swoje poparcie dla aktywistów Tea Party deklarowało około 40 proc. badanych. Powstaje więc pytanie, jak to się stało, że ruch tak w gruncie rzeczy peryferyjny mógł stać się aż tak popularny i do pewnego stopnia wpływowy, że wiadomości o nim dotarły aż do nas. Jak to możliwe, że nazwa Tea Party funkcjonuje w świadomości osób interesujących się polityką na świecie z niemal taką samą intensywnością, jak nazwisko Baracka Obamy czy George a Busha? Odpowiedzią jak to bywa z reguły są pieniądze. Otóż jak powszechnie wiadomo, jednymi z najbardziej prominentnych osobistości wspierających politycznie i ideowo, a przede wszystkim finansowo, ową Tea Party są bracia Charles i David Koch, obecnie wspólnie okupujący szóstą pozycję na liście najbogatszych ludzi, publikowanej przez magazyn Forbes. Każdy z nich zgromadził majątek sięgający 42,9 miliardów dolarów. Można by w tym momencie oczywiście zażartować, że taka kwota wystarczyłaby, by z ukochanej Tea Party wykreować ogólnoświatowy medialny hit, natomiast jest to wciąż zbyt mało, by decydować o wyborze prezydenta Stanów Zjednoczonych lub burmistrza Londynu. Moglibyśmy sobie tak zażartować, niemniej i tak Kochom należy się uznanie. Jest to bowiem rodzina pod pewnymi względami absolutnie niezwykła. Wartościowy emigrant Człowiekiem, który wszystko rozpoczął, był Fred Chase Koch, urodzony w roku 1900 w Quanag w Teksasie syn holenderskiego emigranta Harry ego Kocha wydawcy i właściciela lokalnego dziennika. Jednak życiowe plany Freda w żadnej mierze nie wiązały się z branżą wydawniczą. W roku 1922 uzyskał dyplom inżyniera na kierunku chemicznym w Massachusetts Institute of Technology i niemal natychmiast rozpoczął karierę w Texaco. Po pewnym czasie objął pozycję głównego inżyniera w Medway Oil&Storage Company, a następnie w roku 1925, na zaproszenie kolegi ze studiów, niejakiego P.C. Keitha, zatrudnił się w firmie o nazwie Keith-Winkler Engineering. Keith był jednym ze współwłaścicieli, jednak czy to los, czy czyjaś wola zrządziły tak, że w tym samym roku Keith zdecydował się odejść, a firma zmieniła nazwę na Winkler-Koch Engineering Company. W 1927 r. Koch opracował specjalną metodę tak zwanego termicznego krakowania, umożliwiającą znacznie bardziej wydajną procedurę przetwarzania ropy. Przez to, że technologia była wydajniejsza, wprowadziła nową jakość wśród konkurencji na rynku zdominowanym przez wielkie rafinerie. Reakcją wielkiego biznesu była seria 44 różnych pozwów sądowych przeciwko Kochowi, z których Koch przegrał tylko jeden, a to i tak jak ujawniono po latach wyłącznie dzięki temu, że sędzia został przekupiony. Niestety, lata stracone na procesy praktycznie wyeliminowały Kocha z amerykańskiego rynku, w związku z czym zmuszony został do przeniesienia interesów na Jak powszechnie wiadomo, jednymi z najbardziej prominentnych osobistości wspierających politycznie i ideowo, a przede wszystkim finansowo, Tea Party są bracia Charles i David Koch, obecnie wspólnie okupujący szóstą pozycję na liście najbogatszych ludzi, publikowanej przez magazyn Forbes. Każdy z nich zgromadził majątek sięgający 42,9 miliardów dolarów David Koch Charles Koch

6 42 WIELKIE RODY HISTORIA marca 2015 r. Fred Koch z małżonką i synami Charles i William Koch Bracia Koch byli również współzałożycielami bardzo wpływowego (mieszczącego się w Waszyngtonie) thinktanku pod nazwą Cato Institute. Poprzez założony przez żonę Charlesa Elizabeth Koch Cultural Trust rodzina wspiera finansowo najróżniejsze kulturalne projekty i indywidualną działalność artystyczną rynki obce a więc do Europy, na Bliski Wschód, do Azji, ale przede wszystkim do Związku Sowieckiego, gdzie w latach uruchomił 15 instalacji do krakowania ropy. W 1932 r. Koch poślubił w Kansas City Mary Clementine Robinson, córkę wybitnego miejscowego lekarza Franklina Robinsona, jednego z założycieli University of Kansas School of Medicine, oraz prawnuczkę słynnego misjonarza z Kalifornii biskupa Williama Ingrahama Kipa oraz ambasadora w Rzymie Williama Burneta Kinneya. Kochowie mieli czterech synów: Fredericka, Charlesa i bliźnięta Davida oraz Williama. Czerwone zagrożenie ze Wschodu W wymiarze osobistym sowiecka działalność Kocha przyniosła mu dwojakiego rodzaju korzyści. Przede wszystkim przez owe lata udało mu się uratować rodzinną fortunę, zabezpieczyć posiadany majątek, ale też na tyle dobrze zainwestować, że już w latach 40. mógł nawiązać współpracę z nowymi partnerami i stworzyć projekt, który uczynił z Kochów jedną z najbogatszych rodzin na świecie, znany na początku pod nazwą Wood River Oil and Refining Company, a następnie przekształcony w dzisiejsze Koch Industries. Co może jednak równie ważne, to

7 WIELKIE RODY 43 HISTORIA Rodzina Koch właśnie dzięki pobytowi w Związku Sowieckim Koch zrozumiał, czym jest komunizm i wszystko to, co niesie on ze sobą. Podczas swoich wędrówek po Rosji, dzięki osobistej inteligencji i otwartemu spojrzeniu, otrzymał to, co później określił jako edukację na temat komunistycznych technik i metod manipulacji, nabierając z dnia na dzień coraz większego przekonania, że sowieckie zagrożenie nie powinno być lekceważone przez Amerykanów, a rząd amerykański powinien na bieżąco i zdecydowanie reagować. Jak wspominał syn Freda, Charles Koch: wielu sowieckich inżynierów, z którymi ojciec pracował, szczerze wspierało system tylko po to, by w pewnym momencie zginąć z rąk Stalina i jego szajki. Sam Koch natomiast, w wydanej w 1960 r. książce pod tytułem Biznesmen spogląda na komunizm opisał Związek Sowiecki jako kraj głodu, biedy i niewyobrażalnego terroru. Antykomunistyczne poglądy doprowadziły Kocha do tego, że stał się członkiem (założycielem) niezwykle wpływowego, ultraprawicowego stowarzyszenia o nazwie John Birch Society. Koch utrzymywał, że zarówno Demokraci, jak i Republikanie są infiltrowani przez sowiecką partię komunistyczną, a w czasie II wojny światowej jego sprzeciw wobec komunizmu doprowadził go wręcz do tego, że w pewnym momencie wyraził poparcie dla Mussoliniego i sposobu, w jaki ten rozprawił się z włoską lewicą. W jednej ze swoich publikacji wyraził przekonanie, że kolorowi W 1932 r. Koch poślubił Mary Clementine Robinson, córkę wybitnego miejscowego lekarza Franklina Robinsona, jednego z założycieli University of Kansas School of Medicine. Kochowie mieli czterech synów: Fredericka, Charlesa i bliźnięta Davida oraz Williama David Koch Charles Koch Frederick Koch William Koch

8 44 WIELKIE RODY HISTORIA marca 2015 r. stanowią część sowieckiego planu przejęcia Ameryki, natomiast system opieki społecznej przedstawiał jako tajny plan mający na celu przyciągnięcie Portorykańczyków i czarnoskórych do wielkich miast na wschodzie kraju, aby doprowadzić do wojny na tle rasowym i przejęcia władzy przez komunistów. W roku 1966 bezpośredni zarząd nad firmą przekazał w ręce syna Charlesa. Zarządzanie w oparciu o rynek Dziś Koch Industries jest drugą pod względem wielkości prywatną firmą w Stanach Siedziba Cato Institute Zjednoczonych, w której Charles zajmuje stanowisko prezesa zarządu i dyrektora generalnego, natomiast jego brat David jest wiceprezesem wykonawczym. Każdy z nich kontroluje 42 proc. całości konglomeratu. O ile początkowo Koch Industries zajmowało się wyłącznie rafinacją ropy oraz produkcją chemikaliów, o tyle dziś zakres działalności obejmuje najróżniejsze dziedziny, w tym: wytwarzanie energii, produkcję asfaltu, gazu ziemnego, metanolu, nawozów sztucznych, środków spożywczych czy tworzyw sztucznych. W roku 2007 w swojej książce The Science of Success Charles Koch, opisując swoją filozofię dobrego biznesu, użył terminu zarządzanie w oparciu o rynek. Kochowie konsekwentnie wspierają całą gamę wolnorynkowych organizacji, takich jak Institute for Humane Studies czy Mercatus Center na George Mason University. Pieniądze Kochów płyną również szerokim strumieniem na działalność polityczną Partii Republikańskiej oraz stowarzyszonych z nią ugrupowań i organizacji. Bracia byli również współzałożycielami bardzo wpływowego (mieszczącego się w Waszyngtonie) think-tanku pod nazwą Cato Institute. Poprzez założony przez żonę Charlesa Elizabeth Koch Cultural Trust rodzina wspiera finansowo najróżniejsze kulturalne projekty i indywidualną działalność artystyczną. Walka o standardy Charles Koch, mimo tego że początkowo wspierał prezydenturę George a W. Busha, ostatecznie stał się gorącym przeciwnikiem prowadzonej przez niego polityki, wzywając do minimalizowania roli rządu w państwie, przy jednoczesnym wspieraniu prywatnej gospodarki oraz osobistych wolności. Oceniając perspektywy, jakie stoją przed Ameryką, Koch głosił, że Amerykanie stają przed być może największym od lat 30. zamachem na wolność i dobrobyt. W wywiadzie udzielonym dla magazynu American Journal of Business Koch wyraził swoją wdzięczność i podziw dla gigantów austriackiej szkoły ekonomii, którzy sformułowali i rozwinęli zasady, które pozwoliły mi zrozumieć, jak działa świat, i to właśnie ta wiedza pomogła mi określić styl zarządzania oparty na gospodarce rynkowej. Zdaniem Kocha jedynym sensem istnienia państwowych firm jest to, Kochowie konsekwentnie wspierają całą gamę wolnorynkowych organizacji, takich jak Institute for Humane Studies czy Mercatus Center na George Mason University. Pieniądze Kochów płyną również szerokim strumieniem na działalność polityczną Partii Republikańskiej oraz stowarzyszonych z nią ugrupowań i organizacji David Koch

9 WIELKIE RODY 45 by mogli na nich pasożytować najróżniejszej maści prawnicy. W roku 2011, w wypowiedzi na łamach The Wall Street Journal Charles Koch stwierdził: Jakiekolwiek wspieranie biznesu przez rząd jedynie zwiększa problemy. Zbyt wiele z nich z na tyle dużym powodzeniem lobowało o specjalne traktowanie w postaci najróżniejszych przysług, takich jak subsydia, regulacje i ulgi, że w ten sposób udało się bardziej ambitnych, zdolnych i wydajnych przedsiębiorców trzymać na odpowiednio bezpieczną odległość. Utrzymywanie republiki kolesiów jest znacznie prostsze, niż zwykłe konkurowanie na rynku, dzięki temu jednak ogólny standard życia ulega erozji, a indywidualna przedsiębiorczość zostaje zdławiona w taki sposób, że się wspiera tych, którzy działają na rzecz władzy, a nie konsumenta. Na wielu obserwatorach wrażenie zrobiła akcja podjęta przez Kocha na rzecz zniesienia subsydiów na produkcję alkoholu etylowego w sytuacji, gdy Koch Industries jest jego głównym producentem, i jego słowa: Pierwsze, czego się powinniśmy pozbyć raz na zawsze, to pomoc dla biznesu i rozmaite ulgi. Jeśli chodzi o już istniejące prawa i regulacje, Koch stwierdził jednoznacznie, że od swoich pracowników oczekuje bezwzględnego przestrzegania prawa: Nie mogliśmy sobie pozwolić na jakiekolwiek wyjątki i musieliśmy mocno dbać o to, by 100 procent naszych pracowników w 100 procentach chciało się przystosować do wciąż zmieniających się rządowych zarządzeń. Wierne przestrzeganie prawa nie oznacza oczywiście na owe prawa zgody, jednak skoro już stajemy wobec przepisów prawa, nawet tych, które według nas są głupie czy niesprawiedliwe, w pierwszym rzędzie musimy się podporządkować. Tylko wtedy, jako osoby wiarygodne, możemy rozpocząć dyskusję z prawodawcą i wskazać na rozwiązania, które naszym zdaniem są bardziej korzystne ze społecznego punktu widzenia. Jeśli jednak i to nie wystarczy, możemy wraz z innymi podjąć akcje edukacyjne czy polityczne na rzecz zmiany prawa. Godność, szacunek i równość wobec prawa W kwietniu 2014 r. na łamach The Wall Street Journal Koch napisał: Podstawowe rozumienie godności, szacunku i równości wobec prawa są narażane na nieustanny atak ze strony władzy. Skrytykował też oczywiście rząd Obamy, twierdząc, że w wypadku tej prezydentury jej główną ideą i jednocześnie czymś absolutnie nie do przyjęcia jest przekonanie, że ludzie nie są w stanie decydować o tym jak żyć, i to jest właśnie prawdziwa esencja tego, czym jest socjalistyczna władza. Oczywiście możemy być pewni, że dzięki temu rodzajowi wypowiedzi, wyrastających z tego rodzaju filozofii i propagujących tego rodzaju polityczne rozwiązania, zarówno Charles Koch, jak i cała ta niezwykła rodzina mają w znacznej części amerykańskiego społeczeństwa opinię zszarganą być może jeszcze bardziej niż kultowy już obiekt publicznej nienawiści, jakim swego czasu w Stanach Zjednoczonych był prezydent Richard Nixon. Nawet nie musimy przedstawiać specjalnych dowodów na to, jak bardzo ktoś o tego rodzaju politycznej postawie musi być tępiony nie tylko przez zwykłych ludzi o lewicowych upodobaniach, lecz także przez najróżniejszego rodzaju agendy, czy to HISTORIA Charles Koch: Utrzymywanie republiki kolesiów jest znacznie prostsze, niż zwykłe konkurowanie na rynku, dzięki temu jednak ogólny standard życia ulega erozji, a indywidualna przedsiębiorczość zostaje zdławiona w taki sposób, że się wspiera tych, którzy działają na rzecz władzy, a nie konsumenta medialne, czy to artystyczne, czy intelektualne. I oczywiście nie można się już niczemu dziwić, gdy zrozumiemy, że tak poważna biznesowa czy finansowa pozycja, jaką rodzina Koch zyskała na świecie, nie jest w stanie przeciwstawić się temu, co ma wsparcie znacznie wyższe. Mowa o wsparciu, które oczywiście działa w oparciu o fundusze niewyobrażalne dla przeciętnego człowieka. Dziś Koch Industries jest drugą pod względem wielkości prywatną firmą w Stanach Zjednoczonych, w której Charles zajmuje stanowisko prezesa zarządu i dyrektora generalnego, natomiast jego brat David jest wiceprezesem wykonawczym. Każdy z nich kontroluje 42 proc. całości konglomeratu Siedziba Koch Industries

10 46 RYNEK MODY Powrót do natury i motywy kwiatowe zawładnęły w tym sezonie dużą częścią pokazów. Kwiaty sprawdzają się jednak nie tylko na ekskluzywnych sukniach. W modzie streetwearowej należy spodziewać się również licznych motywów florystycznych ELEGANCJA I CASUAL MODNEGO OBUWIA Buty odpowiednio dobrane do stroju stanowią idealne dopełnienie całego outfitu. W aktualnej męskiej kolekcji marek na wiosnę lato 2015 można znaleźć sporo ciekawych modeli. Kluczowe style dla mężczyzn w nadchodzącym sezonie to klasyczne mokasyny, sznurowane półbuty wykonane z połączenia różnych rodzajów miękkich skór i modnych tekstyliów oraz nieśmiertelne trampki. Wprowadzona przez wiele firm zainspirowana sportem funkcjonalność gwarantuje komfort i wygodę. Agnieszka Kamińska W sezonie wiosenno-letnim ciekawe propozycje przygotowała marka Vagabond. Obuwie w stylu look sartorial świetnie wpasowuje się między formalny a casualowy trend. Retro sportowe modele, wciągane mokasyny czy buty sportowe za kostkę reprezentują styl na co dzień, podczas gdy linia obuwia eleganckiego obejmuje akcenty formalne, zawierające klasyczne, zwężające się kształty, niektóre w masywniejszym wydaniu. Komfort użytkowania Proste sylwetki, przewiewne materiały, radosna kolorystyka to cechy wiosennej kolekcji męskiego obuwia Timberland, która zachwyca świeżym podejściem do tematu. Jest modnie, wygodnie i niezwykle lekko! Stylowy mężczyzna XXI wieku wybiera przede wszystkim produkty, które od rana do nocy zapewnią mu nie tylko komfort użytkowania, lecz także modny wygląd. Firma w nowej kolekcji prezentuje buty, które spodobają się każdemu aktywnemu mieszkańcowi wielkiego miasta. To modele proste, zamszowe oxfordy w zgaszonej kolorystyce, które uzupełnią każdą miejską stylizację. Nieco mniej oficjalne loafery to propozycja idealna na leniwe letnie wieczory, spędzane na plaży w gronie znajomych. Zestawione z dżinsowymi szortami i bawełnianym t-shirtem stanowią idealne dopełnienie. Marka Wrangler Footwear oferuje casualowe propozycje wszystkim preferującym mniej formalny styl. To buty dla osób, które nie boją się podkreślać swojego charakteru poszczególnymi elementami garderoby. Ich buty muszą spełniać kryterium najwyższej jakości i wygody, ale muszą pozostawać również w duchu fashion. Z kolei włoscy projektanci marki Primamoda stawiają na kolekcję pełną zaskakujących połączeń: od tych kolorystycznych, gdzie odważnie miksują ze sobą barwy, po ekstrawaganckie zestawienia faktur. W kolekcji męskiej na szczególną uwagę zasługują klasyczne półbuty zaakcentowane czerwonymi sznurówkami i zamszowe brogsy z kontrastującą podeszwą. Zabawa stylem i kolorem Nowe kolekcje dla kobiet w sezonie wiosenno-letnim prezentują współczesną gamę modeli w obszarze sportowego stylu, objawiającego się w postaci grubych podeszew, platform, szpiczastych nosków i oryginalnych klapek. Świadoma, modna kobieta XXI wieku szuka obuwia, które sprawdzi się przede wszystkim w trakcie dnia pełnego obowiązków. Musi być ono wygodne, funkcjonalne i modne. Właśnie takie są modele z kolekcji marki Vagabond czy Timberland. Proste botki wyposażone w stabilny obcas będą pasować do każdej miejskiej stylizacji. Na luźniejsze spotkania firmy proponują sandałki utrzymane w rzymskim stylu lub sandały na grubszej funkcjonalnej platformie. Niekwestionowanym hitem wiosenno-letnich kolekcji są gladiatorki. Primamoda proponuje je w ażurowej wersji, wiązanej aż do kolana, na smukłej kobieciej szpilce. To idealny wybór na specjalne okazje lub wielkie wyjście. Wciąż modny jest wzór wężowej skóry, wykorzystany w różnych fasonach obuwia: od delikatnych balerin, po czółenka i botki na wysokich obcasach. Motyw ten pojawia się zarówno w naturalnych barwach, jak i zestawieniach typu color block wykorzystujących fuksję, kobalt i zieleń. W ofercie marki znalazły się również delikatne sandałki z paseczków na wysokim obcasie, eleganckie, lakierowane czółenka i dziewczęce baleriny z ozdobnymi kamieniami. W kolekcji nie zabrakło wyciętych botków bez palców na słupkowym obcasie, zarówno w najmodniejszych soczystych kolorach, jak i stonowanych, naturalnych beżach i brązach. Ciekawą propozycję przygotowała marka Mel Dreamed by Melissa. To nie tylko bogata oferta kolorów, lecz także wygoda i pomysłowość. Najnowsza kolekcja MEL SS15 jest inspirowana hawajskim stylem. Akcenty francuskiej elegancji Na koniec propozycje dla miłośniczek miejskiego, niezobowiązującego stylu. Marki Gola, Le Coq Sportif czy New Balance proponują różne modele z ciekawymi grafikami, nadrukami, w pastelowych kolorach. Produkty wysokiej jakości znajdziemy w codziennej sportowej kolekcji butów, którą Le Coq Sportif uzupełnił dodatkowo akcentami francuskiej elegancji. W najnowszej kolekcji New Balance znajdziemy modele obuwia w klasycznym dla marki stylu, jak i wzory inspirowane naturą. Firma oferuje dwa modele pokryte kwiecistym nadrukiem. Soczysta pomarańcza i nieco bardziej stonowany fiolet wielokrotnie przewijały się na wybiegach Paryża. Jest to dowód na to, że firma doskonale wyczuła trendy. Powrót do natury i motywy kwiatowe zawładnęły w tym sezonie dużą częścią pokazów. Kwiaty sprawdzają się jednak nie tylko na ekskluzywnych sukniach. W modzie streetwearowej należy również spodziewać się licznych motywów florystycznych. Autorka tesktu jest PR&communication managerem w firmie FASHION PR&SHOWROOM NEW BALANCE TIMBERLAND

11 RYNEK MODY 47 Jak sprawić, by klient poczuł się wyjątkowo? Wysoki poziom obsługi klienta jest kluczową kwestią w przypadku sieci sklepów odzieżowych, szczególnie tych oferujących ubrania z segmentu premium. Znaczna część klientów nie dokonuje bowiem zakupu impulsywnie. Niejednokrotnie jest on poprzedzony analizą oferty innych sklepów pod kątem obsługi, rodzaju materiału czy opinii o staranności wykonania. Tomasz Ciąpała Doradcy klienta w salonach odzieżowych powinni zdawać sobie sprawę, że dokonując zakupu garnituru, mężczyzna podejmuje decyzję głównie pod wpływem racjonalnych argumentów i takich cech produktu, które spełniają jego oczekiwania w kontekście dzisiejszego i przyszłego użytkowania. Zadaniem sprzedawcy jest zatem nie tylko odpowiednie przedstawienie tych cech, lecz także pomoc w doborze ubrania pod kątem budowy fizycznej klienta oraz jego preferencji i charakteru. Mężczyzna w idealnie dobranym garniturze powinien czuć się niemal jak w drugiej skórze. Spełnienie wszystkich oczekiwań jest zadaniem wymagającym, szczególnie w przypadku Anna Gołębicka Nowoczesna odzież typu homewear to efekt zmiany myślenia o współczesnej kobiecie. Coraz więcej pań chce dobrze wyglądać nie tylko w pracy lub na imprezie, lecz także podczas leniwego popołudnia w domu. Nie chcą jednak rezygnować z komfortu noszenia wygodnych, zapewniających swobodę ubrań. Dlatego odzież domowa to najczęściej luźne kimona, bluzy, koszulki, swetry i spodenki. Uszyte są z bardzo dobrych gatunkowo tkanin: bawełny, dzianiny, wełny, satyny lub jedwabiu. Kiedyś kobiety bardzo skupiały się na tym, żeby wyjść z domu i pięknie wyglądać, mówiło się wtedy: moje ubrania na super wyjścia. W tej chwili chcemy wyglądać ładnie nie tylko poza domem, lecz także w każdym momencie, również w domu. Wstając, chodząc po domu, chcemy czuć się wygodnie, wyglądać dobrze, mieć ubrania, które są funkcjonalne i ubrania, które nie są schodzonymi dresami. Zaczynamy polskich konsumentów. Z jednej strony wielu mężczyzn nadal potrzebuje pomocy w podstawowych kwestiach dotyczących wyboru garnituru i oczekuje od sprzedawcy kompleksowej i rzetelnej wiedzy. Z drugiej pojawia się nowy rodzaj klienta wyjątkowo wymagającego, coraz lepiej wyedukowanego, przeszukującego fora oraz blogi internetowe poświęcone modzie męskiej, zwracającego uwagę na detale i szczegóły. Niezwykle istotny jest tzw. czynnik kobiecy, bowiem w przypadku części polskich mężczyzn nadal doradcą wizerunkowym i stylistą jest żona czy narzeczona. Dlatego jednymi z najważniejszych cech dobrego sprzedawcy są wysokie zdolności komunikacyjne i umiejętność wsłuchiwania się w indywidualne potrzeby klienta. się szanować. Jeśli jestem piękna, to jestem piękna w każdym momencie mojego życia. W odzieży domowej dominują stonowane kolory: szarości, beże, pudrowe róże, granaty. Dominują ubrania z dużą ilością koronek, zdobień i wstawek, oraz wzorzyste materiały. Modne są zdecydowanie dziewczęce fasony, często inspirowane stylem vintage. Projektanci zachęcają do zabawy modą i łączenia stylów: kobiecy top wykończony koronką proponują zestawić z szortami przypominającymi męskie bokserki lub pikowaną bluzą. Homewear jest po to, żebyśmy miały pretekst pójść i kupić sobie coś wyjątkowego częściej. Czyli teraz nie tylko bielizna na noc, w której jesteśmy wyjątkowe, eteryczne i czujemy się świetnie, nie tylko super ciuchy do pracy czy na wyjście, które budują naszą pewność siebie i kobiecość, lecz także coś pomiędzy czyli homewear. Jestem piękna poza domem, jestem piękna w domu, jestem piękna nocą w swojej bieliźnie nocnej. Odzież typu homewear można znaleźć zarówno w kolekcjach marek ekskluzywnych, jak La Perla, i popularnych sieciówek, np. Gatta, Esotiq, Camaieu. Domowe stroje w ofercie marki Gatta zostały zaprojektowane przez amerykańską wokalistkę Britney Spears. Domową odzież promują Stella McCartney oraz Marc Jacobs, który ubrania w stylu homewear zakłada często także na wielkie wyjścia. Autorka jest ds. ekspertką komunikacji w Gatta W przypadku pierwszego kontaktu dużą rolę odgrywają też intuicja sprzedawcy, wyczucie oraz jego dyskretna, nienarzucająca się obecność. Ważne jest również podnoszenie poziomu wiedzy o asortymencie i bieżących trendach. Wszystko to, w połączeniu z dobrej jakości asortymentem, jego różnorodnością i szeroką ofertą rozmiarową, pomaga budować długoterminowe relacje z klientem. Oczywiście nie opiera się to na jednorazowej wizycie w salonie, dlatego największą satysfakcją i potwierdzeniem wysokiej jakości usług są powracający klienci. Autorem wypowiedzi jest wiceprezes zarządu LANCERTO SA Homewear łączy wygodę i oryginalny design Odzież domowa przestaje kojarzyć się wyłącznie z rozciągniętym dresem lub podomką. Nowoczesne ubrania tego typu łączą komfort noszenia z wyjątkowym designem. To odpowiedź na potrzeby kobiet, które pragną dobrze wyglądać nawet w zaciszu domowym, ale nie chcą rezygnować z wygody i swobody. Kiedyś kobiety bardzo skupiały się na tym, żeby wyjść z domu i pięknie wyglądać, mówiło się wtedy: moje ubrania na super wyjścia. Dziś chcemy wyglądać ładnie nie tylko poza domem, lecz także w każdym momencie, również w domu

12 48 BIZNES 10 marca 2014 r. po trwającym około pięciu miesięcy procesie ława przysięgłych Sądu Rejonowego dla Środkowej Kalifornii zadecydowała o przyznaniu rodzinie Gaye a 7,4 mln dolarów za rzekome naruszenie praw autorskich. Autorzy Blurred Lines zapowiedzieli apelację WOJNA NA PLAGIATY Sądowa praktyka zna wiele sytuacji, w których trudno wytyczyć granicę między słuszną walką o zadośćuczynienie za krzywdy a próbą wyłudzenia. Podobne kontrowersje towarzyszyły już oskarżeniom o molestowanie seksualne, brak oznaczeń ochronnych na różnych produktach, a teraz można spodziewać się wysypu poszukiwań prawdziwych i rzekomych przywłaszczeń cudzych kompozycji. dr Kordian Kuczma Piosenka amerykańskiego wokalisty soulowego Robina Thicke a Blurred Lines była skazana na sukces, ponieważ gościnnie pojawił się w niej głos wielkiego przeboju lata 2013 Pharrell Wiliams, a także popularny raper T.I. (prawdziwe nazwisko Clifford Harris, Jr.). Kontrowersje od początku Idealnie wpisująca się w wakacyjny klimat muzyczna lekkość zapewniła jej status najlepiej sprzedającego się utworu roku w Wielkiej Brytanii, Kanadzie i kilku innych krajach oraz najczęściej odtwarzanego w stacjach radiowych USA. Rozgłos kompozycji przyniosły także kontrowersje wokół teledysku pełnego roznegliżowanych modelek oraz tekstu uważanego przez wiele środowisk za zachęcający do gwałtu i zażywania narkotyków. Oskarżenia o seksizm nie przyniosły jednak autorom Blurred Lines (jako którzy figurowali wszyscy trzej wykonawcy przeboju) takiej szkody, jak z pozoru niewinna uwaga Thicke a w wywiadzie dla magazynu GQ z czerwca 2013 r., że w trakcie jego tworzenia inspirowali się klasykiem Marvina Gaye a z 1977 r. pt. Got to Give It Up. Rodzina tragicznie zmarłego piosenkarza potraktowała tę wypowiedź jako przyznanie się do plagiatu. Prawnicy pomówionych muzyków przygotowali pozew, który jasno stwierdzał, że prawo autorskie chroni tylko konkretne utwory, a nie kreowany przez nie nastrój i inne abstrakcyjne idee. Groźny precedens Williams uparcie twierdził, że obydwa utwory nie są do siebie podobne, m.in. dlatego, że zostały napisane w innej tonacji. Z kolei Thicke zaczął utrzymywać, że miał niewielki wkład Jeff Lynne i Tom Petty z Electric Light Orchestra Robin Thicke, raper T.I. (prawdziwe nazwisko Clifford Harris, Jr.) oraz Pharrell Wiliams, w teledysku do piosenki Blurred Lines Sam Smith Marvin Gaye

13 BIZNES 49 The Isley Brothers Michael Bolton George Harrison w jego tworzenie, ponieważ w studiu zazwyczaj znajdował się pod wpływem alkoholu lub narkotyków. 10 marca 2014 r. po trwającym około pięciu miesięcy procesie ława przysięgłych Sądu Rejonowego dla Środkowej Kalifornii zadecydowała o przyznaniu rodzinie Gaye a 7,4 mln dolarów za rzekome naruszenie praw autorskich. Autorzy Blurred Lines zapowiedzieli apelację. Można spodziewać się, że odniesie ona sukces, ponieważ łatwo zanegować punkt widzenia sądu o istotnym podobieństwie obydwu kompozycji. Niektórzy komentatorzy zwrócili uwagę, że o wyroku nie zadecydowała istota sprawy, lecz uformowane przez tabloidy postrzeganie Thicke a przez ławę przysięgłych jako aroganta, któremu należy się nauczka. Członek popowej grupy Saint Etienne Bob Stanley w komentarzu dla The Guardian wyraził obawę, że jeżeli spadkobiercy Gaye a znajdą naśladowców, muzycy zaczną obawiać się przyznawać do inspiracji kolegami po fachu, co może zahamować postęp tej dziedziny sztuki. Led Zeppelin Zdarzało się największym Wykazanie podobieństw melodii, aranżacji lub tekstów utworów często pozostaje kwestią swobodnej interpretacji, dlatego istnieje spore ryzyko, że podobnie niezrozumiałych dla przeciętnego melomana newsów będzie przybywać. W styczniu br. Tomowi Petty emu i Jeffowi Lynne owi z Electric Light Orchestra przyznano część honorariów za przebój brytyjskiego wokalisty Sama Smitha Stay With Me, ponieważ okazał się plagiatem I Won t Back Down tego pierwszego. Rodzina Gaye a planuje zaś zająć się echem Ain t That Peculiar ich sławnego krewnego, jakie można dostrzec w innym megahicie Pharrella Williamsa Happy (złośliwi twierdzą, że to pole do popisu, ale dla spadkobierców Curtisa Mayfielda). Tego typu spory zazwyczaj kończą się ugodą, zanim sprawa trafi na salę sądową, a wysokość pieniężnego zadośćuczynienia nie jest podawana do publicznej wiadomości. Do tej pory rekordową sumą przyznaną w sprawie o muzyczny plagiat było 5,4 mln dolarów dla grupy R&B The Isley Brothers, którym bardzo wówczas popularny Michael Bolton ukradł w 1992 r. piosenkę Love Is a Wonderful Thing. Elementy cudzych kompozycji wykryto także w tak znanych utworach, jak My Sweet Lord George a Harrisona, Da Ya Think I m Sexy? Roda Stewarta, Come As You Are Nirvany oraz licznych pozycjach z repertuaru Led Zeppelin i Oasis. Plagiat niejedno ma imię Trwający 10 lat konflikt Harrisona z zespołem The Chiffons, których wytwórni musiał zapłacić 587 tys. dolarów (przed apelacją 1,6 mln), był dla show businessu nauczką. Od tego czasu większość sporów o kradzież własności intelektualnej w muzyce kończy się polubownie dopisaniem twórców ory Rod Stewart The Chiffons

14 50 BIZNES Biz Markie Gilbert O Sullivan Nirvana ginału do listy autorów podejrzanej piosenki. Artyści często tłumaczą się brakiem wiedzy co do pochodzenia rzekomo ludowej melodii lub niewygaśnięcia praw do niej wskutek śmierci autora (zarówno w Polsce, jak i w USA okres ochronny wynosi 70 lat po zgonie twórcy). Wraz z upowszechnianiem się hip-hopu i różnego rodzaju form muzyki elektronicznej pojawił się problem legalności samplingu, czyli wykorzystywania fragmentów cudzych utworów wyizolowanych przy pomocy specjalnego instrumentu (samplera) lub komputera. Dopóki utwory zawierające sample trafiały jedynie do niewielkiej grupy odbiorców, nie budziły zainteresowania prawników. Przełomem był wyrok w sprawie rapera Biz Markie, który w 1992 r. musiał wycofać ze sprzedaży swój album ze względu na brak pozwolenia na odświeżenie starszego o dwie dekady nagrania Gilberta O Sullivana. Polskie wątpliwości Rodzime prawo autorskie jest nieco bardziej liberalne w kwestii plagiatów niż amerykańskie. Zezwala bowiem na zapożyczenie do trzech taktów piosenki. Konieczne jest podanie ich źródła, nie jest zaś wymagane uzyskanie zgody autora oryginału. W historii naszej muzyki brakuje podobnie spektakularnego wyroku, jak w sprawie Blurred Lines. Spór Brathanków z węgierskim kompozytorem Ferencem Sabo na temat autorstwa Czerwonych korali zakończył się ugodą, a nawet wspólnymi występami. Z kolei Budka Suflera utrzymuje, że oskarżenia o plagiat Ain t No Sunshine Billa Withersa ( Sen o dolinie ) i Time to Turn niemieckiej formacji rocka progresywnego Eloy ( Noc komenty ) to nadinterpretacja fanów i dziennikarzy. Z podobnymi oskarżeniami mierzyło się wielu tuzów rodzimej estrady, od Edyty Górniak przez hip-hopowy Jeden Osiem L po Feel. Można odnieść wrażenie, że najczęściej stosowaną przez nie taktyką jest próba przeczekania medialnej burzy, ponieważ z upływem czasu nie tylko zacierają się pomówienia, lecz także w niektórych drastycznych przypadkach słabnie pamięć o wykonawcach pierwotnych wersji głośnych coverów. Trudno popierać takie zachowanie, należy jednak również pamiętać o słowach werdyktu amerykańskiego Sądu Najwyższego z 1994 r.: W literaturze, nauce i sztuce niewiele jest treści całkowicie oryginalnych. Każde dzieło z konieczności wyrasta z przeszłości i wykorzystuje doświadczenia poprzednich pokoleń. Do tej pory rekordową sumą przyznaną w sprawie o muzyczny plagiat było 5,4 mln dolarów dla grupy R&B The Isley Brothers, którym bardzo wówczas popularny Michael Bolton ukradł w 1992 r. piosenkę Love Is a Wonderful Thing Oasis Budka Suflera

15 RYNEK SZTUKI EKONOMIA KULTURY Kasia Gawron Plaża I, olej na płótnie, 80 x 100 cm, artpower.pl

16 52 EKONOMIA KULTURY Sztuka XXI wieku przeobraziła się w akt emocjonalnej ekstrawersji. Współczesna sztuka nieustannie szuka nowych bodźców. Artysta wykorzystuje różne materie, dokonuje fuzji stylów. Powstaje pytanie, kiedy można wymówić słowo sztuka i czy sztuka to wszystko to, co jest obecnie eksponowane 0 Trendy i tendencje sztuki współczesnej Kulturalna anarchia W ostatnich dziesięcioleciach sztuka doświadczała zaniku swoich granic, a jej prawdziwa wartość stała się niemal hieroglificzna w wymiarze społecznym. Gdy zbliżyliśmy się do końca wieku, panowało przekonanie, że sztuka, jako całość, znajduje się w poważnych tarapatach. Pomimo wyczuwalnego obecnie boomu, podniesienia frekwencji muzealnej i niezaprzeczalnego wzrostu ilości nowej sztuki, wciąż panuje głęboko zakorzenione przekonanie, że sztuka popadła w niełaskę. Nawet najbardziej zagorzali apologeci postmodernizmu przyznają, że niestabilność współczesnej sztuki oraz brak jej ostatecznego charakteru sprawiają, że przyszłość jest wciąż niepewna. Agnieszka Nosek Chcąc odejść nieco od statusu wzniosłej, jednocześnie utrzymując wysokie ceny, w ostatnich latach stwierdzono, że sztuka musi pozostać ezoteryczna nawet, gdy próbuje przeforsować populistyczną wiadomość. Jednostki masowe były w dalszym ciągu odsunięte, a sztuka dostępna tylko dla zamożnych. Rynek od wielu już lat przesłania nabywcom sztuki prawdziwy przekaz i nakłania do traktowania jej w kategoriach inwestycji. Napięcie między idealizmem a materializmem jest w dzisiejszych czasach bardzo wysokie, opinia publiczna zaś zdaje się zmierzać od rozczarowania sztuką współczesną w stronę wrogości wobec niej. Współcześni artyści tracą chęć do tworzenia w momencie, gdy nawet krytykom brak impetu w rozmawianiu o twórczości. Przyczynia się to do utraty przez sztukę wzniosłych wartości i zmienia ją w bezwartościowy towar. Być może problem tkwi w tym, że współczesna sztuka daje zbytni upust krytyce. Krytyka od lat stara się przerobić sztukę na swoje podobieństwo, ale sztuka to nie krytyka. Artyści muszą obejść krytykę i sami zadać pytanie: czym jest sztuka? Sztuka jest zaś przeciwieństwem krytyki. Jest syntetyczna. Wpływa na wyobraźnię. Jej początki są wstępnie poznane, ale mechanizm działania pozostaje wciąż niepojęty. W przeciwieństwie do krytyki owiana jest tajemnicą. Gdy z twórczości przemawia więcej krytyki niż samej sztuki, jej fundamenty są chwiejne. Sztuka w XXI w. Niewykluczone, że sztuka XXI w. przeobraziła się w akt emocjonalnej ekstrawersji. Współczesna sztuka nieustannie szuka nowych bodźców. Artysta wykorzystuje różne materie: sztukę, naukę, elektronikę; dokonuje fuzji stylów. Powstaje pytanie, kiedy można wymówić słowo sztuka i czy sztuka to wszystko to, co jest obecnie eksponowane. Według mnie każda z form, które mają wyrazić piękno, brzydotę, przekazać jakiś problem lub wyrazić istnienie pewnych uczuć, postrzeganie człowieka lub osoby, która imituje lub wyraża to, co ważne lub nieistotne; tworzenie, kopiowanie lub fantazjowanie o rzeczywistości jest sztuką. Ale czy powinniśmy mówić o sztuce, w momencie, kiedy człowiek stara się wyrazić coś za pomocą nowych dróg, badając nowe formy ekspresji? Być może prawdziwe pytanie tkwi w tym, jak interpretować i rozumieć sztukę obecnych czasów. XXI wiek charakteryzujący się wykorzystywaniem wszystkich typów ekspresji artystycznej rozdarty jest pomiędzy wartościami dziedzictwa kulturowego i komunikacją jednostek, kreato Zuzanna Jankowska Prawa fizyki, akryl, 80 x 55 cm, 2014, artmakers.pl

17 EKONOMIA KULTURY 53 Agnieszka Nosek La Bailaora del Sur, olej, 50 x 40 cm, 2014, artmakers.pl

18 54 EKONOMIA KULTURY rami nowych dróg zanurzonych w tajemniczym kanciastym stylu, a niekiedy nawet niezrozumiałym lub niezgodnym z pojęciami i nakazami sztuki, które odziedziczyliśmy. Zmiany nie tylko ustrojowe Rzeczywistość pokazuje stan transformacji, zarówno w teorii, jak i w praktyce, we wszystkich aspektach społecznych. Zanurza nas w dwuznacznym kryterium rozmycia między próżnością i spontanicznością jednostki, która włamuje się do sztuki, aby pokazać swoje umiejętności lub punkt widzenia. Rozróżnienie między abstrakcją i obiektywizmem jest czymś anachronicznym. Artysta ma nie tylko wyrażać swoje uczucia, ma uwodzić i przekonać widza, że to, co jest przedstawiane, jest fascynujące. To jest praca, która zasługuje na poważne traktowanie; ma zniewolić umysł i przyciągnąć uwagę. Wszystko to, aby generować bodźce, które nawołują do przemyślenia lub tworzą konkretną reakcję w momencie odbioru pracy. Od kiedy w sztuce pojawiło się (pod wpływem dadaizmu) hard-edge painting, czyli malarstwo ostrych krawędzi, które charakteryzuje się odrzuceniem wszystkich iluzji oraz wykorzystaniem czystych barw i kształtów geometrycznych, malarstwo położyło glazurę na kryteriach ekspozycji. Kolor i kształt toną między teksturami i intuicyjnymi intencjami. Artysta wypowiada się dla samego wypowiedzenia, chcąc po prostu przyciągnąć uwagę i wywołać zgorszenie lub wielką niespodziankę. Obserwator natomiast, oglądając dzieło sztuki, zachowuje się jak widz pokazu. Przyszłość prawdopodobnie pokaże, że owa transformacja będzie generatorem wielkich dzieł. W dzisiejszych czasach mamy nadwyżkę artystów i ich dzieł sztuki, a także deficyt muzeów i galerii potrzebnych do ich ekspozycji. Wielu z nich to artyści starający się wdrożyć nowy styl, ale nie pozwala się im wejść w oficjalny obieg, który wciąż zarezerwowany jest dla nielicznych. W przeciwieństwie do innych dziedzin w sztuce nie ma kogoś, kto dyryguje rewolucją artystyczną. Globalna gospodarka infekuje sens sztuki wygórowanymi cenami, zaburzającymi logiczny porządek i prawidłowe określenie wartości dzieł artystycznych Natalia Pastuszenko Kobieta z gęsia, akryl, 40 x 30 cm, 2014, artmakers.pl Brak kierunku? Tymczasem jednak poruszamy się niczym w gęstej mgle, która uniemożliwia nam jasne spojrzenie na własne środowisko artystyczne. Istnieje tylko świadomość, że wszystko jest rozprzestrzeniane bez konkretnie obranego kierunku. W dzisiejszych czasach mamy nadwyżkę artystów i ich dzieł sztuki, a także deficyt muzeów i galerii potrzebnych do ich ekspozycji. Wielu z nich to artyści starający się wdrożyć nowy styl, ale nie pozwala się im wejść w oficjalny obieg, który wciąż zarezerwowany jest dla nielicznych. W przeciwieństwie do innych dziedzin w sztuce nie ma kogoś, kto dyryguje rewolucją artystyczną. Mamy wielu malarzy, jednak bez czystej i jasno wyznaczonej tendencji. Globalna gospodarka infekuje sens sztuki wygórowanymi cenami, zaburzającymi logiczny porządek i prawidłowe określenie wartości dzieł artystycznych. Biznes w sztuce Przyszłość świata i biznesu sztuki jest prawdopodobnie najgorętszą kwestią, jaka do tej pory zaistniała. Ten wiek przyniesie zapewne więcej zmian w branży ubezpieczeniowej kultury i sztuki, które przetrwały w ostatnich tysiącach lat. Nowe trendy i ich implikacje zrewolucjonizują nasze pomysły i koncepcje. Z głównych graczy w świecie sztuki dzisiaj, czy to artystów, czy architektów, niewielu trafi do podręczników historii. Spowodowane jest to tym, że to, co jest obecnie szybkie, będzie jeszcze szybsze, a przez to trendy będą trwać krócej. Bez barier Wiek, płeć, status ekonomiczny i poziom kulturalny potencjalnych klientów to czynniki, które zdają się dyktować popyt na dany rodzaj sztuki. Osoby młode, wykształcone, o wyższym statusie społecznym wykazują większą chęć do zakupu współczesnego malarstwa abstrakcyjnego czy grafik niż osoby starsze, do których

19 55 w dalszym ciągu przemawia malarstwo figuratywne. Odkąd rozpoczęła się era internetu mobilnego, znikła również bariera dostępu do sprzedaży aukcyjnych. Najnowsze dane badania rynku w 2015 r. wskazują, że najbardziej intensywni użytkownicy mobilnego internetu są obecnie w wieku 50+ w wyższych kategoriach społeczno-zawodowych. Anna Syta Św. Archanioł Michał jako jeździec Apokalipsy, tempera, 20 x 18 cm, 2013, artmakers.pl Rekordowy rok 2014 Wyniki uzyskane na aukcjach w minionym roku można jednak uznać za dobrą prognozę na ten rok. Wzrost zainteresowania sztuką współczesną zdecydowanie dobrze rokuje na przyszłość. Wraz z rosnącymi od dziesięciu lat obrotami w górę idą również ceny. Dziesięć lat temu w ciągu roku było licytowanych za cenę powyżej 1 mln euro zaledwie dziewięć prac. W ostatnim sezonie było ich już 179, a 13 z nich przekroczyło barierę 10 mln euro. Według tegorocznego raportu Artprice globalny rynek sztuki osiągnął nowy rekordowy poziom działalności w 2014 r., z obrotem aukcyjnym równym 15,2 mld dol., to o 26 proc. więcej w porównaniu z 2013 (12,05 mld dol.) i ponad 300-proc. wzrost w porównaniu z wcześniejszą dekadą. W czołówce najlepiej zarabiających krajów znajdują się Chiny (37,2 proc.), USA (32,1 proc.) i Wielka Brytania (18,9 proc.). Współczesna sztuka to segment, który przyciąga największą uwagę mediów i jest jednocześnie najbardziej spekulatywnym i zaciekłym segmentem. Pod względem udziału w rynku obecnie reprezentuje ona 13 proc. całego rynku zachodniej sztuki. W 2014 r. segment ten wygenerował 1,2 mld dol. przychodów z aukcji, co daje miliard dolarów więcej niż dziesięć lat wcześniej. Najlepszy wynik w roku 2014 padł 13 maja w Christie s New York za dzieło Jeana-Michela Basquiata wykonane techniką mieszaną. Główne trendy artystyczne przewidywane na przyszłe lata: Odrodzenie malarstwa Po niewielkim nawrocie jego popularności, zwłaszcza w kręgu muzeów i galerii, kolekcjonerów i miłośników sztuki w ogóle, ożywi się tendencja do malarstwa jako jednego z mediów bardziej popularnych. W rezultacie artyści, a następnie galerie, krytycy i muzea będą zmuszeni do powrotu do malarstwa. Modernizacja w działalności galerii sztuki Przestarzałe pojęcia nękające galerie sztuki są zagrożone. Galerie zaczną korzystać ze strategii, z których już dzisiaj korzystają inne firmy detaliczne. Artyści skorzystają na tych zmianach, a to z kolei będzie apelem do galerii o zaprzestanie używania przestarzałych technik i klauzul wyłączności w umowach. To trend, który jest już wyraźnie widoczny na głównych rynkach azjatyckich. Zanik małych galerii sztuki Można przypuszczać, że w następnym stuleciu rynek podzieli się na galerie ogólne i specjalistyczne. Galerie będą musiały zdefiniować się w jednej z tych grup. Rynkiem będą dyrygować monstrualni detaliści i małe sklepiki specjalizujące się w danej dziedzinie. Galerie mają do wyboru: egzystować między ogromną i zróżnicowaną klientelą lub być uznane jako ekspert w danej dziedzinie. Zbieżność sztuki, architektury i projektowania Architectural Design Document (Akronim ADD) wejdzie do naszego codziennego słownictwa i wyznaczy konwergencję sztuki, architektury i wzornictwa. W przyszłości będzie zapotrzebowanie na artystę, który projektuje budynki, architekta, który tworzy biżuterię, i projektanta, który realizuje dzieła sztuki. Wzrost zainteresowania sztuką poprzez zbliżenie jej do masowego odbiorcy Wzrost gospodarczy oraz pojawianie się internetowych galerii sztuki sprawią, że przeciętnego nabywcę będzie stać na dzieło sztuki. Stanowi to wielką szansę dla artystów w ogóle, jak również i dla niektórych galerii i domów aukcyjnych. Co daje przeniesienie sztuki do internetu? Łączenie tradycji z technologią ma zastosowanie, kiedy pod jego maską kryje się jakieś uzasadnione znaczenie. Przybliżanie artystów do potencjalnych odbiorców z pewnością jest w tej kwestii ważnym argumentem. Przewidywane trendy w sztuce w kolejnych latach: Moda na retro Bunt wobec zacierania granicy między rzeczywistością a fantazją. Powrót do tendencji artystycznych przełomu XIX i XX w., wraz z powrotem niektórych form sztuki klasycznej. Artyści z XXI w. będą szukać inspiracji w tym, co obecnie wydaje się już nieaktualne. Sztuka 3D Sztuka będzie w dalszym ciągu eksperymentować z różnymi fakturami, wykorzystywać i łączyć nowe materiały. Galerie online oraz indywidualizacja jednostek Istnieją różne argumenty i różne scenariusze przewidujące upadek sztuki wysokiej. Dużą szansę na przyszłość okazują się dawać internetowe galerie sztuki. Niektórzy uważają, że sztuka będzie po prostu kolejnym wytworem mass mediów, jak muzyka pop czy filmy i książki pisane dla masowego odbiorcy. Artyści, jeśli będą chcieli się wzbogacić, będą musieli sprzedawać się w ilości. Są też i tacy, którzy widzą powrót do wysokiej sztuki zdobniczej, arystokratycznej, aby w pierwszej kolejności dać bogatym to, czego oczekują. W ostatnich latach zaobserwować można było wyraźny boom na tworzenie blogów różnego typu. Na każdym kroku słyszymy o blogerach wytyczających nowe trendy w modzie. Pozytywną tendencją wydaje się chęć oddzielenia się od masowego społeczeństwa i dążenie ku indywidualizacji. Wzrost popytu na towary typu exclusive, na takie, do których nie ma ogólnego dostępu, ma swoją zaletę. Coraz więcej osób chce być w posiadaniu czegoś oryginalnego. Czasy, kiedy to sklepy sieciowe były wyroczniami w świecie mody dla nastolatek, zdają się powoli przemijać. Dzisiaj każdy chce być wyjątkowy. Być może to zachowanie społeczne zostanie przełożone również na odbiór sztuki, gdzie analogicznie bardziej docenianym zacznie być wiszący na ścianie, oryginalny obraz współczesnego artysty, niż plakat kultowego filmu. Demokratyzacja sztuki jest w drodze, pytaniem jest teraz, czy świat ten pozwoli wszystkim przejść przez swoje zaciekle strzeżone mury. Z pewnością przekonamy się o tym niedługo. Niemniej jednak internetowe galerie sztuki są sporą obietnicą na przyszłość, w której sztuka jest wszechobecną częścią kultury, tak jak film, muzyka czy moda dzisiaj. Autorka jest założycielką, twórcą oraz redaktorem naczelnym internetowej galerii sztuki ArtMakers.pl

20 56 EKONOMIA KULTURY Posiadacz dzieła sztuki przeznaczonego na sprzedaż powinien wiedzieć, co sprzedaje i jaka jest szacunkowa wartość obiektu. Jeżeli nie potrafi sam dokonać wyceny, powinien zwrócić się do galerii lub domu aukcyjnego zajmującego się daną kategorią sztuki SZTUKA SPRZEDAŻY SZTUKI Alfred Wierusz-Kowalski Czerkiesi, olej, deska, 43.5 x 30.5 cm, Galeria Rynek Sztuki Dzieła sztuki można kupować w galeriach lub na aukcjach. Druga z form sprzedaży została pomyślana jako sposób na określenie wartości rynkowej obiektu i uzyskanie jak najwyższej kwoty z zawartej transakcji. Dlatego, z zasady, ceny wywoławcze ustalane są znacznie poniżej szacunkowej wartości dzieła, by zwabić klienta swoja atrakcyjnością. Z chwilą, gdy podejmie licytację, istnieje szansa, że będzie przebijał także powyżej wartości szacunkowej, gdyż emocje będą górować nad racjonalną kalkulacją. Wojciech Niewiarowski Oczywiście nie zawsze tak się dzieje, ale tak właśnie powstają cenowe rekordy dla dzieł artystów pojawiających się na aukcjach, które służą następnie jako parametry wyceny dla kolejnych obrazów. Czasami jednak aukcje mogą stwarzać możliwość tanich zakupów dzieł sztuki. Przy niskich cenach wywoławczych i braku zainteresowania innych kolekcjonerów udaje się kupić za niewielkie pieniądze wartościowe obiekty. Takich aukcji jest teraz sporo. Poświęcone są sztuce początkujących artystów, których dzieła wystawiane są w Łodzi od zł, a w Warszawie od 500 zł, oraz wyprzedaży spuścizn po kolekcjonerach, z cenami od 100 zł. Stwarzają one możliwość nie tylko taniego uzupełnienia zbioru czy kupienia atrakcyjnego obrazu przeznaczonego na prezent, ale też pozyskania towaru do dalszego handlu w galerii. Galeria a dom aukcyjny Różnice pomiędzy sprzedażą w galerii i domu aukcyjnym są dość istotne. Sprzedaż w galerii zakłada, że osoba deponująca dzieło sztuki do sprzedaży komisowej w przypadku jej zrealizowania otrzyma ustaloną w umowie należność określoną jako konkretną kwotę. Bez jej zgody nie może być ona pomniejszona, ale też jeżeli właściciel galerii zrealizuje transak-